DME sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:DME overfly.svg|küçükresim|upright=1.36|DME taşıtın diyagonal mesafesini bildirdiği için<ref name="P323">Pooley's, sf 323</ref> uçağın yerdeki izdüşümünün istasyondan uzaklığı DME'den okunan değerden daha küçük, taşıt istasyon üzerinde ise DME değeri [[irtifa]]sına (AGL) eşit olacaktır.]]
'''DME''' ('''distance measuring equipment'''), [[havacılık]]ta yaygın olarak kullanılan bir [[radyo seyrüsefer yardımcısı]]. Taşıtın yer istasyonundan olan uzaklığını -genellikle [[deniz mili]] (nm) cinsinden- ölçen [[aviyonik]] bir sistemdir.

DME yön bilgisi vermez. Bu nedenle sadece mesafe bilgisine bakılarak, taşıtın istasyon merkezli ve DME göstergesinden okunan değerdeki yarıçaptaki çember üzerinde herhangi bir noktada olduğu bilgisi elde edilir. DME'ler genellikle [[VOR]] ve [[ILS]] sistemleri ile birlikte kullanılırlar.

== Çalışma prensibi ==
[[Dosya:Antennas aircraft.svg|küçükresim|upright=0.91|DME anteninin [[hafif uçak|hafif bir uçak]] üzerindeki konumu]]
Uçak beacon olarak da bilinen yer istasyonuna bir pals dalgası gönderir. Yer istasyonu aldığı [[radyo]] palsını 50 mikro saniyelik bir gecikme ile uçağa geri yollar. Hava aracındaki sorgulayıcı iki [[sinyal]] arasındaki zaman farkını hesaplar. Radyo dalgalarının iletim hızı bilindiğinden mesafe kolayca bulunur. Veri gönderimi ve alımı için aynı [[anten]] kullanılır.

Sistem 962-1213 [[MHz]] [[frekans]] bandında çalışır ve 1&nbsp;MHz aralıklarla 252 farklı frekansı bulunur.<ref name="P326">Pooley's, sf 326</ref> 126X ve 126Y DME kanalı bulunur. Bu kanallar [[VHF]] frekansları ile eşleştirilir ve taşıttaki kumanda kutularına bağlanırken X ve Y'li kanallar değil, eşleştirildikleri VHF frekanslar kullanılır.<ref name="P326"/>

Bir [[VOR]] ve bir DME'nin eşleştirilmesi için aralarındaki mesafenin 800 metreden az olması gerekir.<ref name="P327">Pooley's, sf 327</ref> Eşleştirilmiş VOR/DME'ler aynı mors koduna sahip olurlar.<ref name="P327"/>

== Gösterge ve kumandalar ==
Hava taşıtı içindeki DME göstergeleri genellikle dijitaldir.<ref name="P323"/> Çoğu DME VOR veya ILS sistemleri ile birlikte kullanıldığı için pilotlar DME frekansını VHF-NAV radyosunun kumanda panelinden seçerler.<ref name="P323"/> DME paneli genellikle [[yer sürati]]ni (GS) de bildirir ancak bu bilgi verilmiyorsa, iki mesafe değeri arasında zaman tutularak GS kolaylıkla hesaplanabilir.

== Menzil ==

VHF sinyalleri alıcı ve vericinin birbirini görmesi (line of sight) prensibine göre çalıştığı için irtifa arttıkça DME'nin menzili de artar. DME sinyallerinin menzili aşağıdaki formülle "yaklaşık olarak" hesaplanabilir:<ref name="P326"/>

<math>{Menzil (nm)}=\sqrt {1,5 * irtifa (ft)}</math>

Örneğin istasyondan 15.000&nbsp;ft yüksekte uçan bir hava aracı DME sinyallerini en fazla 150&nbsp;nm (diyagonal) mesafeden alabilir.

== Konum tespiti ==

Bir DME cihazı VOR veya ADF gibi yön bildirici bir seyrüsefer yardımcısı ile birlikte kullanıldığında taşıtın konumunun kolayca tespit edilmesine (oryantasyon) yardımcı olur. Uçakta sadece DME cihazı varsa/çalışıyorsa, iki farklı istasyondan mesafe bilgisi alınarak taşıtın konumu yaklaşık olarak tespit edilebilir.

Öncelikle birinci istasyonun frekansı ayarlanır ve okunan mesafe harita üzerinde istasyon merkezli bir yay şeklinde işaretlenir. Farklı bir istasyon seçilerek aynı işlem tekrarlanır. DME yaylarının kesiştiği nokta yaklaşık olarak taşıtın konumunu verir.

Bu yöntem uçak ve her iki istasyon yaklaşık olarak "aynı hat" üzerinde ise sağlıklı sonuç vermez.

== Galeri ==
<gallery>
D-VOR PEK.JPG|Bir D-[[VOR]]/DME istasyonu
VOR DME BUB.JPG|[[Brüksel]]'de bir VOR/DME istasyonu
</gallery>

{{Havacılık}}

== Kaynakça ==
* Pooley, Dorothy ve David Robson. ''The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation.'' 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.
{{Kaynakça}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Havacılık kısaltmaları]]
[[Kategori:Radyo seyrüseferi]]
[[Kategori:Uzunluk]]