Enerji depolama sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Lead-acid battery for motorcycle.jpg|küçükresim|[[Akü]] bir enerji depolama aracıdır.]]
'''Enerji depolama''' işlemi bir cihaz veya depolama ortamı içerisinde enerjinin kimyasal, elektriksel veya ısıl gibi farklı formlarda saklanmasıdır.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/671492294|başlık=Thermal energy storage: Systems and applications|erişimtarihi=|tarih=2011|dil=|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yer=Hoboken, N.J.|yayıncı=Wiley|seri=2nd edition|diğerleri=|soyadı=Dinçer, İbrahim, Rosen, Marc|isbn=978-0-470-97073-7|oclc=671492294}}</ref> '''Isıl enerji depolama''' enerjinin sürekliliğini sağlamak amacıyla sıcak su temininde, soğutma sistemlerinde ve güç üretim tesislerinde kullanılmaktadır. Isıl enerji depolama yöntemleri üçe ayrılmaktadır; termokimyasal, duyulur ısı ve gizli ısı. Duyulur ısıl enerji depolama, depolama ortamının sıcaklığının değiştirilmesiyle sağlanmaktadır. '''Duyulur ısıl enerji depolamay'''a verilebilecek en basit örnek bir tank içerisinde ısınan sıcak suyun gece kullanılmasıdır.<ref name=":0" /> Tank içerisinde depolanacak toplam ısı enerjisi aşağıdaki eşitlik yardımıyla hesaplanabilir,<ref name=":0" />

<math>Q = mc(T_s - T_i)</math>

burada <math>m</math> depolama ortamının kütlesi (kg), <math>c</math> sıkıştırılmaz depolama ortamına ait özgül ısı (J/kgK), <math>T_s</math> ve <math>T_i</math> ise sırasıyla depolama ortamının başlangıç ve son sıcaklıklarını belirtmektedir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Clarke | ad1 = Energy | başlık = Energy Storage | url = https://www.clarke-energy.com/energy-storage/ | website = Clarke Energy | erişimtarihi = 5 Haziran 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200728083046/https://www.clarke-energy.com/energy-storage/ | arşivtarihi = 28 Temmuz 2020}}</ref>

'''Gizli ısıl enerji depolama''' uygulamalarında ise depolama ortamında sıcaklık ve faz değişimi işlemleri bir arada meydana gelmektedir. Faz değişimi katı-katı, katı-sıvı ve sıvı-gaz olarak üç şekilde gerçekleştirilebilir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1121274742|başlık=Handbook of energy storage : demand, technologies, integration|yer=Berlin|diğerleri=Sterner, Michael., Stadler, Ingo.|isbn=978-3-662-55504-0|oclc=1121274742}}</ref> Uygulama kolaylığı ve hacim - basınç değişiminin düşük olmasından dolayı katı-sıvı (sıvı-katı) faz değişimi ısıl sistemlerde tercih edilmektedir.<ref name=":0" /> Gizli ısıl enerji depolama sistemlerin kullanılan malzemeler faz değişim malzemeleri (FDM) olarak adlandırılmaktadır.<ref name=":1">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4020-5290-3_17|başlık=PHASE CHANGE MATERIALS AND THEIR BASIC PROPERTIES|tarih=2007|dil=İngilizce|sayfalar=257-277|çalışma=Thermal Energy Storage for Sustainable Energy Consumption|yer=Dordrecht|yayıncı=Springer Netherlands|seri=NATO Science Series|ad=Harald|soyadı=Mehling|isbn=978-1-4020-5290-3|doi=10.1007/978-1-4020-5290-3_17|ad2=Luisa F.|soyadı2=Cabeza|editör-ad=Halime Ö|editör-soyadı=Paksoy|erişimtarihi=9 Aralık 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200717020241/https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-1-4020-5290-3_17|arşivtarihi=17 Temmuz 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Gizli ısıl enerji depolama ortamında meydana gelen toplam enerji değişimi aşağıdaki şekilde tanımlanabilir<ref name=":0" />

