Jüpiter truvalısı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Hakkında|Jüpiter truvalıları|Genel olarak Truva cisimleri için|Truva (gök cismi)}}
[[Dosya:InnerSolarSystem-tr.png|küçükresim|upright=1.4|[[Güneş Sistemi#İç Güneş Sistemi|İç Güneş Sistemi]] ve [[Jüpiter]] çevresindeki [[asteroit]]ler
{| style="width: 90%; margin: 4px 0 4px 20px;"
|-
| valign="top" |
{{legend2|#6ad768|border=1px solid #2B9929|'''''Jüpiter Truvalıları'''''}}<br />
{{legend2|#d39300|border=1px solid #855D00|[[Hilda asteroitleri]]}}
| valign="top" |
{{legend2|#e9e9e9|border=1px solid #999999|[[Asteroit kuşağı]]}}<br />
{{legend2|#007DD6|border=1px solid #00508A|[[Gezegen]]lerin [[yörünge]]leri}}
|}
Jüpiter truvalıları iki gruba ayrılmaktadır. Jüpiter'in yörüngesinin önündekiler (L<sub>4</sub>) [[Yunan kampı]], arkasındakiler (L<sub>5</sub>) ise [[Truva kampı]] olarak adlandırılır.]]
'''Jüpiter truvalıları''', '''Truvalı asteroitler''' veya '''Truvalılar''', [[Jüpiter]]'in [[Güneş]] etrafındaki yörüngesini takip ederek hareket eden bir [[asteroit]] grubudur. Her bir [[Truvalı (gök cismi)|truva asteroidi]], Jüpiter'e göre gezegenin 60° önündeki L<sub>4</sub> veya 60° ardındaki L<sub>5</sub> olarak adlandırılan sabit [[Lagrange noktası|Lagrange noktalarında]] ve kendi [[yörünge]]lerinde [[Librasyon|salınmaktadır.]] Cisimler, ortalama [[yarı büyük eksen]]i yaklaşık 5,2 [[Astronomik birim|Astronomik birim (AU)]] olan bu Lagrange noktalarının etrafındaki iki adet uzun ve kavisli bölgeye dağılmış durumda bulunur.

Ortak olarak her biri [[Yunan mitolojisi]]nde anlatılan [[Truva Savaşı]]'ndaki karakterlerden esinlenerek adlandırılmıştır. İlk keşfedilen Jüpiter truvalısı olan [[588 Achilles]], 1906 yılında Alman astronom [[Max Wolf]] tarafından tespit edilmiştir. Bu keşiften itibaren Ekim 2023'e kadar 13 bine yakın truva asteroidi bulunmuştur. [[Çap]]ı 1&nbsp;km'den büyük olan Jüpiter truvalılarının toplam sayısının yaklaşık 1 milyon kadar olduğu düşünülmektedir. Bu sayı [[asteroit kuşağı]]ndaki aynı boyuta sahip cisimlerin toplam sayısıyla neredeyse aynıdır. Asteroit kuşağında yer alan asteroitlerde olduğu gibi Jüpiter truvalılarının da [[Asteroit ailesi|asteroit aileleri]] bulunmaktadır.

Çoğu Jüpiter truvalısı, 2004'ten beridir karanlık kütleli, kırmızımsı saf bir [[spektrum]]da gözlemlenebilmektedir. Su varlığına veya belirli bir su bileşenine ilişkin herhangi bir kanıt bulunmamakla birlikte, [[Güneş radyasyonu]] tarafından meydana getirilen bir organik [[polimer]] olan [[tholin]] ile kaplı oldukları düşünülmektedir. Cisimlerin yoğunlukları, dönme [[Işık eğrisi|ışık eğrileri]] veya [[Çift yıldız|yoldaş yıldızlarına]] ilişkin yapılan çalışmalar vasıtasıyla ölçüldüğü kadarıyla 0,8 ila 2,5 g·cm<sup>−3</sup> arasında değişmektedir. Jüpiter truvalılarının [[Güneş Sistemi]]'nin erken dönemlerinde veya hemen sonrasında meydana geldiği düşünülen [[Gezegensel göç|dev gezegenlerin göçü]] sırasında mevcut yörüngelerine oturdukları düşünülmektedir.

"Truvalı asteroit" terimi özellikle [[Jüpiter]] ile aynı yörüngeyi paylaşan asteroitler için kullanılmakta olsa da, [[Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi|Güneş Sistemindeki diğer büyük cisimlerle]] ilişki içinde olan cisimler için de tercih edilmektedir. Buna bağlı olarak [[Mars truvalıları|Mars]], [[Neptün truvalıları|Neptün]], [[Uranüs truvalıları|Uranüs]] ve [[Dünya Truvalısı (astronomi)|Dünya]]'nın da truvalıları olduğu bilinmektedir. İlk olarak Jüpiter'in yörüngesinde keşfedilmeleri ve burada çok fazla sayıda bulunmalarından ötürü "Truvalı Asteroit" terimi genellikle Jüpiter'in yörüngesindeki asteroitleri nitelemektedir. Altı truvalının ve asteroit kuşağında yer alan iki ana kuşak asteroidinin 16 Ekim 2021 tarihinde [[NASA]]'nın [[Discovery programı]] kapsamında uzaya fırlatılan [[Lucy (uzay aracı)|''Lucy'' görevi]] kapsamında ziyaret edilmesi planlanmaktadır.

== Gözlem tarihi ==
[[Dosya:Maximilian_Franz_Joseph_Cornelius_Wolf.jpg|sağ|küçükresim| Maximilian Franz Joseph Cornelius Wolf (1890) - İlk truvalının kaşifi]]
1772 yılında İtalyan asıllı matematikçi [[Joseph-Louis Lagrange]], kısıtlı üç cisim problemi üzerinde çalışırken, bir gezegenle aynı yörüngeyi paylaşan, ancak gezegenin 60° önünde ya da arkasında yer alan küçük bir cismin, bu bölgede mahsur kalacağını öngörmüştür.<ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1086/127550|başlık=A New Trojan Asteroid, (1647) Menelaus|tarih=Ekim 1960|sayfalar=359|çalışma=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|cilt=72|ad=Seth B.|soyadı=Nicholson|issn=0004-6280|doi=10.1086/127550}}</ref> Buna göre, sıkışan cisim bir [[at nalı yörünge]]sindeki denge noktası çevresinde yavaşça salınacaktır.<ref name=":4">{{Dergi kaynağı|url=https://www.lpi.usra.edu/books/AsteroidsIII/pdf/3007.pdf|başlık="Origin and Evolution of Trojan Asteroids"|erişimtarihi=28 Şubat 2023|yazarlar=Marzari, F.; Scholl, H.; Murray C.; Lagerkvist C.|tarih=2002|çalışma=Asteroids III|yayıncı=Tucson, Arizona: University of Arizona Press. pp. 725–38.|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110438/https://www.lpi.usra.edu/books/AsteroidsIII/pdf/3007.pdf|arşivtarihi=4 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bu ön ve arka noktalara, L<sub>4</sub> ve L<sub>5</sub> [[Lagrange noktası|Lagrange noktaları]] adı verilmektedir.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/301453|başlık=Population and Size Distribution of Small Jovian Trojan Asteroids|tarih=Ağustos 2000|sayı=2|sayfalar=1140-1147|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=120|ad=David C.|soyadı=Jewitt|doi=10.1086/301453|ad2=Chadwick A.|ad3=Jane X.|soyadı2=Trujillo|soyadı3=Luu|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110428/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/301453|arşivtarihi=4 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref group="Not">Diğer üç nokta -L1, L2 ve L3- kararsızdır.</ref> Bu bölgelerde sıkışmış olan ilk asteroitler ise ancak Lagrange'ın hipotezinden bir asır sonra gözlemlenebilmiştir. Jüpiter ile ilişkili olanlar ise ilk keşfedilenler olmuştur.<ref name=":0" />

