Kardaşev ölçeği sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Laser Towards Milky Ways Centre.jpg|küçükresim|upright=1.5|[[Paranal Gözlemevi]]'nde [[Very Large Telescope]]'un (VLT) ayarlanması için laser kullanılarak bir [[Laser kılavuz yıldızı|yapay yıldız]] oluşturuluyor. Olabilecek [[dünyadışı uygarlıklar]] üzerine [[ötegezegen]] araştırmaları VLT'nin görevlerinden biridir.]]
'''Kardaşev ölçeği''' ({{Dil|ru|Шкала Кардашёва|dil_adı=e}} {{Dil|ru-Latn|''Şkala Kardaşyova''}}), [[uygarlık]]ların [[teknoloji]]k gelişimlerini, iletişim kurma doğrultusunda kullanabilecekleri enerji miktarına göre ölçen bir yöntemdir.<ref name= Kard_TransInfoCiv>{{Dergi kaynağı| soyadı = Kardaşev| ad =Nikolay| yazarbağı=Nikolay Kardaşev| başlık=Transmission of Information by Extraterrestrial Civilizations| tarih = 1964 | dergi=Soviet Astronomy |bibcode= 1964SvA.....8..217K | cilt = 8 | sayfa=217}}</ref> Ölçek, ''Tip I'', ''II'' ve ''III'' olarak önceden belirlenmiş üç ayrı kategoriye sahiptir, Tip I uygarlık —[[gezegensel uygarlık]] da denir—, komşu yıldızından gezegenine ulaşan kullanılabilir enerjiyi kullanma ve depolama yetisine sahiptir, Tip II uygarlık, yıldızındaki bütün enerjiyi hasat etme yetisine sahiptir (en popüler hipotetik kavram tüm yıldızı kapsayabilecek ve enerjisini gezegene transfer edebilecek [[Dyson küresi]]dir, Tip III uygarlığın ise konak gökadasının tümü ölçeğinde enerji kontrolü bulunmaktadır.<ref name= "kardashev1984">[[Nikolay Kardaşev|Kardaşev, Nikolay]]. "[http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1985IAUS..112..497K On the Inevitability and the Possible Structures of Supercivilizations] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20171028092116/http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1985IAUS..112..497K |tarih=28 Ekim 2017 }}", The search for extraterrestrial life: Recent developments; Proceedings of the Symposium, Boston, MA, June 18–21, 1984 (A86-38126 17-88). Dordrecht, D. Reidel Publishing Co., 1985, p. 497–504.</ref> Ölçek tamamen [[Hipotez|hipotetik]]tir ve bir [[Uzay|kozmik]] ölçekte enerji tüketimini göz önünde bulundurur. İlk olarak 1964 yılında [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] [[astronom]] [[Nikolay Kardaşev]] tarafından ileri sürülmüştür. Önerildiği zamandan beri daha geniş güç seviyelerinden (tip 0, IV ve V) saf güçten farklı metriklerin kullanımına çeşitli eklemeler önerildi.

==Sınıflandırmanın evrimi==
{{Başlık genişlet}}

==Tanım==
[[Dosya:Kscaleprojections.png|upright=1.82|küçükresim|1900-2100 yılları arasında Kardaşev ölçeğinin projeksiyonu.]]

1964'te Kardaşev [[Güç (fizik)|güç]] büyüklüğü sırasına göre üç uygarlık sınıfı tanımladı:

; Tip I
: "Teknoloji seviyesi günümüzde Dünya'da ≈4{{e|19}} [[erg]]/saniye (4 × 10<sup>12</sup> Watt) enerji tüketimi ile elde edilen seviyeye yakın."<ref name= Kard_TransInfoCiv/><ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "Technological level close to the level presently attained on earth, with energy consumption at ≈4{{e|19}} [[erg]]/sec (4 × 10<sup>12</sup> Watt)."</ref> Guillermo A. Lemarchand bunu " 10<sup>16</sup> ve 10<sup>17</sup> Watt arasında, Dünya'nın Güneş ışınlarına maruz kalmasına eşdeğer bir enerji kapasitesi ile çağdaş dünyasal uygarlığa yakın bir seviyede." olarak ifade etti.<ref name= Lemarchand>{{Dergi kaynağı | url = http://www.coseti.org/lemarch1.htm | başlık = Detectability of Extraterrestrial Technological Activities | ad = Guillermo A | soyadı = Lemarchand | yayıncı = Coseti | erişimtarihi = 30 Mayıs 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190318193634/http://www.coseti.org/lemarch1.htm | arşivtarihi = 18 Mart 2019 | ölüurl = hayır }}</ref><ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "A level near contemporary terrestrial civilization with an energy capability equivalent to the solar insolation on Earth, between 10<sup>16</sup> and 10<sup>17</sup> watts."</ref> Tip II
: "≈4{{e|33}} erg/saniye enerji tüketimi ile kendi yıldızından yayılan enerjiden yararlanma yeteneğine sahip bir uygarlık."<ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "A civilization capable of harnessing the energy radiated by its own star with energy consumption at ≈4{{e|33}} erg/sec."</ref> Örnek olarak, [[Dyson küresi]]nin başarılı bir inşaat aşaması.<ref name="Kard_TransInfoCiv"/> Lemarchand bunu "Yıldızından çıkan tüm radyasyonu kullanabilen ve yönlendirebilen bir medeniyet. Enerji kullanımı o hâlde bizim [[Güneş]]'imizin yaklaşık 4{{e|33}} erg/saniye (4×10<sup>26</sup> [[Watt]]) olan parlaklığı ile karşılaştırılabilir."<ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "A civilization capable of utilizing and channeling the entire radiation output of its star. The energy utilization would then be comparable to the luminosity of our [[Sun]], about 4{{e|33}} erg/sec (4×10<sup>26</sup> [[Watt]])."</ref> olarak ifade etti.<ref name=Lemarchand/> Tip III
: "≈4{{e|44}} erg/saniye enerji tüketimi ile kendi [[gökada]]sı ölçeğinde bir enerjiye hâkim olan bir uygarlık."<ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "A civilization in possession of energy on the scale of its own [[[[gökada|galaxy]]]], with energy consumption at ≈4{{e|44}} erg/sec."</ref><ref name=Kard_TransInfoCiv/>  Lemarchand bunu "Yaklaşık 4{{e|44}} erg/saniye ile tüm [[Samanyolu]] gökadasının parlaklığı ile karşılaştırılabilir bir güce erişen uygarlık."<ref group="Dipnot">İngilizce makalede: "A civilization with access to the power comparable to the luminosity of the entire [[Samanyolu|Milky Way]] galaxy, about 4{{e|44}} erg/sec (4×10<sup>37</sup> Watt)."</ref> olarak ifade etti.<ref name=Lemarchand/>

==İnsan uygarlığının günümüzdeki durumu==
{{Daha fazla|Dünya enerji tüketimi}}

[[Dosya:KScale.svg|küçükresim|İnsan ırkının tarihte artan enerji kullanma yetisi. Önceki yüzyılda insanlık 0,582 civarındayken yaklaşık 0,72 Kardaşev ölçeğine tırmandı.]]

[[Michio Kaku]] insanların [[Gezegensel uygarlık|Tip&nbsp;I]] durumuna 100–200* yılda, Tip&nbsp;II durumuna birkaç bin yılda, Tip&nbsp;III durumuna 100,000 ilâ bir milyon yılda ulaşabileceğini önerdi.<ref name="Interstellar Travel">{{Web kaynağı | soyadı = Kaku | ad = Michio | authorlink = Michio Kaku | başlık = The Physics of Interstellar Travel: To one day, reach the stars. | tarih = 2010 | url = http://mkaku.org/home/?page_id=250 | erişimtarihi = 30 Mayıs 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140210085314/http://mkaku.org/home/?page_id=250 | arşivtarihi = 10 Şubat 2014 | ölüurl = hayır }}</ref>

[[Carl Sagan]] ara değerleri tanımlamak için (kardaşevin orijinal ölçeğinde dikkate alınmamıştır) tip I (10<sup>16</sup> W), II (10<sup>26</sup> W) ve III (10<sup>36</sup> W) için verilen değerlere [[interpolasyon]] ve [[ekstrapolasyon]] yapmayı önerdi ve bu da şu formülü ortaya çıkardı:

:<math>K = \frac{\log_{10}P - 6} {10}</math>, K bir medeniyetin Kardaşev derecelendirmesi ve P ise medeniyetin Watt türünden kullandığı enerji.

