Dünya'nın geleceği sayfasının kaynağını görüntüle

{{Seçkin madde}}
[[Dosya:Red_Giant_Earth_warm.jpg|alt=A dark gray and red sphere representing the Earth lies against a black background to the right of an orange circular object representing the Sun|küçükresim|upright=1.36| Yaklaşık 7 milyar yıl sonra, [[Güneş]]'in [[kırmızı dev]] evresine girmesinden itibaren, yanan [[Dünya]]'nın [[Konjektür|konjekte]] edilmiş [[illüstrasyon]]u<ref name="apj418" />]]

'''Dünya'nın geleceği''' konusunda birçok uzun vadeli etmenin muhtelif etkilerine dayanarak [[biyoloji]]k ve [[jeoloji]]k çıkarımlar yapılabilir. Bu etmenler [[Dünya]] yüzeyindeki [[kimya]]yı, gezegenin iç soğuma oranını, [[Güneş Sistemi]]'ndeki diğer nesnelerle [[Tedirginlik (astronomi)|yerçekimi etkileşimlerini]] ve [[Güneş]]'in [[Güneşsel aydınlatma gücü|parlaklığında]] sürekli bir artışı içerir. Bu [[ekstrapolasyon]]daki belirsiz faktör, gezegende değişimlere neden olabilecek [[Jeomühendislik|iklim mühendisliği]] gibi insan [[teknoloji]]lerinin sürekli etkisidir. Sonuçları beş milyon yıl sürebilecek mevcut [[Holosen yok oluşu]]na teknoloji neden olmaktadır. Ayrıca teknolojinin, insanlığın yok olmasına yol açabileceği ve gezegeni, yalnızca uzun vadeli doğal süreçlerden kaynaklı daha yavaş bir [[evrim]]sel hıza geri döndürebileceği de düşünülmektedir.

Göksel olaylar yüz milyonlarca yıllık zaman aralıklarında [[biyosfer]] için küresel bir risk oluşturarak kitlesel [[Yok olma olayı|yok oluş]]lara neden olabilir. Bu riskler, [[kuyruklu yıldız]] veya [[asteroit]] çarpmaları ve [[süpernova]] olarak adlandırılan [[yıldız]] patlamalarının 100 [[ışık yılı]] [[güneş yarıçapı]] içinde gerçekleşme olasılıklarından oluşur, diğer jeolojik etmenler ise daha öngörülebilirdir. [[Milankoviç döngüsü|Milankovitch teorisi]], gezegenin en azından [[Kuvaterner buzullaşması]] sona erene kadar [[Buzul dönemi|buzul dönemlerine]] devam edeceğini tahmin etmektedir, bu dönemler ise [[Dış merkezlik (astronomi)|dışmerkezlilik]], [[eksen eğikliği]] ve Dünya [[Yörüngesel salınım|yörüngesinin salınım]] değişikliklerinden kaynaklanır. Devam eden [[süperkıta döngüsü]]nün bir parçası olarak [[levha tektoniği]] muhtemelen 250-350 milyon yıl içinde [[süperkıta]] oluşumuna sebebiyet verecektir. Gelecek 1,5-4,5 milyar yıl içinde ise Dünya'nın eksen eğikliği, 90°'ye kadar olan değişiklikler sergileyerek kaotik bir değişkenlik içerisine girebilir.

Güneş'in parlaklığı sürekli artarak yeryüzüne ulaşan [[Radyasyon|Güneş radyasyonunda]] artışa sebep olacaktır. Bu, [[Silikat|silikat minerallerinin]] daha yüksek bir oranda [[Ayrışma (jeoloji)|ayrışmasına]] neden olarak [[atmosfer]]deki [[karbondioksit]] seviyesinde azalmayla sonuçlanacaktır. Yaklaşık 600 milyon yıl sonra karbondioksit seviyesi ağaçların kullandığı [[C3 karbon tutulumu mekanizması|C<sub>3</sub> karbon tutulumu mekanizması]] için ihtiyaç duyulan seviyenin altına düşecektir; bazı bitkiler ise 10 [[ppm]]'e kadar düşük karbondioksit [[derişim]]i sağlayan bir yöntem olan [[C4 karbon tutulumu mekanizması|C<sub>4</sub> karbon tutulumu mekanizmasını]] kullanmaktadır. Yine de uzun vadeli gidişat bitki yaşamının tamamen son bulması yönündedir; Dünya'daki [[besin zinciri]]nin temeli olan bitkilerin yok olması, neredeyse tüm hayvan yaşamının ölümü ile zincirleme bir reaksiyon gösterecektir.

Yaklaşık bir milyar yıl içinde Güneş'in parlaklığı şu ankinden %10 daha yüksek olacaktır. Bu, atmosferin nemli [[sera]] hâline gelip [[okyanus]]ların [[Pozitif geri bildirim|kaçak]] [[buharlaşma]]sına neden olacak ve muhtemel bir sonuç olarak tüm [[karbon döngüsü]] ile levha tektoniği sona erecektir. Bu olaydan sonra yaklaşık 2-3 milyar yıl içinde gezegenin [[Dinamo teorisi|manyetik dinamosunun]] durma ihtimali vardır. Bu, [[manyetosfer]]in bozulmasına neden olarak dış atmosferden hızlanan bir [[Uçucular (gezegen bilimi)|uçucu]] kaybına yol açabilir. Bundan dört milyar yıl sonra, Dünya'nın yüzey sıcaklığındaki artış [[kaçak sera etkisi]]ne neden olarak yüzeyi eritecek kadar ısıtacak, bu noktada gezegendeki tüm yaşam son bulmuş olacaktır. Dünya'nın olası kaderi ise, 7,5 milyar yıl içinde, Güneş'in [[kırmızı dev]] yıldız evresine girmesiyle gezegenin mevcut yörüngesinin ötesine genişlemesinden itibaren, Güneş tarafından yutulmasıdır.

== İnsan etkisi ==
{{Ana|İnsanın çevre üzerindeki etkisi}}
[[Dosya:Azovstal_blast_furnace_smoke.jpg|küçükresim|upright=1.5|[[Ukrayna]]'daki Azofstal fabrikası]]
[[Dünya nüfusu|İnsan nüfusu]], Dünya [[ekosistem]]lerinin çoğunluğuna hakimdir.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Geoengineering the Environment: History and Prospect|erişimtarihi=|tarih=Kasım 2000|dil=İngilizce|sayfalar=245-84|dergi=Annual Review of Energy and the Environment|yayıncı=|cilt=25|doi=10.1146/annurev.energy.25.1.245|ad=David W.|soyadı=Keith}}</ref><ref name=Mooney/> Bu egemenlik, birçok [[tür]]den canlının kitlesel ölçekte yok oluşuna ve günümüz [[Jeolojik zaman cetveli|jeolojik çağının]], [[Holosen yok oluşu]] olarak anılmasına sebep olmuştur. Holosen yok oluşu; [[Habitat yok olması|habitat tahribatı]], [[istilacı türler]]in yaygın dağılımı, [[avcılık]] ve [[Küresel ısınma|iklim değişikliğinin]] sonucudur.{{sfn|Cowie|2007|p=162}}<ref>{{kaynak|url=https://pure.qub.ac.uk/ws/files/733227/Thomas&Cameron_Extinctions_Cover&Article_Nature_2004.pdf|başlık=Extinction risk from climate change|erişimtarihi=12 Ekim 2020|arşivtarihi=29 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190429130413/https://pure.qub.ac.uk/ws/files/733227/Thomas%26Cameron_Extinctions_Cover%26Article_Nature_2004.pdf|tarih=Ocak 2004|ölüurl=hayır|yazarlarıgöster=1|sayı=6970|dil=İngilizce|sayfalar=145-48|dergi=Nature|yayıncı=|cilt=427|pmid=14712274|doi=10.1038/nature02121|soyadı5=Beaumont|soyadı1=Thomas|ad2=Alison|soyadı2=Cameron|ad3=Rhys E.|soyadı3=Green|bibcode=2004Natur.427..145T|soyadı4=Bakkenes|ad4=Michel|ad6=Yvonne C.|ad5=Linda J.|soyadı9=Grainger|ad1=Chris D.|soyadı8=de Siqueira|ad8=Marinez Ferreira|soyadı7=Erasmus|ad7=Barend F. N.|soyadı6=Collingham|ad9=Alan}}</ref><ref name=":0">{{Kaynak|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123741820000170|başlık=Chapter 17 - Extinction Risk from Climate Change Solutions|erişimtarihi=10 Kasım 2020|tarih=1 Ocak 2011|dil=İngilizce|sayfalar=357-371|çalışma=Climate Change Biology|yer=Londra|yayıncı=Academic Press|ad=Lee|soyadı=Hannah|isbn=978-0-12-374182-0|editör-ad=Lee|editör-soyadı=Hannah|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201120005005/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123741820000170|arşivtarihi=20 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Memeliler|Memeli]], [[kuş]], [[balık]], [[Amfibiler|amfibi]] ve [[Sürüngenler|sürüngen]] türlerinin [[Popülasyon (biyoloji)|popülasyonu]], 1970 yılından itibaren ortalama %68'lik bir düşüş yaşamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://livingplanet.panda.org/ | başlık = Living Planet Report 2020 {{!}} Official Site {{!}} WWF | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = livingplanet.panda.org | ad = W. W. F. | soyadı = International | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200910083007/https://livingplanet.panda.org/ | arşivtarihi = 10 Eylül 2020 | ölüurl =hayır}}</ref> Bu, 50 yıldan kısa bir süre içerisinde vahşi türlerin yarısından fazlasının neslinin tükendiği anlamına gelir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.wwf.org.uk/updates/living-planet-report-2018 | başlık = Living Planet Report 2018 | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = WWF | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181031113430/https://www.wwf.org.uk/updates/living-planet-report-2018 | arşivtarihi = 31 Ekim 2018 | ölüurl =hayır}}</ref> Mevcut durumda, Dünya'daki tüm türlerin %27'sine denk gelen 32.000'den fazla tür, neslinin tükenmesi riski altındadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.iucnredlist.org/en|başlık=The IUCN Red List of Threatened Species|erişimtarihi=8 Kasım 2020|arşivtarihi=4 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200304172225/https://www.iucnredlist.org/en|tarih=|dil=İngilizce|çalışma=IUCN Red List of Threatened Species|yayıncı=|ölüurl=hayır}}</ref> Ayrıca, [[Birleşmiş Milletler]] Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Hükûmetlerarası Bilim-Politika Platformu'nun 2019'da hazırladığı raporuna göre insan faaliyetleri sonucunda bir milyona varan bitki ve hayvan türü, neslinin tükenmesiyle karşı karşıyadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/science/biodiversity-loss|başlık=Biodiversity loss|erişimtarihi=16 Nisan 2019|arşivtarihi=2 Temmuz 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190702234044/https://www.britannica.com/science/biodiversity-loss|tarih=26 Ağustos 2020|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|çalışma=John P. Rafferty|yayıncı=Britannica}}</ref> Günümüzde insan faaliyetlerinin gezegen yüzeyi üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır; kara yüzeyinin %70'inden fazlası beşeri eylemler sonucu değiştirilmiştir ve insanlar küresel [[birincil üretim]]in yaklaşık %20'sini kullanmaktadır.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Quantifying and mapping the human appropriation of net primary production in earth's terrestrial ecosystems|erişimtarihi=|tarih=Temmuz 2007|yazarlarıgöster=1|sayı=31|dil=İngilizce|sayfalar=12942-47|dergi=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]]|yayıncı=|cilt=104|pmc=1911196|pmid=17616580|doi=10.1073/pnas.0704243104|soyadı1=Haberl|ad2=K. Heinz|bibcode=2007PNAS..10412942H|soyadı2=Erb|ad3=Fridolin|ad4=Veronika|soyadı4=Gaube|soyadı3=Krausmann|soyadı9=Fischer-Kowalski|ad9=Marina|ad1=Helmut|ad8=Wolfgang|soyadı7=Gingrich|ad7=Simone|soyadı6=Plutzar|ad6=Christoph|soyadı5=Bondeau|ad5=Alberte|soyadı8=Lucht}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ipcc.ch/srccl/chapter/summary-for-policymakers/|başlık=Summary for Policymakers — Special Report on Climate Change and Land|erişimtarihi=10 Kasım 2020|arşivtarihi=19 Aralık 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191219034445/https://www.ipcc.ch/srccl/chapter/summary-for-policymakers/|tarih=|dil=İngilizce|çalışma=|yayıncı=|ölüurl=hayır}}</ref> Atmosferdeki karbondioksit [[derişim]]i ise [[Sanayi Devrimi]]'nin başlamasından bu yana %30'a yakın bir oranda artmıştır.<ref name=Mooney/>

Kalıcı bir [[biyotik kriz]]in sonuçlarının en az 5 milyon yıl süreceği tahmin edilmektedir.{{sfn|Reaka-Kudla|Wilson|Wilson|1997|pp=132–33|dil=en}}<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.pnas.org/content/98/10/5399?ijkey=9ffc75eecfc3fda939375160475296efeb33d300&keytype2=tf_ipsecsha|başlık=Lessons from the past: Biotic recoveries from mass extinctions|erişimtarihi=8 Mayıs 2001|arşivtarihi=30 Ağustos 2020|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200830143410/https://www.pnas.org/content/98/10/5399?ijkey=9ffc75eecfc3fda939375160475296efeb33d300&keytype2=tf_ipsecsha|tarih=26 Ağustos 2020|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|çalışma=Douglas H. Erwin|yayıncı=PNAS}}</ref> Zararlılar ve yabani otlar gibi fırsatçı türlerin çoğalmasının eşlik ettiği bu olay, [[biyoçeşitlilik]]te azalma ve [[biyom]]ların [[homojenizasyon|homojenleşme]]siyle sonuçlanabilir. Buna karşılık yeni türlerin de ortaya çıkma olasılığı vardır; özellikle insan egemen ekosistemlerde yaşamayı başaran [[takson]]lar hızla birçok yeni türe dönüşebilir ve [[Mikroorganizma|mikropların]] besin açısından zengin [[habitat]]lardaki artıştan fayda sağlaması muhtemeldir. Mevcut [[omurgalılar]]dan başka yeni omurgalı türlerinin ortaya çıkması ise olasılık dışıdır ve muhtemelen [[besin zinciri]] kısalacaktır.<ref>{{kaynak|url=|başlık=The biotic crisis and the future of evolution|erişimtarihi=|tarih=Mayıs 8, 2001|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=5389-92|dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|yayıncı=|cilt=98|pmc=33223|pmid=11344283|doi=10.1073/pnas.091092498|ad1=N.|bibcode=2001PNAS...98.5389M|ad2=A. H.|soyadı2=Knoll|soyadı1=Myers}}</ref><ref>{{kaynak|url=|başlık=Declines of biomes and biotas and the future of evolution|erişimtarihi=|tarih=Mayıs 8, 2001|sayı=10|dil=İngilizce|sayfalar=5471-76|dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|yayıncı=|cilt=98|pmc=33236|pmid=11344296|doi=10.1073/pnas.101093798|ad1=David S.|soyadı1=Woodruff|bibcode=2001PNAS...98.5471W}}</ref><ref>{{Kaynak|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123864758000058|başlık=The Role of Body Size in Complex Food Webs: A Cold Case|erişimtarihi=10 Kasım 2020|tarih=1 Ocak 2011|dil=İngilizce|sayfalar=181-223|çalışma=Advances in Ecological Research|yayıncı=Academic Press|seri=The Role of Body Size in Multispecies Systems|cilt=45|ad=Ute|soyadı=Jacob|ad2=Aaron|ad3=Ulrich|ad4=Wolf E.|ad5=Sofia|ad6=Thomas|ad7=Ingo|ad8=Tomas|ad9=Katja|soyadı2=Thierry|soyadı3=Brose|soyadı4=Arntz|soyadı5=Berg|soyadı6=Brey|soyadı7=Fetzer|soyadı8=Jonsson|soyadı9=Mintenbeck|doi=10.1016/b978-0-12-386475-8.00005-8|editör-ad=Andrea|editör-soyadı=Belgrano|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201111104805/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123864758000058|arşivtarihi=11 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2596898/|başlık=Recovery from the most profound mass extinction of all time|erişimtarihi=|tarih=7 Nisan 2008|sayı=1636|dil=İngilizce|sayfalar=759-765|çalışma=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|yayıncı=|cilt=275|ad=Sarda|soyadı=Sahney|issn=0962-8452|pmc=2596898|pmid=18198148|doi=10.1098/rspb.2007.1370|ad2=Michael J|soyadı2=Benton|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201112020903/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2596898/|arşivtarihi=12 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.pnas.org/content/117/24/13596|başlık=Vertebrates on the brink as indicators of biological annihilation and the sixth mass extinction|erişimtarihi=|tarih=16 Haziran 2020|sayı=24|dil=İngilizce|sayfalar=13596-13602|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|yayıncı=|cilt=117|ad=Gerardo|soyadı=Ceballos|issn=0027-8424|pmc=|pmid=|doi=10.1073/pnas.1922686117|ad2=Paul R.|ad3=Peter H.|soyadı2=Ehrlich|soyadı3=Raven|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201030174031/https://www.pnas.org/content/117/24/13596|arşivtarihi=30 Ekim 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.pnas.org/lookup/doi/10.1073/pnas.1704949114|başlık=Biological annihilation via the ongoing sixth mass extinction signaled by vertebrate population losses and declines|tarih=25 Temmuz 2017|sayı=30|dil=İngilizce|sayfalar=E6089-E6096|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|cilt=114|ad=Gerardo|soyadı=Ceballos|issn=0027-8424|pmc=PMC5544311|pmid=28696295|doi=10.1073/pnas.1704949114|ad2=Paul R.|ad3=Rodolfo|soyadı2=Ehrlich|soyadı3=Dirzo}}</ref>