[[Edward Emerson Barnard|E. E. Barnard]] 1904 yılında (12126) 1999 RM<sub>11</sub> (geçici tanımı A904 RD) adlı bir truva asteroidinin kaydedilen ilk gözlemini yapmış, ancak ne kendisi ne de başkaları o dönemde bu keşfin önemini kavrayabilmiştir.<ref name=":8">Brian G. Marsden (1 Ekim 1999). "[http://www.cfa.harvard.edu/iau/pressinfo/TheFirstTrojanObs.html The Earliest Observation of a Trojan]". Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA). [https://web.archive.org/web/20081114082429/http://www.cfa.harvard.edu/iau/pressinfo/TheFirstTrojanObs.html Arşiv kaydı.] 14 Kasım 2008</ref> Barnard, o sırada gökyüzünde yalnızca iki [[Yay-dakikası|yay dakikası]] uzaklıkta bulunan ve yeni keşfedilen [[Satürn]] uydusu [[Phoebe (uydu)|Phoebe'yi]] ya da muhtemelen büyükçe bir asteroidi gördüğüne kanaat getirmiştir. Bu cismin kimliği 1999'da tutarlı yörüngesi hesaplanana kadar da anlaşılamamıştır.<ref name=":8" />

Kabul edilen ilk Jüpiter truva asteroidi keşfi, Şubat 1906'da [[Heidelberg-Königstuhl Devlet Gözlemevi]]'nden astronom [[Max Wolf]]'un Güneş-Jüpiter sisteminin L<sub>4</sub> Lagrange noktasında bulunan ve sonradan [[588 Achilles]] olarak adlandırılacak olan asteroidi keşfetmesiyle gerçekleşmiştir.<ref name=":0" /> 1906-1907 yıllarında ise Alman astronom [[August Kopff]] tarafından iki Jüpiter truva asteroidi daha bulunmuştur.<ref name=":0" /> Bunlar [[624 Hektor]] ve [[617 Patroclus]] olarak adlandırılmıştır. 624 Hektor, 588 Achilles gibi Jüpiter'in önünde hareket eden L<sub>4</sub> kümesine aitken, 617 Patroclus ise Jüpiter'in arkasındaki L<sub>5</sub> kümesinde bulunduğu tespit edilen ilk asteroittir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/122216|başlık=THE MINOR PLANETS OF THE TROJAN GROUP|tarih=1 Haziran 1913|sayı=148|sayfalar=131-131|çalışma=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|cilt=25|ad=S.|soyadı=Einarsson|issn=0004-6280|doi=10.1086/122216|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230211201823/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/122216|arşivtarihi=11 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref> 1938'e kadar 11 Jüpiter truvalısı daha tespit edilmiş,<ref name=":11">{{Dergi kaynağı|url=https://articles.adsabs.harvard.edu/pdf/1938ASPL....3..113W|başlık=The Trojan Group|erişimtarihi=1 Mart 2023|tarih=1938|çalışma=Vol. 3, No. 114, p.113|yayıncı=Astronomical Society of the Pacific Leaflets|ad=Arthur B.|soyadı=Wyse|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110429/https://articles.adsabs.harvard.edu/pdf/1938ASPL....3..113W|arşivtarihi=4 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref> fakat bu sayı 1961 yılına kadar ancak 14'e yükselebilmiştir.<ref name=":0" /> Gözlem cihazları geliştikçe, keşif oranı hızla artmış; Ocak 2000'e kadar toplam 257 adet daha truvalının keşfi gerçekleştirilmiştir.<ref name=":5" /> Mayıs 2003'e kadar ise keşfedilenlerin sayısı 1.600'e erişmiş olup;<ref name=":6">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/377015|başlık=The Albedo Distribution of Jovian Trojan Asteroids|tarih=Eylül 2003|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=1563-1574|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=126|ad=Yanga R.|soyadı=Fernndez|issn=0004-6256|doi=10.1086/377015|ad2=Scott S.|ad3=David C.|soyadı2=Sheppard|soyadı3=Jewitt|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230211135608/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/377015|arşivtarihi=11 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Eylül 2023 itibarıyla L<sub>4</sub>'te 8.282 ve L<sub>5</sub>'te 4.457 adet bilinen Jüpiter truvalısı bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://minorplanetcenter.net//iau/lists/JupiterTrojans.html | başlık = List Of Jupiter Trojans | erişimtarihi = 1 Mart 2023 | çalışma = minorplanetcenter.net | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110118052533/https://minorplanetcenter.net//iau/lists/JupiterTrojans.html | arşivtarihi = 18 Ocak 2011}}</ref>

== Adlandırma ==
{{See also|Küçük gezegen tanımı|Astronomik adlandırma kuralları#Küçük gezegenler}}
[[Jüpiter|Jüpiter'in]] L<sub>4</sub> ve L<sub>5</sub> noktalarındaki tüm asteroitlere [[Truva Savaşı|Truva Savaşı'nın]] ünlü kahramanlarının isimlerinin verilmesi geleneği, yörüngelerini doğru bir şekilde hesaplayan ilk kişi olan Avusturyalı astronom [[Johann Palisa]] tarafından önerilmiştir.<ref name=":0" />

Jüpiter'e göre ön (L<sub>4</sub>) yörüngedeki asteroitler [[Yunan mitolojisi|Yunan kahramanlarının]] ("Yunan klanı ya da kampı" veya "Aşil grubu"), arka (L<sub>5</sub>) yörüngedekiler ise [[Truvalılar|Truva kahramanlarının]] ("Truva klanı ya da kampı") adlarını alırlar.<ref name=":0" /> [[617 Patroclus]] ve [[624 Hektor]] asteroitleri ise henüz bu kural kabul edilmeden önce isimlendirilmiş olup, bu nedenle L<sub>5</sub> Truva kampında aslında bir Yunan kahramanı olan Patroclus ve L<sub>4</sub> Yunan kampında ise aslında bir Truva kahramanı olan Hektor yer almıştır.<ref name=":11" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://astronomy.swin.edu.au/cosmos/T/Trojan+Asteroids | başlık = Trojan Asteroids {{!}} COSMOS | erişimtarihi = 1 Mart 2023 | çalışma = astronomy.swin.edu.au | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170623182748/http://astronomy.swin.edu.au/cosmos/T/Trojan+Asteroids | arşivtarihi = 23 Haziran 2017 | ölüurl = hayır }}</ref>