<math>Q = mc_k [T_s - T_e] + mL + mc_l [T_e - T_i]</math>

burada <math>c_k </math> ve <math>c_l</math> katı ve sıvı fazın özgül ısı değerleridir (J/kgK). <math>T_e</math> faz değişim malzemesinin erime veya donma sıcaklığı, <math>L
</math> ise faz değişim malzemesinin gizli ısısıdır (veya faz değişim entalpisi) (J/kg). Su için faz değişim gizli ısısı 333400 J/kg'dır.<ref name=":1" />

'''Elektrik enerjisi depolama''' işleminde [[kondansatör]]ler plakaları arasındaki yalıtkanın [[dielektrik katsayısı]]na bağlı olarak değeri değişen elektrik yükünü depo edebilir ve bu özelliği ile küçük bir [[pil]]e benzetilebilir. Kondansatöre bir [[doğru akım|DC]] kaynak bağlandığı zaman, kısa sürede yükü depolar ve dolar. Bu şekilde devreden ayrılan bir kondansatör yüklüdür ve plakaları arasında bir gerilim değeri okunur. İçindeki [[elektriksel yük|yükü]] ise kendisine bağlanan direnç değerine göre belli bir sürede boşaltır. Piller [[kimyasal]] maddelerden üretildiğinden yük üretimi yapar ve daha uzun süre dayanırlar. Kondansatörler ise devreye bağlandığı zaman kısa süre içinde yüklerini tüketirler, çünkü içlerindeki yük pile göre hem azdır hem de yeni [[elektriksel yük|yük]] üretimi yapamaz. Kondansatöre kısa devre yapıldığında bu yükün [[kıvılcım]] çıkartacak derecede hızlı aktığı görülür. Hem enerjiyi depolama hem de yükü aniden devreye sokma özelliklerinden dolayı, kaynağın devre dışı kalacağı durumlarda ve ani yük akışına ihtiyaç olan alanlarda kondansatörler kullanılabilir.

[[Dosya:F.M Flaşı.jpg|küçükresim|upright=1.02|sağ|Fotoğraf makinesi flaşının ani patlaması kondansatör sayesindedir.]]
[[Fotoğraf makinesi]] flaşlarının çalışması için enerji depolayan araçlar kondansatörlerdir. Flaş, fotoğraf çekimi için ışığın yetersiz olduğu mekanlarda ortamın aydınlatılması için kullanılır. Fotoğrafın çekilmesi için mekanın sürekli aydınlık olması gerekmemekte, tam çekim anında sağlanan yüksek aydınlık düzeyi çekim için yeterli olmaktadır. Bu sebeple flaşa bağlanmış olan kondansatör çekim anında devreye sokulur ve depolanmış yüksek enerji bir anda boşaltılır, böylece anlık olarak yüksek aydınlık elde edilmiş olur. Kondansatörde depolanan elektrik enerjisinin çoğu ışık enerjisine bir kısmı da ısı enerjisine dönüşür, ancak flaş patladıktan sonra elle temasla flaşın ne kadar ısındığına bakılıp, depolanan enerjinin ne kadar büyük olduğu anlaşılabilir. Flaşın anlık olarak biriktirilen tüm enerjiyi harcaması kondansatör sayesinde olmaktadır. Kondansatörün aniden boşalması flaş ışığının parlak olmasını sağlar. Bundan dolayı flaşlar uzun süreli yanıp, lamba olarak kullanılamazlar, çünkü sadece bir anlık parlamaları için bile ihtiyaçları olan enerji yeterince yüksektir, dolayısıyla lamba olarak kullanılmaları çok daha yüksek enerji gerektireceğinden imkânsızdır.<ref>[http://electronics.howstuffworks.com/camera-flash.htm] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070913235857/http://electronics.howstuffworks.com/camera-flash.htm |tarih=13 Eylül 2007 }} HowStuffWorks İnternet Sitesi '''How Camera Flashes Work - Kamera Flaşları Nasıl Çalışır?'''</ref>

[[Dosya:12zollhinten.jpg|küçükresim|upright=1.02|sol|Hoparlörlerin kapandıktan sonra bir süre daha ses vermelerinin sebebi kondansatörlerdir.]]