Bu formüle göre, kardaşev tarafından tamamlanmamış olan "Tip 0" medeniyet 1MW enerji tüketiyor demekti ve insanlığın 1973'teki derecesi ise yaklaşık 0.7 olacaktı. (1970'ler için güç kullanımı 10 Terawatt (TW) kabul edilirse)<ref name="books.google.com">{{Kitap kaynağı |soyadı=Sagan |ad=Carl |yazarbağı=Carl Sagan |editör= Jerome Agel|diğerleri= [[Freeman J. Dyson]], David Morrison|başlık= Cosmic Connection: An Extraterrestrial Perspective |özgünyıl= 1973|url= https://books.google.com/?id=lL57o9YB0mAC&pg=PA156|erişimtarihi= 30 Mayıs 2016|basım= |seri= |tarih= Ekim 2000|yayıncı= Cambridge Press |yer= |dil= |isbn= 0-521-78303-8|oclc= |doi= |id= |sayfalar=|bölüm= |bölümurl= |alıntı=I would suggest Type 1.0 as a civilization using 10<sup>16</sup> watts for interstellar communication; Type 1.1, 10<sup>17</sup> watts; Type 1.2, 10<sup>18</sup> watts, and so on. Our present civilization would be classed as something like Type 0.7.}}</ref>

2012'de [[dünya enerji tüketimi]] 553 [[joule (birim)|egzajoule]] ({{Değer|553|e=18|u=J}}=153,611 TWh) idi,<ref name=EIA>{{Web kaynağı | yayıncı = U.S. Energy Information Administration | eser = Statistical Review of World Energy 2008-2012 | url = http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=44&pid=44&aid=2&cid=ww,&syid=2008&eyid=2012&unit=QBTU | başlık = Total Primary Energy Consumption 2008-2012 | biçim = cfm | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160315022809/http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=44&pid=44&aid=2&cid=ww,&syid=2008&eyid=2012&unit=QBTU | arşivtarihi = 15 Mart 2016 | erişimtarihi = 31 Mayıs 2016 | ölüurl =hayır}}</ref> bu da 17.54 TW güç kullanımına yani Sagan'ın ara değer ölçeğinde 0,724'e denk.

==Gözlemsel kanıt==
2015'te galaktik orta kızılötesi yayılım üzerine bir çalışma Kardaşev Tip III uygarlıkların yerel evrende ya çok seyrek bulundukları ya da hiç bulunmadıkları sonucunu ortaya çıkardı.<ref>{{Dergi kaynağı|arxiv =1508.02624 |soyadı1 = Garrett|ad1 = Michael|başlık = The application of the Mid-IR radio correlation to the $\hat{G}$ sample and the search for advanced extraterrestrial civilizations|dergi = Astronomy & Astrophysics|cilt = 581|sayfalar =L5|yıl = 2015|doi= 10.1051/0004-6361/201526687}}</ref>

