2. Petrus sayfasının kaynağını görüntüle

{{Yeni Ahit}}
'''2. Petrus''' ya da '''Petrus'un İkinci Mektubu''' (Grekçe: Πέτρου Επιστολή Β') olarak adlandırılan bu kitap, Yeni Ahit'in [[Katolik mektuplar|katolik]] (= genel, umumi) mektuplarından birisidir ('''İkinci Petrus''' ya da Roma rakamları kullanılarak '''II. Petrus''' şeklinde adlandırıldığı da görülebilir). Hristiyanlarca, [[Havari|On İki Havari]] ya da elçiden birisi olan [[Petrus]] tarafından yazıldığına inanılır. Mektubun temel odak noktası, okuyucularını yanlış öğretilerden korumak ve onları bu yönde uyarmaktır.

== Muhataplar ==
Petrus'un ikinci mektubu, “bizimkine eşit bir ayrıcalıkla imana erişmiş olanlara” yöneliktir (2. Petrus 1:1) ve bu, ilk mektubun gönderildiği kişileri ve Petrus'un vaaz ettiği diğer kişileri içerir. İlk mektup birçok yerde dolaştığı gibi, ikinci mektup da yaygın bir şekilde dolaşıma girdi (2. Petrus 3:1, 15, 16; 1. Petrus 1:1). Bu mektubun muhataplarının Anadolu'nun çeşitli yerlerindeki cemaatler olduğu anlaşılmaktadır. Bunun sebebi, 1. Petrus 1:1'de, o mektubun muhatabı olan cemaatlerin adlarının zikredilişidir.<ref group="not">1. Petrus 1:1: "İsa Mesih’in hizmetkârı ve elçisi Simun Petrus’tan, Tanrımızın ve kurtarıcımız İsa Mesih’in doğruluğu sayesinde bizimkine eşit bir ayrıcalıkla imana erişmiş olanlara"</ref>

== Yazarı ==
=== Kutsal Kitap'ın tanıklığı ===
İsa'nın elçisi Petrus kendini yazar olarak tanıtır: „İsa Mesih’in hizmetkârı ve elçisi Simun Petrus’tan, … imana erişmiş olanlara, ...“ (2. Petrus 1:1). Ayrıca yazar, bu mektubun onun ikinci mektubu olduğunu belirtir: „Sevgili kardeşlerim, şimdi bu size yazdığım ikinci mektup. İlk mektubumda yaptığım gibi bunda da, net düşünebilmeniz için hatırlatmalarla zihninizi harekete geçirmek istiyorum“ (2. Petrus 3:1).

Petrus, Yakup, Yuhanna ve İsa'yla birlikte özel bir olayın görgü tanığı olduğunu yazıyor (2. Petrus 1:16-21; Matta 17:1-9). Ayrıca İsa'nın ölümünü önceden bildirdiğinden de bahseder (2.&nbsp;Petrus 1:14; Yuhanna 21:18,&nbsp;19). Bundan da yazar Petrus olduğundan anlaşılır.

Kutsal Kitap'ta Petrus için beş farklı isim geçmektedir: İbranice adı "Simeon", Yunanca "Simon" ("duymak" anlamına gelen İbranice bir kökten gelir), sonra "Petrus" (Yunanca bir isim; Kutsal Kitap'ta sadece o bu ismi taşıyor) ve buna karşılık gelen Sami adı "Kifas" (belki de Eyüp 30:6 ve Yeremya 4:29'da kullanılan İbranice kephím [kaya (çoğul)] kelimesiyle ilişkilidir) ve ayrıca "Simon Petrus" kombinasyonu ([[Elçilerin İşleri]] 15:14; Matta 10:2; 16:16; Yuhanna 1:42).

Petrus, Yuhanna veya Yunus'un oğluydu (Matta 16:17; Yuhanna 1:42). Petrus'un önce Beytsayda'da (Yuhanna 1:44), ancak daha sonra Kefernahum'da (Luka 4:31, 38) yaşadığı bildirilir; her iki yer de Celile Denizi'nin kuzey kıyısındaydı. Petrus ve erkek kardeşi Andreas, görünüşe göre, “Simon'un ortakları olan” Zebedi'nin oğulları Yakup ve Yuhanna ile birlikte balıkçılık ticaretini yürüttüler. (Luka 5:7, 10; Matta 4:18-22; Markos 1:16-21). Böylece Petrus izole bir balıkçı değil, saygın bir şirkete aitti.

Petrus'un evli olduğu söylenir ve daha sonraki yıllarda büyük ihtimalle karısı, diğer elçilerin eşlerinin yaptığı gibi, misyonerlik yolculuklarında (veya bazılarında) ona eşlik etti (1. Korintoslular 9:5). Kayınvalidesi, kardeşi Andreas ile paylaştığı evde yaşıyordu (Markos 1:29-31).

Petrus, İsa'nın ilk öğrencilerinden biriydi ve Vaftizci Yahya'nın bir öğrencisi olan Andreas tarafından İsa'ya getirildi (Yuhanna 1:35-42). Bu olayda, İsa ona Kifas (Petrus = 'kaya parçası') (Yuhanna 1:42; Markos 3:16) adını verdi. Bir süre sonra Celile'de Petrus, kardeşi Andreas ve arkadaşları Yakup ve Yuhanna'ya İsa'nın “insan avcıları” olma daveti yöneldi. Yine bir süre sonra İsa 12 elçilerini seçerken Petrus aralarındaydı (Matta 10:2). İsa'nın üç buçuk yıl süren hizmeti esnasında Petrus onun yanındaydı.