Kondansatörler, elektronik alet herhangi bir sebeple kaynaktan ayrılırsa aletin bir süre daha işlev görmesini sağlamakta da kullanılır. Bunlara örnek olarak [[hoparlör]]ler verilebilir. Dinlenilen sesin önemli olabileceği düşüncesiyle hoparlörlerde bulunan kondansatörler, kaynak gerilimi kesildiği zaman birkaç saniyeliğine de olsa höparlörün çalışmasını ve [[ses]] kaybı olmamasını sağlarlar. Hoparlörün çalıştığı süre boyunca depolanan kondansatör, kaynağın kesintiye uğramasının ardından depoladığı yükü hoparlöre verir ve böylece ses bir süreliğine kesilmez. Fişten çekilen hoparlörden hala ses gelmesinin nedeni budur. Ayrıca sesin birden değil de azalarak kesilmesi de yine kondansatörün karakteristiğine uygundur. Çünkü kondansatörün önünde bir yük varken deşarj olma grafiği doğal logaritmik şekildedir ve gittikçe sönen bir eğriye sahiptir. Bu kullanım şekli daha da genişletilebilir, farklı farklı kullanım alanları bulunabilir. Hoparlör sadece akılda daha iyi canlanabilmesi için bir örnektir.

Bazı elektronik aletler ise hafızalarını korumak için kondansatörleri kullanırlar. Kondansatör, kendisini besleyen kaynak tükendiği zaman hafızasındaki bilgiyi kaybeden elektronik aletler için geçici de olsa çözüm oluşturur. Dijital kol saatleri, bazı [[bilgisayar]] parçaları, [[cep telefonu|cep telefonlar]]ı bu tür aletlere örnek olarak verilebilir. Dijital saatler ve cep telefonlarında bulunan kondansatör, aletlerin pilleri tükendiği zaman devreye girerler ve özellikle saat bilgisinin ve bazı önemli bilgilerin kaybolmaması için yüklerini harcarlar. Ancak bu tabii ki yeni pil tedarik edilene ya da kaynak yeniden bağlanana kadar belli bir sürede geçerlidir. Çünkü kondansatör belli bir süre sonra yeniden depolanmadığından boşalacaktır. Bazı cep telefonlarının pillerinin birkaç saniyeliğine çıkarılıp geri takıldığında açılışta saati hatırlaması, daha uzun süreli pilsiz bırakmada ise açılışta saati yeniden sormasının sebebi de budur. Çünkü kondansatör o hafızayı sadece birkaç saniyeliğine tutacak şekilde tasarlanmıştır.

Kondansatör ani yük boşalmaları yapabildiğinden laboratuvar ortamında deney ve yapay [[yıldırım]] oluşturma amacıyla da kullanılır. Bir yapay yıldırımda aktarılan yük miktarı ve oluşan gerilim o kadar büyüktür ki, bu yükü depolamak için metrelerce uzunlukta büyük kondansatör blokları ve bu kondansatörleri doldurmak için dakikalar gerekmektedir. Depolanan enerji bir anda kısa devre edilir ve bir noktaya hedeflendirilir, böylece yapay bir yıldırım oluşturulabilir.