Gezegen üzerinde küresel etkisi olabilecek riskler için birden fazla senaryo vardır. [[İnsan]]lık açısından bakıldığında bunlar, insan soyunun hayatta kalabileceği riskler ve insan soyunu bitirebilecek riskler olarak ayrılabilir. İnsanlık için ölümcül senaryolarda yok oluş, insanlığın kendi eliyle meydana getirdiği tehlikeler olması muhtemeldir. Bunların arasında [[iklim değişikliği]],<ref name=":0" /><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.theguardian.com/environment/2017/sep/09/this-is-how-your-world-could-end-climate-change-global-warming | başlık = This is how your world could end | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | tarih = 9 Eylül 2017 | dil = İngilizce | çalışma = the Guardian | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170909195441/http://www.theguardian.com/environment/2017/sep/09/this-is-how-your-world-could-end-climate-change-global-warming | arşivtarihi = 9 Eylül 2017 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nationalgeographic.org/topics/resource-library-human-impacts-environment/ | başlık = Human Impacts on the Environment | erişimtarihi = 10 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = www.nationalgeographic.org | ad = National Geographic | soyadı = Society | ad2 = National Geographic | soyadı2 = Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190602135619/http://www.nationalgeographic.org/topics/resource-library-human-impacts-environment/ | arşivtarihi = 2 Haziran 2019 | ölüurl =hayır}}</ref> [[nanoteknoloji]]nin kötüye kullanılması, [[Nükleer enerji|nükleer]] soykırım, insanüstü bir yapay zekayla savaş, [[Genetik mühendisliği|genetik olarak tasarlanmış]] bir hastalık, bir fizik deneyinin yol açtığı felaketler sayılabilir. Yok oluşun sebebi ayrıca birçok doğal olay, salgın bir hastalık, asteroit veya kuyruklu yıldız [[Çarpma olayları|çarpması]], kaçak sera etkisi ve kaynak tükenmesi olabilir. Ayrıca [[Dünya dışı yaşam|Dünya dışı bir yaşam biçimi]] tarafından istila olasılığı da muhtemeldir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.britannica.com/science/extraterrestrial-life | başlık = Extraterrestrial life | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Encyclopedia Britannica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150905135458/https://www.britannica.com/science/extraterrestrial-life | arşivtarihi = 5 Eylül 2015 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Exploration/Extraterrestrial_life | başlık = Extraterrestrial life | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = www.esa.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200919143053/https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Exploration/Extraterrestrial_life | arşivtarihi = 19 Eylül 2020 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nationalgeographic.com/magazine/2019/03/extraterrestrial-life-probably-exists-how-do-we-search-for-aliens/ | başlık = Life probably exists beyond Earth. So how do we find it? | erişimtarihi = 8 Kasım 2020 | tarih = 14 Şubat 2019 | dil = İngilizce | çalışma = Magazine | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190214113619/https://www.nationalgeographic.com/magazine/2019/03/extraterrestrial-life-probably-exists-how-do-we-search-for-aliens/ | arşivtarihi = 14 Şubat 2019 | ölüurl =hayır}}</ref> Kurulan bu senaryoların gerçeklik olasılıkları ise imkânsız değilse bile zordur.<ref>{{kaynak|url=http://www.nickbostrom.com/existential/risks.html|başlık=Existential Risks: Analyzing Human Extinction Scenarios and Related Hazards|erişimtarihi=9 Ağustos 2011|arşivtarihi=27 Nisan 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110427030852/http://www.nickbostrom.com/existential/risks.html|tarih=2002|ölüurl=evet|sayı=1|dil=İngilizce|dergi=[[Journal of Evolution and Technology]]|yayıncı=|cilt=9|ad=Nick|soyadı=Bostrom}}</ref>

İnsan ırkının soyu tükenirse, insanlık tarafından inşa edilen yapılar bozulmaya başlayacaktır. Dünya'daki en büyük yapıların tahmini bozulma [[Yarı ömür|yarı ömrü]] yaklaşık bin yıldır; ayakta kalan son yapılar büyük olasılıkla açık [[Madencilik|maden ocakları]], çöp sahaları, [[otoyol]]lar, [[kanal]]lar ve toprak dolgu setler olacak, [[Gize Piramitleri]] ya da [[Rushmore Dağı Anıtı|Rushmore Dağı]]'ndaki heykeller gibi birkaç taş anıt ise binlerce yıl sonra bile ayakta kalacaktır.<ref name=":1">{{Web kaynağı | url = https://www.sciencefocus.com/science/how-have-the-egyptian-pyramids-lasted-so-long/ | başlık = How have the Egyptian pyramids lasted so long? | erişimtarihi = 10 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = BBC Science Focus Magazine | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200805082728/https://www.sciencefocus.com/science/how-have-the-egyptian-pyramids-lasted-so-long/ | arşivtarihi = 5 Ağustos 2020 | ölüurl =hayır}}</ref><ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://www.bbc.com/future/article/20160808-will-the-skyscrapers-outlast-the-pyramids | başlık = Will the skyscrapers outlast the pyramids? | erişimtarihi = 10 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = [[BBC]] | ad = Zaria | soyadı = Gorvett | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201108090942/https://www.bbc.com/future/article/20160808-will-the-skyscrapers-outlast-the-pyramids | arşivtarihi = 8 Kasım 2020 | ölüurl =hayır}}</ref>

== Olası olaylar ==
[[Dosya:Barringer_Crater_aerial_photo_by_USGS.jpg|küçükresim|upright=1.14|Arizona, [[Flagstaff, Arizona|Flagstaff]]'teki [[Meteor Crater|Barringer Göktaşı Krateri]], astronomik nesnelerin Dünya üzerindeki etkisi hakkında kanıtlar sunmaktadır.]]
[[Güneş]], [[Samanyolu]] yörüngesinde dönerken gezegenler, [[Güneş Sistemi]] üzerinde yıkıcı bir etkiye neden olacak kadar yaklaşabilir,<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Close Approach of Stars in the Solar Neighborhood|erişimtarihi=|tarih=Mart 1994|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=1-9|dergi=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society|yayıncı=|cilt=35|soyadı1=Matthews|ad1=R. A. J.|bibcode=1994QJRAS..35....1M}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2016/11/aa29835-16/aa29835-16.html|başlık=Gliese 710 will pass the Sun even closer - Close approach parameters recalculated based on the first Gaia data release|tarih=1 Kasım 2016|dil=İngilizce|sayfalar=L10|çalışma=Astronomy & Astrophysics|cilt=595|ad=Filip|soyadı=Berski|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201629835|ad2=Piotr A.|soyadı2=Dybczyński|erişimtarihi=10 Kasım 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201108120940/https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2016/11/aa29835-16/aa29835-16.html|arşivtarihi=8 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref> ve Güneş Sistemi'ne yakın bölgelerde gerçekleşen bir yıldız çarpışması [[Oort bulutu]]ndaki kuyruklu yıldızların [[Apsis (astronomi)|günberi]] mesafelerinde azalmaya neden olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|urlerişimi=kayıtlı|başlık=The effect of star passages on cometary orbits in the Oort cloud|erişimtarihi=|tarih=Ağustos 1982|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=[https://archive.org/details/sim_astronomy-and-astrophysics_1982-08_112_1/page/157 157]-66|dergi=Astronomy and Astrophysics|yayıncı=|cilt=112|ad2=A.|ad3=A.|soyadı2=Cazenave|soyadı3=Brahic|ad1=H.|bibcode=1982A&A...112..157S|soyadı1=Scholl}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://link.springer.com/10.1007/BF00117498|başlık=Star passages through the Oort cloud|erişimtarihi=|tarih=Şubat 1996|sayı=1-3|dil=İngilizce|sayfalar=25-30|çalışma=Earth, Moon and Planets|yayıncı=|cilt=72|ad=Paul R.|soyadı=Weissman|issn=0167-9295|doi=10.1007/BF00117498}}</ref> Bu tür bir çarpışma, İç Güneş Sistemi'ne ulaşan kuyruklu yıldız sayısında 40 katlık bir artışı, kuyruklu yıldız çarpışmaları ise yeryüzünde yaşamın kitlesel olarak yok olmasını tetikleyebilir. Oort bulutundan gelen kuyruklu yıldızların Güneş yörüngesinde bir turu tamamlaması yaklaşık 30 milyon yıl sürebilir. Bu çarpışmalar ise ortalama 45 milyon yılda bir gerçekleşir,<ref name=":1" /><ref>{{kaynak|url=|başlık=No Death Star&nbsp;– For Now|erişimtarihi=|tarih=Haziran 1998|sayı=2|dil=İngilizce|sayfa=L219|dergi=Astrophysical Journal Letters|yayıncı=|cilt=499|doi=10.1086/311367|ad1=Jay A.|bibcode=1998ApJ...499L.219F|arxiv=astro-ph/9801052|ad2=Andrew|soyadı2=Gould|soyadı1=Frogel}}</ref> Güneş'in, Güneş Sistemi civarındaki bir yıldızla çarpışması için ortalama süre yaklaşık {{Kayma|3 × 10<sup>13</sup> yıldır}}, bu da ~1,38 × 10<sup>10</sup> yıl olan [[evrenin yaşı]]ndan daha uzundur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question28.html#:~:text=Although%20the%20numbers%20are%20still,or%20minus%20about%20130,000%20years.|başlık=How old is the universe?|erişimtarihi=26 Ağustos 2020|arşivtarihi=21 Ağustos 2001|arşivurl=https://web.archive.org/web/20010821215909/https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question28.html#:~:text=Although%20the%20numbers%20are%20still,or%20minus%20about%20130,000%20years.|tarih=|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|çalışma=starchild.gsfc.nasa.gov|yayıncı=}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://evrimagaci.org/evrenin-yasi-138-milyar-yil-iken-capi-nasil-93-milyar-isik-yili-olabilir-2954 | başlık = Evrenin Yaşı 13.8 Milyar Yıl İken Çapı Nasıl 93 Milyar Işık Yılı Olabilir? | erişimtarihi = 26 Eylül 2020 | dil = Türkçe | çalışma = Evrim Ağacı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190426025711/https://evrimagaci.org/evrenin-yasi-138-milyar-yil-iken-capi-nasil-93-milyar-isik-yili-olabilir-2954 | arşivtarihi = 26 Nisan 2019 | ölüurl = hayır }}</ref> Bu, Dünya'nın ömrü boyunca böyle bir olayın meydana gelme olasılığının düşük olduğuna dair bir gösterge olarak kabul edilebilir.{{sfn|Tayler|1993|p=92}}

5–10&nbsp;km veya daha büyük çaplı bir [[asteroit]] ya da kuyruklu yıldız çarpışmasından kaynaklanan enerji salınımı, küresel bir çevresel felaket oluşturmak ve türlerin yok olma sayısında istatistiksel olarak büyük bir artışa neden olmak için yeterlidir. Bir olaydan kaynaklanan zararlı etkiler arasında; birkaç ay boyunca [[nükleer kış]]a benzer şekilde gezegeni örten, Güneş ışığının Dünya yüzeyine doğrudan ulaşmasını engelleyen, böylece bir hafta içinde kara sıcaklıklarını yaklaşık 15&nbsp;°C düşürerek [[fotosentez]]i durduran kül bulutu bulunur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.livescience.com/5827-volcanic-eruptions-caused-ancient-warming-cooling.html | başlık = Volcanic Eruptions Caused Ancient Warming And Cooling | erişimtarihi = 2 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = livescience.com | ad = Live Science Staff 27 | soyadı = October 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120704070605/https://www.livescience.com/5827-volcanic-eruptions-caused-ancient-warming-cooling.html | arşivtarihi = 4 Temmuz 2012 | ölüurl =hayır}}</ref> [[Büyük kütleli yıldızlar listesi|Büyük kütleli]] çarpışmalar arasındaki ortalama sürenin en az 100 milyon yıl olduğu tahmin edilmekte ve son 540 milyon yıl boyunca [[simülasyon]]lar, böyle bir çarpışma oranının 5 veya 6 kitlesel yok oluşa, 20-30 tane de daha küçük çaplı yok oluşa neden olmak için yeterli olduğunu göstermiştir. Bu tespit, [[Fanerozoik devir]] sırasındaki yok oluşların jeolojik kayıtları ile eşleştiği için bu tür olayların gelecekte de devam etmesi beklenmektedir.<ref>{{kaynak|url=|başlık=The "Shiva Hypothesis": Impacts, Mass Extinctions, and the Galaxy|erişimtarihi=|tarih=Şubat 1996|sayı=1–3|dil=İngilizce|sayfalar=441-60|dergi=Earth, Moon, and Planets|yayıncı=|cilt=72|doi=10.1007/BF00117548|soyadı1=Rampino|ad1=Michael R.|soyadı2=Haggerty|ad2=Bruce M.|bibcode=1996EM&P...72..441R}}</ref>