=== Dinbilimcilerin görüşleri ===
Tarihsel-eleştirel teolojide yazar olarak adlandırılan Petrus'un yazar olmadığı varsayılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.religion-online.org/book-chapter/chapter-14-the-non-pauline-epistles/ | başlık = A Historical Introduction to the New Testament (Chapter 14) | soyadı = Grant | ad = Robert M. | dil = İngilizce | erişimtarihi = 14 Eylül 2020 | alıntı =  | kaynak = harv | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180710063110/http://www.religion-online.org/book-chapter/chapter-14-the-non-pauline-epistles/ | arşivtarihi = 10 Temmuz 2018}}</ref> [[Kitâb-ı Mukaddes|Kitab-ı Mukaddes]] eleştirel uzmanlarının çoğu, bu metnin Petrus tarafından yazılmadığını ve bu bakımdan sahte metin olduğunu savunmaktadır.<ref name="Brown 767">{{harvnb|Brown|1997|s=767}}: 2. Petrus'un sahte oluşu diğer bütün Yeni Ahit kitaplarından daha kesindir.</ref><ref name="Ehrman 31">{{harvnb|Ehrman|2005|s=31}}: 2. Petrus'un, eleştirel uzmanların çoğu tarafından Petrus tarafından yazılmadığı, fakat onun takipçilerinden birisi tarafından sahte ad kullanarak yazıldığı kabul edilmektedir.</ref>&nbsp;Şu sebepler sunuluyor:

• mektupta kullanılan dilin 1. Petrus'tan farklı oluşu,

• mektubun, Yahuda'nın Mektubu'ndan istifade etmiş olması,

• mektupta ikinci asırda ortaya çıkmış gnostiklere göndermede bulunduğunu îmâ eden ifadeler,

• parusianın (İsa'nın ikinci gelişi) gerçekleşmemesinden kaynaklanan hayal kırıklığını gidermeye çalışması ve

• mektubun harici kanıtlardan yoksun olması

Bazı dinbilimcilere göre, bu mektubun Petrus tarafından yazılmadığı ve sahte metin olduğu kanaatini desteklemektedir.<ref>Barton & Muddiman 2007, s.&nbsp;1271</ref>

Bundan başka tarihsel-eleştirel teolojinin görüşlerini savunmayan teologlar Kartaca'nın üçüncü konseyinden önceki Kilise Babaların çoğunluğu Petrus'un ikinci mektubunu Kutsal Yazıların kataloğunun bir parçası olarak kabul etti.

=== Dinbilimcilerin görüşlerinin eleştirisi ===

• 1. ve 2. Petrus'un konu ve amaçları farklı olduğundan dolayı yazılış üslubu da farklıdır. Üstelik, Petrus ilk mektubunu Silvanus aracılığıyla yazdı ve Silvanus'a cümleleri formüle etme konusunda biraz özgürlük verildiyse, bu, Silvanus'un ikinci mektubun yazılmasına katılmadığı için ikinci mektubun yazılış tarzındaki farkı açıklayabilir (1 Petrus 5:12).

• 2. Petrus (2:4-18; 3:3) ve Yahuda (5-13, 17, 18) arasında paralellikler görülmektedir (aşağıya bakınız). 2. Petrus Mektubu Yahuda Mektubu'ndan sonra yazıldığı bir varsayımdır. Eğer Petrus adını taşıyan mektubun yazarı ise ve Nero'nun zamanında Hristiyanlara karşı yapılan zulüm esnasında hayatını kaybettiyse Yahuda Mektubu sonra yazıldı ve Yahuda 2. Petrus Mektubu'na kısmen dayandı.

• Gnostisizmin düşünüş tarzı Yeni Ahit tarafından kesinlikle reddedildi ve 2. yüzyılda erken kilisenin ana teolojik rakibi haline geldi.<ref>Stuttgarter Erklärungsbibel.&nbsp;2.&nbsp;Auflage.&nbsp;Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1992,&nbsp;ISBN 3-438-01121-2, Sacherklärungen S.&nbsp;29</ref> Petrus, İsa'nın dinsel hakikat ve insansal gelenekler hakkında neler söylediğini biliyordu (Yuhanna 17:3; Matta 15:6-9). Ayrıca elçi Pavlus'un felsefeler hakkında neler yazdığını da bilip kabul etti (Koloseliler 2:7; 2. Petrus 3:15, 16). Petrus'un gnostisizmin İsa'nın öğretisiyle çelişen düşüncelerini değindiğini iddia etmek asılsız bir tezdir.

• Elçi Petrus'un zamanında Hristiyanların ekseriyetinin İsa'nın ikinci gelişini (2. Petrus 3:4) beklediklerine dair tarihsel kanıtlar yok. Kutsal Kitap da bu görüşü desteklemez. İsa'nın o zamanki takipçileri İsa'nın sözlerine dayanarak Yahudi sistemin yıkılacağını bildiler (Matta 23:38; 24:2; Luka 21:20). Bu açıdan bir “son zamanında” yaşadıklarının bilincinde idiler. Yahudi sistemin sonu M.S. 70'te Yeruşalim mabediyle birlikte yıkıldığı zaman geldi.<ref>Flavius Josephus: Geschichte des Jüdischen Krieges, 6.&nbsp;kitap, böl.&nbsp;4, par.&nbsp;5; 2.&nbsp;kitap, böl.&nbsp;17, par.&nbsp;6; 6.&nbsp;kitap, böl.&nbsp;6, par.&nbsp;3</ref>

Bu olay ne İsa'nın ikinci gelişini (parousia = hazır bulunuş) ne de “Rabbin günü”nü (2. Petrus 3:10, 12) nitelemedi (aşağıya bakınız). Eğer 1. yüzyılda Hristiyanlar arasında yerine gelmemiş beklentiler yaygın olduysa M.S. 70'ten önce meydana geldiler. Bu takdirde 2. Petrus Mektubu'nun 70'ten önce yazılması akla yakın. Fakat 1. yüzyıldaki Hristiyanlar “Rabbin Günü” ve İsa'nın ikinci gelişi "önce hakikate isyan başlamadıkça” gelmeyeceğini bildiler (2. Selanikliler 2:1, 3; Elçilerinin İşleri 20:29, 30; 1. Timoteos 4:1-3). Petrus da mektubunda bunu değindi (2. Petrus 2:1, 2). Söz konusu hakikate isyan (irtidat) 2. yüzyılda başladı. Yerine gelmemiş olan beklentilerden dolayı 2. Petrus'un yazılış tarihini 2. yüzyıla koymak ve bunun için başka bir yazarı varsaymak için kanıtlar yok.

• Mektubun harici kanıtların olmadığını ileri sürülür. Fakat 2. Petrus Mektubu erken kanon dizilerinde geçmektedir (Irenaeus M.S. 180, Origenes M.S. 230). Ayrıca [[Papirüs Bodmer VII/VIII]]'de (3./4. yüzyıl) 1. Petrus ve Yahuda'nın Mektuplarıyla birlikte geçer. Meşhur olan erken kodekslerde de (אABC) bulunur.

