Cahit Arf sayfasının kaynağını görüntüle

{{Bilim insanı bilgi kutusu
| isim = Cahit Arf
| resim_adı = Cahit arf.jpg
| resim_boyutu = 
| resim_başlığı = Cahit Arf
| doğum_adı = 
| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1910|10|24}}
| doğum_yeri = [[Selânik]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1997|12|26|1910|10|24}}
| ölüm_yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]]
| yattığı_yer = [[Zincirlikuyu Mezarlığı]], [[İstanbul]]
| ölüm_sebebi = [[Kanser]]
| vatandaşlığı = 
| milliyeti = [[Türkler|Türk]]
| dini = 
| dalı = [[Matematik]], [[Topoloji]]
| çalıştığı_yerler = {{Madde işaretli liste |[[Galatasaray Lisesi]] |[[İstanbul Üniversitesi]] |[[Boğaziçi Üniversitesi|Boğaziçi Üniversitesi (Robert Koleji)]] |[[Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley)]] |[[Orta Doğu Teknik Üniversitesi]] |[[Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu]] }}
| öğrenim = [[École normale supérieure]] ve [[Göttingen Üniversitesi]]
| doktora_hocası = [[Helmut Hasse]]
| doktora_öğrencileri = [[Güleç Büke Altıntaş]]<br>[[Selma Soysal]]<br> [[Ali Sümer]]<br> [[Hilal Pamir]]<br>[[Nakibe Topuz]]<br>[[Kemal Özdoğan]]<br>[[Bediz Asral]]<br> [[Şüküfe Yamantürk]]<br> [[Bahattin Şamlı]]<br> [[Neşet Ayırtman]]<br>[[Özdem Çelik ]]<br>[[Gültekin Büyükyenerel]]<br> [[Halil Ibrahim Karakaş]]<br>  [[Mehmet Yenigül]]<br>[[Murat Kirezci]]
<br> [[Azize Hayfavi]]<br>  [[Ahmet Yüksel Özemre]]
| etkilendikleri = 
| etkiledikleri = 
| evlilikleri = 
| çocukları = Ahmet Arf
| known_for = {{Madde işaretli liste |[[Arf değişmezi]] |[[Arf halkaları]] |Arf sabiti |Arf kapanışları |[[Hasse–Arf teoremi]] }}
| ödüller = [[TÜBİTAK Bilim Ödülleri|TÜBİTAK Bilim Ödülü]] <small>(1974)</small> [[Karadeniz Teknik Üniversitesi]], [[İstanbul Teknik Üniversitesi]], [[Orta Doğu Teknik Üniversitesi|ODTÜ]]
| imza = 
| ek_bilgi = 
}}
'''Cahit Arf''' (24 Ekim 1910, [[Selânik]] - 26 Aralık 1997, [[İstanbul]]), [[Türkler|Türk]] [[matematikçi]] ve [[bilim insanı]], eski [[TÜBİTAK]] Bilim Kolu başkanıdır. 1948'de İnönü Ödülü'nü, 1974'te [[TÜBİTAK]] Bilim Ödülü'nü kazanmıştır. Istanbul Erkek lisesi mezunu dur.1980 yılında [[İstanbul Teknik Üniversitesi]] ve [[Karadeniz Teknik Üniversitesi]] Onur Doktorası, 1981'de de [[Orta Doğu Teknik Üniversitesi|ODTÜ]] Onur Doktorası'nı almıştır. 1990 yılında Cahit Arf'ın onuruna Sayılar Teorisi üzerine uluslararası bir sempozyum düzenlenmiştir. İleri düzeyde araştırmalar yaptığı Halkalar ve Geometri üzerine ilk konferanslar da 1984'te İstanbul'da<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c8304f9e-1ea7-4ab2-b616-5945b265fc4d/CahitArf.pdf?MOD=AJPERES | başlık = Ord.Prof.Dr. Cahit Arf (1910 Selanik-1997 İstanbul) | erişimtarihi =  | tarih =  | çalışma =  | yayıncı = www.tcmb.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150503061610/https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c8304f9e-1ea7-4ab2-b616-5945b265fc4d/CahitArf.pdf?MOD=AJPERES | arşivtarihi = 3 Mayıs 2015 | ölüurl = evet }}</ref> yapılmıştır. 2009 yılından itibaren 10 [[Türk lirası]] üzerinde Arf'ın sureti yer almaktadır.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/eng/|başlık=Central Bank of the Republic of Turkey|arşivtarihi=3 Haziran 2009|arşivurl=https://www.webcitation.org/5hFIaQq0J?url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/eng/}}. Banknote Museum: {{web kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E9/10tle.htm|başlık=9. Emission Group – Ten Turkish Lira – I. Series|erişimtarihi=20 Nisan 2009|arşivtarihi=10 Mayıs 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090510005819/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E9/10tle.htm}}</ref>