[[Dosya:Keplers supernova.jpg|küçükresim|upright=1.01|[[SN 1604|Kepler Süpernovası]] kalıntısının [[X ışını]], [[optik]] ve [[kızılötesi]] birleşimi]]
[[Süpernova]], bir [[yıldız]]ın şiddetle patlaması olayıdır.<ref>{{kaynak|url=|başlık=The Galactic supernova rate|erişimtarihi=|tarih=Haziran 1994|yazarlarıgöster=1|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=487-93|dergi=The Astrophysical Journal Supplement Series|yayıncı=|cilt=92|doi=10.1086/192002|ad3=A.|soyadı1=Tammann|soyadı3=Schroeder|ad2=W.|bibcode=1994ApJS...92..487T|soyadı2=Loeffler|ad1=G. A.}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://evrimagaci.org/supernova-nedir-4244 | başlık = Süpernova Nedir? | erişimtarihi = 26 Eylül 2020 | dil = Türkçe | çalışma = Evrim Ağacı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200314154721/https://evrimagaci.org/supernova-nedir-4244 | arşivtarihi = 14 Mart 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> Samanyolu galaksisinde süpernova patlamaları ortalama 25-100 yılda bir gerçekleşmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://courses.lumenlearning.com/astronomy/chapter/supernova-observations/|başlık=Supernova Observations {{!}} Astronomy|erişimtarihi=26 Ağustos 2020|arşivtarihi=21 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200521061329/https://courses.lumenlearning.com/astronomy/chapter/supernova-observations/|tarih=|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|çalışma=courses.lumenlearning.com|yayıncı=}}</ref> [[Dünya tarihi]] boyunca, [[Dünya'ya yakın süpernova]] olarak bilinen, 100 [[ışık yılı]] uzaklıkta birçok olay meydana gelmiştir. Bu mesafe içindeki patlamaların gezegeni [[Radyonüklit|radyoizotoplarla]] kirletmesi ve biyosferi etkilemesi muhtemeldir.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Live radioisotopes as signatures of nearby supernovae|erişimtarihi=|tarih=Şubat 2004|sayı=1–4|dil=İngilizce|sayfalar=119-23|dergi=New Astronomy Reviews|yayıncı=|cilt=48|doi=10.1016/j.newar.2003.11.017|soyadı1=Fields|ad1=Brian D.|bibcode=2004NewAR..48..119F}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2017/08/aa29837-16/aa29837-16.html|başlık=Numerical studies on the link between radioisotopic signatures on Earth and the formation of the Local Bubble - I. 60Fe transport to the solar system by turbulent mixing of ejecta from nearby supernovae into a locally homogeneous interstellar medium|tarih=1 Ağustos 2017|dil=İngilizce|sayfalar=A81|çalışma=Astronomy & Astrophysics|cilt=604|ad=M. M.|soyadı=Schulreich|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201629837|ad2=D.|ad3=J.|ad4=C.|soyadı2=Breitschwerdt|soyadı3=Feige|soyadı4=Dettbarn|erişimtarihi=11 Kasım 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191031045556/https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2017/08/aa29837-16/aa29837-16.html|arşivtarihi=31 Ekim 2019|ölüurl=hayır}}</ref> Bunlara ek olarak bir süpernova tarafından yayılan [[Gama ışını|gama ışınları]], atmosferdeki [[azot]]la reaksiyona girerek [[Nitröz oksit|azot oksit]] üretir, bu [[molekül]]ler ise Dünya'yı Güneş'ten gelen [[Morötesi|ultraviyole]] (UV) radyasyonlardan koruyan [[Ozonosfer|ozon tabakasının]] aşınmasına neden olur. [[Morötesi|UV-B]] radyasyonunda sadece %10-30'luk bir artış yaşam üzerinde kayda değer bir etkiye neden olmak için yeterlidir; özellikle de okyanus [[besin zinciri]]nin temelini oluşturan [[fitoplankton]] için. 26 ışık yılı mesafedeki bir süpernova patlaması ozon tabaka yoğunluğunu yarıya indirecek ve 32 ışık yılı içinde, ortalama birkaç yüz milyon yılda bir süpernova patlaması meydana geldiğini düşünürsek birkaç yüzyıl içinde ozon tabakası muhtemelen tükenecektir.{{sfn|Hanslmeier|2009|pp=174–76}} Sonraki iki milyar yıl boyunca ise 20 süpernovadan kaynaklı [[gama ışını patlaması|gama ışını patlamaları]], gezegenin biyosferi üzerinde olumsuz bir etkiye neden olacaktır.<ref>{{kaynak|url=|başlık=The past, present and future supernova threat to Earth's biosphere|erişimtarihi=|tarih=Aralık 2011|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=287-302|dergi=Astrophysics and Space Science|yayıncı=|cilt=336|doi=10.1007/s10509-011-0873-9|soyadı1=Beech|ad1=Martin|bibcode=2011Ap&SS.336..287B}}</ref>

Gezegenler arasındaki [[Tedirginlik (astronomi)|tedirginliğin]] artış gösteren etkisi, İç Güneş Sistemi'nin bir bütün olarak uzun zaman dilimleri boyunca düzensiz davranmasına neden olur. Bu, birkaç milyon yıl veya daha kısa aralıklar içinde Güneş Sistemi'ni etkilemez; ancak milyarlarca yıl boyunca gezegen yörüngelerini öngörülemez hâle getirir. Güneş Sistemi'nin evrimi hakkında bilgisayar simülasyonları, önümüzdeki beş milyar yıl içinde [[Merkür]], [[Venüs]] veya [[Mars]]'ın Dünya ile çarpışma olasılığının %1'den düşük olduğunu göstermektedir.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Existence of collisional trajectories of Mercury, Mars and Venus with the Earth|erişimtarihi=|tarih=Haziran 11, 2009|sayı=7248|dil=İngilizce|sayfalar=817-19|dergi=Nature|yayıncı=|cilt=459|pmid=19516336|doi=10.1038/nature08096|soyadı1=Laskar|bibcode=2009Natur.459..817L|soyadı2=Gastineau|ad2=M.|ad1=J.}}</ref><ref name=odp200906/> Aynı zaman diliminde Dünya'nın bir yıldız tarafından Güneş Sistemi'nden atılması ihtimali ise 1'de 10<sup>5</sup>'tir. Böyle bir senaryoda, okyanuslar birkaç milyon yıl içinde katılaşacak ve sadece yerin yaklaşık 14&nbsp;km altında, şu ankinden oldukça az miktarda su kalacaktır, ayrıca Dünya'nın bir [[Çift yıldız|ikili yıldız sistemi]] tarafından yakalanarak gezegenin biyosferinin bozulmadan kalması ihtimali ise 3 milyonda bir olsa da vardır.{{sfn|Adams|2008|pp=33–44}}

== Yörünge ve dönüş ==
[[Dosya:Solar system Painting.jpg|küçükresim|upright=1.14|[[Güneş Sistemi]]]]
Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerin tedirginliği, Dünya'nın [[yörünge]]si ve [[Günlük hareket|dönüş]] yönünü değiştirebilir. Bu değişikliklerin gezegenin iklimini etkilemesi de olağandır.<ref name=cc79/><ref>{{kaynak|url=|başlık=The 100,000-Year Ice-Age Cycle Identified and Found to Lag Temperature, Carbon Dioxide, and Orbital Eccentricity|erişimtarihi=|tarih=Eylül 15, 2000|sayı=5486|dil=İngilizce|sayfalar=1897-1902|dergi=Science|yayıncı=|cilt=289|pmid=10988063|doi=10.1126/science.289.5486.1897|ad1=Nicholas J.|soyadı1=Shackleton|bibcode=2000Sci...289.1897S}}</ref>{{sfn|Hanslmeier|2009|p=116}}{{sfn|Roberts|1998|p=60}} Bu tür etkileşimlere rağmen [[simülasyon]]lar, Dünya'nın yörüngesinin milyarlarca yıl boyunca istikrarlı olarak dinamik bir şekilde stabil kalmasının mümkün olduğunu göstermekte; Yapılan 1.600 simülasyonun tümünde, gezegenin [[yarı büyük eksen]]i, [[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezliği]] ve [[yörünge eğikliği]] neredeyse sabit kalmıştır.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Highly Stable Evolution of Earth's Future Orbit despite Chaotic Behavior of the Solar System|erişimtarihi=|id=9|tarih=Eylül 2015|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=10|dergi=The Astrophysical Journal|yayıncı=|cilt=811|doi=10.1088/0004-637X/811/1/9|soyadı1=Zeebe|ad1=Richard E.|bibcode=2015ApJ...811....9Z|arxiv=1508.04518}}</ref>

=== Buzullaşma ===
Tarihte buzul tabakalarının periyodik olarak kıtaların üst [[enlem]]lerini kapladığı döngüsel [[Buzul Çağı|Buzul Çağları]] olmuştur. Buzul Çağları; [[okyanus akıntısı]] ve [[levha tektoniği]] tarafından uyarılan [[kara iklimi]]ndeki değişiklikler nedeniyle oluşabilir.{{sfn|Lunine|Lunine|1999|p=244}} [[Milankoviç döngüsü|Milankoviç teorisine]] göre buzul döngüleri, astronomik ve iklimsel [[geri besleme]] mekanizması faktörlerinin birleşmesi nedeniyle buzul çağlarında gerçekleşir. Birincil astronomik faktörler, normalden yüksek [[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezlik]], düşük [[eksen eğikliği]] ve [[yaz gündönümü]] ile [[Apsis (astronomi)|aphelion]] arasındaki hizalamadır.<ref name=cc79/> Bu faktörler döngüsel olarak oluşur.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Insolation values for the climate of the last 10 million years|erişimtarihi=|tarih=1991|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=297-317|dergi=[[Quaternary Science Reviews]]|yayıncı=|cilt=10|doi=10.1016/0277-3791(91)90033-Q|soyadı1=Berger|ad1=A.|soyadı2=Loutre|ad2=M.|bibcode=1991QSRv...10..297B}}</ref><ref>{{kaynak|url=|başlık=Mid-Pleistocene revolution and the 'eccentricity myth'|erişimtarihi=|tarih=2005|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=19-34|dergi=Geological Society, London, Special Publications|yayıncı=|cilt=247|doi=10.1144/GSL.SP.2005.247.01.02|soyadı1=Maslin|ad1=Mark A.|soyadı2=Ridgwell|ad2=Andy J.|bibcode=2005GSLSP.247...19M}}</ref> Örneğin [[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezlik]], yaklaşık 100.000 ila 400.000 yıllık zaman döngüleri boyunca 0,01'den küçük bir orandan 0,05'lik bir orana kadar çıkarak değişiklik gösterir. Bu, gezegen yörüngesinin yarı küçük ekseninin, [[yarı büyük eksen]]in %99,95'inden %99,88'e düşmesine eşdeğerdir.<ref name=":3">{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/title/crc-concise-encyclopedia-of-mathematics/oclc/50252094|başlık=CRC concise encyclopedia of mathematics|tarih=2003|dil=İngilizce|yer=Boca Raton|yayıncı=Chapman & Hall/CRC|ad=Eric W|soyadı=Weisstein|isbn=978-1-58488-347-0|oclc=50252094}}</ref> Dış merkezliğin (''e''), yarı büyük eksen (''a'') ve yarı küçük eksen (''b'') ile ilişkisi şöyledir:

:<math>\begin{smallmatrix}\frac{b}{a}\ =\ \sqrt{1\ -\ e^2}\end{smallmatrix}</math>

Dolayısıyla ''e'' = 0,01 için ''b''/''a''&nbsp;=&nbsp;0,9995, ''e'' = 0,05 için ''b''/''a'' = 0,99875'tir.<ref name=":3" /> Dünya, [[Kuvaterner'de iklim değişimleri|kuvaterner buzullaşması]] olarak bilinen ve şu anda [[Holosen]] [[İnterglasiyal|interglasiyal döneminde]] olan bir buzul çağından geçmekte. Bu sürenin normalde yaklaşık 25.000 yıl içinde bitmesi beklenir{{sfn|Roberts|1998|p=60}} ancak insanlar tarafından atmosfere karbondioksit salınımındaki artış, sonraki buzul döneminin başlangıcını en az 50.000-130.000 yıl geciktirebilir. Öte yandan kısa süreli bir [[küresel ısınma]] ([[fosil yakıt]] kullanımının 2.200 yılına kadar sona ereceği varsayımına dayanarak) muhtemelen buzul dönemini yaklaşık 5.000 yıl etkileyecektir. Bu nedenle birkaç yüzyıl içinde [[Sera gazları|sera gazı]] emisyonunun neden olduğu kısa bir küresel ısınma dönemi, uzun vadede sınırlı bir etkiye sahip olacaktır.<ref name="cc79" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.27-2732|başlık=Global warming: are we entering the greenhouse century?|erişimtarihi=|tarih=1 Ocak 1990|sayı=05|dil=İngilizce|sayfalar=27-2732-27-2732|çalışma=Choice Reviews Online|yayıncı=|cilt=27|issn=0009-4978|doi=10.5860/choice.27-2732}}</ref>

=== Eğiklik ===
[[Dosya:Gelgitsel frenleme.svg|küçükresim|[[Ay]]'ın, [[Dünya]]'nın dönüşünü yavaşlatarak kendininkini hızlandırdığı gelgitsel frenleme etkisinin [[diyagram]]ı]]
[[Ay]]'ın [[gelgitsel ivme]]si Dünya'nın dönüş hızını yavaşlatarak [[Ay mesafesi|Dünya ile Ay arasındaki mesafeyi]] arttırır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-12311119|başlık=Why the Moon is getting further away from Earth|erişimtarihi=11 Kasım 2020|tarih=1 Şubat 2011|dil=en-GB|çalışma=BBC News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201108113001/https://www.bbc.com/news/science-environment-12311119|arşivtarihi=8 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref> [[Dünya'nın iç çekirdeği|Çekirdek]] ile [[Dünya'nın mantosu|manto]] ve atmosfer ile yüzey arasındaki sürtünme etkileşimleri, Dünya'nın dönme enerjisini yok edebilir. Bu kombine etkilerin önümüzdeki 250 milyon yıl içinde [[Günlük hareket|gün uzunluğunu]]&nbsp;1,5 saat, eksen eğikliğini ise yarım derece kadar arttırması beklenmektedir. Bunun sonucunda ise aynı zaman diliminde Ay'a olan mesafe yaklaşık 1,5 Dünya yarıçapı artacaktır.<ref>{{kaynak | yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Laskar | ad1=J. | soyadı2=Robutel | ad2=P. | soyadı3=Joutel | ad3=F. | soyadı4=Gastineau | ad4=M. | soyadı5=Correia | ad5=A. C. M. | soyadı6=Levrard | ad6=B. | başlık=A long-term numerical solution for the insolation quantities of the Earth | dergi=[[Astronomy & Astrophysics]] | cilt=428 | sayı=1 | sayfalar=261-85|doi=10.1051/0004-6361:20041335 | tarih=2004 |bibcode=2004A&A...428..261L | url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00001603/file/La_2004_prep.pdf | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200731231446/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00001603/file/La_2004_prep.pdf | arşivtarihi=31 Temmuz 2020 | ölüurl=hayır | dil=İngilizce }}</ref>

Bilgisayar modellerinden alınan verilere göre Ay'ın varlığı, Dünya'nın eksenini stabilize etmekte,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.space.com/12464-earth-moon-unique-solar-system-universe.html | başlık = Earth's Stabilizing Moon May Be Unique Within Universe | erişimtarihi = 11 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Space.com | ad = Nola Taylor Redd 29 | soyadı = July 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111219061510/https://www.space.com/12464-earth-moon-unique-solar-system-universe.html | arşivtarihi = 19 Aralık 2011 | ölüurl =hayır}}</ref> bu ise gezegenin radikal iklim değişikliklerinden kaçınmasına yardımcı olabilmektedir.<ref>{{kaynak | soyadı1=Laskar | ad1=J. | soyadı2=Joutel | ad2=F. | soyadı3=Robutel | ad3=P. |başlık=Stabilization of the Earth's obliquity by the Moon |dergi=Nature |cilt=361 |sayı=6413 |sayfalar=615-17|tarih=Şubat 18, 1993 |doi=10.1038/361615a0 |bibcode=1993Natur.361..615L |dil=İngilizce}}</ref> Bu stabilite, Ay'ın Dünya dönüş ekseninin [[devinme]] oranını arttırması ve böylece dönüş devinmesi ile yörünge düzleminin devinmesi (yani [[Tutulum|ekliptiğin]] dönüş devinmesi) arasındaki [[Rezonans (fizik)|rezonansı]] önlemesi ile oluşur.<ref>{{kaynak | soyadı1=Atobe | ad1=Keiko | soyadı2=Ida | ad2=Shigeru | soyadı3=Ito | ad3=Takashi |başlık=Obliquity variations of terrestrial planets in habitable zones |dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]] |sayı=2 |tarih=Nisan 2004 |sayfalar=223-36|doi=10.1016/j.icarus.2003.11.017 |cilt=168 |bibcode=2004Icar..168..223A |dil=İngilizce}}</ref> Bununla birlikte, Ay'ın yörüngesinin [[yarı büyük eksen]]i artmaya devam ettikçe bu stabilize edici etki azalacak ve bir noktada, tedirginlik etkileri muhtemelen Dünya'nın eğikliğinde değişikliklere neden olarak eksen eğikliğinin yörünge düzleminden 90°'ye kadar büyük açılarla değişmesine neden olacaktır. Bu olayların ise günümüzden 1,5 ila 4,5 milyar yıl sonra gerçekleşmesi beklenmektedir.<ref>{{kaynak | soyadı1=Neron de Surgy | ad1=O. | soyadı2=Laskar | ad2=J. |başlık=On the long term evolution of the spin of the Earth |dergi=Astronomy and Astrophysics |cilt=318 |sayfalar=975-89|tarih=Şubat 1997 |bibcode=1997A&A...318..975N |dil=İngilizce}}</ref>

