Kullanım fiyatı sayfasının kaynağını görüntüle

{{finans}}
[[Finans]]ta bir [[Opsiyon (finans)|opsiyon]]un '''kullanım fiyatı''' ya da '''egzersiz fiyatı''' opsiyon sahibinin haklarını kulanarak opsiyonun [[dayanak varlık|dayanak varlığını]] satın alabileceği ([[alım opsiyonu]]) ya da satabileceği ([[satım opsiyonu]]) önceden belirlenmiş ya da nasıl hesap edileceği üzerine sözleşilmiş bir fiyattır. 
Kullanım fiyatı, [[spot fiyat]]ın seviyesi üzerinden göreceli olarak ya da vadedeki bir değerden sözleşme gününe [[şimdiki değer çarpanı]]yla çarpılarak da belirlenebilir.

Kullanım fiyatı, [[Opsiyon (finans)#Hakların kullanılması karmaşıklığına ve zamanına göre opsiyonlar|yalın (vanilya) opsiyon]]lar için çoğunlukla baştan sözleşilen sabit bir fiyat olurken, [[Asya tipi opsiyon|Asya tipli bir opsiyon]] için dayanak varlığın opsiyonun vadesine kadar belli tarihlerde gözlemlenecek spot fiyat seviyelerinin ortalaması ile belirlenebilir. Gelecekte başlayan opsiyonlar için, kullanım fiyatını dyanak varlığın gelecekteki başlangıç tarihindeki spot fiyatı üzerinden (100% × Spot gibi) tanımlanır.

Kullanım fiyatı, [[Türev (finans)|türev sözleşmesi]]ndeki karşılıklı taraflar için önemli bir değişkendir. Sözleşmenin dayanak varlığının teslimatını gerektirdiği durumda, bu sözleşmenin teslimat anındaki fiyatı, temel dayanak varlığın piyasa fiyatından bağımsız olarak, kullanım fiyatı olacaktır.

== Opsiyon kârlılığı ==
Opsiyon kârlılığı veya zararlılığı, [[Avrupa tipi opsiyon|Avrupa]] veya [[Amerikan tipi opsiyon]]lar için, dayanak varlığın [[spot fiyat]]ı ve kullanım fiyatı üzerinden belirlenir. Bu kârlılık/zararlılık hesabına aşağıdaki gibi [[opsiyon primi]]nin eklendiği durumlar da görülür.
* alım opsiyonu Kullanım fiyatı + prim < spot fiyatı ise kârda opsiyondur, Kullanım fiyatı + prim > spot fiyatı ise zararda opsiyondur.
* satım opsiyonu Kullanım fiyatı > spot fiyatı + prim ise kârda opsiyondur, Kullanım fiyatı< spot fiyatı + prim ise zararda opsiyondur.
* Kullanım fiyatı + prim = spot fiyatı ise alım opsiyonu ne kârda ne zarardadır. Kullanım fiyatı = spot fiyatı + prim ise satım opsiyonu ne kârda ne zarardadır.

== Kullanım fiyatına göre ödeniş fonksiyonları ==
Opsiyon ya da türev ürünlerin bir zamandaki ödenişinin ne olduğunun matematiksel formülasyonu en azından spot fiyatı ve kullanım fiyatını içermektedir.

===Avrupa tipli alım opsiyonu ===
Avrupa tipi bir alım opsiyonunun haklarını kullanmak ancak vade tarihinde dayanak varlığın spot fiyatı <math>S_T</math> kullanım fiyatı <math>K</math>den büyükse mantıklıdır. Bu yüzden, ödeniş fonksiyonu
:<math>\max\left[(S_T-K), 0\right]</math>
olarak yazılabilir. Diğer deyişle, opsiyon sahibi haklarını kullandığında (bunu <math>S_T>K</math> ise yapacaktır), <math>S_T-K</math> ödenişi alacaktır. Opsiyon sahibini kullanmadığı durumda ise hiçbir ödeniş olmayacaktır. Bu ödeniş fonksiyonu kısa yer tutmasından dolayı bazen
:<math>(S-K)^{+} \ </math>
olarak da yazılır ki buradaki <math>(.)^+</math> fonksiyonu 
:<math>(x)^+ = \begin{cases} x & \text{eğer } x\ge0 \text{ ise } \\ 0 & \text{eğer } x<0  \text{ ise}.
\end{cases} </math>
şeklinde tanımlanır.

===Avrupa tipli alım opsiyonu ===
Benzer bir şekilde, Avrupa tipi bir satım opsiyonunun haklarını kullanmak ancak vade tarihinde dayanak varlığın spot fiyatı <math>S_T</math> kullanım fiyatı <math>K</math>den küçükse mantıklıdır. Bu yüzden, ödeniş fonksiyonu
:<math>\max\left[(K-S_T), 0\right]</math>
ya da 
:<math>(K-S)^{+} \ </math>
olarak yazılabilir. Diğer deyişle, opsiyon sahibi haklarını kullandığında (bunu <math>S_T<K</math> ise yapacaktır), <math>K-S_T</math> ödenişi alacaktır. Opsiyon sahibini kullanmadığı durumda ise hiçbir ödeniş olmayacaktır.

===Dijital opsiyon ===
Dijital opsiyon için ödeniş [[karakteristik fonksiyon]] aracılığıyla yazılabilir.
: <math> 1_{S\ge K} = \begin{cases} 1 & \text{eğer } S\ge K \text{ ise}, \\ 0 & \text{diğer durumlarda}.\end{cases} </math>

== Ayrıca bakınız ==
* [[Opsiyonun zaman değeri]]
* [[İçsel değer]]
* [[Alım-satım paritesi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

[[Kategori:Opsiyon (finans)]]
[[Kategori:Türev (finans)]]