== Yöntemler ==
=== Anahat ===
Aşağıdaki liste, çeşitli enerji depolama türlerini içerir:
{{Div sütunu}}
* Fosil yakıt depolama
* Mekanik
** [[Yay (cihaz)|Yay]]
** [[Basınçlı havayla enerji depolama]] (CAES)
** [[Ateşsiz lokomotif]]
** [[Volanla enerji depolama]]
** [[#Solid_mass_gravitational|Katı kütle yerçekimi]]
<! - NOT: [[Yerçekimi potansiyeli enerji depolama]] bu makalenin kendisine, yani Enerji depolamaya yönlendirir ->
** [[Hidrolik akümülatör]]
** [[Pompalı hidroelektrik depolama, PHS veya pompalı depolamalı hidroelektrik, PSH)
** [[Termal Genleşme]]
* Elektriksel, elektromanyetik
** [[Kapasitör]]
** [[Süperkapasitör]]
** [[Süper iletken manyetik enerji depolama]] (SMES, ayrıca süper iletken depolama bobini)
* Biyolojik
** [[Glikojen]]
** [[Nişasta]]
* Elektrokimyasal (Pil Enerji Depolama Sistemi, BESS)
** [[Akış pili]]
** [[Şarj edilebilir pil]]
** [[UltraBattery]]
* Termal
** [[Depolama ısıtıcısı|Tuğlalı ısı depolama]]
** [[Kriyojenik enerji depolama]], Sıvı havalı enerji depolama (LAES)
** [[Sıvı azot motoru]]
** [[Ötektik sistem]]
** [[Buz depolama kliması]]
** [[Erimiş tuz ısı depolaması|Erimiş tuzlu ısı depolama]]
** [[Aşama değişikliği materyali]]
** [[Mevsimsel termal enerji depolama]]
** [[Güneş göleti]]
** [[Buhar akümülatörü]]
** [[Termal enerji depolama]] (genel)
* Kimyasal
** [[Biyoyakıt]]
** [[Hidrat|Hidratlanmış tuzlar]]
** [[Hidrojen deposu]]
** [[Hidrojen peroksit]]
<! - ** [[Oksihidrojen]] --->
** [[Power to gas]]
** [[Vanadyum pentoksit]]
{{Div sütunu-son}}

=== Mekanik ===
Enerji, [[pompalı depolama]] yöntemlerini kullanarak veya katı maddeyi daha yüksek konumlara taşıyarak ([[yerçekimi pili|yerçekimi pilleri]]) daha yüksek bir rakıma pompalanan suda depolanabilir.
Diğer ticari mekanik yöntemler arasında elektrik enerjisini iç enerjiye veya kinetik enerjiye dönüştüren ve ardından elektrik talebi zirve yaptığında tekrar geri dönen [[Sıkıştırılmış hava enerji depolama|hava sıkıştırmak]] ve [[Volan enerji depolama|volanlar]] bulunmaktadır.

==== Hidroelektrik ====
Rezervuarlı [[Hidroelektrik baraj]], talebin yoğun olduğu zamanlarda elektrik sağlamak için çalıştırılabilir.
Su talebin düşük olduğu dönemlerde rezervuarda depolanır ve yüksek talep olduğunda serbest bırakılır.
Net etki pompalı depolamaya benzer, ancak pompalama kaybı yoktur.

Hidroelektrik baraj diğer üretim birimlerinden doğrudan enerji depolamazken diğer kaynaklardan fazla elektrik geldiği dönemlerde çıktıyı düşürerek eşdeğer davranır.
Bu modda barajlar enerji depolamanın en verimli biçimlerinden biridir, çünkü yalnızca üretiminin zamanlaması değişir.
Hidroelektrik türbinlerin birkaç dakikalık bir başlatma süresi vardır.<ref name="Huggins2010">{{Kitap kaynağı|ad=Robert A|soyadı=Huggins|başlık=Energy Storage|url=https://books.google.com/books?id=Nn5y9gQeIlwC&pg=PA60|tarih=1 Eylül 2010|yayıncı=Springer|isbn=978-1-4419-1023-3|sayfalar=60|erişimtarihi=27 Mart 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150919064601/https://books.google.com/books?id=Nn5y9gQeIlwC&pg=PA60|arşivtarihi=19 Eylül 2015|ölüurl=hayır}}</ref>

==== Pompalanan su ile enerji depolama ====
[[Dosya:Adam Beck Complex.jpg|küçükresim|sağ|[[Sir Adam Beck Hidroelektrik Üretim İstasyonları|Sir Adam Beck Üretim Kompleksi]], [[Niagara Şelaleleri, Ontario|Niagara Şelaleleri, Kanada]]'daki büyük bir [[Pompalı depolama hidroelektrikliği|pompalı depolama hidroelektrik rezervuarı]] yoğun talep dönemlerinde ekstra 174 MW elektrik sağlar.]]