Büyük açılı bir eğiklik, muhtemelen iklimde radikal değişikliklere neden olarak gezegenin [[Gezegensel yaşanılabilirlik|yaşanabilirliğini]] yok edecektir.{{sfn|Hanslmeier|2009|p=116}} Dünya'nın eksen eğikliği 54°'yi aştığında, [[Ekvator]]'daki yıllık güneşlenme kutuplardan daha az olacaktır. Böyle bir durumda gezegenin 10 milyon yıl boyunca 60° ila 90° arasında bir eğimde kalması beklenir.<ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Donnadieu | ad1=Yannick | soyadı2=Ramstein | ad2=Gilles | soyadı3=Fluteau | ad3=Frederic | soyadı4=Besse | ad4=Jean | soyadı5=Meert | ad5=Joseph |başlık=Is high obliquity a plausible cause for Neoproterozoic glaciations? |dergi=[[Geophysical Research Letters]] |cilt=29 |sayı=23 |sayfalar=42-|doi=10.1029/2002GL015902 |tarih=2002 |bibcode=2002GeoRL..29.2127D  |dil=İngilizce}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://doi.wiley.com/10.1029/2009JD013082|başlık=A carbon cycle coupled climate model of Neoproterozoic glaciation: Influence of continental configuration on the formation of a “soft snowball”|tarih=9 Eylül 2010|sayı=D17|dil=İngilizce|sayfalar=D17111|çalışma=Journal of Geophysical Research|cilt=115|ad=Yonggang|soyadı=Liu|issn=0148-0227|doi=10.1029/2009JD013082|ad2=W. Richard|soyadı2=Peltier}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=http://oceans.mit.edu/JohnMarshall/wp-content/uploads/2013/10/High_Obliquity_Icarus.pdf|başlık=Climate at high-obliquity|erişimtarihi=14 Kasım 2020|tarih=2 Ekim 2013|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=|çalışma=David Ferreiraa, John Marshalla, Paul A. O’Gormana, [[Sara Seager]]|yayıncı=Department of Earth, Atmospheric and Planetary Science, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201114155857/http://oceans.mit.edu/JohnMarshall/wp-content/uploads/2013/10/High_Obliquity_Icarus.pdf|arşivtarihi=14 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

== Jeodinamikler ==
[[Tektonik]] temelli olaylar gelecekte de oluşmaya devam edecek ve yüzey; [[tektonik yükselme]], [[Püskürük kayaç|ekstrüzif]] ve [[erozyon]] ile sürekli olarak yeniden şekillendirilecektir. Muhtemelen [[Vezüv Yanardağı]] önümüzdeki 1.000 yıl içinde yaklaşık 40 kez, [[Mauna Loa Dağı]] ise yaklaşık 200 kez patlayacaktır. 2030 yılında [[San Andreas Fay Hattı]]'nda yaklaşık 7 ila 8 büyüklüğünde,<ref>{{Web kaynağı | url = http://theconversation.com/the-san-andreas-fault-is-about-to-crack-heres-what-will-happen-when-it-does-58975 | başlık = The San Andreas fault is about to crack – here's what will happen when it does | erişimtarihi = 14 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = The Conversation | ad = Matthew | soyadı = Blackett | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160512100719/http://theconversation.com/the-san-andreas-fault-is-about-to-crack-heres-what-will-happen-when-it-does-58975 | arşivtarihi = 12 Mayıs 2016 | ölüurl =hayır}}</ref> Dünya çapında ise 9 büyüklüğünde yaklaşık 50 deprem meydana gelecektir. Ayrıca [[Old Faithful|Old Faithful Gayzeri]] muhtemelen etkinliğini kaybedecek ve [[Niagara Şelaleleri]] erozyondan dolayı yukarı doğru geri çekilmeye devam ederek yaklaşık 30.000-50.000 yıl içinde yok olacaktır<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.marriottonthefalls.com/blog/2015/02/06/rate-erosion-niagara-falls/ | başlık = Rate of Erosion of Niagara Falls | erişimtarihi = 13 Kasım 2020 | tarih = 6 Şubat 2015 | dil = en-US | çalışma = Marriott on the Falls | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190522151228/https://www.marriottonthefalls.com/blog/2015/02/06/rate-erosion-niagara-falls/ | arşivtarihi = 22 Mayıs 2019 | ölüurl =hayır}}</ref> ancak nehir hâlâ etkinliğini sürdürecektir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.niagaraparks.com/visit-niagara-parks/plan-your-visit/niagara-falls-geology-facts-figures/ | başlık = Niagara Falls Facts {{!}} Geology Facts & Figures | erişimtarihi = 13 Kasım 2020 | dil = en-US | çalışma = www.niagaraparks.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170711113125/https://www.niagaraparks.com/visit-niagara-parks/plan-your-visit/niagara-falls-geology-facts-figures/ | arşivtarihi = 11 Temmuz 2017 | ölüurl =hayır}}</ref>

10.000 yıl içinde [[Baltık Denizi]]'nin buzul sonrası [[glasiyoizostazi]]si yaklaşık 90&nbsp;m, [[Hudson Körfezi]]'nin derinliği ise aynı dönemde 100 m azalacak,<ref name=odp200906/> 100.000 yıl sonra [[Hawaii (ada)|Hawaii adası]] yaklaşık 9&nbsp;km kuzeybatıya kaymış olacaktır.

=== Kıtasal sürüklenme ===
{{Daha fazla|Kıta Kayması Teorisi}}
Levha tektoniği teorisi, Dünya'daki [[kıta]]ların yılda birkaç santimetre oranında yüzey boyunca hareket ettiğini göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/continental-drift/ | başlık = continental drift | erişimtarihi = 13 Kasım 2020 | tarih = 1 Haziran 2015 | dil = İngilizce | çalışma = National Geographic Society | ad = National Geographic | soyadı = Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160511024949/http://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/continental-drift/ | arşivtarihi = 11 Mayıs 2016 | ölüurl =hayır}}</ref> Bunun gelecekte devam ederek levhaların yer değiştirmesine ve çarpışmasına neden olması beklenmekte. Kıtaların kaymasına iki faktör sebep olur: gezegen içindeki enerji üretimi ve bir [[hidrosfer]]in varlığı. Her ikisinin de kaybı, kıtaların kaymasını durdurur.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Did global tectonics drive early biosphere evolution? Carbon isotope record from 2.6 to 1.9 Ga carbonates of Western Australian basins|erişimtarihi=|tarih=2002|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=1-34|dergi=Precambrian Research|yayıncı=|cilt=114|doi=10.1016/S0301-9268(01)00219-4|soyadı1=Lindsay|ad1=J. F.|soyadı2=Brasier|ad2=M. D.|bibcode=2002PreR..114....1L}}</ref> Radyojenik süreçlerle ısı üretimi, önümüzdeki 1,1 milyar yıl boyunca [[manto konveksiyonu]]nu ve levha [[Yitim zonu|yitimini]] korumak için yeterlidir.<ref>{{kaynak|url=http://www.lpi.usra.edu/lpi/lindsay/papers/reply.pdf|başlık=A comment on tectonics and the future of terrestrial life&nbsp;– reply|erişimtarihi=28 Ağustos 2009|arşivtarihi=25 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121025002912/http://www.lpi.usra.edu/lpi/lindsay/papers/reply.pdf|tarih=2002|ölüurl=hayır|sayı=3–4|dil=İngilizce|sayfalar=293-95|dergi=Precambrian Research|yayıncı=|cilt=118|doi=10.1016/S0301-9268(02)00144-4|ad1=John F.|bibcode=2002PreR..118..293L|ad2=Martin D.|soyadı2=Brasier|soyadı1=Lindsay}}</ref>
[[Dosya:Tectonic plates boundaries physical World map Wt 10degE centered-en.svg|küçükresim|upright=2.09|[[Tektonik levhalar listesi|Tektonik levha sınırları]] ve yönlerini gösteren fiziki Dünya haritası]]

Günümüzde [[Kuzey Amerika|Kuzey]] ve [[Güney Amerika]] kıtaları, [[Afrika]] ve [[Avrupa]]'dan uzaklaşarak batıya doğru ilerlemektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.britannica.com/science/continental-drift-geology | başlık = continental drift {{!}} Definition, Evidence, Diagram, & Facts | erişimtarihi = 13 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Encyclopedia Britannica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150703004429/https://www.britannica.com/science/continental-drift-geology | arşivtarihi = 3 Temmuz 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> Araştırmacılar tarafından bu sürecin gelecekte nasıl devam edeceğine dair çeşitli senaryolar kurgulanmıştır;{{sfn|Ward|2006|pp=231–32}} bu [[jeodinamik]] modellemeler, [[Okyanusal kabuk|okyanusal kabuğun]] bir kıta altında yaptığı [[yitim zonu|yitim]] akıntısı ile ayırt edilebilir. İçe dönüklük modellemesinde, genç ve iç [[Atlas Okyanusu]] göreceli olarak çökerek Kuzey ve Güney Amerika'nın mevcut göçünü tersine çevirmektedir. Dışa dönüklük modellemesinde ise eski ve dış [[Büyük Okyanus]] göreceli olarak batmış durumdadır ve Kuzey ile Güney Amerika, [[Doğu Asya]]'ya göç etmektedir.<ref>{{kaynak|url=|başlık=Contrasting modes of supercontinent formation and the conundrum of Pangea|erişimtarihi=|tarih=Haziran 2009|sayı=3–4|dil=İngilizce|sayfalar=408-20|dergi=Gondwana Research|yayıncı=|cilt=15|doi=10.1016/j.gr.2008.09.005|ad1=J. Brendan|ad3=Peter A.|bibcode=2009GondR..15..408M|soyadı3=Cawood|ad2=R. Damian|soyadı2=Nance|soyadı1=Murphy}}</ref><ref name="science5859" />

Jeodinamik anlayışı geliştikçe bu modellemeler revizyona tabi tutulacaktır. Örneğin 2008'de, önümüzdeki 100 milyon yıl boyunca [[manto konveksiyonu]]nun yeniden düzenlenmesinin, [[Antarktika]] çevresinde; Afrika, [[Avrasya]], [[Avustralya]], Antarktika ve Güney Amerika'dan oluşan yeni bir [[süperkıta]] meydana getirip getirmeyeceğini öngörmek için bir bilgisayar simülasyonu kullanılmıştır.<ref>{{kaynak|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00532142/file/PEER_stage2_10.1016%252Fj.pepi.2008.03.011.pdf|başlık=Mechanical and thermal effects of floating continents on the global mantle convection|erişimtarihi=2 Haziran 2020|arşivtarihi=31 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200731223917/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00532142/file/PEER_stage2_10.1016%252Fj.pepi.2008.03.011.pdf|tarih=Aralık 2008|ölüurl=hayır|sayı=1–4|dil=İngilizce|sayfalar=313-22|dergi=[[Physics of the Earth and Planetary Interiors]]|yayıncı=|cilt=171|doi=10.1016/j.pepi.2008.03.011|ad1=Valeriy|bibcode=2008PEPI..171..313T|ad3=Marcus|soyadı3=Rothachera|ad2=Mikhail K.|soyadı2=Kabana|soyadı1=Trubitsyn}}</ref>

Kıtasal göçün sonucuna bakılmaksızın süregelen yitim, suyun [[Dünya'nın mantosu|mantoya]] taşınmasına neden olur. Günümüzden bir milyar yıl sonrasına [[jeofizik]] bir modelleme, mevcut okyanus kütlesinin %27 azalacağını tahmin etmektedir ve bu süreç gelecekte değişmeden devam ederse mevcut okyanus kütlesi %65 azalarak yitim zonu dengelenecektir.<ref name=hess5_4/>

==== İçe dönüklük ====
[[Christopher Scotese]] önderliğindeki çalışma grubu, [[Paleomap|Paleomap Projesi]] kapsamında birkaç yüz milyon yıllık geleceğe yönelik öngörülen hareketleri planladı. Oluşturulan senaryoya göre 50 milyon yıl sonra [[Akdeniz]]'in yok olması; Avrupa ile Afrika arasındaki çarpışmanın, [[Basra Körfezi]]'nin şu anki konumuna kadar uzanan uzun bir dağlık alan oluşturması; [[Avustralya]] ile [[Endonezya]]'nın birleşmesi; [[Baja California]]'nın kıyı boyunca kuzeye doğru kayması; Kuzey ve Güney Amerika'nın doğu kıyılarında yeni yitim zonlarının görülmesi ve bu kıyı çizgileri boyunca dağ zincirleri oluşması; Antarktika'nın kuzeye doğru hareketinin, tüm buzul tabakalarını eritmesi; [[Grönland]]'daki buzul tabakalarının erimesi ile birlikte ortalama [[okyanus]] seviyesinin 90&nbsp;m yükselmesi ve buna bağlı olarak kıtaların [[Sel|iç selleri]] de iklim değişikliklerine neden olması öngörülmektedir.{{sfn|Ward|2006|pp=231–32}}<ref>{{Web kaynağı | url = https://popsci.com.tr/evinizin-750-milyon-yil-once-dunyanin-neresinde-oldugunu-gosteren-etkilesimli-harita/ | başlık = Evinizin 750 Milyon Yıl Önce Dünya'nın Neresinde Olduğunu Gösteren Etkileşimli Harita | erişimtarihi = 26 Eylül 2020 | tarih = 1 Eylül 2020 | çalışma = Popular Science | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004195313/https://popsci.com.tr/evinizin-750-milyon-yil-once-dunyanin-neresinde-oldugunu-gosteren-etkilesimli-harita/ | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>

Senaryonun devam ettiği durumda, günümüzden 100 milyon yıl sonrasında, kıta yayılımı maksimum boyutuna ulaşacak ve kıtalar birleşmeye başlayacaktır. 250 milyon yıl içinde Kuzey Amerika, Afrika ile çarpışacak; Güney Amerika ise Afrika'nın güney ucuna dolanacaktır. Sonuç, [[Pangaea Ultima|Pangea Ultima]] olarak da adlandırılan, Büyük Okyanus'un gezegenin yarısını kapladığı yeni bir süperkıta oluşumu olacaktır. Antarktika ise buna bağlı olarak yönünü değiştirecek ve yeni bir buz örtüsü oluşturacak şekilde [[Güney Kutbu]]na geri dönecektir.{{sfn|Ward|Brownlee|2003|pp=92–96}}

==== Dışa dönüklük ====
1992'de, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarının Büyük Okyanus boyunca ilerlemeye devam edeceğini ve Asya ile birleşmeye başlayana kadar [[Sibirya]] etrafında döneceğini belirten, dolayısıyla mevcut kıta hareketlerini tahmin eden ilk [[bilim insanı]], [[Harvard Üniversitesi]]'nden Kanadalı [[Jeoloji|jeolog]] [[Paul F. Hoffman]]'dır. Ortaya çıkan süperkıta ''[[Amatzya|Amasia]]'' (Amatzya) olarak adlandırıldı.{{sfn|Nield|2007|pp=20–21}}{{sfn|Hoffman|1992|pp=323–27}} Daha sonra, 1990'larda [[Roy Livermore]] benzer bir senaryo hesaplayarak Antarktika'nın kuzeye göç etmeye başlayacağını ve Doğu Afrika'yla [[Madagaskar]]'ın Asya ile çarpışmak için [[Hint Okyanusu]] üzerinden geçeceğini tahmin etti.<ref>{{kaynak |soyadı1=Williams |ad1=Caroline |soyadı2=Nield |ad2=Ted |başlık=Pangaea, the comeback |iş=New Scientist |tarih=Ekim 20, 2007 |url=http://www.science.org.au/nova/newscientist/104ns_011.htm |erişimtarihi=28 Ağustos 2009 |ölüurl=evet |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080413162401/http://www.science.org.au/nova/newscientist/104ns_011.htm |arşivtarihi=13 Nisan 2008 }}</ref>