== Tarih ve Yer ==

=== Kutsal Kitap'ın tanıklığı ===
2. Petrus büyük olasılıkla ilk mektup yazıldıktan kısa bir süre sonra M.S. 64 civarında, Babil'de veya çevresinde kaleme alındı. Özellikle yer hakkında doğrudan bir kanıt yoktur.

Mektup, Pavlus'un mektuplarından referans olarak bahsettiği için en azından Pavlus'un birçok mektuplarından sonraki bir dönemde, Pavlus'un mektuplarının referans verilen bir kaynağa dönüşmüş olduğu bir dönemde yazılmış olması gerekir (2. Petrus 3:15, 16).

=== Dinbilimcilerin görüşü ===
Kimi uzmanlar, mektubun 80-90 arasında ya da ikinci yüzyılın başlangıcında yazıldığını savunmaktadırlar.<ref>{{harvnb|Barton|Muddiman|2007|s=1271}}</ref>

Fakat mektubun Petrus tarafından yazıldığını kabul eden araştırmacılara göre Petrus onu ölümünden kısa bir süre önce, muhtemelen 64 yılından önce yazmıştır. 2. Petrus 1:14'te yazar, ölümünün yaklaştığını yazmaktadır (2. Petrus 1:14: "ve bilirim ki Rabbimiz İsa Mesihin de bana gösterdiği üzre çadırımın kaldırılması yakındır.").<ref>Bauckham, Richard; (1983); Word Biblical Commentary, Vol. 50, Jude-2 Peter; Zondervan</ref> Petrus'un ölümü için iki tarih verilmektedir: M.S. 64'te (Sezar Nero tarafından Hristiyanlara Roma'da yapılan zulüm <ref>Joachim Gnilka: Petrus und Rom. 2002, S.&nbsp;117</ref>) ya da bazı araştırmacılara göre M.S. 67 civarında.<ref>Stanislas Dockx: Chronologie zum Leben des Heiligen Petrus. In: Carsten Peter Thiede: Das Petrusbild in der neueren Forschung. 1987, S.&nbsp;101.</ref> Mektubun yazarının Petrus olması durumunda, mektubun M.S. 64-67 civarında yazılmış olması gerekmektedir.

Mektup, Pavlus'un Selanikliler'e yazdığı ilk mektubun ortaya attığı sorulara bir yanıt olarak anlaşılırsa, tarihi 51'e bile konulmaktadır.<ref>Klaus Berger:&nbsp;Kommentar zum Neuen Testament.&nbsp;Gütersloh 2011, S. 934–935.</ref>

Buna ek olarak, mektupta [[Pavlus'un mektupları]] kutsal metin olarak bahsedilmektedir. Yeni Ahit'te başka hiçbir yerde yer almayan bu tarz bir referans veriş, bu mektubun, Pavlus'un mektuplarının "kutsal metin" olarak idrak edilmeye başlanacak kadar süre geçtikten sonraki bir zamanda yazıldığını ortaya koymaktadır.<ref name="Martin 2009">Dale Martin; 2009; {{YouTube|XJ9Gt_R5a-k|"24. Apocalyptic and Accommodation"}}; [[Yale Üniversitesi]]; Kurstan alıntılar (YouTube videosunda 39:51-42:03 arasında): "Ne yaptığına dikkat edin, Pavlus'un mektuplarına kutsal metin diyor. [...] Fakat, Pavlus, kendisinin kutsal metin yazdığını düşünmüyordu. [...] Bununla birlikte, bu mektubun yazarı Pavlus'un döneminden o kadar uzak düşmüş ki, onun mektuplarından kutsal metnin bir parçası olarak bahsediyor. İşte bu, bu mektubun yazılmasının çok sonradan gerçekleştiğini düşünmemizin bir sebebidir. Erken dönem Hristiyanlıkta, öyle hemen Pavlus'un mektuplarını kanon olarak benimsemezsiniz, çünkü bu mektuplar gerçek fiili durumlar için yazılmıştı, fakat şimdi bu mektupta görüyoruz ki, Pavlus'un mektupları kutsal metin olarak görülmeye başlanmış. Bu yüzden, mektubun yazarının havarilerin ve Pavlus'un dönemlerinden sonraki bir dönemde yaşadığını söyleyebiliriz. [...] Öyle ki bu yazar, Anadolu'nun çeşitli kiliselerinde kutsal metin olarak dolaşımda olan Pavlus'un mektuplarını okumuş. Ayrıca, o sırada dolaşımda olan bazı incillerin de dînî otorite olarak görülüşüne âşinâ olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla, bu yazar, söylediğim gibi, çok sonradan, muhtemelen ikinci asırda yaşamıştır."</ref>

=== Dinbilimcilerin görüşlerinin eleştirisi ===

2. Petrus Mektubu'nda Pavlus'un mektupları “kutsal yazılar” olarak bahsedilmektedir. Bu sebepten dolayı 2. Petrus sonraki bir zamanda, "Kutsal Yazılar" denilen bir kanon dizisi ortada bulunduğu zaman yazıldığı iddia edilir. Petrus şunu yazdı: “Ancak o mektuplarda zor anlaşılan bazı şeyler vardır ki, bilgisiz ve kararsız kimseler, Kutsal Yazıların diğer kısımları gibi bunları da çarpıtarak kendi yıkımlarını hazırlarlar” (2. Petrus 3:16). Bu ayetin Grekçesinde “λοιπὰς γραφὰς” (harfiyen: geri kalan yazılar) kavramı geçer. Bu kavram resmi bir kanon dizisini kastetmez.

Bundan başka Kutsal Yazılar sözcüğü sadece 2. Petrus'ta değil Matta 26:54 (γραφαὶ); Luka 24:45 (γραφάς); Yuhanna 7:38, 42; 19:24, 28 (γραφὴ); Galatyalılar 3:8, 22; 4:30 (γραφὴ); 2. Timoteos 3:16 (γραφὴ) ve başka ayetlerde de geçmektedir.

2. Petrus Mektubu'nu “sahte metin” kategorisine koymak gerçeklere aykırı bir eylemdir.

== Kanonik kabul edilişi ==
=== El yazmaları ===

2. Petrus Mektubu erken kanon dizilerinde geçmektedir (Irenaeus M.S. 180, Origenes M.S. 230). Ayrıca [[Papirüs Bodmer VII/VIII]]'de 1. Petrus ve Yahuda'nın Mektuplarıyla birlikte geçer.