Dünya'da [[pompalı depolama hidroelektrik|Pompalı hidroelektrik enerji depolama]] (PSH) mevcut en büyük kapasiteli aktif [[şebeke enerji depolama]] biçimidir ve Mart 2012 itibarıyla [[Elektrik Enerjisi Araştırma Enstitüsü]] (EPRI) raporlarına göre PSH dünya'daki toplu depolama kapasitesinin % 99'undan fazlasını oluşturur ve yaklaşık 127,000 [[Megawatt|MW]] 'ı temsil eder.<ref name=EconomistPSH>{{Haber kaynağı|url=http://www.economist.com/node/21548495?frsc=dg%7Ca|başlık=Energy storage - Packing some power|iş=[[The Economist]]|tarih=3 Mart 2011|erişimtarihi=11 Mart 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200306081719/https://www.economist.com/technology-quarterly/2012/03/03/packing-some-power|arşivtarihi=6 Mart 2020|ölüurl=hayır}}</ref> PSH [[Energy conversion efficiency|enerji verimliliği]] uygulamada  70% ile 80%,<ref name="EconomistPSH" /><ref name=thier>Jacob, Thierry.[http://www.stucky.ch/en/contenu/pdf/Pumped_storage_in_Switzerland_Dr_Jacob.pdf Pumped storage in Switzerland - an outlook beyond 2000] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110707003324/http://www.stucky.ch/en/contenu/pdf/Pumped_storage_in_Switzerland_Dr_Jacob.pdf |tarih=7 Temmuz 2011 }} ''Stucky''. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.</ref><ref name=Levine>Levine, Jonah G. [http://www.colorado.edu/engineering/energystorage/files/MSThesis_JGLevine_final.pdf Pumped Hydroelectric Energy Storage and Spatial Diversity of Wind Resources as Methods of Improving Utilization of Renewable Energy Sources] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140801113053/http://www.colorado.edu/engineering/energystorage/files/MSThesis_JGLevine_final.pdf |tarih=1 Ağustos 2014 }} s. 6, ''[[University of Colorado]]'', Aralık 2007. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012.</ref><ref name=yang>Yang, Chi-Jen. [http://www.duke.edu/~cy42/PHS.pdf Pumped Hydroelectric Storage] {{webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120905193845/http://www.duke.edu/~cy42/PHS.pdf |tarih=5 Eylül 2012 }} ''[[Duke University]]''. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012.</ref> arasındadır ve 87% ye kadar çıktığı iddia edilir.<ref name=heco>[http://www.heco.com/portal/site/heco/menuitem.508576f78baa14340b4c0610c510b1ca/?vgnextoid=94600420af0db110VgnVCM1000005c011bacRCRD&vgnextchannel=ab020420af0db110VgnVCM1000005c011bacRCRD&vgnextfmt=default&vgnextrefresh=1&level=0&ct=article Energy Storage] {{webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140407064054/http://www.heco.com/portal/site/heco/menuitem.508576f78baa14340b4c0610c510b1ca/?vgnextoid=94600420af0db110VgnVCM1000005c011bacRCRD&vgnextchannel=ab020420af0db110VgnVCM1000005c011bacRCRD&vgnextfmt=default&vgnextrefresh=1&level=0&ct=article |tarih=7 Nisan 2014 }} ''[[Hawaiian Electric Company]]''. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.</ref>

Az elektrik talebinin olduğu zamanlarda fazla üretim kapasitesi, suyu daha düşük bir kaynaktan daha yüksek bir rezervuara pompalamak için kullanılır. Talep arttığında su [[türbin]] aracılığıyla daha düşük bir rezervuara (veya su yoluna veya su kütlesine) geri salınır ve elektrik üretir. Tersinir türbin-jeneratör tertibatları hem pompa hem de türbin (genellikle bir [[Francis türbini]] tasarımı) olarak işlev görür. Neredeyse tüm tesisler iki su kütlesi arasındaki yükseklik farkını kullanır. Saf pompalı depolama tesisleri suyu rezervuarlar arasında aktarırken "geri pompalama" yaklaşımı, pompalı depolama ve doğal akım akışını kullanan geleneksel [[hidroelektrik santral]]larının bir bileşimidir.