Bir dışa dönüklük modelinde, Büyük Okyanus'un kaplanması yaklaşık 350 milyon yıl içinde tamamlanacaktır<ref name="U13B-08"/> ve bu, mevcut [[süperkıta döngüsü]]nün tamamlandığını gösterecektir; kıtalar, yaklaşık her 400-500 milyon yılda bir ayrılır ve yeniden birleşir.<ref>{{kaynak |soyadı1=Nance |ad1=R. D. |soyadı2=Worsley |ad2=T. R. |soyadı3=Moody |ad3=J. B. |başlık=The supercontinent cycle |tarih=1988 |dergi=[[Scientific American]] |cilt=259 |sayı=1 |sayfalar=72-79|bibcode=1988SciAm.259a..72N |url=http://www.as.wvu.edu/biology/bio463/supercontinent.pdf |erişimtarihi=28 Ağustos 2009 |doi=10.1038/scientificamerican0788-72 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150923174317/http://www.as.wvu.edu/biology/bio463/supercontinent.pdf |arşivtarihi=23 Eylül 2015 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.britannica.com/science/plate-tectonics | başlık = Plate tectonics - Plate tectonics and the geologic past | erişimtarihi = 13 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Encyclopedia Britannica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150617101706/https://www.britannica.com/science/plate-tectonics | arşivtarihi = 17 Haziran 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> Süperkıta oluştuktan sonra, yitim zonu [[Büyüklük mertebesi|basamaksal büyüklüğe]] göre azaldıkça levha tektoniği bir hareketsizlik periyoduna girebilir. Bu stabilite süresi, süperkıtaların minimum ömrü olan her 100 milyon yılda bir, manto sıcaklığında 30-100&nbsp;°C artışa sebep olabilir. Buna bağlı olarak [[Yanardağ|volkanik aktivite]]'nin artması da muhtemeldir.<ref name=science5859/><ref name="U13B-08"/>

==== Süperkıta ====
[[Dosya:PangeaUltimaRoughEstimation.png|küçükresim|upright=1.18|Gelecekteki üç süperkıta modelinden biri olan [[Pangaea Ultima]]'nın kabaca çizimi]][[Süperkıta]] oluşumunun çevre üzerinde radikal değişimlere neden olması muhtemeldir. Levhaların çarpışması [[dağ]] oluşumuna neden olarak [[iklim]] döngülerini değiştirecek, ayrıca buzullaşmanın artması nedeniyle de deniz seviyeleri azalacaktır.{{sfn|Calkin|Young|1996|pp=9–75}} Yüzeyde [[Ayrışma (jeoloji)|ayrışma]] oranının artmasıyla, muhtemelen organik maddelerin gömülme oranında bir artış olacaktır. Ayrıca süperkıtalar, küresel sıcaklıklarda bir düşüşe, atmosferik oksijende ise artışa neden olabilir ve iklimi de etkileyebilir. Tüm bu değişikliklerin ise, yeni [[Ekolojik niş|nişler]] ortaya çıktıkça günümüze göre daha hızlı bir [[Evrimsel biyoloji|biyolojik evrim]] ile sonuçlanması muhtemeldir.{{sfn|Thompson|Perry|1997|pp=127–128}}

Süperkıta oluşumu mantoyu [[Isı yalıtımı|yalıtır]]. [[Isı]] akışı yoğunlaşarak volkanizma ve geniş alanların [[bazalt]] ile dolmasına neden olacak, çatlaklar oluşarak süperkıta bir kez daha bölünecektir.{{sfn|Palmer|2003|p=164}} Sonrasında gezegen, muhtemelen [[Kretase|Kretase dönemindeki]] gibi bir ısınma periyodu yaşayacaktır{{sfn|Thompson|Perry|1997|pp=127–128}} bu da önceki Pangea süperkıtasının bölünmesini işaret eder.<ref>{{Web kaynağı | url = https://kurious.ku.edu.tr/haberler/kitalar-yeniden-birlesiyor/ | başlık = Kıtalar Yeniden Birleşiyor | erişimtarihi = 26 Eylül 2020 | çalışma = KURIOUS | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004195355/https://kurious.ku.edu.tr/haberler/kitalar-yeniden-birlesiyor/ | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>

=== Dış çekirdeğin katılaşması ===
Dünya'nın [[demir]] açısından zengin çekirdek bölgesi, 1.220&nbsp;km yarıçaplı katı bir [[Dünya'nın iç çekirdeği|iç çekirdeğe]] ve 3.480&nbsp;km yarıçaplı sıvı bir [[Dünya'nın dış çekirdeği|dış çekirdeğe]] bölünmüştür.<ref>{{kaynak | yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Nimmo | ad1=F. | soyadı2=Price | ad2=G. D. | soyadı3=Brodholt | ad3=J. | soyadı4=Gubbins | ad4=D. | başlık=The influence of potassium on core and geodynamo evolution | dergi=[[Geophysical Journal International]] | cilt=156 | sayı=2 | sayfalar=363-76| tarih=Şubat 2004 |doi=10.1111/j.1365-246X.2003.02157.x |bibcode=2003EAEJA.....1807N | url=http://eprints.whiterose.ac.uk/437/1/gubbinsd12.pdf | erişimtarihi=16 Mayıs 2018 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200731215113/http://eprints.whiterose.ac.uk/437/1/gubbinsd12.pdf | arşivtarihi=31 Temmuz 2020 | ölüurl=hayır }}</ref> Dünya'nın dönüşü, dış çekirdek bölgesinde [[dinamo]] işlevi görerek konvektif girdaplar oluşturur.{{sfn|Gonzalez|Richards|2004|p=48}} Bu, Dünya etrafında, [[Güneş rüzgârı]] parçacıklarını saptırarak atmosferin aşınmasını önleyen bir [[Dünya'nın manyetik alanı|manyetosfer]] oluşturur. Çekirdek ısısı dışa doğru mantoya aktarıldıkça net eğilim, sıvı dış çekirdek bölgesinin iç sınırının donması yönünde olacak ve böylece [[termal enerji]] açığa çıkarak katı iç çekirdeğin büyümesine neden olacaktır.<ref>{{kaynak | ad1=David | soyadı1=Gubbins | ad2=Binod | soyadı2=Sreenivasan | ad3=Jon | soyadı3=Mound | ad4=Sebastian | soyadı4=Rost |başlık=Melting of the Earth's inner core |dergi=Nature |cilt=473 |sayı=7347 |sayfalar=361-63|tarih=Mayıs 19, 2011 |doi=10.1038/nature10068 |bibcode=2011Natur.473..361G | pmid=21593868 }}</ref> Bu demir [[kristalleştirme]] süreci yaklaşık bir milyar yıldır devam etmekte. Modern çağda iç çekirdeğin yarıçapı, dış çekirdek yarıçapında azalmaya neden olarak yılda ortalama kabaca 0,5&nbsp;mm oranında genişlemektedir<ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | ad1=Marc | soyadı1=Monnereau | ad2=Marie | soyadı2=Calvet | ad3=Ludovic | soyadı3=Margerin | ad4=Annie | soyadı4=Souriau |başlık=Lopsided Growth of Earth's Inner Core |dergi=Science |tarih=Mayıs 21, 2010 |cilt=328 |sayı=5981 |sayfalar=1014-17|doi=10.1126/science.1186212 |bibcode=2010Sci...328.1014M | pmid=20395477 }}</ref> ve dinamoya güç sağlamak için ihtiyaç duyulan enerjinin neredeyse tamamı, bu, iç çekirdek biçimlenmesi süreci tarafından sağlanmaktadır.<ref>{{kaynak | soyadı1=Stacey | ad1=F. D. | soyadı2=Stacey | ad2=C. H. B. |başlık=Gravitational energy of core evolution: implications for thermal history and geodynamo power |dergi=Physics of the Earth and Planetary Interiors |cilt=110 |sayı=1–2 |sayfalar=83-93|tarih=Ocak 1999 |doi=10.1016/S0031-9201(98)00141-1 |bibcode=1999PEPI..110...83S }}</ref>

İç çekirdeğin büyümesi, günümüzden 3-4 milyar yıl sonra dış çekirdeğin çoğunun muhtemelen tükenmesine neden olacak, bu da demir ve diğer [[ağır metal]]lerden oluşan, neredeyse katı çekirdeğin büyümesinden geriye kalacak olan sıvı tabaka, nispeten daha hafif elementlerden oluşacaktır. Bu elementlerin daha az karışması dolayısıyla katılaşmayacak olan tabaka, katı çekirdeğe kıyasla zar inceliğinde olacaktır.{{sfn|Meadows|2007|p=34}} Alternatif olarak, bir noktada levha tektoniği sona ererse, iç kısım daha verimsiz bir şekilde soğuyacak, bu da muhtemelen iç çekirdeğin büyümesini durduracaktır. Her iki durumda manyetik dinamonun kaybolmasıyla sonuçlanabilir; [[Dünya'nın manyetik alanı]], işlevsel bir dinamo olmadan jeolojik olarak kısa bir süre olan yaklaşık 10.000 yıl içinde bozulacaktır.{{sfn|Stevenson|2002|p=605}} [[Manyetosfer]]in kaybı, özellikle [[hidrojen]] olmak üzere hafif elementlerin, Dünya'nın dış atmosferinden uzaya doğru aşınmasında artışa neden olarak yaşam için daha az elverişli koşullara neden olacaktır.<ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=van Thienen | ad1=P. | soyadı2=Benzerara | ad2=K. | soyadı3=Breuer | ad3=D. | soyadı4=Gillmann | ad4=C. | soyadı5=Labrosse | ad5=S. | soyadı6=Lognonné | ad6=P. | soyadı7=Spohn | ad7=T. |başlık=Water, Life, and Planetary Geodynamical Evolution |dergi=Space Science Reviews |cilt=129 |sayı=1–3 |sayfalar=167-203|tarih=Mart 2007 |doi=10.1007/s11214-007-9149-7 |bibcode=2007SSRv..129..167V }} In particular, see page 24.</ref>

== Güneş'in evrimi ==
{{Ayrıca bakınız|Yıldız evrimi|Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi}}
Güneş'teki enerji üretimi [[hidrojen]]in [[helyum]] ile [[termonükleer füzyon]]una dayanır. Bu [[Nükleer füzyon|füzyon]], [[proton-proton zincirleme reaksiyonu]] ile yıldızın çekirdek bölgesinde meydana gelir ve [[Güneş çekirdeği]]nde [[Konveksiyon bölgesi|konveksiyon]] olmadığı için, helyum yoğunlaşması yıldızın bu bölgesinde oluşur. Güneş çekirdeğindeki sıcaklık, helyum atomlarının [[Üçlü alfa süreci|üç alfa süreci]] ile nükleer füzyonu için düşüktür, dolayısıyla bu atomlar Güneş'in [[hidrostatik denge]]sini korumak için gereken net enerji üretimine katkıda bulunamazlar.<ref name="gough81" />

Günümüzde Güneş'in çekirdeğindeki hidrojenin neredeyse yarısı tüketilmiştir, geri kalan atomlar ise esasen helyumdan oluşmaktadır. Birim kütle başına hidrojen atomu sayısı azaldıkça enerji üretimi nükleer füzyon yoluyla sağlanır. Bu, basınçta bir azalmaya yol açar ve artan yoğunluk ile sıcaklık, çekirdek basıncını yukarıdaki katmanlarla dengeye getirene kadar çekirdeğin büzüşmesine neden olur. Yüksek sıcaklık, kalan hidrojenin daha hızlı bir oranda füzyonuna neden olmasını sağlar, böylece dengeyi korumak için gereken enerjiyi üretir.<ref name="gough81" />
[[Dosya:Güneş evrimi grafiği.tif|küçükresim|upright=1.36|Güneş'in parlaklığı, yarıçapı ve etkin sıcaklığının mevcut Güneş'e kıyasla evrimi. Ribas'tan sonra (2010)<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-international-astronomical-union/article/sun-and-stars-as-the-primary-energy-input-in-planetary-atmospheres/293C0314C44A1A4AAF8175A3C288B50B|başlık=The Sun and stars as the primary energy input in planetary atmospheres|erişimtarihi=|tarih=Ağustos 2008|sayı=S264|dil=İngilizce|sayfalar=3-18|çalışma=Proceedings of the International Astronomical Union|yayıncı=|cilt=5|ad=Ignasi|soyadı=Ribas|issn=1743-9221|doi=10.1017/S1743921309992298|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201024101814/https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-international-astronomical-union/article/sun-and-stars-as-the-primary-energy-input-in-planetary-atmospheres/293C0314C44A1A4AAF8175A3C288B50B|arşivtarihi=24 Ekim 2020|ölüurl=hayır}}</ref>]]
Bu sürecin sonucunda Güneş'in enerji üretiminde sürekli bir artış olmuştur. Güneş ilk defa [[anakol]] yıldız olduğunda, mevcut parlaklığının sadece %70'ini yaymış ve parlaklığı, bugüne kadar neredeyse doğrusal bir şekilde, her 110 milyon yılda bir %1 oranında artmıştır.<ref name=mnras361/> Benzer şekilde üç milyar yıl sonra Güneş'in %33 daha parlak olması beklenmektedir. Çekirdekteki hidrojen yakıtı, Güneş'in günümüzden %67 daha parlak olacağı beş milyar yıl içinde tükenecek, daha sonra Güneş, parlaklığı mevcut değerin %121 üzerine çıkana kadar çekirdeğini çevreleyen bir kabukta hidrojen yakmaya devam edecektir. Bu, Güneş'in anakol ömrünün sonunu işaret eder; sonrasında [[altdev]] olacak ve [[Yıldız evrimi|evrilerek]] [[kırmızı dev]] hâline gelecektir.<ref name=apj418/>

Bu zamana kadar [[Andromeda-Samanyolu çarpışması|Samanyolu ve Andromeda çarpışması]] sürecinin devam etmesi gerektiği ve bu sürecin, Güneş Sistemi'nin yeni ortaya çıkmış bir galaksiden fırtlatılmasına sebep olsa da Güneş veya gezegenleri üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye sahip olma ihtimalinin düşük olduğu düşünülmektedir.<ref>{{kaynak|başlık=When Our Galaxy Smashes Into Andromeda, What Happens to the Sun?|soyadı1=Cain|ad1=Fraser|iş=Universe Today|url=http://www.universetoday.com/2007/05/10/when-our-galaxy-smashes-into-andromeda-what-happens-to-the-sun/|yıl=2007|erişimtarihi=16 Mayıs 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070517021426/http://www.universetoday.com/2007/05/10/when-our-galaxy-smashes-into-andromeda-what-happens-to-the-sun/|arşivtarihi=17 Mayıs 2007|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{kaynak |başlık=The Collision Between The Milky Way And Andromeda | ad1=T. J. | soyadı1=Cox | ad2=Abraham | soyadı2=Loeb |dergi=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | arxiv=0705.1170 |yıl=2007 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13048.x|cilt=386|sayı=1 |sayfa=461 |bibcode=2008MNRAS.386..461C}}</ref>