[[Uluslararası Astronomi Birliği]]'nin 30. Genel Kurulunda kabul edilen yeni adlandırma kurallarına göre; [[Kadir (astronomi)|görünür büyüklüğü]] 12'den büyük olan Jüpiter truvalılarına (H>12) Olimpik atletlerin isimleri verilebilir. Bu karara mevcut bilinenlerden çok daha fazla sayıda truvalı cismin bulunması ve Truva Savaşında yer alan karakterlerin sayısının bu cisimlerin tümünü adlandırmak için yeterli olmaması gerekçe gösterilmiştir. Bu çerçevede, 15 Ekim 2020'de yeni kurala göre resmi olarak adlandırması yapılan ilk cisim, [[1968 Yaz Olimpiyatları]]'nda ilk kadın meşale taşıyıcısı olan Meksika'lı atlet [[Enriqueta Basilio]] (Queta Basilio) onuruna adlandırılan [[3548 Eurybates]]'in uydusu "Queta" olmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20TG4.html|başlık=MPEC 2020-T164: (3548) Eurybates I = Queta|tarih=15 Ekim 2020|yayıncı=Minor Planet Center|erişimtarihi=22 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201101151057/https://minorplanetcenter.net/mpec/K20/K20TG4.html|arşivtarihi=1 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.wgsbn-iau.org/documentation/NamesAndCitations.pdf|başlık=Minor Planet Naming Guidelines (Rules and Guidelines for naming non-cometary small Solar-System bodies) – v1.0|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=20 Aralık 2021|yayıncı=Working Group Small Body Nomenclature|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230320000458/https://www.wgsbn-iau.org/documentation/NamesAndCitations.pdf|arşivtarihi=20 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Sayıları ve kütleleri ==
[[Dosya:Lagrange_points.jpg|sağ|küçükresim| [[Dünya]]nın Lagrange noktalarını gösterir [[Kütleçekimsel potansiyel|yerçekimi potansiyeli]] kontur grafiğine göre L<sub>4</sub>  ve L<sub>5</sub>  sırasıyla gezegenin önünde (yukarısında) ve arkasında (altında) yer almaktadır. Jüpiter'in Lagrange noktaları ise Dünya'ya benzer şekilde çok daha büyük olan kendi yörüngesinde yer almaktadır.]]
Jüpiter truvalıları, [[yarı büyük eksen]]i ortalama yaklaşık 5,2 [[Astronomik birim|AU]] mesafede yer alan Jüpiter'in iki Lagrange noktası bölgesindeki, iki adet uzun ve kavisli alana dağılmış halde bulunmaktadır.<ref name=":2">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/497571|başlık=Size Distribution of Faint Jovian L4 Trojan Asteroids|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=15 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230315074331/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/497571|tarih=Aralık 2005|ölüurl=hayır|sayı=6|dil=İngilizce|sayfalar=2900-2911|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=130|ad=F.|soyadı=Yoshida|issn=0004-6256|doi=10.1086/497571|ad2=T.|soyadı2=Nakamura}}</ref> Jüpiter truvalılarının toplam sayısına ilişkin tahminler gökyüzünün sınırlı alanlarında yapılan derin çalışmalara dayanmakta olup, L<sub>4</sub> kolunda çapı 2&nbsp;km'den büyük olan yaklaşık 160-240 bin, çapı 1&nbsp;km'den büyük olan ise yaklaşık 600 bin adet truva [[asteroit|asteroidi]] bulunduğu düşünülmektedir.<ref name=":5" /><ref name=":2" /><ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Trojans.html|başlık=Trojan Minor Planets|erişimtarihi=24 Şubat 2023|arşivtarihi=18 Ocak 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110118052443/https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Trojans.html|çalışma=minorplanetcenter.net}}</ref> L<sub>5</sub> kolunda da aynı sayıda asteroit olduğu varsayıldığında, çapı 1&nbsp;km'den büyük toplamda 1 milyondan fazla Jüpiter truvalısı olabileceği hesaplanmaktadır. [[Kadir (astronomi)|Mutlak parlaklığı]] 9'dan daha büyük cisimler günümüzde büyük oranda tespit edilmiş durumdadır.<ref name=":6" /> Bu doğrultuda hesaplanan cisim sayısı, [[asteroit kuşağı]]ndaki 1&nbsp;km'den büyük asteroit sayısıyla neredeyse eşittir.<ref name=":2" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/339482|başlık=The [ITAL]Infrared Space Observatory[/ITAL] Deep Asteroid Search|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=4 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110428/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/339482|tarih=Nisan 2002|ölüurl=hayır|sayı=4|sayfalar=2070-2082|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=123|ad=Edward F.|soyadı=Tedesco|doi=10.1086/339482|ad2=François-Xavier|soyadı2=Desert}}</ref> Jüpiter truvalılarının toplam kütlesinin Dünya'nın 0,0001'i ya da asteroit kuşağındaki toplam kütlenin beşte biri kadar olduğu değerlendirilmektedir.<ref name=":5" /> Jüpiter truvalılarına ek olarak [[Mars truvalıları|Mars]], [[Neptün truvalıları|Neptün]], [[Uranüs truvalıları|Uranüs]] ve [[Dünya Truvalısı (astronomi)|Dünya'nın]] da truva cisimleri bulunduğu keşfedilmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.1127173|başlık=A Thick Cloud of Neptune Trojans and Their Colors|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=4 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110428/https://www.science.org/doi/10.1126/science.1127173|tarih=28 Temmuz 2006|ölüurl=hayır|sayı=5786|dil=İngilizce|sayfalar=511-514|çalışma=Science|cilt=313|ad=Scott S.|soyadı=Sheppard|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.1127173|ad2=Chadwick A.|soyadı2=Trujillo}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110727.html|başlık=NASA - NASA's WISE Mission Finds First Trojan Asteroid Sharing Earth's Orbit|erişimtarihi=24 Şubat 2023|arşivtarihi=17 Eylül 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110917132112/https://www.nasa.gov/mission_pages/WISE/news/wise20110727.html|dil=İngilizce|çalışma=www.nasa.gov}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/nature10233|başlık=Earth’s Trojan asteroid|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=7 Eylül 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220907100235/https://www.nature.com/articles/nature10233|tarih=Temmuz 2011|ölüurl=hayır|sayı=7357|dil=İngilizce|sayfalar=481-483|çalışma=Nature|cilt=475|ad=Martin|soyadı=Connors|issn=1476-4687|doi=10.1038/nature10233|ad2=Paul|ad3=Christian|soyadı2=Wiegert|soyadı3=Veillet}}</ref>

Bununla birlikte, Jüpiter truvalılarının sayısına ilişkin son dönemde yapılan çalışmalarda, daha önceki dönemlerde yapılmış olan tahminlerin abartılı olabileceği değerlendirilmekte olup, bu abartının nedeni olarak iki husus öne sürülmektedir. Bunlardan ilki, küçük cisimlerin ortalama [[albedo]]larının 0,12 seviyelerinde olduğu göz önüne alındığında, Jüpiter truvalılarının 0,4 seviyelerindeki düşük bir ortalama albedoya sahip olmasıdır.<ref name=":12">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-6256/138/1/240|başlık=ALBEDOS OF SMALL JOVIAN TROJANS|tarih=1 Temmuz 2009|sayı=1|sayfalar=240-250|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=138|ad=Yanga R.|soyadı=Fernández|issn=0004-6256|doi=10.1088/0004-6256/138/1/240|ad2=David|ad3=Julie E.|soyadı2=Jewitt|soyadı3=Ziffer|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110432/https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-6256/138/1/240|arşivtarihi=4 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref> İkinci olarak ise gökyüzündeki cisimlerin dağılımına ilişkin yanlış bir varsayım üzerinden değerlendirmeler yapıldığı tezi öne çıkmaktadır.<ref name=":13">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://academic.oup.com/pasj/article-lookup/doi/10.1093/pasj/60.2.293|başlık=A New Surface Density Model of Jovian Trojans around Triangular Libration Points|tarih=25 Nisan 2008|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=293-296|çalışma=Publications of the Astronomical Society of Japan|cilt=60|ad=Tsuko|soyadı=Nakamura|issn=0004-6264|doi=10.1093/pasj/60.2.293|ad2=Fumi|soyadı2=Yoshida|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170723134643/https://academic.oup.com/pasj/article-lookup/doi/10.1093/pasj/60.2.293|arşivtarihi=23 Temmuz 2017|ölüurl=hayır}}</ref> Bu doğrultuda, yapılan yeni varsayımlara göre, 2&nbsp;km çapından büyük Jüpiter truvalılarının toplam sayısının L<sub>4</sub> noktasında {{kayma|6,300 ± 1,000}} civarında; L<sub>5</sub> noktasında ise bundan daha az sayıda olmak üzere {{kayma|3,400 ± 500}} civarında olduğu tahmin edilmektedir.<ref name=":12" /> Bu sayılar, kütlece küçük olan truvalıların [[Yansıtabilirlik|yansıtıcılığının]] büyük olanlardan fazla olduğunun anlaşılması halinde iki kat daha azalacaktır.<ref name=":13" />