=== Kilise Babaları ===
Bu mektubun, kanon statüsü alması, zorluklarla beraber gerçekleşti. Ancak, hiçbir zaman, mektubun yazarının kim olduğu konusundaki şüpheler, kanon statüsünü kesin olarak reddetmeyi doğurmadı.<ref name="Guthrie 806">{{harvnb|Guthrie|1990|s=806}}</ref> Mektubun yazarının kim olduğu konusunda şüphelerini dile getirdiği bilinen ilk kişi, [[Origenes]]'tir (MS 185-254). Bununla beraber, Origenes, neden şüphe duyduğunu açıklamamaktadır. Herhangi bir açıklama yapmamasını, Donald Guthrie, Origenes'in duyduğu bu şüpheleri ciddi şekilde ele almadığına yormaktadır. Kararsız davranmasının sebebi, bu mektubun onun zamanında kanonik hâle gelmiş olması olabilir.<ref name="Guthrie 806" /> Başka bir yerde, Origenes, mektubun Petrus tarafından yazıldığına dair kanaat sahibi olduğunu dile getirir.<ref>{{harvnb|James|1912|s=xix}}</ref> Origenes'in döneminden önce mektubun kanonik olup olmadığına dair bir kanıt günümüzde mevcut değildir.<ref>{{harvnb|Guthrie|1990|s=807}}</ref> [[Havarisel Babalar]]ın mektuplarında 2. Petrus'tan alıntı yapılmadığı görülmektedir. Bununla birlikte bazı uzmanlar, [[İskenderiyeli Klement]]'in ({{c.|ö. 211}}), [[Antakyalı Teofilos]]'un ({{c.|ö. 183}}), [[Atinalı Aristides]]'in ({{c.|ö. 134}}), [[Polikarp]]'ın (ö. 155) ve [[Iustinus]]'un (ö. 165), yazdıkları eserlerde 2. Petrus'tan etkilenmiş olabileceğini kabul etmektedirler.<ref>{{harvnb|Bigg|1901|s=202-205}}</ref><ref>{{dergi kaynağı |soyadı1= Picirilli |ad1= Robert E. |soyadı2= |ad2= |yıl= 1988|başlık= Allusions to 2 Peter in the Apostolic Fathers|dergi= Journal for the Study of the New Testament |tarih= |cilt= 10 |sayı= 33|sayfa= |sayfalar=57-83|yayıncı= |doi= |url= |alıntı= |erişimtarihi= }}</ref><ref>{{harvnb|Wand|1934|s=141}}</ref>

[[Eusebius|Caesarealı Eusebius]] ({{c.|275-339}}), mektubun yazarının kim olduğu ile ilgili şüphelerini dile getirdiği bilinen ilk yazardır (bkz. [[Antilegomena]]). Kendisi şüphelerini açıkça dile getirmiş ve çoğunluğun metne sahip çıktığını yazmıştır. [[Hieronymus]]'un ({{c.|346-420}}) zamanına gelindiğinde, bu mektup çoğunluk tarafından kanonik olarak kabul ediliyordu.<ref>{{harvnb|Guthrie|1990|s=808-809}}</ref>

Süryani Hristiyanlığının standart kanonu olan [[Peşitta]]'da 2. Petrus'a yer verilmemektedir, dolayısıyla Süryani Hristiyanların 2. Petrus'u kanonik olarak kabul etmedikleri söylenebilir.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık= ܟܬܒܐ ܩܕܝ̈ܫܐ: ܟܬܒܐ ܕܕܝܬܩܐ ܥܛܝܼܩܬܐ ܘ ܚ̇ܕܬܐ |soyadı= |ad= |yazarbağı=  |yıl= 1979 |basım=  |yayıncı= United Bible Societies |yer= Londra | kaynak = harv |isbn=   |sayfa=|sayfalar=Table of Contents|oclc= |erişimtarihi=   |alıntı=   |url=}}</ref>

== Kanon Dizileri ve El Yazmaları ==
[[Dosya:Papyrus_Bodmer_VIII.jpg|upright=1.82|küçükresim|Günümüze ulaşan en eski 2. Petrus el yazması [[Bodmer Papirüsleri|Bodmer Papirüsü]] VIII ([[Papirüs 72|'''<math>\mathfrak{P}^{72}</math>''']]).]]

Kartaca Konsili'nden önce (M.S. 397) hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait listelerden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur.

El yazmalarına gelince yazarlar ilk önce papirüs kullandılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren el yazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanılmaya başladılar. Bu vellumlardan günümüze dek ulaşan bazıları çok önemli Kutsal Kitap el yazmalarını içerir.

=== Kanon Dizileri ===

2. Petrus Mektubu Kutsal Kitap'ın erken kanon dizilerinde geçer:

{| class="wikitable"
|+<big>Kanon Dizileri</big>
!
!İsim
!Yıl (M.S.)
!Not
|-
|1
|İrenaeus (Anadolu)
|180
|
|-
|2
|Origenes (İskenderiye)
|230
|Bazı bölgelerde şüphelendi, fakat Origenes'ten kabul edildi.
|-
|3
|Eusebios (Filistin)
|320
|Bazı bölgelerde şüphelendi.
|-
|4
|Kudüslü Kyrillos
|348
|
|-
|5
|Cheltenham-Listesi (Kuzey Afrika)
|365
|Bazı bölgelerde şüphelendi.
|-
|6
|Athanasios (İskenderiye)
|367
|
|-
|7
|Epiphanios (Filistin)
|368
|
|-
|8
|Nazianzoslu Gregorios (Anadolu)
|370
|
|-
|9
|Amphilokhios (Anadolu)
|370
|Bazı bölgelerde şüphelendi.
|-
|10
|Philaster (İtalya)
|383
|
|-
|11
|Hieronymus (İtalya)
|394
|Bazı bölgelerde şüphelendi, fakat Hieronymus'tan kabul edildi.
|-
|12
|Augustinus (Kuzey Afrika)
|397
|
|-
|13
|Kartaca Konsili (Kuzey Afrika)
|397
|
|}