14 Ekim 2015'te [[KIC 8462852]] etrafındaki garip bir örüntü bunun Dyson küresi olabileceği ve Tip II uygarlığın keşfi söylentilerine yol açtı.<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Most Mysterious Star in Our Galaxy | url = http://www.theatlantic.com/science/archive/2015/10/the-most-interesting-star-in-our-galaxy/410023/ | website = The Atlantic | ad = Ross | soyadı = Andersen | tarih = 13 Ekim 2015 | erişimtarihi = 15 Ekim 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151224143543/http://www.theatlantic.com/science/archive/2015/10/the-most-interesting-star-in-our-galaxy/410023/ | arşivtarihi = 24 Aralık 2015 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık = The strange star that has serious scientists talking about an alien megastructure|url = https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/10/15/the-strange-star-that-has-serious-scientists-talking-about-an-alien-megastructure/|gazete = The Washington Post|tarih = 15 Ekim 2015|erişimtarihi = 15 Ekim 2015|issn= 0190-8286|ad = Sarah|soyadı = Kaplan|arşivurl = https://web.archive.org/web/20170710172857/https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/10/15/the-strange-star-that-has-serious-scientists-talking-about-an-alien-megastructure/|arşivtarihi = 10 Temmuz 2017|ölüurl = hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Citizen scientists catch cloud of comets orbiting distant star | url = https://www.newscientist.com/article/dn28191-citizen-scientists-catch-cloud-of-comets-orbiting-distant-star/ | website = New Scientist | ad = Jacob | soyadı = Aron | tarih = 18 Eylül 2015 | erişimtarihi = 15 Ekim 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160529091819/https://www.newscientist.com/article/dn28191-citizen-scientists-catch-cloud-of-comets-orbiting-distant-star/ | arşivtarihi = 29 Mayıs 2016 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık = Did Astronomers Find Evidence of an Alien Civilization? (Probably Not. But Still Cool.)|url = http://www.slate.com/blogs/bad_astronomy/2015/10/14/weird_star_strange_dips_in_brightness_are_a_bit_baffling.html|gazete = Slate|tarih = 14 Ekim 2015|erişimtarihi = 15 Ekim 2015|issn= 1091-2339|ad = Phil|soyadı = Plait|yazarbağı = Phil Plait|arşivurl = https://web.archive.org/web/20170717234429/http://www.slate.com/blogs/bad_astronomy/2015/10/14/weird_star_strange_dips_in_brightness_are_a_bit_baffling.html|arşivtarihi = 17 Temmuz 2017|ölüurl = hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Astronomers may have found alien 'megastructures' orbiting star near the Milky Way | url = http://www.independent.co.uk/news/world/forget-water-on-mars-astronomers-may-have-just-found-giant-alien-megastructures-orbiting-a-star-near-a6693886.html | website = The Independent | ad = Lee | soyadı = Williams | tarih = 14 Ekim 2015 | erişimtarihi = 15 Ekim 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151223003949/http://www.independent.co.uk/news/world/forget-water-on-mars-astronomers-may-have-just-found-giant-alien-megastructures-orbiting-a-star-near-a6693886.html | arşivtarihi = 23 Aralık 2015 | ölüurl = hayır }}</ref>

==Enerji kaynakları==
{{Ayrıca bakınız|Enerji kaynakları}}
===Tip&nbsp;I uygarlık yöntemleri===
{{Başlık genişlet}}
[[Dosya:Dyson Swarm - 2.png|küçükresim|sağ|Bir yıldızı saran Dyson küresi temsili.]]

===Tip&nbsp;II uygarlık yöntemleri===
{{Başlık genişlet}}
===Tip&nbsp;III uygarlık yöntemleri===
{{Başlık genişlet}}
==Uygarlık etkileri==
{{Başlık genişlet}}
==Orijinal ölçeğe eklemeler==
Kardaşev ölçeğine birçok genişleme ve değiştirme önerilmiştir.

* '''Tip 0, IV ve V Kardaşev derecesi:''' Ölçeğe yapılan en düz genişleme, tüm evreni kontrol eden tip 4 medeniyetler ve evren takımlarını kontrol eden tip 5 medeniyetlerdir. Bu genişleme ayrıca tip 0 medeniyetleri de kapsar. Tip 4 medeniyet ve ilerisi güncel bilimsel anlayışın sınırlarının dışındadır bu yüzden mümkün olmayabilir.
* '''Tip IV''': "Evrensel bir uygarlık olan Tip 4 tüm evrenin enerjisini kontrol altına alıp, kullanabilir ya da depolayabilir. Bu ''süpergalaktik'' uygarlık tüm evrende dolaşabilir ve muhtemlen tüm galaksilerin enerjilerini kullanabilir. Ayrıca bu uygarlık uzay-zamanı manipüle edebilir, [[entropi]] değişimini sağlayabilir. Kısacası bir evrende olabilecek her şeyi kontrol edebilir."<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://bonurtek.com/kardesev-olcegi/ | başlık = Kardaşev Ölçeği - TeknoAktif | erişimtarihi = 28 Ekim 2022 | tarih = 6 Haziran 2017 | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170612042246/https://bonurtek.com/kardesev-olcegi/ | arşivtarihi = 12 Haziran 2017}}</ref>
* '''Tip V''': "Evrenlerarası bir uygarlık tahmin edebileceğiniz gibi birden fazla evrenin enerjisini kontrol edip kullanabilir. Bu tarz bir uygarlığın olması için birden fazla evren olması gerekir yani paralel evrenlerin mevcut olması gerekir."<ref name=":0" /> 
** Zoltán Galántai böyle bir medeniyetin tespit edilemeyeceğini, çünkü eylemlerinin doğanın kendi çalışmasından ayırt edilemeyeceğini söylemiştir.<ref name="Zoltan">{{Web kaynağı | url = http://mono.eik.bme.hu/~galantai/longfuture/long_futures_article1.pdf | başlık = Long Futures and Type&nbsp;Ⅳ Civilizations | ad = Zoltán | soyadı = Galántai | erişimtarihi = 3 Kasım 2014 | tarih = 7 Eylül 2003 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131005005934/http://mono.eik.bme.hu/~galantai/longfuture/long_futures_article1.pdf | arşivtarihi = 5 Ekim 2013 | ölüurl = hayır }}</ref>