Öte yandan, L<sub>4</sub> noktasındaki asteroitlerin görünür büyüklüklerinin L<sub>5</sub> noktasındakilere göre daha yüksek olması nedeniyle, en parlak olanlarının her iki kanattaki dağılımında temel bir fark olmamasına rağmen, bir tarafın diğerinden daha fazla sayıda asteroide sahip olduğu anlayışının gözlemsel bir önyargıdan kaynaklanmakta olduğu iddia edilmektedir.<ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://www.semanticscholar.org/paper/12-Jupiter-%27-s-Outer-Satellites-and-Trojans-David-ewitt/5a3f11d47003a555cd96499776edc3adfb47f5fd|başlık=12 Jupiter ' s Outer Satellites and Trojans|erişimtarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=23 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220823111946/https://www.semanticscholar.org/paper/12-Jupiter-%27-s-Outer-Satellites-and-Trojans-David-ewitt/5a3f11d47003a555cd96499776edc3adfb47f5fd|tarih=2003|dil=İngilizce|çalışma=www.semanticscholar.org|ad=C.|soyadı=David|soyadı2=Jewitt}}</ref> Bazı modellemelerde ise L<sub>4</sub> kanadının, L<sub>5</sub> kanadına göre biraz daha kararlı olduğunu iddia edilmektedir.<ref name=":4" />

Tespit edilebilen en büyük Jüpiter truvalısı 203 ± 3.6&nbsp;km çapıyla [[624 Hektor]]'dur.<ref name=":6" /> Tüm Jüpiter truvalılarının sayısına oranla oldukça az sayıda büyük boyutlu truva cismi bulunmaktadır. Boyutları küçüldükçe, Jüpiter truvalılarının sayısı asteroit kuşağındakinden çok daha fazla artarak, tüm cisimlerin çap ortalaması 84&nbsp;km'ye kadar inmektedir. Bu 84&nbsp;km'lik çap, 0,04'lük bir [[albedo]] varsayımıyla 9,5'lik bir [[Kadir (astronomi)|mutlak büyüklüğe]] karşılık gelmektedir. 4,4 ila 40&nbsp;km aralığındaki Jüpiter truvalılarının boyut dağılımı ana asteroit kuşağında bulunan asteroitlerin boyutlarıyla benzer özellikler göstermektedir. Daha küçük Jüpiter truvalılarının ise kütleleri hakkında kesin olarak bir şey söylemek mevcut gözlem teknolojileri göz önüne alındığında güçtür.<ref name=":4" /> Boyut dağılımı, daha küçük truvalıların daha büyük cisimlerle çarpışmaların bir sonucu olabileceğini düşündürtmektedir.<ref name=":3" />

{{JPL SBDB Jüpiter Truvalıları}}
{{En büyük Jüpiter truvalıları}}

== Yörüngeler ==
[[Dosya:AnimatedOrbitOf624Hektor.gif|küçükresim| [[Jüpiter|Jüpiter'in]] yörüngesine (dış kırmızı elips) karşı ayarlanmış 624 Hektor'un (mavi) yörüngesinin animasyonu]]
Jüpiter truvalıları 5,05 ile 5,35 [[Astronomik birim|AU]] çapındaki (ortalama yarı büyük eksen 5,2 ± 0,15 AU) yörüngelere sahiptir ve iki Lagrange noktası etrafındaki uzun, kavisli bölgeler boyunca dağılmışlardır.<ref name=":2" /> Her bir grup, Jüpiter'in yörüngesini izleyerek yaklaşık 26° açısı ölçüsünde yayılmakta ve bu da toplamda yaklaşık 2,5 AU'luk bir mesafeye denk gelmektedir.<ref name=":5" /> Grupların genişliği yaklaşık olarak iki [[Hill küresi|Hill yarıçapına]] eşittir, bu da Jüpiter ölçeğinde yaklaşık 0,6 AU'dur.<ref name=":4" /> Jüpiter truvalılarının çoğu Jüpiter'in yörünge düzlemine göre 40°'ye varan ölçüde görece büyük bir [[yörünge eğikliği]]ne sahiptir.<ref name=":5" />

Jüpiter truvalıları, bulundukları [[yörünge]]de Jüpiter'den sabit bir uzaklıkta durmazlar. Periyodik olarak Jüpiter'e yaklaşarak ya da uzaklaşarak kendi denge noktaları etrafında yavaşça [[Salınım yörünge|salınırlar]].<ref name=":4" /> Cisimlerin genellikle Lagrange noktaları etrafında [[At nalı yörünge|iribaş yörünge]] adı verilen bir yol izlemekte olduğu hesaplanmakta olup, ortalama salınım süresi yaklaşık 150 yıldır.<ref name=":5" /> Salınımın [[Genlik|genliği]] (Jüpiter yörüngesi boyunca) 0° ile 88° arasında ve ortalamada 33° olmak üzere değişkenlik gösterir.<ref name=":4" /> Simülasyonlar, Jüpiter truvalılarının bir Lagrange noktasından diğerine hareket ederken daha da karmaşık yörüngeler izleyebileceğini göstermektedir; bunlara da [[at nalı yörünge]] adı verilmektedir.<ref name=":4" /><ref group="Not">Günümüzde buna benzer bir yörüngeye sahip herhangi bir Jüpiter truvalısı bilinmemekle birlikte, {{Mpl|(316179) 2010 EN|65}} adlı bir adet [[Neptün Truvalısı (astronomi)|Neptün truvalısı]] bulunmaktadır.</ref>

=== Dinamik aileler ve ikililer ===
Tıpkı asteroit kuşağı cisimlerindeki gibi Jüpiter truvalılarının da [[Asteroit ailesi|aileleri]] bulunmaktadır. Ancak Jüpiter truvalısı popülasyonu içindeki [[Çarpışma ailesi|dinamik]] [[Asteroit ailesi|aileleri]] ayırt etmek, [[asteroit kuşağı]]nda olduğundan daha zordur, çünkü Jüpiter truvalıları çok daha dar bir olası konum aralığında sıkışıp kalmıştır. Bu da cisimlerin heterojen bir dağılımda olması ile grupların üst üste bindiği ve genel grupla birleşme eğiliminde oldukları anlamına gelmektedir. 2003 yılında yapılan bir çalışmada, yaklaşık bir düzine [[Çarpışma ailesi|dinamik aile]] tanımlanmış ve sonraki yıllarda ise keşfedilen cisim sayısındaki artışa paralel olarak tanımlanan grup sayısında ciddi bir artış yaşanmıştır.<ref name=":3" /> Buna rağmen, toplam Jüpiter truva popülasyonunun yalnızca yüzde 1'i [[Asteroit tayf tipleri|klasik sınıflandırma yöntemleri]] kapsamında sınıflandırılmaktadır.<ref name=":17">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1093/mnras/stab894|başlık=Astrocladistics of the Jovian Trojan Swarms|tarih=1 Nisan 2021|sayı=2|sayfalar=1571-1608|çalışma=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|cilt=504|ad=Timothy R|soyadı=Holt|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/stab894|ad2=Jonathan|ad3=David|ad4=Rachel|ad5=Marcel|ad6=Brad D|ad7=Christopher C E|soyadı2=Horner|soyadı3=Nesvorný|soyadı4=King|soyadı5=Popescu|soyadı6=Carter|soyadı7=Tylor}}</ref> 2021 yılında [[Kladistik|astrokladistik]] bir yöntem kullanılarak ve güncel veriler ışığında yapılan başka bir çalışmada ise farklı bir taksonomi yöntemi izlenerek süper-klanlar, klanlar ve alt-klanlar şeklinde bir gruplama yapılmış olup, bu çalışmaya göre incelenen 805 cisim 48 farklı klan biçiminde sınıflandırılmıştır.<ref name=":17" />