=== Papirüs El Yazmaları ===
[[Dosya:Codex Sinaiticus Matthew 8,28-9,23.JPG|küçükresim|Kodeks Sinaiticus: Matta 8:28-9:23]]

2. Petrus Mektubu'nun birçok ayeti eski Papirüs El Yazmalarında bulunur.

{| class="wikitable"
|+Papirüs El Yazmaları
!
!Simge
!İsim
!Tarih (M.S.)
!Dil
!Bulundukları Yer
!İçerik
|-
|1
|[[Papirüs 72|'''<math>\mathfrak{P}^{72}</math>''']]
|[[Papirüs Bodmer VII/VIII]]
|300
|Yunanca
|Cologny (Cenevre, İsviçre)
|1. Petrus, 2. Petrus, Yahuda
|-
|2
|[[Papirüs 74|'''<math>\mathfrak{P}^{74}</math>''']]
|[[Papirüs Bodmer XVII]]
|650
|Yunanca
|Cologny (Cenevre, İsviçre)
|Elçilerin İşleri, Yakup, 1. Petrus 1–3, 2. Petrus 2–3,<br>1. Yuhanna, 2. Yuhanna, 3. Yuhanna
|}

=== Vellum ve Deri El Yazmaları ===

2. Petrus Mektubu'nun tümü bazı meşhur Vellum ve Deri El yazmalarında bulunur.

{| class="wikitable"
|+Vellum ve Deri El Yazmaları
!
!Simge
!İsim
!Tarih (M.S.)
!Dil
!Bulundukları Yer
|-
|1
|א
|Kodeks Sinaiticus
|4. yüzyıl
|Yunanca
|Londra (İngiltere)
|-
|2
|A
|Kodeks Alexandrinus
|5. yüzyıl
|Yunanca
|Londra (İngiltere)
|-
|3
|B
|Kodeks Vatikanus 1209
|4. yüzyıl
|Yunanca
|Vatikan Kütüphanesi
|-
|4
|C
|Kodeks Ephraemi Syri reskriptus
|5. yüzyıl
|Yunanca
|Paris (Fransa)
|}

== Bölümleme ==
* Bölüm 1: Giriş sözleri (1); daveti kesinleştirmek için uğraşmak (2-15): imana eklenmesi gereken nitelikler (5-9); peygamberlerin sözlerine güvenmek (16-21).
* Bölüm 2: Sahte öğretmenlerin çıkışı (1-3); sahte öğretmenler mahkûm edilecek (4-10a): itaatsiz melekler cezalandırıldı (4), tufan, Sodom ve Gomorra (5-7); sahte öğretmenlerin tarifi (10b-22).
* Bölüm 3: Alaycılar gelecek olan imhayı gözden kaçırıyorlar (1-7); Tanrı gecikmez (8-10); ne gibi kişiler olmaları gerektiğini düşünmelidirler (11-16); hileli insanların aldatıcı sözlerden sakınmak (17, 18).

== İçerik ==
Petrus, daha en başında, "inanmış olanlar" için sevgi dolu bir ilgi gösterir. O, Tanrı ve İsa Mesihle ilgili tam bilgi edinmekle hak edilmemiş inayet ve barışın onlar için artacağını arzu eder (1:2). Tanrı onlara, "kıymetli ve büyük vaatler" vermiştir. Bu nedenle, imanlarına erdem, bilgi, özdenetim, sebat, Tanrısal bağlılık, kardeş sevgisi ve sevgi eklesinler (1:5-7). Bu nitelikler içlerinde taştığı zaman, tam bilgi açısından hiçbir zaman faaliyetsiz ve verimsiz kalmayacaklardır (1:8). Petrus, yakında öleceğini bildiğinden, ayrıldığında onlardan bahsetmeleri için onlara bu şeyleri hatırlatmak istiyor (1:14, 15).

Petrus, kutsal dağda Mesih'in görkemli büyüklüğüne tanık oldu. O zaman İsa'ya şu sözler iletildi: “Bu Benim sevgili oğlumdur, ondan memnunum”. Bu nedenle peygamberlik sözü çok daha kesindir ve dikkate alınmalıdır (1:16-19). Kutsal Yazılardaki hiçbir peygamberlik sözü kişisel bir yorum değildir. “İnsanlar kutsal ruhun yönlendirmesiyle, Tanrı’dan aldıklarını aktarmışlardır” (1:20, 21).

Sahte peygamberler ve öğretmenler, zararlı mezhepler kuracak ve edepsiz davranışlar izleyecekler Onlardan dolayı hakikat yolu kötülenecek (2:1, 2). Bu tür kişilerin cezası mutlaka gelecektir. Çünkü Tanrı, Nuh'un zamanında günah işleyen melekleri cezalandırmak için bir tufana sebep oldu (Başlangıç 6:1-22) ve İbrahim'in zamanında ahlaksız olan Sodom ve Gomorra'yı yok etti (Başlangıç 19:1-26). Fakat “doğruluk habercisi” Nuh'u ve Salih Lut'u kurtardı (2:4-8). Bununla Petrus, Tanrı'nın “Kendisine bağlı insanları geçirdikleri sınavlardan nasıl kurtaracağını” göstermek istedi (2:9). Sahte öğretmenler dik başlı, küfrederek konuşurlar, aldatıcı öğretilerden zevk alırlar ve zina ederler (2:12-16). Diğerlerine özgürlük vadediyorlar fakat kendileri yozluğun kölesidir (2:19).

Petrus, Hristiyanların zihinlerini uyandırmak ve böylece daha önce konuşulan sözleri hatırlayabilmeleri için yazar (3:1, 2). Son günlerde alay edenler gelip, “Bu [Mesih'in] vadettiği huzuru nerede?” diyecekler (3:3, 4). Petrus tekrar Nuh'un zamanındaki tufanı değinerek Tanrı o dünyayı su ile yok ettiğini belirtiyor. Buna benzeyen şekilde şimdiki dünya Tanrı'nın hüküm gününde yargılanacak (3:7).

Tanrı vaadini yerine getirmekte gecikmez, fakat hiç kimsenin yok olmasını istemediği fakat herkesin tövbe etmesini istediği için sabırlıdır (3:8, 9). Bu nedenle, Hristiyanlar, lekesiz, kusursuz ve barış içinde bulunmaları için ellerinden geleni yapmalıdırlar (3:14). Pavlus'un mektuplarını değinerek Tanrı'nın sabrını kurtuluş olarak görsünler diye onları teşvik ediyor (3:15).