== Hayatı ==
Cahit Arf 1910 yılında, Selanikte doğmuştur. İlkokulu o yıllarda Sultani adı verilen liselerin ilk kısmında okumuş, daha beşinci sınıftayken tanıştığı genç bir öğretmen onun matematikle ilgilenmesini sağlamıştır. Lisenin orta kısmına geldiğinde artık okul arkadaşlarının çözemediği matematik sorularını çözen Cahit Arf'ın bu yeteneği ailesi ve hocalarının ilgisini çekmiş ve [[Paris]]'teki [[St. Louis Lisesi]]'nde okumak üzere ailesi tarafından [[Fransa]]'ya gönderilmiştir. Üç yıllık lise tahsilini iki yılda bitirip Türkiye'ye geri dönen Cahit Arf o sıralarda Türk hükûmeti tarafından yükseköğrenim görmek üzere sınavla [[Avrupa]]'ya gönderilecek aday öğrenciler arasına alınmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files//ozgecmis/CahitArf.pdf |başlık=Ord. Prof. Dr. Cahit Arf |erişimtarihi=24 Aralık 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150412035013/http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/ozgecmis/CahitArf.pdf |arşivtarihi=12 Nisan 2015 |ölüurl=hayır}}</ref>

=== Yüksek öğrenimi ===
Yükseköğrenimini [[Fransa]]'da [[Ecole Normale Superieure]]'de 1932'de tamamlamıştır. Bir süre [[Galatasaray Lisesi]]'nde matematik öğretmenliği yaptıktan sonra [[İstanbul Üniversitesi]] Fen Fakültesi'nde doçent adayı olarak çalışmıştır. Doktorasını yapmak için [[Almanya]]'ya gitmiştir. 1938 yılında [[Göttingen Üniversitesi]]'nde [[doktora]]sını bitirmiştir.

=== Kariyeri ===
[[Dosya:10 Türk Lirası reverse.jpg|küçükresim|Cahit Arf, [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]]'nın 10 liralık banknotunda portresi yer almaktadır.]]
[[Dosya:Mural,_Kadikoey,_Istanbul_(P1100172).jpg|küçükresim|{{ortala|"Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız benim yaptığım gibi sayılara gelin."}}]]

Cahit Arf Türkiye'ye döndüğünde [[İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi]]'nde [[profesör]] ve [[Ordinaryüs|ordinaryüs profesör]]lüğe yükseldi ve 1962 yılına kadar çalıştı. Daha sonra [[Robert Koleji]]'nde matematik dersleri vermeye başladı. 1964 yılında [[Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu]] (TÜBİTAK) ilk bilim kurulu başkanı olmuştur.

Daha sonra gittiği [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nde araştırma ve incelemelerde bulundu; [[Kaliforniya Üniversitesi]]'nde konuk öğretim üyesi olarak görev yaptı. Türkiye'de yaşamak istemesi üzerine kendi isteğiyle 1967 yılında Türkiye'ye döndü. Döndükten kısa bir süre sonra Kanada ve Amerika'daki üniversitelerden konuk öğretim üyesi olarak teklifler aldı. Ancak kendisi bu tekliflere cevap veremeden Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden gelen telefon bu üniversiteye atandığını ve uçak biletinin yolda olduğunu söylüyordu ve artık Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde göreve başlamıştı. 1980 yılında emekli oldu. Emekliye ayrıldıktan sonra TÜBİTAK'ın kurulmasında çok emeği geçti ve TÜBİTAK'a bağlı Gebze Araştırma Merkezi'nde görev aldı. 1983-1989 yılları arasında [[Türk Matematik Derneği]]nin başkanlığını yaptı.