2001 yılında, [[617 Patroclus]] ikili asteroit olduğu anlaşılan ilk Jüpiter truvalısı olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://cbat.eps.harvard.edu/iauc/07700/07741.html#Item2 | başlık = IAUC 7741: 2001fc; S/2001 (617) 1; C/2001 T1, C/2001 T2 | erişimtarihi = 2 Mart 2023 | çalışma = cbat.eps.harvard.edu | ad = W. J. | soyadı = Merline, | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110719210034/http://cbat.eps.harvard.edu/iauc/07700/07741.html#Item2 | arşivtarihi = 19 Temmuz 2011}}</ref> İkili sistemin 650&nbsp;km'lik yörüngesi, birincil [[Hill küresi]] için belirlenen 35.000&nbsp;km'ye kıyasla son derece yakındır.<ref name=":14">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/nature04350|başlık=A low density of 0.8 g cm-3 for the Trojan binary asteroid 617 Patroclus|tarih=Şubat 2006|sayı=7076|dil=İngilizce|sayfalar=565-567|çalışma=Nature|cilt=439|ad=Franck|soyadı=Marchis|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature04350|ad2=Daniel|ad3=Pascal|ad4=Jérôme|ad5=Antonin H.|ad6=Randall D.|ad7=Jason C. Y.|ad8=Marcos A.|ad9=Scott K.|ad10=Erik M.|ad11=Robert E.|soyadı2=Hestroffer|soyadı3=Descamps|soyadı4=Berthier|soyadı5=Bouchez|soyadı6=Campbell|soyadı7=Chin|soyadı8=van Dam|soyadı9=Hartman|soyadı10=Johansson|soyadı11=Lafon|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230128045423/https://www.nature.com/articles/nature04350|arşivtarihi=28 Ocak 2023|ölüurl=hayır}}</ref> En büyük Jüpiter truvalısı olan [[624 Hektor]]'un da uydusu bulunan bir ikili olabileceği değerlendirilmektedir.<ref name=":3" /><ref>{{Web kaynağı | url = http://cbat.eps.harvard.edu/iauc/08700/08732.html#Item1 | başlık = IAUC 8732: S/2006 (624) 1; 2006ds, 2006dt | erişimtarihi = 2 Mart 2023 | çalışma = cbat.eps.harvard.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110719210046/http://cbat.eps.harvard.edu/iauc/08700/08732.html#Item1 | arşivtarihi = 19 Temmuz 2011}}</ref><ref name=":15">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/511772|başlık=Densities of Solar System Objects from Their Rotational Light Curves|tarih=Nisan 2007|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=1393-1408|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=133|ad=Pedro|soyadı=Lacerda|issn=0004-6256|doi=10.1086/511772|ad2=David C.|soyadı2=Jewitt|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230404110434/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/511772|arşivtarihi=4 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Fiziki özellikleri ==
[[Dosya:624Hektor-LB1-mag15.jpg|sağ|küçükresim| [[624|624 Hektor]] (işaretlenmiş nokta), [[Kadir (astronomi)|parlaklık]] açısından [[cüce gezegen]] [[Plüton|Pluto'ya]] benzer.]]
Jüpiter truvalıları düzensiz şekilli karanlık cisimlerdir. [[Geometrik albedo]]ları genellikle %3 ile %10 arasında değişmektedir.<ref name=":6" /> Ortalama albedo değerleri, çapı 57&nbsp;km'den büyük cisimler için 0,056 ± 0,003,<ref name=":3" /> 25&nbsp;km'den küçük olanlar için ise 0,121 ± 0,003'tür ([[R-tipi asteroit|R-tipi]]).<ref name=":12" /> [[4709 Ennomos]] asteroidi, bilinen tüm Jüpiter truvalıları arasındaki en yüksek albedoya (0,18) sahiptir.<ref name=":6" /> Jüpiter truvalılarının kütleleri, kimyasal bileşimleri, dönüş yönleri veya diğer fiziksel özellikleri hakkında bilinenler az olmakla birlikte,<ref name=":3" /> son yıllarda yapılan çalışmalar neticesinde elde edilen verilerde artış yaşanmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103518302355|başlık=The dynamical evolution of escaped Jupiter Trojan asteroids, link to other minor body populations|tarih=1 Şubat 2019|sayfalar=828-839|çalışma=Icarus|cilt=319|ad=Romina P.|soyadı=Di Sisto|issn=0019-1035|doi=10.1016/j.icarus.2018.10.029|ad2=Ximena S.|ad3=Tabaré|soyadı2=Ramos|soyadı3=Gallardo}}</ref> Buna göre, cisimlerin yörünge [[Tedirginlik (astronomi)|tutarsızlıklarının]] [[Satürn]]'ün çekim etkisi kaynaklı olduğu<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103502969046|başlık=On the Instability of Jupiter's Trojans|tarih=1 Ekim 2002|sayı=2|sayfalar=328-338|çalışma=Icarus|cilt=159|ad=F.|soyadı=Marzari|issn=0019-1035|doi=10.1006/icar.2002.6904|ad2=H.|soyadı2=Scholl}}</ref> ve bileşimlerinin [[Kuyruklu yıldız çekirdeği|kuyruklu yıldız çekirdeklerine]] benzer şekilde su buzu ve organik madde içerdiği<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dx.doi.org/10.1088/0004-637X/759/1/49|başlık=WISE/NEOWISE OBSERVATIONS OF THE JOVIAN TROJAN POPULATION: TAXONOMY|tarih=Ekim 2012|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=49|çalışma=The Astrophysical Journal|cilt=759|ad=T.|soyadı=Grav|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637X/759/1/49|ad2=A. K.|ad3=J. M.|ad4=J. R.|ad5=C. R.|soyadı2=Mainzer|soyadı3=Bauer|soyadı4=Masiero|soyadı5=Nugent}}</ref> keşfedilmiştir.

=== Dönme periyodu ===
Jüpiter truvalılarının dönme özellikleri iyi bilinmemektedir. Jüpiter'in 72 truvalısının dönme [[Işık eğrisi|ışık eğrilerinin]] analizi, ortalama [[dönme süresi]]ni yaklaşık 11,2 saat olarak verirken, [[asteroit kuşağı]]ndaki asteroitlerin kontrol grubunun ortalama süresi 10,6 saattir.<ref name=":7">Barucci, M.A.; Kruikshank, D.P.; Mottola S.; Lazzarin M. (2002). "Physical Properties of Trojan and Centaur Asteroids". ''Asteroids III''. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. pp. 273–87.</ref> Jüpiter truvalılarının dönme sürelerinin dağılımının [[Maxwell-Boltzmann dağılımı|bir Maxwell fonksiyonu]] ile tutarlı bir şekilde tahmin edilebildiği görülürken,<ref group="Not">Maxwell fonksiyonu şöyledir; <math>F=\begin{smallmatrix}\frac{1}{\sqrt{2\pi}\sigma}P^2\exp(-(P-P_0)^2/\sigma^2)\end{smallmatrix}</math>, <math>P_0</math> ortalama dönme periyodunu, <math>\sigma</math> ise istatistiksel sapmayı ifade eder.</ref> ana kuşak asteroitleri için bu dağılımın 8-10 saat aralığında bir süre açığı ile Maxwell formülüne uygun olmadığı görülmüştür.<ref name=":7" /> Bu sonuçlar, Jüpiter truvalılarının dönme sürelerinin Maxwell fonksiyonuna göre dağılımının, asteroit kuşağına kıyasla daha güçlü bir çarpışmalı dönüşüm geçirdiklerine işaret ediyor olabilir.<ref name=":7" />