Ölçeğe sunulan başka değişimler ise başka bir özellik ölçeği kullanır; Örneğin sistemlerin hakimiyeti, bilinen bilgi miktarı, büyük ölçeklerdeki kontrol yerine küçük ölçeklerdeki kontrol vb.

* '''Bilgi hakimiyeti (Carl Sagan):''' Alternatif olarak, [[Carl Sagan]] saf enerji kullanımının üzerine başka bir boyut daha eklenmesini önerdi: Medeniyetin sahip olduğu bilgi miktarı. 
** A harfini 10<sup>6</sup> bitlik bilgi (yazılı olarak bilinen insan kültürlerinden daha az) olarak ve sonraki her harf için bir üstü olarak kabul etti. Bu şekilde bir Z medeniyetinin bilgi miktarı 10<sup>31</sup> bit olur.
** Bu derecelendirmeye göre, 1973 Dünyası 10<sup>13</sup> bitlik bilgi ile 0.7 H medeniyeti olur.
** Sagan'a göre şu anlık hiçbir medeniyetin Z derecesine gelmiş olması mümkün değildir.
** Bilgi ve enerji boyutları, birbirlerine tamamen bağlı olmadıklarından bir medeniyetin Z derecesinde olması tip 3 medeniyet olduklarını göstermez.<ref name="books.google.com"/>
* '''Mikro boyutlarda  hakimiyet (John Barrow):''' [[John D. Barrow]], İnsanların küçük şeyleri değiştirmeyi büyük şeyleri değiştirmekten daha verimli bulmaları gerçeğinden yola çıkarak ölçeği tip 1-minus ve tip omega-minus olarak değiştirmeyi önerdi.
** '''Tip I-minus''' kendi boylarındaki nesneleri değiştirebilen medeniyetler: bina yapma, maden kazma, katıları birleştirip ayırma vb.
** '''Tip II-minus''' medeniyetler, genleri değiştirebilen ve kendi parçalarını değiştirebilen/geliştirebilen medeniyetlerdir.
** '''Tip III-minus''' medeniyetler molekülleri ve moleküler bağlara etki edip yeni maddeler oluşturabilen medeniyetlerdir.
** '''Tip IV-minus''' medeniyetler atomlara tekil olarak etki edebilen, atomik ölçekte nanoteknoloji üretebilen ve karmaşık yapay yaşam formları üretebilen medeniyetlerdir.
** '''Tip V-minus''' Atom çekirdeğine etki edebilen onu oluşturan nükleonlara mühendislik yapabilen medeniyetlerdir.
** '''Tip VI-minus''' maddenin en küçük parçacıklarına etki edebilen medeniyetlerdir ve son olarak:
** '''Tip Omega-minus''' medeniyetler uzay ve zamanın yapısına etki edebilen medeniyetlerdir.<ref name="Impossibility: Limits of Science and the Science of Limits">{{Kitap kaynağı
 | soyadı = Barrow
 | ad = John
 | yazarbağı = John D. Barrow
 | başlık = Impossibility: Limits of Science and the Science of Limits
 | yayıncı = Oxford University Press
 | tarih = 1998
 |yer= Oxford
 | sayfa = [https://archive.org/details/impossibility00barr/page/n140 133]
 | url =https://archive.org/details/impossibility00barr
 |urlerişimi= limited
 |doi=
 |id=
 | isbn = 978-0198518907}}</ref>
**Bu ölçeğe göre insanlar, çeşitli kimya ve biyoloji alanlarında ilerlemiş olarak tip III-minus medeniyet derecesini geçmiştirler. Tip IV-minus teknolojileri [[nanoteknoloji]], [[yarı iletken]]ler, [[madde bilimi]] ve [[genetik mühendislik]]te görülemeye başlamıştır. Tip V-minus teknolojileri ile de [[nükleer fizik]] alanı ilgilenmektedir. Tip VI-minus için ise [[parçacık fiziği]] alanında Hadron çarpıştırıcısı gibi denemeler yapılmıştır.
* '''Medeniyet alanı(Robert Zubrin):''' [[Robert Zubrin]] Kardaşev ölçeğini medeniyetin uzayda ne kadar genişlediğini ölçecek şekilde uyarlamıştır. Onun Tanımında:
** Tip-1 medeniyetler gezegenlerine yayılanlar,
** Tip-II medeniyetler kendi güneş sistemlerine yayılanlar,
** Ve Tip-III medeniyetler de gökadalarına yayılmış olan medeniyetlerdir.<ref name="Entering Space">{{Kitap kaynağı |soyadı=Zubrin |ad=Robert |tarih=1999 |başlık=Entering Space: Creating a Spacefaring Civilization |url=https://archive.org/details/enteringspacecre00zubr |url-erişimi=kayıtlı |isbn=978-1585420360}}</ref>

