Julius Plücker sayfasının kaynağını görüntüle

{{Bilim insanı bilgi kutusu
| name         = Julius Plücker
| image        = Julius Plücker.jpg
| caption      = Rudolf Hoffmann tarafından yapılan Julius Plücker'in [[taş baskı]] portresi (yak. 1840)
| birth_date   = {{Doğum tarihi|1801|6|16|df=y}}<ref>{{Web kaynağı | url = https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/plucker-julius | başlık = Julius Plücker | çalışma = Brockhaus Enzyklopädie | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200126112747/https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/plucker-julius | arşivtarihi = 26 Ocak 2020}}</ref>
| birth_place  = [[Elberfeld]], [[Berg Dükalığı]], [[Kutsal Roma İmparatorluğu]]{{kaynak belirt|date=Nisan 2015}}
| death_date   = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1868|5|22|1801|6|16|df=y}}<ref name="mactutor">{{MacTutor Biography|id=Plucker}}</ref>
| death_place  = [[Bonn]], [[Prusya Krallığı]]{{kaynak belirt|date=Nisan 2015}}
| nationality  = [[Almanlar|Alman]] {{kaynak belirt|date=Nisan 2015}} <!--Did Germany exist that time?-->
| field        = [[Matematik]]<br>[[Fizik]]
| workplaces   = [[University of Bonn]]<br />[[University of Halle-Wittenberg]]<br />[[Humboldt University of Berlin]]
| alma_mater   = [[University of Bonn]]<br />[[Heidelberg University]]<br />[[Humboldt University of Berlin]]<br />[[University of Marburg]]<ref name="mg"/>
| doctoral_advisor  = [[Christian Ludwig Gerling]]<ref name="mg">{{MathGenealogy|7402}}</ref>
| doctoral_students = [[Johann Wilhelm Hittorf]] (1846)<br/>[[Felix Klein]] (1868)<ref name="mg"/><br />[[August Beer]] (1848)<ref name="mg"/><br/>[[Friedrich Albert Lange]]
| known_for     =  {{Yalın liste|
*[[Plücker konoidi]]
*[[Plücker koordinatları]]
*[[Plücker katıştırması]]
*[[Plücker formülü]]
*[[Plücker matrisi]]
*[[Plücker bağıntıları]]
*[[Plücker yüzeyi]]
*[[Homojen koordinatlar]]
}}
| prizes        = [[Copley Madalyası]] (1866)<br>Foreign Member of the Royal Society (1855)
| citizenship   = [[Prusya Krallığı]]
| resting_place = Alter Friedhof Bonn
| resting_place_coordinates = {{Koordinat|50|44|9.1378|N|7|5|27.2940|E}}
}}
'''Julius Plücker''' (16 Haziran<ref>{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=L5wpquI8XiQC&q=%22julius+Pl%C3%BCcker%22+%2216+juni%22&dq=%22julius+Pl%C3%BCcker%22+%2216+juni%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiTipmn04PlAhVRRa0KHXUJCTEQ6AEIKTAA |başlık=Zum Gedächtniss an Julius Plücker |sayfa=3 |ilk=Alfred |son=Clebsch |yazarlink=Alfred Clebsch |yıl=1872 |yayımcı=Dieterich |dil=Almanca}}</ref> ya da 16 Temmuz<ref>{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=wQioAAAAIAAJ&q=%22julius+Pl%C3%BCcker%22+%2216+juli%22&dq=%22julius+Pl%C3%BCcker%22+%2216+juli%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwihlubX04PlAhVFnq0KHR-aCyMQ6AEIKTAA |başlık=Die Geschichte Der Physik in Grundzügen: th. In den letzten hundert jahren (1780-1880) 1887-90 |ilk=Ferdinand |son=Rosenberger |sayfa=486 |yayımcı=F. Vieweg und sohn |yıl=1890 |dil=Almanca}}</ref> 1801, [[Elberfeld]] - 22 Mayıs 1868, [[Bonn]]), [[Almanlar|Alman]] [[fizik]]çi, [[matematik]]çi ve akademisyendir. [[Analitik geometri]] alanına temel katkılarda bulundu ve sonunda [[elektron]]'un keşfine yol açan [[katot ışını]] araştırmalarında öncü oldu. Ayrıca [[Gabriel Lamé|Lamé]] eğrileri ile ilgili çalışmaları da büyük ölçüde genişletti.