== 2. Petrus'un içerdiği alıntılar ==

=== Eski Ahit'ten ===

Mektupta, Eski Ahit'e birkaç gönderme yapılmaktadır.

* 2. Petrus 1:19: Petrus, belki Mezmur 119:105'e değinerek Tanrı'nın sözü bir ışığa benzetiyor.
* 2. Petrus 2:1: İsrail halkı sahte peygamberlerden uyarıldı (Kanunun Tekrarı 18:20).
* 2. Petrus 2:4: Petrus, Nuh'un tufanından önceki bir olaya işaret ediyor (Başlangıç 6:2-4).
* 2. Petrus 2:6: Petrus, ahlaksızlık yapmış olan Sodom ve Gomorra şehirlerinin sonuna işaret ediyor (Başlangıç 19:24, 25).
* 2. Petrus 2:11: Petrus, büyük olasılıkla Zekarya 3:2'ye değinerek meleklerin Tanrı'ya saygı gösterdiklerini belirtiyor.
* 2. Petrus 2:15: Sahte peygamber olan Balam'ın hareketleri alıntılanıyor (Sayılar 22:5 – 24:25).
* 2. Petrus 2:22: Petrus, Özdeyişler 26:12'den iktibas ediyor.
* 2. Petrus 3:5: Kutsal Kitap'ın yaratılış kaydı değiniliyor (Başlangıç 1:6-8).
* 2. Petrus 3:6: Petrus, Nuh'un tufanından bahsediyor (Başlangıç 7:23).
* 2. Petrus 3:8: Bu ayet Mezmur 90:4'ten bir alıntıdır.
* 2. Petrus 3:13: „Yeni gökler“ ve „yeni yer“ ifadeleri İşaya 65:17 ve 66:22'den alınmıştır.

=== Yeni Ahit'in diğer kitaplarından ===

* 2. Petrus 1:14: Petrus kendi ölümünün yakın olduğunu belirtiyor. Yuhanna 21:18'deki olaya değiniyor. 
* 2. Petrus 1:16: Petrus'un anlattığı olay Matta 17:1-5'te geçer.
* 2. Petrus 3:1: Petrus, hakkında 1. mektubunda yazdığı bir konuyu tekrarlıyor (1. Petrus 1:13; 2:2; 3:16; 4:7; 5:8).
* 2. Petrus 3:2: İsa'nın dünyanın son günleri hakkında bir şey söylediğini hatırlatıyor (Matta 24:3, 7-14).
* 2. Petrus 3:15: Petrus, elçi Pavlus'un yazdığına zikrediyor (Romalılar 2:4).
* 2. Petrus 3:17: Petrus, kurtuluşun önceden bildirildiğini vurguluyor (Matta 24:30).

=== 2. Petrus ile Yahuda Mektubu arasındaki benzerlikler ===

Yahuda mektubunda Petrus'un şu sözlerini (2. Petrus 3:3) tekrarlıyor: „Fakat siz sevgili kardeşler, Efendimiz İsa Mesih’in elçileri tarafından daha önce söylenenleri hatırlayın. Size şunu derlerdi: 'Son günlerde, kötü şeylere duydukları arzulara göre hareket eden alaycılar çıkacaktır.'” (Yahuda 17, 18; Elçilerin İşleri 20:30; 1. Timoteos 4:1, 2; 2. Timoteos 3:1). Yahuda Mektubu 2. Petrus'tan sonra yazıldığı anlaşılıyor.
Diğer taraftan bazı dinbilimciler Yahuda Mektubu 2. Petrus'un yazarı için kaynak olduğunu varsayarlar.<ref>Callan, Terrance (2004). "Use of the Letter of Jude by the Second Letter of Peter".&nbsp;Biblica. Cilt&nbsp;85. ss.&nbsp;42-64.</ref><ref>Aune 2003, s.&nbsp;256</ref>

* 2. Petrus 1:12 – Yahuda 5
* 2. Petrus 2:1 – Yahuda 4
* 2. Petrus 2:4 – Yahuda 6
* 2. Petrus 2:6 – Yahuda 7
* 2. Petrus 2:10, 11 - Yahuda 8, 9
* 2. Petrus 2:12 - Yahuda 10
* 2. Petrus 2:15 – Yahuda 11
* 2. Petrus 2:18 - Yahuda 16
* 2. Petrus 3:2 - Yahuda 17
* 2. Petrus 3:3 - Yahuda 18
* 2. Petrus 3:18 - Yahuda 25

=== 2. Petrus 2:4 – Yahuda 6 ===

2. Petrus 2:4'e göre Tanrı, „günah işlemiş melekleri cezadan esirgemeyip Tartaros’a atarak hapsetti. 2. Petrus 2:4 ve Yahuda 6 apokrif&nbsp;Hanok kitabına&nbsp;atıfta bulundukları düşünülür. Örneğin,&nbsp;Richard Buckham'a göre, 2. Petrus 2:4 kısmen Yahuda 6'ya bağlı yazılmış olmakla birlikte, aynı zamanda Yahuda 5-7'de kullanılmış olan nasihat geleneğine uygun bir metindir. Bu nasihat geleneği ayrıca şu apokrif (Kutsal Kitap'ın metinler dizisine ait olmayan) ve başka metinlerde de görülebilir:&nbsp;Sirak&nbsp;16:7-10,&nbsp;Şam Belgesi&nbsp;2:17-3:12,&nbsp;3. Makabeler&nbsp;2:4-7,&nbsp;Naftali'nin Ahdi&nbsp;3:4-5 ve Mişna'da Sanhedrin 10:3.<ref>VanBeek 2000, s.&nbsp;100-106</ref>

Diğer taraftan ne Petrus ne de Yahuda'nın Kutsal Kitap'ın dışındaki yazıları kaynaklar olarak kullandıklarını tahmin etmek akla yakın değildir (Galatyalılar 1:7, 8; Koloseliler 2:8). Gerçekten 2. Petrus 2:4 ve Yahuda 6'nın kaynağı Başlangıç 6:2-4'teki ayetlerdir. Bu rapora göre bazı melek itaatsiz olup bedenleştikten sonra yeryüzünde yaşayıp dünyayı zorbalıkla doldurdular (Başlangıç 6:11). Sonuç olarak tufan gelince bedenlerini terk edip göğe (ruhi dünyaya) döndükleri zaman Tartaros'a atıldılar ya da „hüküm gününü beklemek üzere zifiri karanlık çukurlarda bırakılmıştı (2. Petrus 2:4; „sonsuz bağlarla koyu karanlığa kapatılmıştı“ [Yahuda 6])