==== Basınçlı hava ====
[[Dosya:Compressed Air Loco.jpg|küçükresim|sağ|1928 ile 1961 yılları arasında bir madenin içinde kullanılan [[Ateşsiz lokomotif|basınçlı havalı lokomotif]].]]
Basınçlı hava enerji depolama (CAES), daha sonraki elektrik üretimi için havayı sıkıştırmak için fazla enerjiyi kullanır.<ref name="NYT-2010.07.28">Wild, Matthew, L. [https://www.nytimes.com/2010/07/28/business/energy-environment/28storage.html Wind Drives Growing Use of Batteries] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20191205102332/https://www.nytimes.com/2010/07/28/business/energy-environment/28storage.html |tarih=5 Aralık 2019 }}, ''[[The New York Times]]'', July 28, 2010, pp. B1.</ref> 
Küçük ölçekli sistemler, maden lokomotiflerinin itici gücü gibi uygulamalarda uzun süredir kullanılmaktadır. Basınçlı hava, [[tuz kubbesi]] gibi bir [[yeraltı rezervuarı]]nda depolanır.

Basınçlı hava enerji depolama (CAES) tesisleri, üretim dalgalanması ve yük arasındaki boşluğu doldurabilir. CAES depolaması, talebi karşılamak için etkin bir şekilde hazır enerji sağlayarak tüketicilerin enerji ihtiyaçlarını karşılar. Rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynakları çeşitlilik gösterir. Bu nedenle, çok az güç sağladıkları zamanlarda enerji talebini karşılamak için diğer enerji türleriyle desteklenmeleri gerekir. Basınçlı hava enerji depolama tesisleri, aşırı enerji üretimi zamanlarında yenilenebilir enerji kaynaklarının fazla enerji çıktısını alabilir. Depolanan bu enerji, daha sonra elektrik talebinin arttığı veya enerji kaynağı kullanılabilirliğinin azaldığı bir zamanda kullanılabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Keles |ad1=Dogan |soyadı2=Hartel |ad2=Rupert |soyadı3=Möst |ad3=Dominik |soyadı4=Fichtner |ad4=Wolf |başlık=Compressed-air energy storage power plant investments under uncertain electricity prices: an evaluation of compressed-air energy storage plants in liberalized energy markets |dergi=The Journal of Energy Markets |tarih=Bahar 2012 |cilt=5 |sayı=1 |sayfa=54 |tanıtıcı={{ProQuest|1037988494}} |doi=10.21314/JEM.2012.070 }}</ref>
[[Hava]] 'yı [[Gaz kompresörü|Sıkıştırma]] ısı yaratır; sıkıştırmadan sonra hava daha sıcaktır. [[Termal genleşme|Genleşme]] ısı gerektirir. Fazladan ısı eklenmezse hava genleşmeden sonra çok daha soğuk olur. Sıkıştırmada oluşan ısı depolanabilir ve genişlerken kullanılabilirse verimlilik önemli ölçüde artar.<ref name="NYTimes-2012.10.01">Gies, Erica. [https://www.nytimes.com/2012/10/02/business/energy-environment/a-storage-solution-is-in-the-air.html?pagewanted=all Global Clean Energy: A Storage Solution Is in the Air] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190508092207/https://www.nytimes.com/2012/10/02/business/energy-environment/a-storage-solution-is-in-the-air.html?pagewanted=all |tarih=8 Mayıs 2019 }}, ''[[International Herald Tribune]]'' online website, 1 Ekim 2012. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.</ref> Bir CAES sistemi ısıyla üç şekilde işlev görür: Hava deposu [[adyabatik]], [[diyabatik]] veya [[izotermal]] olabilir. Diğer bir yaklaşım araçlara güç sağlamak için basınçlı hava kullanır.<ref name="Auto.com-2004.03.18">Diem, William. [https://web.archive.org/web/20040320020939/http://www.freep.com/money/autonews/aircar18_20040318.htm Experimental car is powered by air: French developer works on making it practical for real-world driving], Auto.com, 18 Mart 2004. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.</ref>

==== Volan ====
[[Dosya:Example of cylindrical flywheel rotor assembly.png|küçükresim|sağ|Tipik bir volanın ana bileşenleri.]]