Arf, [[İnönü Armağanı]]'nı (1943) ve [[Tübitak Bilim Ödülleri|TÜBİTAK Bilim Ödülü]]'nü kazandı (1974). Bu ödülü alırken yaptığı konuşmada 'Bilim insanının amacı anlamaktır' hemen ardından 'ama büyük harflerle anlamaktır' sözüyle kendine göre bilim insanını açıklamıştır. Onuruna yapılan [[cebir]] ve [[sayılar teorisi]] üzerine uluslararası bir sempozyum, 1990'da 3-7 Eylül tarihleri arasında [[Silivri]]'de gerçekleştirilmiştir. Halkalar ve [[geometri]] üzerine ilk konferanslar da 1984'te İstanbul'da yapılmıştır. Arf, matematikte geometri kavramı üzerine bir makale sunmuştur. Cahit Arf, 26 Aralık 1997 tarihinde ağır bir kalp hastalığı nedeni ile ölmüştür.

[[Dosya:Gravestone of Cahit Arf.jpg|küçükresim|Cahit Arf'ın [[Zincirlikuyu Mezarlığı]]'ndaki kabri, [[İstanbul]]]]

== Çalışmaları ==
Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır. [[Sentetik geometri]] problemlerinin [[Pergel ve çizgilik çizimleri|cetvel ve pergel yardımıyla]] çözülebilirliği konusunda yaptığı çalışmalar, cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin [[Arf değişmezi]] ve [[Arf halkaları]] gibi literatürde adıyla anılan çalışmaların yanı sıra "[[Hasse-Arf Teoremi]]" adı ile anılan teoremi matematik bilimine kazandırmıştır.<ref>Cahit Arf'ın çalışmalarının literatüre katkısı konusundaki bir bibliyometrik çalışma için bkz. {{web kaynağı|url=http://jscires.org/sites/default/files/JSciRes_2013_2_1_37_115890.pdf|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170215002042/http://jscires.org/sites/default/files/JSciRes_2013_2_1_37_115890.pdf |arşivtarihi=15 Şubat 2017|başlık=Cahit Arf: Exploring his scientific influence using social network analysis, author co‑citation maps and single publication h-index|yazarlar=Yaşar Tonta & A. Esra Özkan Çelik}}.</ref> <nowiki>''Arf Sabiti'' ve ''Arf Kapanışları''</nowiki> gibi terimleri buldu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/egitim/cahit-arf-kimdir-kisaca-hayati-eserleri-buluslari-ve-sozleri-6237005 | başlık = Cahit Arf Kimdir? Kısaca Hayatı, Eserleri (Buluşları) Ve Sözleri | erişimtarihi = 20 Ocak 2022 | dil = Türkçe | çalışma = Milliyet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200702025035/https://www.milliyet.com.tr/egitim/cahit-arf-kimdir-kisaca-hayati-eserleri-buluslari-ve-sozleri-6237005 | arşivtarihi = 2 Temmuz 2020}}</ref>

<math>Arf(q)=\sum_{i=1}^nq(a;) q(b;)\epsilon Z_2 a;,b; i= 1,2,3.......,n.</math>

== Matematik hakkındaki görüşleri ==
* Cahit Arf, matematiği bir [[meslek]] dalı olarak değil, bir yaşam tarzı olarak görmüştür. Öğrencilerine sürekli: "Matematiği ezberlemeyin, kendiniz yapın ve anlayın." demiştir.<ref name="ref188">[http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/bilhan.html Cahit Arf'ın Çalışmalarının Kısa Bir Tanıtımı.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20101006062424/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/bilhan.html |tarih=6 Ekim 2010 }} 4 Ocak 2006. 13 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir.</ref>
* "Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek (ezberleyerek) değil, keşfederek anlamak gerekir." demiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://cabim.ulakbim.gov.tr/cahit-arf-kimdir/ |başlık=Cahit Arf Kimdir? |erişimtarihi=24 Aralık 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20161224235621/http://cabim.ulakbim.gov.tr/cahit-arf-kimdir/ |arşivtarihi=24 Aralık 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
* "Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır" diyerek matematiğin sanatsal yönünü vurgulamıştır.<ref name="ref188" />
* "Matematik endüktif (tümevarımsal) bir bilimdir ve bu endüktif bilim sonsuz kümeler için geçerli. Bu sonsuzlukları endüktif bir şekilde kavrıyoruz ve kavradığımız zaman da o sonsuzluğu hissediyoruz. Sınırsızlığı... Ve bu bize mutluluk veriyor çünkü ölümü unutuyoruz... Herkes ölümsüz olduğunu hissettiği alanda çalışmak ister. Ben de matematikte kendimi ölümsüz hissettim."<ref>{{web kaynağı | url=http://mam.tubitak.gov.tr/tr/content/cahit-arf-hakkinda | arşivurl=https://web.archive.org/web/20140327173225/mam.tubitak.gov.tr/tr/content/cahit-arf-hakkinda | arşivtarihi=27 Mart 2014 | başlık=Cahit Arf Hakkında}}</ref>