==Eleştiriler==
{{Başlık genişlet}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Clarke'ın üç yasası]]
* [[Drake denklemi]]
* [[Dünyalaştırma]]
* [[Dünya enerji tüketimi]]

==Dipnotlar==
<references group="Dipnot"/>

==Kaynakça==
{{kaynakça}}

== Konuyla ilgili yayınlar ==
{{Kaynak başı}}{{sütunlu liste|2|
* Dyson, Freeman J. ''Energy in the Universe'' Article in September 1971 ''[[Scientific American]]'' magazine (Special September Issue on ''Energy'')
* {{Web kaynağı | url = http://hypertextbook.com/facts/1998/MarvinRusinek.shtml | başlık = Energy Consumption of Europe | tarih = 1998 | soyadı = Rusinek | ad = Marvin | eser = The Physics Factbook | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160319154356/http://hypertextbook.com/facts/1998/MarvinRusinek.shtml | arşivtarihi = 19 Mart 2016 | erişimtarihi = 30 Mayıs 2016 | ölüurl =hayır}}
* [http://www.hawaii.gov/dbedt/ert/femp/cannonfiles/sld006.htm Wind Powering America]
* [https://archive.today/20121206012725/http://web.idrc.ca/en/ev-64514-201-1-DO_TOPIC.html Clean Energy for Planetary Survival: International Development Research Centre]
* [http://www.lbl.gov/Science-Articles/Archive/global-warming.html LBL Scientists Research Global Warming]
* [https://web.archive.org/web/20060427053958/http://www.oit.doe.gov/e3handbook/appenf.shtml E³ Handbook]
* [https://web.archive.org/web/20160102225622/https://web.gat.com/hydrogen/images/pdf%20files/clarke_h2_energy_systems.pdf Clarke H2 energy systems] 
* {{Web kaynağı | url = http://www.amacad.org/publications/bulletin/fall2003/holdren.pdf | biçim = PDF | başlık = Environmental Change and the Human Condition | ad = John P. | soyadı = Holdren | erişimtarihi = 10 Ağustos 2006 | sayfalar =24-31| eser = Bulletin Fall | tarih = 2003 | yazar2 = Carl Kaysen | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160405080730/http://www.amacad.org/publications/bulletin/fall2003/holdren.pdf | arşivtarihi = 5 Nisan 2016 | ölüurl =evet}}
* {{Kitap kaynağı| bölüm=Exponential Expansion: Galactic Destiny or Technological Hubris?| başlık=The Search for Extraterrestrial Life: Recent Developments| editör=B. R. Finney, M. D. Papagiannis| soyadı=Dordrecht| ad=D.| yayıncı=Reidel Publ. Co.| tarih=1985| sayfalar=465-463}}
* [http://www.daviddarling.info/encyclopedia/S/Shkadov.html Shkadov Thruster]
*{{Kitap kaynağı |soyadı=Korotayev |ad=A. |soyadı2=Malkov |ad2=A. |soyadı3=Khaltourina |ad3=D. |başlık=Introduction to Social Macrodynamics: Compact Macromodels of the World System Growth |url=http://urss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&lang=en&blang=en&list=14&page=Book&id=34250 |yer=Moskova |yayıncı=URSS |tarih=2006 |isbn=5-484-00414-4 |erişim-tarihi=30 Mayıs 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180105070139/http://urss.ru/cgi-bin/db.pl?cp=&page=Book&id=34250&lang=en&blang=en&list=14 |arşivtarihi=5 Ocak 2018 |ölüurl=hayır }}
* {{Dergi kaynağı| soyadı=Kardashev| ad=Nikolai| başlık=Cosmology and Civilizations | url=https://archive.org/details/sim_astrophysics-and-space-science_1997-03_252_1-2/page/25| dergi = Astrophysics and Space Science | cilt = 252 | sayfalar=25|tarih=Mart 1997|doi=10.1023/A:1000837427320}}
* ''Supercivilizations as Possible Products of the Progressive Evolution of Matter'': also by Kardashev
* ''Search for Artificial Stellar Sources of Infrared Radiation'', by [[Freeman J. Dyson]]
* ''The Radio Search For Intelligent Extraterrestral Life'', by [[Frank Drake]]
* {{Kitap kaynağı| ad=Robert A.| soyadı=Freitas Jr.| başlık=Energy and Culture (chapter 15)}}
* {{Kitap kaynağı| ad=John| soyadı=Griffin| başlık=Operation TOGA: Type One Go Ahead |isbn=1-4502-0702-2}}
}}{{Kaynak sonu}}