[[Bonn Üniversitesi]], [[Heidelberg Üniversitesi]], [[Berlin Humboldt Üniversitesi]] ve [[Paris Üniversitesi]]'nde eğitim gördü.<ref name="Jagdish">{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=W5kyppVPyesC&pg=PA170&dq=%22julius+Pl%C3%BCcker%22+%22bonn%22+%22Heidelberg%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiM-eaw1IPlAhVORKwKHcaBA88Q6AEIOzAC#v=onepage&q=%22julius%20Pl%C3%BCcker%22%20%22bonn%22%20%22Heidelberg%22&f=false |başlık=The Historical Development of Quantum Theory |ad1=Jagdish |soyadı1=Mehra |ad2=Helmut |soyadı2=Rechenberg |sayfa=170 |yayımcı=[[Springer Science+Business Media]] |dil=İngilizce |yıl=2000 |isbn=0387951741 |erişimtarihi=4 Ekim 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140915115537/http://books.google.com/books?id=W5kyppVPyesC#v=onepage&q=%22julius%20Pl%C3%BCcker%22%20%22bonn%22%20%22Heidelberg%22&f=false |arşivtarihi=15 Eylül 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> 1825'te Bonn Üniversitesi'nde [[habilitasyon]] unvanını aldı ve üç yıl sonra aynı üniversitenin akademik kadrosuna ''professor extraordinarius'' unvanıyla dahil oldu.<ref name="Jagdish"/> 1833-1834 yıllarında [[Friedrich Wilhelm Lisesi]]'nde, 1834-1836 yılları arasında ise [[Halle-Wittenberg Marthin Luther Üniversitesi]]'nde, 1836-1847 yılları arasında Bonn Üniversitesi'nde matematik profesörü olarak çalıştıktan sonra, 1847'den öldüğü 1868'e kadar burada fizik bölümü başkanı olarak görev aldı.<ref name="Jagdish"/>

== Biyografisi ==
{{Kaynaksız başlık|date=Nisan 2015}}
=== İlk yıllar ===
Plücker, şimdi [[Wuppertal]]'in bir parçası olan [[Elberfeld]]'de doğdu. [[Düsseldorf]]'ta ve [[Bonn Üniversitesi|Bonn]], [[Heidelberg Üniversitesi|Heidelberg]] ve [[Humboldt University of Berlin|Berlin]] üniversitelerinde eğitim gördükten sonra 1823'te Paris'e gitti ve burada kurucusu [[Gaspard Monge]]'un henüz yeni öldüğü büyük Fransız geometri okulunun etkisi altına girdi.

1825'te Bonn'a döndü ve 1828'de matematik profesörü oldu.

Aynı yıl, "kısaltılmış notasyon" yöntemini tanıtan ''Analitik-Geometrik Gelişmeler (Analytisch-geometrische Entwicklungen)'' adlı eserinin ilk cildini yayımladı.

1831'de, kesin ve bağımsız bir [[İkilik (izdüşümsel geometri)|izdüşümsel ikiliği]] açıkça kurduğu ikinci cildi yayınladı.

=== Kariyeri ===
1836'da Plücker [[Bonn Üniversitesi]]'nde fizik profesörü oldu. 1858'de, Bonn'lu meslektaşı [[Heinrich Geißler]]'in<ref>John Theodore Merz, ''A history of European thought in the nineteenth century'' (2). W. Blackwood and sons, 1912, pp. 189–190.</ref> vakum tüpleriyle bir yıl çalıştıktan sonra, nadir gazlarda elektrik boşalmasında mıknatısın etkisi üzerine ilk klasik araştırmalarını yayınladı. Boşalmanın, vakum tüpünün cam duvarlarında floresan bir parıltı oluşmasına neden olduğunu ve tüpe bir elektromıknatıs uygulanarak ışımanın kaydırılabileceğini ve böylece bir manyetik alan yaratılabileceğini buldu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://chemed.chem.purdue.edu/genchem/history/plucker.html |başlık= Julius Plucker | website = chemed.chem.purdue.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060225160553/http://chemed.chem.purdue.edu/genchem/history/plucker.html | arşivtarihi = 25 Şubat 2006}}</ref> Daha sonra ışımanın [[katot ışını|kator ışınları]] tarafından üretildiği gösterildi.