2008 yılında [[Calvin Üniversitesi|Calvin College]]'dan bir ekip, on Jüpiter truvalısından oluşan ayrıştırılmış bir örneğin [[Işık eğrisi|ışık eğrilerini]] incelemiş ve 18,9 saatlik bir [[medyan]] dönüş süresi olduğunu tespit etmişlerdir. Bu değer benzer büyüklükteki ana kuşak asteroitlerinden (11,5 saat) önemli ölçüde daha yüksektir. Bu fark, Jüpiter truvalılarının daha düşük bir ortalama yoğunluğa sahip olduğu, bu nedenle [[Kuiper Kuşağı|Kuiper kuşağında]] oluştukları sonucunu doğurabilir.<ref>Molnar, Lawrence A.; Haegert, Melissa J.; Hoogeboom, Kathleen M. (April 2008). "Lightcurve Analysis of an Unbiased Sample of Trojan Asteroids". ''The Minor Planet Bulletin''. Association of Lunar and Planetary Observers. '''35''' (2): 82–84. Bibcode:2008MPBu...35...82M. OCLC 85447686.</ref>

=== Bileşim ===
[[Spektroskopi]]k olarak, Jüpiter truvalılarının çoğu asteroit kuşağının dış bölgelerinde baskın olan [[D-tipi asteroit|D tipi asteroitler]] olarak sınıflandırılmaktadır.<ref name=":3" /> Küçük bir kısmı ise [[P-tipi asteroit|P]] veya [[C-tipi asteroit|C tipi]] asteroitler olarak sınıflandırılır.<ref name=":7" /> Spektrumları kırmızıdır (yani daha uzun [[Dalga boyu|dalga boylarında]] daha fazla ışık yansıtırlar) genellikle nötr ve özelliksizlerdir.<ref name=":6" /> [[4709 Ennomos]], ortalama Jüpiter truvalısından biraz daha yüksek bir [[Yansıtabilirlik|albedoya]] sahiptir ve bu da su buzunun varlığına işaret ediyor olabilir. Diğer bazı Jüpiter truvalıları ise, örneğin [[911 Agamemnon]] ve [[617 Patroclus]], 1,7 ve 2,3 [[Mikrometre|μm]]'de çok zayıf soğurmalar göstermiştir, bu da organiklerin varlığına işaret ediyor olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/518368|başlık=Spectroscopic Search for Water Ice on Jovian Trojan Asteroids|tarih=Temmuz 2007|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=223-228|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=134|ad=Bin|soyadı=Yang|issn=0004-6256|doi=10.1086/518368|ad2=David|soyadı2=Jewitt|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230211135603/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/518368|arşivtarihi=11 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Jüpiter truvalılarının spektrumları [[Jüpiter'in doğal uyduları|Jüpiter'in düzensiz uydularınınkine]] ve bir dereceye kadar [[kuyruklu yıldız]] çekirdeklerininkine benzer, ancak Jüpiter truvalıları spektral olarak daha kırmızı [[Kuiper Kuşağı|Kuiper kuşağı]] nesnelerinden çok farklıdır.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Bir Jüpiter truvalısının spektrumu su buzu, kayda değer miktarda karbon bakımından zengin malzeme ([[Mangal kömürü|kömür]]),<ref name=":3" /> ve muhtemelen [[magnezyum]] bakımından zengin [[silikat]]ların bir karışımıyla ilişkilendirilebilir.<ref name=":7" /> Jüpiter truva popülasyonunun bileşimi, her iki bölgede bulunan cisimler arasında çok az farklılaşma veya hiç farklılaşma olmaksızın, heterojen ve belirgin bir şekilde tekdüze görünmektedir.<ref name="linkinghub.elsevier.com">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0019103506000753|başlık=The surface composition of Jupiter Trojans: Visible and near-infrared survey of dynamical families|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivtarihi=10 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230210035924/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0019103506000753|tarih=Ağustos 2006|ölüurl=hayır|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=420-434|çalışma=Icarus|cilt=183|ad=E.|soyadı=Dotto|doi=10.1016/j.icarus.2006.02.012|ad2=S.|ad3=M.A.|ad4=J.|ad5=H.|ad6=O.|ad7=F.|ad8=C.|ad9=F.|soyadı2=Fornasier|soyadı3=Barucci|soyadı4=Licandro|soyadı5=Boehnhardt|soyadı6=Hainaut|soyadı7=Marzari|soyadı8=de Bergh|soyadı9=De Luise}}</ref>

[[Hawaii|Hawaii'deki]] [[W. M. Keck Gözlemevi|Keck Gözlemevi]]'nden bir ekip 2006 yılında [[ikili asteroit]] [[617 Patroclus]]'un yoğunluğunun, su buzununkinden (0,8 g/cm<sup>3</sup>) daha düşük olarak ölçtüğünü açıklamış ve bu cisimle birlikte muhtemelen diğer birçok Truva nesnesinin de bileşim olarak ana kuşak asteroitlerinden ziyade kuyruklu yıldızlara veya [[Kuiper Kuşağı|Kuiper kuşağı]] nesnelerine (toz tabakalı su buzu) daha çok benzediğini öne sürmüştür.<ref name=":14" /> Bu argümana karşın, [[624 Hektor]]'un dönme ışık eğrisi hesaplamalarıyla belirlenen yoğunluğu (2,480 g/cm<sup>3</sup>) [[617 Patroklos|617 Patroclus]]'unkinden önemli ölçüde daha yüksektir.<ref name=":15" /> Yoğunluklar arasındaki bu derecedeki bir farklılık, gökcisminin kökenine ilişkin olarak yoğunluk değerinin iyi bir gösterge olamayabileceğini göstermektedir.<ref name=":15" />

== Kökeni ve evrimi ==
Jüpiter truvalılarının oluşumunu ve evrimini açıklamak için iki ana teori ortaya atılmıştır. Bunlardan ilki, Jüpiter truvalılarının [[Güneş Sistemi]]'nin Jüpiter ile aynı bölümünde oluştuğunu ve Jüpiter biçimlenirken onun yörüngesine girdiğini öne sürmektedir.<ref name=":4" /> Jüpiter'in oluşumunun [[Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi|son aşaması]], [[ön gezegen diski]]nden dikkate değer miktarlarda [[hidrojen]] ve [[helyum]] birikmesi yoluyla kütlesinin kontrolden çıkmasıdır. Yalnızca yaklaşık 10.000 yıl süren bu büyüme sırasında Jüpiter'in kütlesi on kat artmıştır. Jüpiter'le yaklaşık olarak aynı yörüngeye sahip olan [[gezegenimsi]] cisimler, gezegenin artan [[kütleçekim]]i tarafından yakalanmıştır.<ref name=":4" /> Yakalama mekanizmasının etkinliği kaynaklı olarak geri kalan tüm gezegenimsi cisimlerin yaklaşık %50'si bu şekilde Jüpiter tarafından yakalanmıştır. Bu hipotezin iki sorunu mevcuttur: bunlardan ilki yakalanan cisimlerin sayısı, gözlemlenen Jüpiter truva asteroitlerinin sayısının dört katından fazla olup, mevcut Jüpiter truva asteroitleri yakalama modelinin öngördüğünden daha büyük bir [[yörünge eğikliği]]ne sahiptir.<ref name=":4" /> Bu senaryonun simülasyonları, böyle bir oluşum tarzının [[Satürn]] için de benzer truva cismi oluşumunu engelleyeceğini göstermektedir ki bu gözlemlerle de doğrulanmış ve bugüne kadar Satürn yakınlarında hiçbir truva cismi tespit edilememiştir.<ref>Marzari, F.; Scholl, H. (1998). "The growth of Jupiter and Saturn and the capture of Trojans". ''Astronomy and Astrophysics''. '''339''': 278–285. Bibcode:1998A&A...339..278M.</ref> Bu teorinin diğer bir varyasyonunda, ilk büyümesi sırasında Jüpiter truva cisimlerini yakalar ve büyümeye devam ettikçe de bu cisimler gezegenin kendi ekseni etrafında hareket eder. Jüpiter'in bu hareketi sırasında [[at nalı yörünge]]lerdeki cisimlerin yörüngelerinin istikrarsızlaşması nedeniyle L<sub>4</sub> bölgesinde daha fazla sayıda cisim birikir. Sonuç olarak, Jüpiter büyüdükçe at nalı yörüngeler [[At nalı yörünge#İribaş yörünge|iribaş yörüngelere]] dönüştüğünden L<sub>4</sub> bölgesine fazla miktarda truvalı hapsolur. Bu model aynı zamanda Jüpiter truva popülasyonunu 3-4 kat daha büyük hâle getirmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.aanda.org/10.1051/0004-6361/201833713|başlık=Consequences of planetary migration on the minor bodies of the early solar system|tarih=2019|sayfalar=A169|çalışma=Astronomy & Astrophysics|cilt=623|ad=S.|soyadı=Pirani|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201833713|ad2=A.|ad3=B.|ad4=A. J.|ad5=D.|soyadı2=Johansen|soyadı3=Bitsch|soyadı4=Mustill|soyadı5=Turrini}}</ref>