[[Dosya:Flybrid Systems Kinetic Energy Recovery System.jpg|küçükresim|sağ|Flybrid [[Kinetik Enerji Geri Kazanım Sistemi]] [[Volan enerji depolama|Volan]]. [[Formula One|Formula 1 yarış arabalarında]] kullanılmak üzere üretilmiş olup frenlemede yakalanan kinetik enerjiyi geri kazanıp yeniden kullanmak için kullanılır.]]

Volan enerji depolama (FES), bir rotoru ([[volan]]) çok yüksek bir hıza hızlandırarak enerjiyi [[dönme enerjisi]]ne döndürerek çalışır. Enerji eklendiğinde volanın dönüş hızı artar ve enerji çıkarıldığında, [[enerjinin korunumu]] nedeniyle hız düşer.

Çoğu FES sistemi volanı hızlandırmak ve yavaşlatmak için elektrik kullanır ancak doğrudan mekanik enerji kullanan cihazlar değerlendirilmektedir.<ref name="Torotrak">[http://www.xtrac.com/pdfs/Torotrak_Xtrac_CVT.pdf Torotrak Toroidal variable drive CVT] {{webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110516084534/http://www.xtrac.com/pdfs/Torotrak_Xtrac_CVT.pdf |tarih=16 Mayıs 2011 }}, Erişim tarihi: 7 Haziran 2007.</ref>

FES sistemleri, yüksek mukavemetli [[karbon-fiber]] kompozitlerden yapılmış, [[manyetik yatak]] larla askıya alınmış ve vakum muhafazasında 20,000 ila 50,000 (devir/dak) arasında değişen hızlarda dönen rotorları vardır.<ref name="ScienceNews">{{Akademik dergi kaynağı| soyadı1 = Castelvecchi| ad1 = Davide|başlık= Spinning into control: High-tech reincarnations of an ancient way of storing energy|doi= 10.1002/scin.2007.5591712010|dergi= Science News|cilt= 171|sayı= 20|sayfalar=312-313|tarih= 19 Mayıs 2007| url = http://sciencewriter.org/flywheels-spinning-into-control/|erişimtarihi= 8 Mayıs 2014|arşivurl= https://web.archive.org/web/20140606223717/http://sciencewriter.org/flywheels-spinning-into-control/|arşivtarihi= 6 Haziran 2014|ölüurl=evet}}</ref> 
Bu tür volanlar birkaç dakika içinde maksimum hıza ("şarj") ulaşabilir. Volan sistemi bir [[elektrik motoru]] / [[elektrik jeneratörü|jeneratör]] kombinasyonuna bağlıdır.

FES sistemleri, (çok az bakım gerektiren veya hiç bakım gerektirmeyen<ref name="ScienceNews" /> ve yüksek [[spesifik enerji]] (100-130&nbsp;W·h/kg veya 360-500 kJ/kg),<ref name="Investire" /><ref name="pddnet">{{Web kaynağı |başlık=Next-gen Of Flywheel Energy Storage |url=http://www.pddnet.com/article-next-gen-of-flywheel-energy-storage/ |yayıncı=Product Design & Development |erişimtarihi=21 Mayıs 2009 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100710052927/http://www.pddnet.com/article-next-gen-of-flywheel-energy-storage/ |arşivtarihi=10 Temmuz 2010  }}</ref> volanların  çevrim ömürleri 10<sup>5</sup> 'den fazla 10<sup>7</sup>' ye kadardır),<ref name="Investire">{{Web kaynağı |url=http://www.itpower.co.uk/investire/pdfs/flywheelrep.pdf |başlık=Storage Technology Report, ST6 Flywheel |erişimtarihi=8 Mayıs 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130114062530/http://www.itpower.co.uk/investire/pdfs/flywheelrep.pdf |arşivtarihi=14 Ocak 2013 |ölüurl=evet}}</ref> [[güç yoğunluğu]] olan nispeten on yıllarca süren uzun ömürlere sahiptir.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{Teknoloji}}
{{Enerji}}
{{Jeotermal enerji}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Elektronik]]