=== İklim etkisi ===
{{Ayrıca bakınız|Sönük genç Güneş paradoksu|Medea hipotezi}}
Sıcaklıklar arttıkça kimyasal süreçler hızlanarak [[silikat]] minerallerinin ayrışma oranı artacak ve kimyasal süreçler, karbondioksit gazını katı [[karbonat]]lara dönüştürdüğü için atmosferdeki karbondioksit seviyesinde düşüşe neden olacaktır. 600 milyon yıl içinde, [[C3 karbon tutulumu mekanizması|C<sub>3</sub>]] fotosentezi için ihtiyaç duyulan karbondioksit derişimi, yaklaşık 50 [[ppm]] olan eşiğin altına düşecek ve bu noktada, en son hayatta kalanlar iğne yapraklılar<ref name="mj2013" /> olmak üzere ağaçlar ve ormanlar, şu anki formları ile sağ kalamayacaklardır.<ref>{{cite arXiv |author1=Heath, Martin J. |author2=Doyle, Laurance R. | title=Circumstellar Habitable Zones to Ecodynamic Domains: A Preliminary Review and Suggested Future Directions | eprint=0912.2482 | date=2009 |class=astro-ph.EP }}</ref> Bitki yaşamındaki bu düşüşün; keskin bir düşüşten ziyade, 50 ppm'e ulaşılmadan önce ölümlerin birer birer gerçekleşerek, uzun vadeli bir düşüş olması muhtemeldir. Yok olan ilk bitkiler; C<sub>3</sub> [[otsu bitki]]ler, ardından yaprak döken ormanlar, yaprak dökmeyen geniş yapraklı ormanlar ve son olarak yaprak dökmeyen açık tohumlu ağaçlar olacaktır.<ref name=mj2013/> Tüm bunlara karşılık, C<sub>4</sub> karbon tutulumu, 10 ppm'e kadar daha düşük derişimlerde devam edebilir. Bu nedenle [[C4 karbon tutulumu mekanizması|C<sub>4</sub>]] fotosentezi kullanan bitkiler, en az 0,8 milyar yıl ve muhtemelen 1,2 milyar yıl kadar yaşayabilirler, sonrasında ise yükselen sıcaklıklar biyosferin sürdürülemez olmasını sağlar.<ref name=nature360/><ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Franck | ad1=S. | soyadı2=Block | ad2=A. | soyadı3=von Bloh | ad3=W. | soyadı4=Bounama | ad4=C. | soyadı5=Schellnhuber | ad5=H. J. | soyadı6=Svirezhev | ad6=Y. |başlık=Reduction of biosphere life span as a consequence of geodynamics |tarih=2000 |dergi=[[Tellus B]] |cilt=52 |sayı=1 |sayfalar=94-107|doi=10.1034/j.1600-0889.2000.00898.x |bibcode=2000TellB..52...94F }}</ref><ref>{{kaynak | soyadı1=Lenton | ad1=Timothy M. | soyadı2=von Bloh | ad2=Werner |başlık=Biotic feedback extends the life span of the biosphere |dergi=[[Geophysical Research Letters]] |cilt=28 |sayı=9 |sayfalar=1715-18|tarih=Mayıs 2001 |doi=10.1029/2000GL012198 |bibcode=2001GeoRL..28.1715L }}</ref> Günümüzde C<sub>4</sub> bitkileri, Dünya bitki [[biyokütle]]sinin yaklaşık %5'ini ve bilinen bitki türlerinin %1'ini oluşturmaktadır.<ref>{{kaynak | soyadı1=Bond | ad1=W. J. |tarih=2005 | soyadı2=Woodward | ad2=F. I. | soyadı3=Midgley | ad3=G. F. |başlık=The global distribution of ecosystems in a world without fire |dergi=[[New Phytologist]] |cilt=165 |sayı=2 |sayfalar=525-38|doi=10.1111/j.1469-8137.2004.01252.x | pmid=15720663 }}</ref> Örneğin tüm ot türlerinin ([[Buğdaygiller]]) yaklaşık %50'si, otsu [[Ispanakgiller]] familyasındaki birçok türde olduğu gibi C<sub>4</sub> fotosentetik [[Metabolik yolak|patikayı]] kullanır.{{sfn|van der Maarel|2005|p=363}}<ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 |soyadı1=Kadereit |ad1=G. |soyadı2=Borsch |ad2=T. |soyadı3=Weising |ad3=K. |soyadı4=Freitag |ad4=H. |başlık=Phylogeny of Amaranthaceae and Chenopodiaceae and the Evolution of C4 Photosynthesis |tarih=2003 |dergi=[[International Journal of Plant Sciences]] |cilt=164 |sayı=6 |sayfalar=959-86|doi=10.1086/378649 |url=http://iabserv.biologie.uni-mainz.de/downloads/Kadereit/Kadereit%20et%20al.%202003.pdf |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110818055656/http://iabserv.biologie.uni-mainz.de/downloads/Kadereit/Kadereit%20et%20al.%202003.pdf |arşivtarihi=18 Ağustos 2011 |erişimtarihi=29 Temmuz 2020 }}</ref>

Karbondioksit seviyeleri, fotosentezin neredeyse sürdürülebilir olmadığı sınıra indiğinde, atmosferdeki karbondioksit oranının yukarı ve aşağı salınması beklenir. Bu, [[tektonik]] aktivite ile hayvan yaşamının [[oksijenli solunum]]u nedeniyle karbondioksit seviyesindeki her yükselişte toprak bitki örtüsünün büyümesine izin verecektir. Ancak atmosferde kalan karbonun çoğu yeryüzünde [[C4 karbon tutulumu mekanizması|tutulduğundan]], karadaki bitki yaşamı, uzun vadede tamamen ölme eğiliminde olsa da bazı mikroplar, 1 ppm kadar düşük karbondioksit derişimlerinde fotosentez yapabilme kabiliyetine sahiptir. Bu nedenle bu [[Mikroorganizma|canlı-cansız yaşam formlarının]] yok olması yalnızca artan sıcaklıklar ve biyosferin kaybı nedeniyle olacaktır.<ref name=nature360/>

Bitkiler (ek olarak hayvanlar), fotosentetik işlemler için daha az karbondioksit gerektirme, [[Etçil bitki|etçil]] olma, kuruluğa adapte olma veya mantarlarla etkileşime girme gibi stratejiler geliştirerek daha uzun süre hayatta kalabilirler. Bu [[adaptasyon]]ların, nemli seranın başlangıcına yakın bir zamanda ortaya çıkması muhtemeldir<ref name=mj2013/> (bakınız [[#Okyanusların kaybı|Okyanusların kaybı]]). Daha yüksek bitki ömrünün kaybı, hayvanların solunumu, atmosferdeki kimyasal reaksiyonlar ve [[Yanardağ|volkanik]] püskürmeler nedeniyle oksijenin yanı sıra [[ozon]] kaybına da neden olarak, DNA'ya zarar veren [[Morötesi|UV ışınlarının]] daha az [[Zayıflama (fizik)|zayıflamasına]] ve hayvanların ölümüne yol açacaktır.<ref name=mj2013/> İlk yok olan hayvanlar muhtemelen büyük [[memeliler]] olacak ve onların ardından küçük memeliler, [[kuş]]lar, [[amfibiler]], büyük [[balık]]lar, [[sürüngenler]], küçük balıklar ve son olarak [[omurgasızlar]] gelecektir. Bu gerçekleşmeden önce yaşamın, daha az yüzey alanı yaşama uygun olan, yüksek [[rakım]]lara benzer şekilde düşük sıcaklıktaki [[refijyum]]a toplanması ve böylece nüfus büyüklüklerini kısıtlaması beklenir. Daha küçük hayvanlar, daha az oksijen gereksinimi nedeniyle büyük hayvanlara kıyasla daha rahat hayatta kalırken kuşlar ise uzun mesafelere seyahat etme yetenekleri sayesinde daha soğuk yerler arayarak memelilerden daha iyi bir yaşam sürerler.<ref name=mj2012/> Atmosferdeki oksijen [[Yarı ömür|yarı ömrüne]] göre hayvan yaşamı, yüksek bitkilerin kaybından sonra en fazla 100 milyon yıl sürecektir ancak günümüzde oksijenin yarısı [[fitoplankton]]lar tarafından üretildiği için daha uzun yaşamaları da muhtemeldir.

Yazarlar [[Peter D. Ward]] ve [[Donald Brownlee]], ''[[Dünya Gezegeni'nin Yaşamı ve Ölümü]]'' adlı çalışmalarında, Dünya'daki bitki yaşamının çoğu yok olduktan sonra bile bir tür hayvan yaşamının devam edebileceğini savunarak, [[Britanya Kolumbiyası]]'nda bulunan [[Burgess Şeyli]]'nden [[fosil]] kalıntılarını, [[Kambriyen patlaması|Kambriyen Patlaması]]'nın iklimini saptamak ve gelecekte gittikçe ısınan Güneş'in neden olduğu artan küresel sıcaklıklar ve azalan oksijen seviyelerinin, hayvan yaşamının tükenmesiyle sonuçlandığı zamanın iklimini tahmin etmek için kullandılar. İlk olarak; bazı böcek, kertenkele, kuş ve küçük memelilerin, [[deniz yaşamı]] ile birlikte hayatlarını muhtemelen sürdürmelerini beklemekte olan Ward ve Brownlee, bitkiler tarafından oksijen ikmali olmadan, hayvanların birkaç milyon yıl içinde muhtemelen [[Asfiksi|boğulma]] nedeniyle öleceğine inanmaktadırlar. Atmosferde, bir çeşit fotosentezin kalması nedeniyle yeterli oksijen olsa bile, küresel sıcaklıktaki istikrarlı artış, biyolojik çeşitliliğin kademeli olarak yok olmasına yol açacaktır.{{sfn|Ward|Brownlee|2003|pp=117–28}}

Sıcaklık artmaya devam ettikçe, hayvan yaşamının son türleri muhtemelen yeraltına doğru, [[Coğrafi kutup|kutuplar]]a geçiş yaparak, ilk olarak [[kutup gecesi]] boyunca aktif olacak, [[Geceyarısı Güneşi|kutup günü]] boyunca yoğun ısı nedeniyle [[yaz uykusu]]na yatacaklardır. Sıcaklıklar nedeniyle yüzeyin çoğu [[çöl]] hâline gelecek ve yaşam öncelikle okyanuslarda sürecektir.{{sfn|Ward|Brownlee|2003|pp=117–28}} Ancak karadan okyanuslara giren organik madde miktarında ve [[Oksijen doygunluğu (tıp)|çözünmüş oksijendeki]] azalma nedeniyle deniz yaşamı da Dünya yüzeyine benzer bir yol izleyerek ortadan kalkacaktır.<ref name=mj2013/> Bu süreç, [[tatlı su]] türlerinin kaybı ile başlayacak ve özellikle [[termit]]ler gibi canlı bitkilere bağlı olmayan veya ''[[Kırmızı dev tüp solucanı|Riftia]]'' cinsi [[solucanlar]] gibi [[hidrotermal baca]]lara yakın omurgasızlarla son bulacaktır.<ref name="mj2013" /><ref name=mj2012/> Bu süreçlerin muhtemel bir sonucu olarak çok hücreli yaşam formlarının soyu yaklaşık 800 milyon yıl içinde tükenecek ve 1,3 milyar yıl içinde [[ökaryot]]lar yerini yalnızca [[prokaryot]]lara bırakacaktır.<ref name=bd2_6_1665/>

=== Okyanusların kaybı ===
[[Dosya:Venuspioneeruv.jpg|alt=Light brown clouds wrap around a planet, as seen from space.|küçükresim|[[Venüs]]'ün atmosferi "süper sera" durumundadır.]]

Günümüzdeki okyanusların bundan bir milyar yıl sonra yaklaşık %27'si mantoya batmış olacak. Bu batış sürecinin kesintisiz devam etmesine izin verilirse mevcut yüzey su rezervinin %65'inin yüzeyde kalacağı bir denge durumuna ulaşacaktır.<ref name=hess5_4 /> Güneş'in parlaklığı mevcut değerinden %10 yükselirse, ortalama küresel yüzey sıcaklığı 320&nbsp;[[Kelvin|K]]'e (47&nbsp;°C) yükselecek ve atmosfer, okyanusların kaçak buharlaşmasına yol açan "nemli bir sera" hâline gelecektir.<ref>{{kaynak | soyadı1=Schröder | ad1=K.-P. | soyadı2=Connon Smith | ad2=Robert |başlık=Distant future of the Sun and Earth revisited |dergi=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |cilt=386 |sayı=1 |tarih=Mayıs 1, 2008 |sayfalar=155-63|doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |bibcode=2008MNRAS.386..155S | arxiv=0801.4031 }}</ref>{{sfn|Brownlee|2010|p=95}} Bu noktada, gelecekteki Dünya'nın ortam modellemeleri, [[stratosfer]]in artan su seviyeleri içerdiğini göstermektedir. Bu su molekülleri, Güneş UV'si ile [[Fotoliz|fotodisosiyasyon]] yoluyla parçalanacak ve hidrojenin [[Atmosferik kaçış|atmosferden kaçmasına]] izin verecektir. Bütün bunların ışığında günümüzden yaklaşık 1,1 milyar yıl sonra bütün denizlerin kuruyacağı öngürülmektedir.<ref name=icarus74/><ref name=guinan_ribas/><ref>{{Web kaynağı | url = https://earthobservatory.nasa.gov/features/Water/page2.php | başlık = The Water Cycle | erişimtarihi = 10 Kasım 2020 | tarih = 1 Ekim 2010 | dil = İngilizce | çalışma = earthobservatory.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101004171359/https://earthobservatory.nasa.gov/features/Water/page2.php | arşivtarihi = 4 Ekim 2010 | ölüurl =hayır}}</ref>

Gelecekte ısınmanın iki sonucu olacaktır: su buharının [[troposfer]]e egemen olduğu "nemli sera" ve su buharının atmosferin baskın bir bileşeni hâline geldiği (okyanuslar çok yavaş buharlaşırsa) "kaçak sera".{{kdş|Ward|Brownlee|2003|s=142}}{{kdş|Fishbaugh|Des_Marais|Korablev|Raulin|2007|s=114}}<ref>{{Web kaynağı | url = http://arsiv.ntv.com.tr/news/62206.asp?0m=T1BJ | başlık = 'Dünya'nın yörüngesi değiştirilsin' | erişimtarihi = 26 Eylül 2020 | çalışma = arsiv.ntv.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004195403/http://arsiv.ntv.com.tr/news/62206.asp?0m=T1BJ | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> Okyanussuz bu çağda; su, derin kabuk ve mantodan sürekli olarak salındığı için yüzey rezervuarları olmaya devam edecektir,<ref name="hess5_4" /> burada Dünya'nın bugünkü suyunun birkaç katına eşit miktarda su olduğu tahmin edilmektedir. Kutuplarda biraz su kalabilir ve nadiren yağmur fırtınaları olabilir ancak gezegen çoğunlukla Şili'deki [[Atacama Çölü]] gibi, ekvatorunu kaplayan [[Kumul|kum tepelerini]] ve bir zamanlar okyanus tabanındaki [[Tuz gölü|tuz düzlükleri]] barındıran kuru bir çöl görünümdedir.<ref name="lunine09" />

Bir yağlayıcı görevi görecek su olmadan levha tektoniği yüksek olasılıkla duracaktır ve jeolojik aktivitenin en görünür işaretleri, mantonun sıcak noktaları üzerinde bulunan [[kalkan volkan]]lar olacaktır.{{kdş|Brownlee|2010|s=95}}<ref name="mj2013" /> Bu kurak koşullarda gezegen, bazı [[Mikrobiyoloji|mikrobik]] ve hatta çok hücreli bir yaşam sürdürebilir.{{sfn|Brownlee|2010|p=95}} Bu [[Mikroorganizma|mikropların]] çoğu [[halofil]]ler olacaktır ve [[Venüs]]'te olduğu öne sürüldüğü gibi atmosferde yaşam sürebileceklerdir.<ref name="mj2013" /> Bununla birlikte giderek artan aşırı koşullar, muhtemelen prokaryotların 1,6 milyar yıl ve 2,8 milyar yıl arasında yok olmasına yol açacak, son prokaryotlar ise yüksek enlemlerde, yüksekliklerde kalan su göletlerinde veya buzla kaplanmış mağaralarda yaşayacaklardır.<ref name="mj2012" /><ref name="bd2_6_1665" /> Ancak yeraltı yaşamının daha uzun süreceği öngörülmektedir. Bundan sonra ne olacağı ise tektonik aktivite düzeyine bağlıdır. Volkanik püskürme ile düzenli bir karbondioksit salınımı, atmosferin Venüs gezegeni gibi bir "süper sera" durumuna girmesine neden olabilir ancak yukarıda belirtildiği gibi yüzey suyu olmadan, levha tektoniği muhtemelen duracaktır. Karbonatların çoğu, Güneş kırmızı dev evresine girene kadar ve parlaklığı, kayaçların karbondioksit salınımı yapmasına dek ısıtana kadar güvenli bir şekilde gömülecektir.<ref name="lunine09" />{{kdn|Brownlee|2010|s=94}}

Daha düşük bir atmosfer basıncı sera etkisini azaltarak yüzey sıcaklığını düşürür. Bu nedenle atmosfer basıncı düşecek olsaydı okyanuslar, 2 milyar yıl kadar sonra kuruyabilirdi; doğal süreçler [[azot]]u atmosferden uzaklaştırırsa bu gerçekleşebilir. Organik çökeltiler üzerinde yapılan araştırmalar, son dört milyar yıl içinde atmosferden en az 100 [[Pascal (birim)|kilopaskal]] (0,99 [[Atmosfer basıncı|atm]]) azot uzaklaştığını göstermiştir yani serbest bırakılırsa mevcut atmosfer basıncını ikiye katlayacak kadar. Bu uzaklaştırma oranı, önümüzdeki iki milyar yıl boyunca artan güneş parlaklığının etkilerine karşı koymak için yeterli olacaktır.<ref name="pnas106_24" />