İkinci teori, Jüpiter truvalılarının [[Nice modeli]]nde tanımlanan [[Gezegensel göç|dev gezegenlerin göçü]] sırasında yakalanmış olduğunu ileri sürmektedir. [[Nice modeli#Truva Atları ve Asteroit Kuşağı|Nice modeline göre]] [[dev gezegen]]lerin yörüngeleri, [[Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi|Güneş Sistemi'nin oluşumundan]] yaklaşık 500-600 milyon yıl sonra, [[Jüpiter]] ve [[Satürn|Satürn'ün]] 1:2 ortalama [[Yörüngesel rezonans|hareket rezonansını]] geçmesiyle kararsız hale gelmiştir. Gezegenler arasındaki çarpışmalar, [[Uranüs]] ve [[Neptün|Neptün'ün]] [[Kuiper Kuşağı|Kuiper kuşağına]] doğru savrulmasına, böylelikle Kuiper kuşağının dağılmasına ve burada bulunan milyonlarca cismin Güneş Sistemi'nin içine doğru fırlamasına yol açmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0019103507006094|başlık=Origin of the structure of the Kuiper belt during a dynamical instability in the orbits of Uranus and Neptune|tarih=Temmuz 2008|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=258-273|çalışma=Icarus|cilt=196|ad=H|soyadı=Levison|doi=10.1016/j.icarus.2007.11.035|ad2=A|ad3=C|ad4=R|ad5=K|soyadı2=Morbidelli|soyadı3=Vanlaerhoven|soyadı4=Gomes|soyadı5=Tsiganis|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220414100952/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0019103507006094|arşivtarihi=14 Nisan 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Jüpiter ve Satürn 1:2 rezonanslarına doğru yaklaştıklarında, önceden var olan Jüpiter truvalılarının yörüngeleri, Jüpiter ve Satürn arasındaki diğer bir [[Yörüngesel rezonans|etkileşim]] sırasında kararsız hale gelmiştir. Bu olay, truvalıların bulundukları bölgedeki yörünge hareketlerinin, Jüpiter'in Satürn'ün [[Apsis (astronomi)|günberi]] konumundan geçmesi esnasında 1:3 rezonans salınımına eriştiğinde meydana gelmiştir. Bu süreç, Uranüs ve Neptün tarafından içeriye doğru saçılan çok sayıda cismin bir kısmının bu bölgeye girmesine ve Jüpiter ile Satürn'ün yörüngeleri ayrılırken yakalanmasına olanak tanıyacak şekilde tersine çevrilebilir. Bu yeni truvalılar, dev gezegenler tarafından yakalanmadan önce onlarla birçok kez karşılaşmalarının bir sonucu olarak çok farklı [[Eksen eğikliği|eksen eğikliklerine]] sahiplerdir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/nature03540|başlık=Chaotic capture of Jupiter's Trojan asteroids in the early Solar System|tarih=Mayıs 2005|sayı=7041|dil=İngilizce|sayfalar=462-465|çalışma=Nature|cilt=435|ad=A.|soyadı=Morbidelli|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature03540|ad2=H. F.|ad3=K.|ad4=R.|soyadı2=Levison|soyadı3=Tsiganis|soyadı4=Gomes|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220609132050/https://www.nature.com/articles/nature03540|arşivtarihi=9 Haziran 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Bu süreç aynı zamanda Jüpiter ve Satürn'ün daha zayıf [[Yörüngesel rezonans|rezonanslarla]] kesiştiklerinde de meydana gelmiş olabilir.<ref name=":9">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-637X/768/1/45|başlık=CAPTURE OF TROJANS BY JUMPING JUPITER|tarih=12 Nisan 2013|sayı=1|sayfalar=45|çalışma=The Astrophysical Journal|cilt=768|ad=David|soyadı=Nesvorný|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637X/768/1/45|ad2=David|ad3=Alessandro|soyadı2=Vokrouhlický|soyadı3=Morbidelli|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230211135749/https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-637X/768/1/45|arşivtarihi=11 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Nice modeli]]nin gözden geçirilmiş başka bir versiyonunda ise, truvalıların yukarıda bahsedilen kararsızlık sırasında Jüpiter'in bir [[buz devi]]yle karşılaşması nedeniyle Jüpiter tarafından yakalanmış olabileceği belirtilmektedir. Nice modelinin bu versiyonunda Uranüs, Neptün veya [[Nice modeli#Beş Gezegenli Nice Modeli|kayıp bir beşinci gezegen]] denilebilecek buz devlerinden biri, Jüpiter'in yörüngesiyle kesişen bir yörüngeye doğru savrulur ve ardından Jüpiter tarafından dışa doğru itilerek Jüpiter ve Satürn'ün yörüngelerinin hızla birbirinden ayrılmasına neden olur. Bu karşılaşmalar sırasında Jüpiter'in [[Yarı büyük eksen|yarı-büyük ekseni]] değiştiğinden o sırada yörüngede bulunan bazı Jüpiter truvalıları buradan savrulur ve Jüpiter'in yeni yarı-büyük eksenine uygun başka nesneler yörüngeye girer. Buz deviyle son kez karşılaşmasının ardından bu cisimler [[Yörüngesel rezonans|rezonans]] noktalarından birinden geçebilir ve birbirlerinin yörüngelerini bozarak rezonans noktalarını birbirlerine kıyasla zayıflatabilirler. Karşılaşmalar sona erdikten sonra, Jüpiter ve Satürn, orijinal Nice modelinin öne sürdüğü mekanizma aracılığıyla 3:7 gibi zayıf bir ortalama hareket rezonansına yaklaştıklarında Jüpiter truvalılarının bazıları yok olur, bazıları ise yakalanır.<ref name=":9" />