'''Tartaros'''

Tartaros, eski Yunanlar arasında, en kötü suçluları cezalandırmak amacıyla öngörülen bir Hades (suçlular tabakası) bölümü. Suçlular Tartaros'ta ebediyen kalır. Petrus, bu Yunanca kavramı Nuh'un zamanında (1. Petrus 3:19, 20) Tanrı'nın itaatsiz melekleri attığı hapishane benzeri, aşağılanmış bir durumu tanımlamak için kullandı. Bu kelime, Kutsal Kitap'ta sadece bir kez, 2. Petrus 2:4'te geçmektedir. "Tartaros'a atarak" ifadesi, Yunanca tartaróō fiilinin bir biçiminin tercümesidir.

Bu metinlerden Tartaros'un belirli bir yer değil, bir durum olduğu ortaya çıkıyor. Benzer şekilde, “koyu karanlık”, kelimenin tam anlamıyla bir ışık eksikliği değil, irtidat etmiş ve Tanrı'nın ailesinden dışlanmış varlıklar olarak artık Tanrı tarafından aydınlatılmamalarının ve gelekleriyle ilgili yalnızca karamsar ümitlere sahip olmalarının sonucudur.

Tartaros kelimesi, Hristiyanlık öncesi pagan mitolojilerinde de geçer. Homeros'un İlyada'sında bu mitolojik Tartaros, yeryüzü göğün altında olduğu gibi Hades'in derinliklerinde bir yeraltı hapishane olarak tasvir edilir. Kronus ve diğer titan tanrıları orada hapsedildi. Fakat yukarıda anlatıldığı gibi, Kutsal Kitap'taki Tartaros bir yer değil, bir durumdur ve bu nedenle Yunan mitolojisindeki Tartaros ile aynı değildir. Bununla birlikte, mitolojik Tartaros'un insanların değil, insanüstü yaratıkların meskeni olarak tasvir edilmesi dikkat çekicidir. Bu açıdan bir benzerlik vardır, çünkü Kutsal Kitap'taki Tartaros açıkça insan ruhlarının cezalandırılması için değil  sadece Tanrı'ya isyan eden kötü insanüstü ruhlar için tasarlanmıştır.<ref>Watch Tower Bible and Tract Society, Insight On The Scriptures, 1992, S. 1087 (Almanca)</ref>

=== „Yehova'nın günü“ ===
Petrus, 2. Petrus 3:10'da Kutsal Kitap'ın çevirilerinin ekseriyetine göre „Rabbin gününden bahsetti (Kitabı Mukaddes, 2004; Kutsal Kitap [Yeni Çeviri], 2001). Kendisi, Rab unvanı ile kimi kastettiğini açıkladı. O, Pentekost gününde (M.S. 33) Yahudi dinleyicilere konuştuğu zaman (Elçilerin İşleri 2:16-21) [[Yoel (peygamber)|Yoel]] peygamberin sözlerini alıntılayarak „Yehova’nın büyük ve korkunç günü“nün (Yoel 2:31) geleceğinden konuşuyordu. Orijinal İbranice metinde Tanrı'nın ismi YHVH (Yehova ya da Yahve) geçer. „Yehova'nın günü“ sözcüğü İbranice Kutsal Yazılarda ayrıca Amos 5:18-20; İşaya 2:11-17; 13:6, 9; Tsefanya 1:4- 8, 14, 15. 18; Hezekiel 7:13; 13:5; Yoel 1:15, 2:1, 2; Obadya 15; Yeremya 46:10 ve Malaki 4:5, 6'da geçmektedir. Bu gün, Kutsal Yazılarda bir savaş zamanı olarak detaylandırılmıştır - büyük ve korkunç bir karanlık ve öfke günü, bir sıkıntı, korku, ıssızlık ve tehlike işareti günü.

Eski peygamberlerin ekseriyeti „Yehova'nın günü“ kavramı kullanırken Tanrı'nın itaatsiz İsrail halkı üzerindeki hükmünü kastettiler. Bu yargı, M.Ö. 607'de Babilliler Yeruşalim şehrini yıkılıp halkı sürgüne getirdikleri zaman yerine geldi.

Petrus, Pentekost gününde [[Yoel (peygamber)|Yoel]] peygamberin sözlerini alıntıladığı zaman başka bir „Yehova'nın günü“nden bahsetti. Daha önce İsa kendisi Yeruşalim'in yıkılışını önceden bildirdi (Matta 23:37, 38; 24:2, 15, 16; Luka 19:43, 44). O "Yehova'nın günü" M.S. 70'te, Tanrı sözünü yerine getirdiğinde ve Roma ordularının İsa'yı reddeden Yahudi milletini yok etmesine neden olduğu zaman geldi. Bunun için 1. yüzyıldaki Hristiyanlar bu olayı beklediler ve Petrus ve başkaları uyanık kalmaları için onları teşvik ettiler.

Kutsal Kitap'ta başka bir “Yehova'nın günü”nden söz edilir. Elçi Pavlus yaklaşan “Yehova'nın günü”nü Mesih'in huzuruyla ilişkilendirdi (2. Selanikliler 2:1, 2). Petrus bundan "adaletin barınacağı yeni göklerin ve yeni yerin" kurulmasıyla bağlantılı olarak bahsetti (2. Petrus 3:10-13). Bu vaat ise 1. yüzyılda gerçekleşmedi; çünkü Pavlus'un dediği gibi „önce hakikate isyan başla"yacaktı (2. Selanikliler 2:3). Bu irtidat 2. yüzyılda başladı. Böylece Mesih'in ikinci gelişi 1. yüzyıldan uzun bir zaman sonra olacaktı ve bir daha „Yehova'nın günü"yle sonuçlanacaktı (Vahiy 19:2, 11, 15).