2,8 milyar yıl sonra Dünya'nın yüzey sıcaklığı kutuplarda bile 422&nbsp;K'e (149&nbsp;°C) ulaşmış olacak ve aşırı koşullar nedeniyle bu zamana kadar süregelmiş olan yaşam sona erecektir. Eğer dünyadaki suyun tamamı bu noktada buharlaşırsa Gezegen, Güneş kırmızı dev oluncaya kadar yüzey sıcaklığında sabit bir artışla aynı koşullarda kalacaktır. Eğer bu gerçekleşmezse yaklaşık 3-4 milyar yıl içinde alt atmosferdeki su buharı miktarı %40'a yükselecek ve Güneş'ten gelen parlaklık bugünkü değerinden %35-40 fazlasına ulaştığında bile nemli sera etkisi başlayacaktır.<ref name="icarus74" /><ref name="pnas106_24" /> Atmosferin ısınmasına ve yüzey sıcaklığının 1.600 K civarında (1.330&nbsp;°C) yükselmesine neden olan kaçak sera etkisi ortaya çıkacaktır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-runaway-greenhouse/ | başlık = Fact or Fiction?: We Can Push the Planet into a Runaway Greenhouse Apocalypse | erişimtarihi = 2 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Scientific American | ad = Lee | soyadı = Billings | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140413174913/https://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-runaway-greenhouse/ | arşivtarihi = 13 Nisan 2014 | ölüurl =hayır}}</ref> Bu da gezegenin yüzeyini eritmek için yeterlidir.<ref name="guinan_ribas" />{{kdn|Brownlee|2010|s=95}} Ancak atmosferin çoğu, Güneş kırmızı dev evresine girene kadar korunacaktır.<ref>{{kaynak |ad1=Anne |soyadı1=Minard |tarih=Mayıs 29, 2009 |başlık=Sun Stealing Earth's Atmosphere |iş=National Geographic News |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2009/05/090529-sun-stealing-atmosphere.html |erişimtarihi=30 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171101072719/https://news.nationalgeographic.com/news/2009/05/090529-sun-stealing-atmosphere.html |arşivtarihi=1 Kasım 2017 |ölüurl=hayır }}</ref>

Hayatın tükenmesiyle 2,8 milyar yıl sonra Dünya'da [[Fosil|kimyasal fosillerin]] ortadan kalkması ve yerini biyolojik olmayan süreçlerin neden olduğu fosil izleriyle değiştirmesi beklenmektedir.<ref name="mj2013" />
[[Dosya:Kırmızı dev Güneş.jpg|küçükresim|upright=1.2|Güneş'in (şu anda [[anakol]] evresinde), [[kırmızı dev]] evresindeki tahmini boyutuyla karşılaştırılması]]

=== Kırmızı dev evresi ===
Güneş, hidrojeni çekirdeğinde yakmak yerine çekirdek etrafındaki kabukta yaktığında, çekirdek daralmaya başlar ve dış katman büyür. Güneş'in toplam parlaklığı, 12,167 milyar yılda mevcut [[Güneşsel aydınlatma gücü|parlaklığının]] 2.730 katına ulaşana kadar milyarlarca yıl boyunca istikrarlı bir şekilde artacaktır. Sonrasında Dünya atmosferinin çoğu uzaya karışacak ve 2.400K'den (2.130&nbsp;°C) yüksek olacak Dünya yüzeyi, [[refrakter malzemeler]] ve [[Buzdağı|buzdağlarına]] benzer şekilde metaller veya metal oksitlerden oluşan yüzen kıtalara sahip bir [[Lav gezegeni|lav okyanusuna]] neden olacaktır.<ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | ad1=J. S. | soyadı1=Kargel | ad2=M. B. | soyadı2=Fegley |başlık=Volatile Cycles and Glaciation: Earth and Mars (Now and Near a Red Giant Sun), and Moons of Hot Jupiters |dergi=American Astronomical Society, DPS Meeting# 35, #18.08; Bulletin of the American Astronomical Society |cilt=35 |sayfa=945 |tarih=Mayıs 2003 |bibcode=2003DPS....35.1808K }}</ref> Güneş, 1,9891 × 10<sup>30</sup> kg<ref>{{Web kaynağı | url = https://polen.itu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11527/4522/14482.pdf?sequence=1&isAllowed=y | başlık = Güneş Enerjisi Ile Elektrik Üreten Güneş Takipli Dikey Perde Tasarımı Ve Analizi | tarih = Mayıs 2014 | erişimtarihi = 27 Eylül 2020 | yayıncı = İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü | ad = Ahmet Fuat | soyadı = Yalçın | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004195416/https://polen.itu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11527/4522/14482.pdf?sequence=1&isAllowed=y | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> olan toplam kütlesinin yaklaşık %33'ünün [[Güneş rüzgârı]] ile boşalmasıyla daha hızlı bir kütle kaybı yaşayacaktır; kütle kaybı, gezegenlerin yörüngelerinin genişleyeceği anlamına gelmektedir. Buna bağlı olarak Dünya'nın yörünge mesafesi ise mevcut değerinin %150'sine yükselecektir.<ref name="mnras361" />

Güneş'in kırmızı dev evresine genişlemesinin en hızlı kısmı, Güneş'in yaklaşık 12 milyar yaşında olacağı son aşamalarda gerçekleşerek hem [[Merkür]]'ü hem de [[Venüs]]'ü yutacak şekilde genişleyecek ve maksimum 1,2 [[Astronomik birim|AU]] (180.000.000&nbsp;km) yarıçapa ulaşacaktır. Dünya, kendi yörünge yarıçapının azalmasına neden olacak Güneş'in dış atmosferi ile gelgitsel etkileşime girecektir ve Güneş'in [[renk yuvarı]]ndan sürüklenmek de Dünya'nın yörüngesini küçültecektir. Bu etkiler Güneş'in kütle kaybının neden olduğu faktörleri dengelemeye çalışacak ve Dünya muhtemelen Güneş tarafından yutulacaktır.<ref name=mnras361/>

Güneş atmosferinden sürüklenme [[Ay yörüngesi]]nde bozulmaya neden olabilir. Ay'ın yörüngesi 18.470&nbsp;km mesafeye ulaştığında, Dünya'nın [[Roche limiti]]ni geçecektir. Bu, Dünya ile gelgitsel etkileşimin Ay'ı parçalayıp bir [[gezegen halkası]]na dönüştüreceği anlamına gelir ve yörüngesel halkanın çoğu bozulmaya başlayarak Dünya'ya çarpacaktır. Dolayısıyla, Dünya, Güneş tarafından yutulmasa bile muhtemelen Ay'sız kalacaktır.<ref>{{kaynak |ad1=David |soyadı1=Powell |tarih=Ocak 22, 2007 |başlık=Earth's Moon Destined to Disintegrate |iş=Space.com |yayıncı=Tech Media Network |url=http://www.space.com/scienceastronomy/070122_temporary_moon.html |erişimtarihi=1 Haziran 2010 |arşivurl=https://archive.today/20080906222127/http://www.space.com/scienceastronomy/070122_temporary_moon.html |arşivtarihi=6 Eylül 2008 |ölüurl=evet}}</ref> Güneşe karşı bozulan bir yörüngeye düşmesinden kaynaklanan [[ablasyon]] ve [[buharlaşma]], Dünya'nın mantosunu kaldırıp sadece çekirdeğini bırakabilir ve en fazla 200 yıl sonra tamamen yok edebilir.<ref>{{kaynak | soyadı1=Goldstein | ad1=J. |başlık=The fate of the earth in the red giant envelope of the sun |dergi=Astronomy and Astrophysics |cilt=178 |sayı=1–2 |sayfalar=283-85|tarih=May 1987 |bibcode=1987A&A...178..283G }}</ref><ref>{{kaynak |yazarlarıgöster=1 | ad1=Jianke | soyadı1= Li | ad2= Lilia | soyadı2=Ferrario | ad3=Daval | soyadı3=Wickramasinghe |başlık= Planets around White Dwarfs |dergi= Astrophysical Journal Letters |cilt= 503|sayı= 1|id= p. L51 |tarih=Ağustos 1998 |bibcode=1998ApJ...503L.151L |doi= 10.1086/311546 |sayfalar=L151-L154}}</ref> Bu olaydan sonra Dünya'dan geriye kalan tek şey, Güneş'in [[metallik]]liğinde küçük bir artış (%0,01) olacaktır.<ref>{{kaynak | soyadı1=Adams | ad1=Fred C. | soyadı2=Laughlin | ad2=Gregory |başlık=A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects |dergi=Reviews of Modern Physics |cilt=69 |sayı=2 |sayfalar=337-|tarih=Nisan 1997 |doi=10.1103/RevModPhys.69.337 |bibcode=1997RvMP...69..337A | arxiv=astro-ph/9701131 }}</ref>

[[Dosya:NGC7293 (2004).jpg|küçükresim|sağ|upright=1.05|Güneş'in 8 milyar yılda oluşturacağına benzer bir bulutsu olan [[Helis Bulutsusu]]'nun [[Hubble Uzay Teleskobu]] tarafından çekilmiş görüntüsü]]

=== Kırmızı dev sonrası evre ===
Güneş, çekirdeğindeki helyumu [[karbon]]la birleştirdikten sonra tekrar küçülmeye başlayarak dış atmosferini [[gezegenimsi nebula]] olarak atacak sonrasında ise kompakt bir [[Beyaz cüce|beyaz cüce yıldıza]] [[Yıldız evrimi|evrilecektir]]. Muhtemelen karbon ve oksijenden oluşacak tahmin edilen nihai kütlesi ise, mevcut kütlesinin %54,1'i kadar olacaktır.<ref name=apj418/>

Şu anda, Ay, Dünya'dan yılda 4&nbsp;cm hızla uzaklaşmaktadır. 50 milyar yıl içerisinde eğer Dünya ve Ay, Güneş tarafından yutulmazsa [[kütleçekim kilidi]] olarak birbirlerine yalnızca tek bir yüzünü gösteren, daha büyük, istikrarlı bir yörüngeye dönüşeceklerdir.<ref>{{Kitap kaynağı | url=https://books.google.com/books?id=aU6vcy5L8GAC&pg=PA184 | başlık=Solar System Dynamics | soyadı1=Murray | ad1=C.D. | soyadı2=Dermott | ad2=S.F. | sonyazarve=evet | yayıncı=[[Cambridge University Press]] | tarih=1999 | sayfa=184 | isbn=978-0-521-57295-8 | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200801121137/https://books.google.com/books?id=aU6vcy5L8GAC&pg=PA184 | arşivtarihi=1 Ağustos 2020 | ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı | soyadı=Dickinson | ad=Terence | yazarbağı=Terence Dickinson | başlık=From the Big Bang to Planet X | url=https://archive.org/details/frombigbangtopla00unse | yayıncı=[[Camden House]] | tarih=1993 |yer=Camden East, Ontario | sayfalar=[https://archive.org/details/frombigbangtopla00unse/page/79 79]-81| isbn=978-0-921820-71-0 }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://futurism.com/a-rocky-relationship-is-the-moon-leaving-the-earth | başlık = A Rocky Relationship: Is the Moon Leaving the Earth? | website = Futurism | dil = İngilizce | erişimtarihi = 14 Aralık 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160109094451/https://futurism.com/a-rocky-relationship-is-the-moon-leaving-the-earth | arşivtarihi = 9 Ocak 2016 | ölüurl = hayır }}</ref> Daha sonra Güneş'in gelgit hareketi sistemden [[açısal momentum]] çıkaracak ve [[Ay yörüngesi|Ay'ın yörüngesinin]] bozulması ile Dünya'nın dönüşünün hızlanmasına neden olacaktır.<ref>{{Kitap kaynağı | ad1 = Robin M. | soyadı1 = Canup | ad2 = Kevin | soyadı2 = Righter | başlık = Origin of the Earth and Moon | cilt = 30 | seri = The University of Arizona space science series | yayıncı = University of Arizona Press | tarih = 2000 | isbn = 978-0-8165-2073-2 | sayfalar =176-77| url = https://books.google.com/books?id=8i44zjcKm4EC&pg=PA176 | erişimtarihi = 29 Temmuz 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200801122840/https://books.google.com/books?id=8i44zjcKm4EC&pg=PA176 | arşivtarihi = 1 Ağustos 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> Yaklaşık 65 milyar yıl içinde, [[Ay#Yörüngesi ve Dünya ile olan ilişkisi|Dünya-Ay sisteminin]] geri kalan enerjisinin, kalan Güneş tarafından emilmesi ve Ay'ın yavaşça içe doğru Dünya'ya hareket etmesine neden olması sonucunda, Ay'ın Dünya ile çarpışabileceği tahmin edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2017/01/31/earth-and-moon-may-be-on-long-term-collision-course/#38a21ffa3c68 | eser = Forbes | ad1 = Bruce | soyadı1 = Dorminey | başlık = Earth and Moon May Be on Long-Term Collision Course | tarih = 31 Ocak 2017 | erişimtarihi = 11 Şubat 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170201080301/https://www.forbes.com/sites/brucedorminey/2017/01/31/earth-and-moon-may-be-on-long-term-collision-course/#38a21ffa3c68 | arşivtarihi = 1 Şubat 2017 | ölüurl = hayır }}</ref>

10<sup>19</sup> (10 [[kentilyon]]) yıllık bir ölçekte, Güneş Sistemi'nde kalan gezegenler [[wikt:şiddetli gevşeme|şiddetli gevşeme]] ile sistemden atılacaktır. Eğer Dünya, genişleyen kırmızı dev Güneş tarafından yok edilemez ve şiddetli gevşeme ile Güneş Sistemi'nden atılamazsa gezegenin nihai kaderi, yörüngesinin [[kütleçekimsel dalga]] nedeniyle bozularak [[kara cüce]] hâline gelen Güneş ile çarpışması olacak ve bu durum 10<sup>20</sup> (100 kentilyon) yıl içinde gerçekleşecektir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı | başlık=Time Without End: Physics and Biology in an Open Universe | soyadı1=Dyson | ad1=Freeman J. | dergi=Reviews of Modern Physics | cilt=51 | sayı=3 | sayfalar=447-60| tarih=1979 | url=http://www.aleph.se/Trans/Global/Omega/dyson.txt | erişimtarihi=5 Temmuz 2008 |doi=10.1103/RevModPhys.51.447 |bibcode=1979RvMP...51..447D | arşivurl=https://web.archive.org/web/20080705100233/http://www.aleph.se/Trans/Global/Omega/dyson.txt | arşivtarihi=5 Temmuz 2008 | ölüurl=hayır }}</ref>
==Ayrıca bakınız==
{{div sütunu|colwidth=15em}}
*[[Eskatoloji]]
*[[Evrenin nihai kaderi]]
*[[Fermi paradoksu]]
*[[Gezegensel yaşanılabilirlik]]
*[[Holosen yok oluşu]]
*[[İklim değişikliği]]
*[[İnsandan Sonra Yaşam]]
*[[Kıta Kayması Teorisi]]
*[[Küresel ısınma]]
*[[Nadir Dünya hipotezi]]
*[[Süpernova]]
*[[Uzak geleceğin kronolojisi]]
*[[Yaşanabilir bölge]]
{{div sütunu-son}}

== Kaynakça ==
;Özel
{{kaynakça|refs=
<ref name=apj418>{{kaynak | soyadı1=Sackmann | ad1=I.-Juliana | soyadı2=Boothroyd | ad2=Arnold I. | soyadı3=Kraemer | ad3=Kathleen E. |başlık=Our Sun. III. Present and Future |dergi=[[The Astrophysical Journal]] |cilt=418 |sayfalar=457-68|doi=10.1086/173407 |tarih=1993 |bibcode=1993ApJ...418..457S }}</ref>

<ref name=Mooney>{{kaynak | soyadı1=Vitousek | ad1=Peter M. |yazar2=Mooney, Harold A. |yazar3=Lubchenco, Jane |yazar4=Melillo, Jerry M. |başlık=Human Domination of Earth's Ecosystems |dergi=Science |tarih=Temmuz 25, 1997 |cilt=277 |sayı=5325 |sayfalar=494-99|doi=10.1126/science.277.5325.494 | citeseerx=10.1.1.318.6529 }}</ref>

<ref name=odp200906>{{kaynak |ad1=Jacques |soyadı1=Laskar |tarih=Haziran 2009 |başlık=Mercury, Mars, Venus and the Earth: when worlds collide! |yayıncı=L'Observatoire de Paris |url=http://www.obspm.fr/actual/nouvelle/jun09/colli.en.shtml |erişimtarihi=11 Ağustos 2011 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110726223911/http://www.obspm.fr/actual/nouvelle/jun09/colli.en.shtml |arşivtarihi=26 Temmuz 2011 }}</ref>