Plücker, önce kendi başına, ardından [[Johann Wilhelm Hittorf|Johann Hittorf]] ile birlikte, gazların spektroskopisinde birçok önemli keşif yaptı. Vakum tüpünü, şimdi [[Geissler tüpü]] olarak adlandırılan kılcal kısmı olan ve bu sayede zayıf elektrik boşalmalarının ışık yoğunluğunun spektroskopik incelemeye izin verecek kadar yükselten ilk kişiydi. [[Robert Wilhelm Bunsen]] ve [[Gustav Kirchhoff]]'un, spektrum çizgilerinin, onları yayan kimyasal maddenin karakteristiği olduğunu açıklarken ve bu keşfin kimyasal analizdeki değerini belirtirken öngördü. Ölümünden birkaç ay sonra, Hittorf'un söylediğine göre, güneş çıkıntılarının spektrumunda tanınan hidrojen spektrumunun üç çizgisini ilk gören kişi oydu.

1865'te Plücker geometri alanına geri döndü ve on dokuzuncu yüzyılda ''[[çizgi geometrisi]]'' olarak bilinen şeyi icat etti. [[İzdüşümsel geometri]]'de, [[Plücker koordinatları]], <math>\mathbf{P}^5</math>'de bir [[kuadrik (cebirsel geometri)|kuadrik]] olarak izdüşümsel uzay <math>\mathbf{P}^3</math>'e çizgi uzayını gömmek için başlangıçta tanıtılan bir [[homojen koordinatlar]] kümesine atıfta bulunur. Yapı, 2×2 [[Minör (lineer cebir)|minör determinant]]lar veya eşdeğer olarak 4 boyutundaki alt vektör uzayının ikinci [[dış cebir|dış güç]] değerini kullanır. Şimdi, bu koordinatların homojen koordinatların <math>n \times k</math> matrisinin <math>k \times k</math> minörlerine genelleştirilmesinin, [[Grassmannian]] <math>\mathbf{Gr}(k, V)</math> (<math>n</math>-boyutlu bir vektör uzayının <math>V</math>'nin <math>k</math>-boyutlu alt uzayları) teorisinin bir parçasıdır, [[Plücker koordinatları]] olarak da bilinir ve uygulanır. Grassmannian <math>\mathbf{Gr}(k, V)</math>'in <math>V</math>'nin <math>k</math>'inci dış gücünün <math> \mathbf{P}(\Lambda^k(V))</math> yansıtmalı yerleştirilmesi [[Plücker katıştırması]] olarak bilinir.

==Bibliyografya==
[[Dosya:Bonn Alter Friedhof Grabstätte Plücker 9 Mai 2008.jpg|küçükresim|{{Ortala|Plücker'in Bonn Alter Friedhof'daki mezarı}}]]
* 1828: [[iarchive:bub gb fhEuL9nF7uwC|''Analytisch-Geometrische Entwicklungen'']]
* 1835: [[iarchive:bub gb 0b Y9GirdDQC|''System der analytischen Geometrie, auf neue Betrachtungsweisen gegründet, und insbesondere eine ausführliche Theorie der Kurven dritter Ordnung enthaltend'']]
* 1839: [[iarchive:bub gb y-XnP4ghQoIC|''Theorie der algebraischen Curven, gegründet auf eine neue Behandlungsweise der analytischen Geometrie'']]
* 1846: [[iarchive:systemdergeometr00pluoft|''System der Geometrie des Raumes in neuer analytischer Behandlungsweise, insbesondere die Theorie der Flächen zweiter Ordnung und Classe enthaltend'']]
* 1852: [[iarchive:bub gb 7DBaxlXVU-gC|''System der Geometrie des Raumes in neuer analytischer Behandlungsweise, insbesondere die Theorie der Flächen zweiter Ordnung und Classe enthaltend. Zweite wohlfeilere Auflage'']]
* 1865: [[iarchive:philtrans04968378|On a New Geometry of Space]] ''Philosophical Transactions of the Royal Society'' 14: 53–8
* 1868: Neue Geometrie des Raumes gegründet auf die Betrachtung der geraden Linie als Raumelement. Erste Abtheilung. Leipzig.
* 1869: Neue Geometrie des Raumes gegründet auf die Betrachtung der geraden Linie als Raumelement. Zweite Abtheilung. Ed. F. Klein. Leipzig.
* 1895–1896: ''Gesammelte Wissenschaftliche Abhandlungen'', Band 1 (vol. 1), Mathematische Abhandlungen (edited by [[Arthur Schoenflies|Arthur Moritz Schoenflies]] &  [[Friedrich Pockels]]), Teubner 1895,<ref>{{Akademik dergi kaynağı|doi=10.1090/S0002-9904-1897-00469-4|başlık=Book Review: ''Julius Plückers gesammelte mathematische Abhandlungen''|yıl=1897|soyadı1=Scott|ad1=Charlotte Angas|yazarbağı=Charlotte Scott|dergi=Bulletin of the American Mathematical Society|cilt=4|sayı=3|sayfalar=121-126|mr=1557565}}</ref> [[iarchive:juliusplckersge02pockgoog|Archive]], Band 2 (vol. 2), Physikalische Abhandlungen (edited by Friedrich Pockels), 1896, [[iarchive:juliusplckersge00pockgoog|Archive]]