== Hakkında düzenlenen konferanslar ==
[[Orta Doğu Teknik Üniversitesi]] Matematik Bölümü'nde her sene Arf adına ve anısına özel bir konferans düzenlenmektedir.

;ODTÜ'de düzenlenen Arf konferanslarının konuşmacıları ve bağlı olduğu kurumlar

* 2009: [[Gunter Harder]] - [[Bonn Üniversitesi]] Matematik Enstitüsü
* 2007: [[Hendrik Lenstra]] - [[Leiden Üniversitesi]] Matematik Enstitüsü
* 2006: [[Jean-Pierre Serre]] - [[Collège de France]]
* 2005: [[Peter Sarnak]] - [[Princeton Üniversitesi]] ve [[İleri Araştırma Enstitüsü (Princeton)|İleri Araştırma Enstitüsü]]
* 2004: [[Robert Langlands]] - [[İleri Araştırma Enstitüsü (Princeton)|İleri Araştırma Enstitüsü]]
* 2003: [[David Mumford]] - [[Brown Üniversitesi]] Uygulamalı Matematik Bölümü
* 2002: [[Don Zagier]] - [[Utrecht Üniversitesi]]/[[Collège de France]]
* 2001: [[Gerhard Frey]] - [[Essen Üniversitesi]] Deneysel Matematik Enstitüsü

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{Kardeş proje bağlantıları|q=Aziz Sancar}}

== Dış bağlantılar ==
* {{web kaynağı | arşivurl=https://web.archive.org/web/20051028233026/http://www.math.metu.edu.tr/cahitarf/denklem.html | url=http://www.math.metu.edu.tr/cahitarf/denklem.html | arşivtarihi=28 Ekim 2005 | başlık=Ord. Prof. Dr.Cahit Arf | alıntı=Cahit Arf ile çeşitli degilerde yapılan söyleşiler ve hakkında yazılanlar}}
* {{web kaynağı | arşivurl=https://web.archive.org/web/20090227073419/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/default.html | url=http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/default.html|başlık=Cahit Arf Anısına|alıntı=TÜBITAK Bilim ve Teknik Dergisi Cahit Arf Özel Sayısı|arşivtarihi=27 Şubat 2009}}
* {{MacTutor Biography|id=Arf}} ("MacTutor History of Mathematics"teki biyografisi)
* {{MathGenealogy|id=26096}} (Cahit Arf'in "Matematikçiler Ağacı"ndaki Yeri)

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:20. yüzyıl matematikçileri]]
[[Kategori:1910 doğumlular]]
[[Kategori:1997 yılında ölenler]]
[[Kategori:École Normale Supérieur'de öğrenim görenler]]
[[Kategori:Göttingen Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Türk matematikçiler]]
[[Kategori:TÜBİTAK Bilim Ödülü sahipleri]]
[[Kategori:Selanik doğumlular]]
[[Kategori:İstanbul Üniversitesi öğretim üyeleri]]
[[Kategori:Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler]]
[[Kategori:Türk ordinaryüs profesörler]]
[[Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley öğretim üyeleri]]
[[Kategori:İstanbul ilinde ölenler]]
[[Kategori:TÜBİTAK Başkanları]]
[[Kategori:20. yüzyıl Türk matematikçileri]]
[[Kategori:Orta Doğu Teknik Üniversitesi öğretim üyeleri]]
[[Kategori:ODTÜ Prof. Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı Ödülü sahipleri]]
[[Kategori:Makedonya Türkleri]]
[[Kategori:Selanik Vilayeti doğumlular]]
[[Kategori:Topolojistler]]
[[Kategori:Banknotlarda tasvir edilen insanlar]]