Jüpiter truvalılarının uzun vadedeki geleceği ise tartışmaya açıktır, çünkü Jüpiter ve Satürn ile yaşadıkları çoklu zayıf rezonanslar zaman içinde düzensiz davranmalarına neden olmaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://link.springer.com/10.1007/s10569-004-5976-y|başlık=The Observed Trojans and the Global Dynamics Around The Lagrangian Points of the Sun–Jupiter System|tarih=Nisan 2005|sayı=1-3|dil=İngilizce|sayfalar=53-69|çalışma=Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy|cilt=92|ad=P.|soyadı=Robutel|issn=0923-2958|doi=10.1007/s10569-004-5976-y|ad2=F.|ad3=A.|soyadı2=Gabern|soyadı3=Jorba}}</ref> Çarpışma sonucu oluşan parçalanmalar yavaş yavaş Jüpiter truvalılarının popülasyonunu azaltmaktadır. Yörünge dışına savrulan Jüpiter truvalıları, Jüpiter'in veya [[Kuyruklu yıldız#Yörünge Özellikleri|Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının]] geçici uyduları haline gelebilir.<ref name=":3" /> Simülasyonlar, Jüpiter truvalılarının % 17'sine kadar olan kısmının yörüngelerinin [[Güneş Sistemi|Güneş Sistemi'nin]] ömrü boyunca kararsız halde bulunduklarını göstermektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://link.springer.com/10.1007/s10569-004-3975-7|başlık=Chaotic Diffusion And Effective Stability of Jupiter Trojans|tarih=Nisan 2005|sayı=1-3|dil=İngilizce|sayfalar=71-87|çalışma=Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy|cilt=92|ad=Kleomenis|soyadı=Tsiganis|issn=0923-2958|doi=10.1007/s10569-004-3975-7|ad2=Harry|ad3=Rudolf|soyadı2=Varvoglis|soyadı3=Dvorak}}</ref> Levison ve çalışma ekibi, çapı 1&nbsp;km'den büyük olan yaklaşık 200 adet Jüpiter truvalısının Güneş Sistemi'nde yol alıyor olabileceğine ve bunlardan birkaçının muhtemelen Dünya'yla kesişen yörüngelerde bulunduğuna dikkat çekmektedir.<ref name=":10">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/385042a0|başlık=Dynamical evolution of Jupiter's Trojan asteroids|tarih=Ocak 1997|sayı=6611|dil=İngilizce|sayfalar=42-44|çalışma=Nature|cilt=385|ad=Harold F.|soyadı=Levison|issn=0028-0836|doi=10.1038/385042a0|ad2=Eugene M.|ad3=Carolyn S.|soyadı2=Shoemaker|soyadı3=Shoemaker|erişim-tarihi=3 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220302223045/https://www.nature.com/articles/385042a0|arşivtarihi=2 Mart 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Bu tür Jüpiter truvalılarından bazıları Güneş'e yaklaştıkça ve yüzeylerindeki buz buharlaşmaya başladıkça Jüpiter ailesi kuyrukluyıldızlarına dönüşebilir.<ref name=":10" />

== ''Lucy'' keşif görevi ==
[[Dosya:Lucy targets animation.gif|küçükresim|Lucy misyonunun yedi hedefi: ikili asteroit Patroclus/Menoetius, Eurybates, Orus, Leucus, Polymele ve ana kuşak asteroidi DonaldJohanson.]]
4 Ocak 2017'de [[NASA]] [[Discovery programı|Discovery Programı]]'nın bir sonraki görevinin [[Lucy (uzay aracı)|''Lucy'']] uzay aracı misyonu olacağını duyurmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-two-missions-to-explore-the-early-solar-system | başlık = NASA Selects Two Missions to Explore the Early Solar System | erişimtarihi = 3 Mart 2023 | tarih = 4 Ocak 2017 | çalışma = NASA | ad = Karen | soyadı = Northon | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170105003608/http://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-two-missions-to-explore-the-early-solar-system | arşivtarihi = 5 Ocak 2017}}</ref> Bu aracın yedi adet Jüpiter truvalısını ziyaret etmesi planlanmıştır.<ref name=":16">{{Web kaynağı | url = http://lucy.swri.edu/mission/Tour.html | başlık = Tour - Lucy Mission | erişimtarihi = 3 Mart 2023 | çalışma = lucy.swri.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180908073839/http://lucy.swri.edu/mission/Tour.html | arşivtarihi = 8 Eylül 2018}}</ref> Bunlar {{Mpl|3548 Eurybates}}, {{Mpl|15094 Polymele}}, [[11351 Leucus]], [[21900 Orus]] cisimleri ile [[617 Patroklos|617 Patroclus]] ve [[Menoetius (uydu)|Menoetius]] [[İkili asteroit|ikilisidir]]. Aracın aynı zamanda ana asteroit kuşağında yer alan [[152830 Dinkinesh]] ve [[52246 Donaldjohanson]] adlı asteroitlerle de yakın geçiş yapması planlanmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2017/01/06/science/nasa-psyche-asteroid.html|başlık=A Metal Ball the Size of Massachusetts That NASA Wants to Explore|erişimtarihi=16 Haziran 2023|tarih=6 Ocak 2017|dil=en-US|çalışma=The New York Times|ad=Kenneth|soyadı=Chang|issn=0362-4331|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170107052013/http://www.nytimes.com/2017/01/06/science/nasa-psyche-asteroid.html|arşivtarihi=7 Ocak 2017|ölüurl=hayır}}</ref>

16 Ekim 2021 yılında uzaya fırlatılan ''Lucy''<nowiki/>'nin dünyanın [[Kütle çekimsel sapan|kütleçekimini iki kez kullanarak]] L<sub>4</sub> truva kümesine 2027 yılında ulaşması beklenmektedir. ''Lucy''<nowiki/>'nin Dünya'dan alacağı her bir kütleçekim yardımının ardından [[asteroit kuşağı]]nda bulunan 152830 Dinkinesh ve 52246 Donaldjohanson asteroitlerine yakın geçiş yaparak Jüpiter'in L<sub>4</sub> Lagrange noktasındaki [[Yunan kampı]] olarak adlandırılan bölgeye ulaşacağı öngörülmüştür. Bu bölgedeki dört hedefini ziyaret etmesinin ardından bir kez daha Dünya'nın kütleçekiminden faydalanarak, L<sub>5</sub> truva kümesinde [[Truva kampı]] olarak adlandırılan bölgede bulunan [[617 Patroklos|617 Patroclus]] ile uydusu Menoetius'a doğru hareket edeceği ve bu cisimlere 2 Mart 2033 yılında varacağı hesaplanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.planetary.org/articles/09301336-discovery-downselect | başlık = NASA announces five Discovery proposals selected for further study | erişimtarihi = 3 Mart 2023 | dil = İngilizce | çalışma = The Planetary Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200810115440/https://www.planetary.org/articles/09301336-discovery-downselect | arşivtarihi = 10 Ağustos 2020}}</ref> Tüm planlamaların başarıyla gerçekleşmesi durumunda Jüpiter yörüngesini geçerek tekrar Dünya'ya dönen ilk uzay aracı olacaktır.<ref name=":16" />

== Ayrıca bakınız ==

* [[Shoemaker–Levy 9 kuyruklu yıldızı]]
* [[Lucy (uzay aracı)|''Lucy'' (uzay aracı)]]

== Notlar ==
<references group="Not" />

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Jupiter trojans}}

* {{Web kaynağı | url = http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/Trojans.html | başlık = Minor Planet Center's List of Trojan Minor Planets | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100615065943/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/Trojans.html | arşivtarihi = 15 Haziran 2010}}
* {{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Capture of Trojan Asteroids by the Giant Planets During Planetary Migration|yazarlar=Lykawka|tarih=2010|sayı=1383|sayfalar=1375-1383|çalışma=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|cilt=405|doi=10.1111/j.1365-2966.2010.16538.x|yazar3=Horner|arxiv=1003.2137}}
* [http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2012-322 NASA's WISE Colors in Unknowns on Jupiter Asteroids] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201128000648/https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2012-322 |tarih=28 Kasım 2020 }} (NASA 2012-322 : 15 October 2012)
* NASA's New Discovery Missions: Psyche and Lucy on YouTube
* [https://gravitysimulator.org/solar-system/jupiter-and-its-ten-largest-trojans 3D Gravity Simulation of the Ten Largest Jupiter Trojan Asteroids] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200611221939/https://gravitysimulator.org/solar-system/jupiter-and-its-ten-largest-trojans/ |tarih=11 Haziran 2020 }}
{{Asteroitler}}{{Küçük Güneş sistemi cisimleri}}{{Jüpiter}}
{{Seçkin madde}}

[[Kategori:Truva (gök cismi)]]
[[Kategori:Jüpiter]]
[[Kategori:Jüpiter truvalıları]]
[[Kategori:Asteroit grupları ve aileleri]]