==Ödülleri==
Plücker, 1866'da [[Royal Society]] tarafından verilen [[Copley Madalyası]]'nın sahibi oldu.<ref name="mactutor"/>

== Ayrıca bakınız ==

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Konuyla ilgili yayınlar ==
* {{kitap kaynağı |son=Born |ilk=Heinrich |başlık=Die Stadt Elberfeld. Festschrift zur Dreihundert-Feier 1910 |yayımcı=J. H. Born |yer=Elberfeld |yıl=1910 |dil=Almanca}}
* {{kitap kaynağı |son=Strutz |ilk=Edmund |başlık=Die Ahnentafeln der Elberfelder Bürgermeister und Stadtrichter 1708-1808 |basım=2.|yayımcı=Verlag Degener & Co. |yer=Neustadt an der Aisch |yıl=1963 |isbn=3-7686-4069-8 |dil=Almanca}}
* Giermann, Heiko, Stammfolge der Familie Plücker, in: Deutsches Geschlechterbuch, 217. Bd, A. Starke Verlag, Limburg a.d.L. 2004
* {{ADB|26|321|323|Plücker, Julius|[[Gustav Karsten]]|ADB:Plücker, Julius}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori | Julius Plücker}}
* {{MathGenealogy|id=7402}}
* [http://www.crtsite.com/page7.html The Cathode Ray Tube site] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150731063635/http://www.crtsite.com/page7.html |tarih=31 Temmuz 2015 }}
* {{ScienceWorldBiography | urlname=Pluecker | title=Plücker, Julius (1801–1868)}}
* {{MacTutor Biography | id=Plucker}}
* {{DNB portal|11879258X|TYP=}}
* [https://web.archive.org/web/20070719131645/http://www.mathematik.uni-halle.de/reports/sources/2004/04-03report ''Julius Plücker in der philosophischen Fakultät der Universität Halle''] ([[PDF]])
* [http://www.giermann.de Julius Plücker und die Stammfolge der Familie Plücker, Deutsches Geschlechterbuch, 217. Bd., A. Starke Verlag, Limburg a.d.L. 2004] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170925033006/http://www.giermann.de/ |tarih=25 Eylül 2017 }} (Word)
* {{Web kaynağı | url = https://www.uni-bonn.de/de/universitaet/presse-kommunikation/presseservice/archiv-pressemitteilungen/2008/ein-streitbarer-gelehrter-im-19-jahrhundert | başlık = Ein streitbarer Gelehrter im 19. Jahrhundert. Der Mathematiker Julius Plücker starb vor 140 Jahren. | website = uni-bonn.de | yayıncı = Pressemitteilung der Universität Bonn | dil = Almanca | erişimtarihi = 1 Eylül 2022 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210514070652/https://www.uni-bonn.de/de/universitaet/presse-kommunikation/presseservice/archiv-pressemitteilungen/2008/ein-streitbarer-gelehrter-im-19-jahrhundert | arşivtarihi = 14 Mayıs 2021}}
*{{Web kaynağı | url = http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/plucker_-_general_form_of_light_rays.pdf | başlık = Discussion of the general form for light waves | alıntı = (İngilizce çeviri) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131021162156/http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/plucker_-_general_form_of_light_rays.pdf | arşivtarihi = 21 Ekim 2013}}

{{Copley Madalyası sahipleri 1851-1900}}
{{Otorite kontrolü}}

{{DEFAULTSORT:Plücker, Julius}}
[[Kategori:1801 doğumlular]]
[[Kategori:Wuppertal doğumlular]]
[[Kategori:1868 yılında ölenler]]
[[Kategori:Bonn'da ölenler]]
[[Kategori:Alman fizikçiler]]
[[Kategori:Alman matematikçiler]]
[[Kategori:Alman akademisyenler]]
[[Kategori:Ren Friedrich Wilhelm Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Heidelberg Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Berlin Humboldt Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Paris Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Ren Friedrich Wilhelm Üniversitesi kişileri]]