<ref name=cc79>{{kaynak | soyadı1=Cochelin | ad1=Anne-Sophie B. | soyadı2=Mysak | ad2=Lawrence A. | soyadı3=Wang | ad3=Zhaomin |başlık=Simulation of long-term future climate changes with the green McGill paleoclimate model: the next glacial inception |dergi=[[Climatic Change]] |cilt=79 |sayı=3–4 |tarih=Aralık 2006 |doi=10.1007/s10584-006-9099-1 |sayfa=381 |bibcode=2006ClCh...79..381C }}</ref>

<ref name=science5859>{{kaynak | soyadı1=Silver | ad1=Paul G. | soyadı2=Behn | ad2=Mark D. |tarih=Ocak 4, 2008 |başlık=Intermittent Plate Tectonics? |dergi=Science |cilt=319 |sayı=5859 |sayfalar=85-88|doi=10.1126/science.1148397 | pmid=18174440 |bibcode=2008Sci...319...85S }}</ref>

<ref name=hess5_4>{{kaynak | soyadı1=Bounama | ad1=Christine | soyadı2=Franck | ad2=Siegfried | soyadı3=von Bloh | ad3=Werner |tarih=2001 |başlık=The fate of Earth's ocean |dergi=Hydrology and Earth System Sciences |cilt=5 |sayı=4 |sayfalar=569-75|bibcode=2001HESS....5..569B |doi=10.5194/hess-5-569-2001 }}</ref>

<ref name="U13B-08">{{kaynak | soyadı1=Silver | ad1=P. G. | soyadı2=Behn | ad2=M. D. |başlık=Intermittent Plate Tectonics |dergi=American Geophysical Union, Fall Meeting 2006, Abstract #U13B-08 |cilt=2006 |sayfalar=U13B-08|tarih=Aralık 2006 | pmid=<!--none--> |bibcode=2006AGUFM.U13B..08S }}</ref>

<ref name=gough81>{{kaynak | soyadı1=Gough | ad1=D. O. |tarih=Kasım 1981 |başlık=Solar interior structure and luminosity variations |dergi=[[Solar Physics (dergi)|Solar Physics]] |cilt=74 |sayı=1 |sayfalar=21-34|doi=10.1007/BF00151270 |bibcode=1981SoPh...74...21G }}</ref>

<ref name=mnras361>{{kaynak | soyadı1=Schröder | ad1=K.-P. | soyadı2=Connon Smith | ad2=Robert |başlık=Distant future of the Sun and Earth revisited |dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]] |cilt=386 |sayı=1 |sayfalar=155-63|doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |tarih=2008 |bibcode=2008MNRAS.386..155S | arxiv=0801.4031 }}</ref>

<ref name=mj2013>{{kaynak | soyadı1=O'Malley-James | ad1=J. T. | soyadı2=Greaves | ad2=J. S. | soyadı3=Raven | ad3=J. A. | soyadı4=Cockell | ad4=C. S. |başlık=Swansong Biospheres II: The final signs of life on terrestrial planets near the end of their habitable lifetimes |bibcode=2014IJAsB..13..229O | arxiv=1310.4841 |doi=10.1017/S1473550413000426 |cilt=13 |sayı=3 |dergi=International Journal of Astrobiology |sayfalar=229-243|yıl=2014 }}</ref>

<ref name=nature360>{{kaynak |yazar1=Caldeira, Ken |yazar2=Kasting, James F. |başlık=The life span of the biosphere revisited |dergi=Nature |cilt=360 |sayı=6406 |sayfalar=721-23|tarih=Aralık 1992 |doi=10.1038/360721a0 | pmid=11536510 |bibcode=1992Natur.360..721C }}</ref>

<ref name=mj2012>{{kaynak | soyadı1=O'Malley-James | ad1=J. T. | soyadı2=Greaves | ad2=J. S. | soyadı3=Raven | ad3=J. A. | soyadı4=Cockell | ad4=C. S. |başlık=Swansong Biospheres: Refuges for life and novel microbial biospheres on terrestrial planets near the end of their habitable lifetimes |bibcode=2013IJAsB..12...99O | arxiv=1210.5721 |doi=10.1017/S147355041200047X |cilt=12 |sayı=2 |dergi=International Journal of Astrobiology |sayfalar=99-112|yıl=2013 }}</ref>

<ref name=bd2_6_1665>{{kaynak | soyadı1=Franck | ad1=S. | soyadı2=Bounama | ad2=C. | soyadı3=von Bloh | ad3=W. | başlık=Causes and timing of future biosphere extinction | dergi=Biogeosciences Discussions | cilt=2 | sayı=6 | sayfalar=1665-79| tarih=Kasım 2005 |bibcode=2005BGD.....2.1665F |doi=10.5194/bgd-2-1665-2005 | url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00297823/file/bgd-2-1665-2005.pdf | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200731055454/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00297823/file/bgd-2-1665-2005.pdf | arşivtarihi=31 Temmuz 2020 | ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name=icarus74>{{kaynak |soyadı1=Kasting |ad1=J. F. |başlık=Runaway and moist greenhouse atmospheres and the evolution of earth and Venus |dergi=Icarus |cilt=74 |tarih=Haziran 1988 |sayı=3 |sayfalar=472-94|doi=10.1016/0019-1035(88)90116-9 |pmid=11538226 |bibcode=1988Icar...74..472K |url=https://zenodo.org/record/1253896 |erişimtarihi=29 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20191207210741/https://zenodo.org/record/1253896 |arşivtarihi=7 Aralık 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name=guinan_ribas>{{kaynak | soyadı1=Guinan | ad1=E. F. | soyadı2=Ribas | ad2=I. |bölüm=Our Changing Sun: The Role of Solar Nuclear Evolution and Magnetic Activity on Earth's Atmosphere and Climate |başlık=ASP Conference Proceedings, The Evolving Sun and its Influence on Planetary Environments |cilt=269 |sayfalar=85-106| editör1-soyadı=Montesinos | editör1-ad=Benjamin | editör2-soyadı=Gimenez | editör2-ad=Alvaro | editör3-soyadı=Guinan | editör3-ad=Edward F. |yayıncı=Astronomical Society of the Pacific |tarih=2002 |bibcode=2002ASPC..269...85G }}</ref>

<ref name=lunine09>{{kaynak | ad1=J. I. | soyadı1=Lunine |tarih=2009 |başlık=Titan as an analog of Earth's past and future |dergi=[[European Physical Journal Conferences]] |cilt=1 |sayfalar=267-74|doi=10.1140/epjconf/e2009-00926-7 |bibcode=2009EPJWC...1..267L }}</ref>

<ref name=pnas106_24>{{kaynak | soyadı1=Li | ad1=King-Fai | soyadı2=Pahlevan | ad2=Kaveh | soyadı3=Kirschvink | ad3=Joseph L. | soyadı4=Yung | ad4=Yuk L. |tarih=Haziran 16, 2009 |başlık=Atmospheric pressure as a natural climate regulator for a terrestrial planet with a biosphere |dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|cilt=106 |sayı=24 |sayfalar=9576-79|doi=10.1073/pnas.0809436106 | pmid=19487662 | pmc=2701016 |bibcode=2009PNAS..106.9576L }}</ref>

}}

;Genel
{{Kaynak başı|colwidth=30em}}
* {{kaynak | soyadı1=Adams | ad1=Fred C. | tarih=2008 | editör1-ad=Nick | editör1-soyadı=Bostrom | editör2-ad=Milan M. | editör2-soyadı=Ćirković | başlık=Global catastrophic risks | bölüm=Long term astrophysical processes | yayıncı=Oxford University Press | isbn=978-0-19-857050-9 | url=https://books.google.com/books?id=-Jxc88RuJhgC&pg=PA33 |postscript=. | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20140707075136/http://books.google.com/books?id=-Jxc88RuJhgC&pg=PA33 | arşivtarihi=7 Temmuz 2014 | ölüurl=hayır }}
* {{kaynak | soyadı1=Brownlee | ad1=Donald E. |tarih=2010 |bölüm=Planetary habitability on astronomical time scales |başlık=Heliophysics: Evolving Solar Activity and the Climates of Space and Earth | editör1-ad=Carolus J. | editör1-soyadı=Schrijver | editör2-ad=George L. | editör2-soyadı=Siscoe |editör2-bağ=George Siscoe |bölümurl=https://books.google.com/books?id=M8NwTYEl0ngC&pg=PA79 |yayıncı=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-11294-9 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Calkin | ad1=P. E. | soyadı2=Young | ad2=G. M. |bölüm=Global glaciation chronologies and causes of glaciation |başlık=Past glacial environments: sediments, forms, and techniques |seri=Glacial environments |cilt=2 | editör1-soyadı=Menzies | editör1-ad=John | isbn=978-0-7506-2352-0 |yayıncı=Butterworth-Heinemann |tarih=1996 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Cowie | ad1=Jonathan |tarih=2007 |başlık=Climate change: biological and human aspects |yayıncı=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-69619-7 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Fishbaugh | ad1=Kathryn E. | ad2=David J. | soyadı2=Des Marais | ad3=Oleg | soyadı3=Korablev | ad4=François | soyadı4=Raulin | ad5=Phillipe | soyadı5=Lognonné |başlık=Geology and habitability of terrestrial planets |cilt=24 |seri=Space Sciences Series of Issi |yayıncı=Springer |tarih=2007 | isbn=978-0-387-74287-8 |postscript=. }}
* {{kaynak | ad1=Guillermo | soyadı1=Gonzalez | tarih=2004 | ad2=Jay Wesley | soyadı2=Richards | başlık=The privileged planet: how our place in the cosmos is designed for discovery | yayıncı=Regnery Publishing | isbn=978-0-89526-065-9 | url=https://books.google.com/books?id=KFdu4CyQ1k0C&pg=PA48 |postscript=. | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200801222326/https://books.google.com/books?id=KFdu4CyQ1k0C&pg=PA48 | arşivtarihi=1 Ağustos 2020 | ölüurl=hayır }}
* {{kaynak |soyadı1=Hanslmeier |ad1=Arnold |tarih=2009 |başlık=Habitability and cosmic catastrophes |iş=Advances in Astrobiology and Biogeophysics |yayıncı=Springer |isbn=978-3-540-76944-6 |url=https://books.google.com/books?id=PRqVqQKao9QC |postscript=. |erişimtarihi=29 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140707075905/http://books.google.com/books?id=PRqVqQKao9QC |arşivtarihi=7 Temmuz 2014 |ölüurl=hayır }}
* {{kaynak | soyadı1=Hoffman | ad1=Paul F. |tarih=1992 |bölüm=Supercontinents |başlık=Encyclopedia of Earth System Sciences |seri=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology |cilt=95 |sayı=1–2 |sayfalar=172-173|yayıncı=Academic press, Inc |bölümurl=http://www.eps.harvard.edu/people/faculty/hoffman/pdfs/supercontinents.pdf |postscript=. |bibcode=1992PPP....95..172A |doi=10.1016/0031-0182(92)90174-4 }}
* {{kaynak | soyadı1=Lunine | ad1=Jonathan Irving | soyadı2=Lunine | ad2=Cynthia J. | başlık=Earth: evolution of a habitable world | tarih=1999 | yayıncı=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-64423-5 | url=https://books.google.com/books?id=sZgB52BCa0UC&pg=PA244 |postscript=. | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20140707075243/http://books.google.com/books?id=sZgB52BCa0UC&pg=PA244 | arşivtarihi=7 Temmuz 2014 | ölüurl=hayır }}
* {{kaynak |ad=Arthur Jack |soyadı=Meadows |tarih=2007 |başlık=The future of the universe |yayıncı=Springer |isbn=978-1-85233-946-3 |url=https://books.google.com/books?id=KTa-jBOBS5UC&pg=PA34 |postscript=. |erişimtarihi=29 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200801211721/https://books.google.com/books?id=KTa-jBOBS5UC&pg=PA34 |arşivtarihi=1 Ağustos 2020 |ölüurl=hayır }}
* {{kaynak | soyadı1=Nield | ad1=Ted |tarih=2007 |başlık=Supercontinent: ten billion dates in the life of our planet |yayıncı=Harvard University Press | isbn=978-0-674-02659-9 |postscript=. | url=https://archive.org/details/supercontinentte00niel }}
* {{kaynak | soyadı1=Myers | ad1=Norman |tarih=2000 |editör1=Peter H. Raven |editör2=Tania Williams |bölüm=The Meaning of [[biodiversity loss|Biodiversity Loss]] |sayfalar=63-70|başlık=Nature and human society: the quest for a sustainable world : proceedings of the 1997 Forum on Biodiversity | isbn=978-0-309-06555-9 |yayıncı=National Academies |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Palmer | ad1=Douglas |tarih=2003 |başlık=Prehistoric past revealed: the four billion date history of life on Earth |yayıncı=University of California Press | isbn=978-0-520-24105-3 |postscript=. | url=https://archive.org/details/prehistoricpastr00palm }}
* {{kaynak | soyadı1=Reaka-Kudla | ad1=Marjorie L. | soyadı2=Wilson | ad2=Don E. | soyadı3=Wilson | ad3=Edward O. |başlık=Biodiversity 2 |basım=2.2yayıncı=Joseph Henry Press |tarih=1997 | isbn=978-0-309-05584-0 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Roberts | ad1=Neil |tarih=1998 |başlık=The Holocene: an environmental history |basım=2.2yayıncı=Wiley-Blackwell | isbn=978-0-631-18638-0 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Stevenson | ad1=D. J. | tarih=2002 | bölüm=Introduction to planetary interiors | yayıncı=[[IOS Press]] | editör1-ad=Russell Julian | editör1-soyadı=Hemley | editör2-ad=G. | editör2-soyadı=Chiarotti | editör3-ad=M. | editör3-soyadı=Bernasconi | editör4-ad=L. | editör4-soyadı=Ulivi | başlık=Fenomeni ad alte pressioni | isbn=978-1-58603-269-2 | url=https://books.google.com/books?id=IsKCaK9W0EwC&pg=PA605 |postscript=. | erişimtarihi=29 Temmuz 2020 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20200730124756/https://books.google.com/books?id=IsKCaK9W0EwC&pg=PA605 | arşivtarihi=30 Temmuz 2020 | ölüurl=hayır }}
* {{kaynak |soyadı=Tayler |ad=Roger John |tarih=1993 |başlık=Galaxies, structure and evolution |basım=2.2yayıncı=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-36710-3 |url=https://books.google.com/books?id=mxb1IxSyu7wC&pg=PA92 |postscript=. |erişimtarihi=29 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140707075748/http://books.google.com/books?id=mxb1IxSyu7wC&pg=PA92 |arşivtarihi=7 Temmuz 2014 |ölüurl=hayır }}
* {{kaynak | soyadı1=Thompson | ad1=Russell D. | soyadı2=Perry | ad2=Allen Howard |başlık=Applied Climatology: Principles and Practice |sayfalar=127-28|yayıncı=Routledge |tarih=1997 | isbn=978-0-415-14100-0 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=van der Maarel | ad1=E. |tarih=2005 |başlık=Vegetation ecology |yayıncı=Wiley-Blackwell | isbn=978-0-632-05761-0 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Ward | ad1=Peter Douglas |tarih=2006 |başlık=Out of thin air: dinosaurs, birds, and Earth's ancient atmosphere |yayıncı=National Academies Press | isbn=978-0-309-10061-8 |postscript=. }}
* {{kaynak | soyadı1=Ward | ad1=Peter Douglas | soyadı2=Brownlee | ad2=Donald |başlık=The life and death of planet Earth: how the new science of astrobiology charts the ultimate fate of our world |tarih=2003 |yayıncı=Macmillan | isbn=978-0-8050-7512-0 |postscript=. }}
{{Kaynak sonu}}
{{Dünya|state=Geleceği}}
{{Kronoloji|Dünya'nın geleceği}}
{{Doğa}}

__DİZİN__

[[Kategori:Dünya'nın jeolojik tarihi]]
[[Kategori:Fütüroloji]]
[[Kategori:Dünya]]
[[Kategori:Levha tektoniği]]