==Notlar==
{{Kaynakça|group=not}}

==Kaynakça==
{{kaynakça|2}}

==Bibliyografya==
*{{Kitap kaynağı |başlık= A Commentary on the Second Epistle General of Second Peter |bölüm= |soyadı=  Adams |ad=  Thomas B. |yazarbağı=  |yıl= 1990 |yayıncı=  Soli Deo Gloria Ministries |yer= | kaynak = harv |isbn= 9781877611247 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Westminster Dictionary of New Testament and Early Christian Literature and Rhetoric |bölüm= |soyadı=  Aune |ad=  David Edward |yazarbağı=  |yıl= 2003 |yayıncı=  Westminster John Knox Press |yer= | kaynak = harv |isbn= 0664219179 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://books.google.com.tr/books/about/The_Westminster_Dictionary_of_New_Testam.html?id=nhhdJ-fkywYC&redir_esc=y}} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Oxford Bible Commentary |soyadı1= Barton |ad1= John |soyadı2= Muddiman |ad2= John |yıl= 2007 |yayıncı= Oxford University Press |yer= | kaynak = harv |isbn= 9780199277186 |sayfa=|sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= A Critical and Exegetical Commentary on the Epistles of St. Peter and St. Jude
 |bölüm= |soyadı= Bigg |ad= Charles |yazarbağı=  |yıl= 1901 |yayıncı=  |yer= | kaynak = harv |isbn= 0385247672 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://archive.org/details/acriticalandexe02bigggoog/page/n8/mode/2up}} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= An Introduction to the New Testament |soyadı= Brown |ad= Raymond E. |yazarbağı=  |yıl= 1997 |yayıncı= Yale University Press |yer= | kaynak = harv |isbn= 0385247672 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=https://archive.org/details/introductiontone00brow_0}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Letters of 2 Peter and Jude |bölüm= |soyadı=  Davids |ad=  Peter H. |yazarbağı=  |yıl= 2006 |yayıncı=  Eerdmans Publishing Company |yer= | kaynak = harv |isbn= |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://books.google.com.tr/books?id=3211XRR5WHcC}} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= Misquoting Jesus: The Story Behind Who Changed the Bible and Why |soyadı= Ehrman |ad= Bart D. |yazarbağı=  |yıl= 2005 |yayıncı= Harper Collins |yer= | kaynak = harv |isbn= 9780061825149 |sayfa=|sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=https://archive.org/details/misquotingje_ehrm_2005_000_8231697|urlerişimi=kayıtlı}}
*{{Kitap kaynağı |başlık=  The Second Epistle of Peter and The Epistle of Jude: An Introduction and Commentary |bölüm= |soyadı=  Green  |ad= Michael   |yazarbağı=  |yıl= 1987 |yayıncı=  Wm. B. Eerdmans Publishing |yer= | kaynak = harv |isbn=   9780802800787 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://books.google.com.tr/books/about/The_Second_Epistle_General_of_Peter_and.html?id=4in0E7TPqPIC }} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= New Testament Introduction |soyadı= Guthrie |ad= Donald |yazarbağı=  |yıl= 1990 |basım= 4 |yayıncı= Intervarsity Press |yer= | kaynak = harv |isbn= 0830814027 |sayfa=|sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=https://archive.org/details/newtestamentintr0000guth_k1x5}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Second Epistle General of St. Peter and the General Epistle of St. Jude |soyadı= James |ad= Montague Rhodes |yazarbağı=  |yıl= 1912 |basım=  |yayıncı=  |yer= | kaynak = harv |isbn=  |sayfa=|sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://archive.org/details/secondepistlegen00jamerich/mode/2up}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Promise Of His Appearing: An Exposition Of Second Peter |bölüm= |soyadı= Leithart |ad= Peter J. |yazarbağı=  |yıl= 2004 |yayıncı= Canon Press  |yer= | kaynak = harv |isbn=  9781591280262 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=  }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Lectures on the First and Second Epistles of Peter |bölüm= |soyadı= Lillie |ad= John  |yazarbağı=  |yıl=  1978 |yayıncı=  Klock & Klock Christian Publishers |yer= | kaynak = harv |isbn= 9780865241169  |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=  https://books.google.com.tr/books/about/Lectures_on_the_First_and_Second_Epistle.html?id=7-GgOAAACAAJ }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Meet Pastor Peter: Studies in Peter's Second Epistle |bölüm= |soyadı= Seton |ad= Bernard E. |yazarbağı=  |yıl=  1985 |yayıncı= Review and Herald Pub. Association |yer= | kaynak = harv |isbn= 9780828002905 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url= https://books.google.com.tr/books/about/Meet_Pastor_Peter.html?id=f2JZx5JzlsYC }} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= Christian-Jewish Relations Through the Centuries |bölüm= 1 Enoch Among Jews and Christians: A Fringe Connection? |soyadı= VanBeek |ad= Lawrence |yazarbağı=  |editör1-ad= Stanley E. |editör1-soyadı= Porter |editör2-ad= Brook W. R. |editör2-soyadı= Pearson |yıl= 2000 |yayıncı=  Roehampton Papers |yer= | kaynak = harv |isbn= 9781841270906 |sayfa= |sayfalar=|erişimtarihi=   |alıntı=   |url=https://archive.org/details/christianjewishr0000unse}} 
*{{Kitap kaynağı |başlık= The General Epistles of St. Peter and St. Jude |soyadı= Wand |ad= John William Charles |yazarbağı=  |yıl= 1934 |yayıncı=  |yer=  |kaynak= harv |isbn=  |sayfa=  |sayfalar=|erişimtarihi=  |alıntı=  |url= https://books.google.com.tr/books?hl=tr&id=73JQAQAAMAAJ |arşivurl= https://web.archive.org/web/20200916202241/https://books.google.com.tr/books?hl=tr&id=73JQAQAAMAAJ |arşivtarihi= 16 Eylül 2020 |ölüurl= hayır }}

== Ayrıca bakınız ==
[[Yeni Ahit'in Papirüsler Listesi]]

{{s-start}} 
{{s-hou|[[Katolik mektuplar|Katolik]] [[Edebî mektup|mektup]]|||}}
{{s-bef|before=[[1. Petrus]]}}
{{s-ttl|title=[[Kitab-ı Mukaddes kanonu]]}}
{{s-aft|after=[[1. Yuhanna]]}}
{{s-end}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Petrus]]