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.daviddarling.info/encyclopedia/K/Kardashevciv.html Kardashev civilizations] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160610020845/http://www.daviddarling.info/encyclopedia/K/Kardashevciv.html |tarih=10 Haziran 2016 }}
* [https://web.archive.org/web/20130514085824/http://library.thinkquest.org/C003763/index.php?page=concepts04 Astrobiology: The Living Universe]
* [http://www.coseti.org/lemarch1.htm Detectability of Extraterrestrial Technological Activities]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190318193634/http://www.coseti.org/lemarch1.htm |tarih=18 Mart 2019 }}
* [http://www.ibiblio.org/astrobiology/index.php?page=concepts04#1 Flash Animation on Civilizations] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160404173656/http://www.ibiblio.org/astrobiology/index.php?page=concepts04#1 |tarih=4 Nisan 2016 }}
* [https://web.archive.org/web/20070108010029/http://contactincontext.org/cic/v2i2/farewell.htm After Kardashev: Farewell to Super Civilizations]
* [https://web.archive.org/web/20090220193345/http://astranaut.org/library/exotic-civilizations-beyond-ka.php Exotic Civilizations: Beyond Kardashev]
* [http://bigthink.com/videos/the-birth-pangs-of-a-planetary-civilization Description of civilization types from Dr. Michio Kaku]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20171107015917/http://bigthink.com/videos/the-birth-pangs-of-a-planetary-civilization |tarih=7 Kasım 2017 }}
* [https://web.archive.org/web/20150525204234/http://www.theskepticsguide.org/alien-super-civilizations-playing-great-game-of-hide-seek Search for Type III civilizations]

[[Kategori:Eleştirel teori]]
[[Kategori:Enerji kaynakları]]
[[Kategori:Dünya dışı yaşam]]
[[Kategori:Kurgusal teknolojiler]]
[[Kategori:Fütüroloji]]
[[Kategori:Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması]]
[[Kategori:Ölçekler]]
[[Kategori:Teknoloji kronolojileri]]
[[Kategori:1964 tanıtımları]]
[[Kategori:1964'te bilim]]
[[Kategori:Ontoloji]]
[[Kategori:Bilimkurgu konuları]]