Meteorit sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Namibie Hoba Meteorite 05.JPG|küçükresim|upright=1.32|Namibya'daki 60 [[Ton (birim)|ton]]luk, {{cvt|2,7|m|ft|adj=mid}} uzunluğundaki [[Hoba meteoriti]], bilinen en büyük sağlam kalmış meteorittir.<ref name="McSween"/>]]

'''Meteorit'''; [[kuyruklu yıldız]], [[asteroit]] veya [[meteoroit]] gibi [[dış uzay]] kaynaklı bir cismin, bir gezegen veya [[doğal uydu|uydu]]nun yüzeyine ulaşmak üzere atmosferden geçişinde sağlam kalabilmiş katı bir enkaz parçasıdır. Orijinal nesne atmosfere girdiğinde, [[sürtünme kuvveti|sürtünme]], basınç ve atmosfer gazlarıyla kimyasal etkileşim gibi çeşitli faktörler, ısınmasına ve enerji yaymasına neden olur. Daha sonra bir [[meteor]] haline gelir ve kayan yıldız olarak da bilinen bir [[Meteoroit#Ateş topu|ateş topu]] oluşturur. Gök bilimciler en parlak örneklerine "[[bolit]]" adını verirler. Meteor, daha büyük olan cismin yüzeyine ulaştıktan sonra meteorit haline gelir. Meteoritlerin boyutları büyüklük açısından farklılıklar gösterir. Jeologlara göre bolit, bir [[çarpma krateri]] oluşturacak kadar büyük bir meteorittir.<ref name="WoodsHoleUSGS"/>

Atmosferden geçişi gözlemlenip [[Çarpma olayları|Dünya yüzeyine çarptıktan sonra]] ortaya çıkarılan meteoritlere [[meteorit düşüşleri]] adı verilir. Diğerleri ise [[Meteorit buluntusu|meteorit buluntuları]] olarak adlandırılır. Meteoritler geleneksel olarak üç geniş kategoriye ayrılmıştır: Büyük ölçüde [[silikat|silikat mineralleri]]nden oluşan kayaçlar olan [[taşsı meteorit]]ler; büyük ölçüde ferronikel içeren [[demir meteorit]]ler ve büyük miktarlarda hem metal hem de kayaç malzeme içeren [[taşsı-demir meteorit]]ler. Modern [[meteorit sınıflandırması|sınıflandırma]] şemaları meteoritleri yapılarına, kimyasal ve izotopik bileşimlerine ve mineralojisine göre gruplara ayırır. ~1&nbsp;mm çapında olan "meteoritler" [[mikrometeorit]]ler olarak sınıflandırılır, fakat mikrometeoritler genellikle atmosferden geçerken tamamen erir ve sönümlenmiş damlacıklar olarak Dünya'ya düşerler. [[Ay]]'da ve [[Mars]]'ta Dünya dışı meteoritler bulunmuştur.<ref name="McSween1976"/><ref name="Rubin"/><ref name="JPL"/>

== Düşüş fenomenleri ==
{{ayrıca bakınız|Atmosfere giriş|Meteorit düşüşü}}
Çoğu meteoroit, Dünya atmosferine girdiğinde parçalanır. Genellikle yılda beş ila on tane düşüş gözlemlenir ve daha sonra bulunup bilim insanlarına duyurulur.<ref name="usra"/> Çok az meteorit büyük [[çarpma krateri|çarpma kraterleri]] yaratacak kadar büyüktür. Bunun yerine [[terminal hızı]]yla yüzeye ulaşırlar ve en fazla küçük bir çukur oluştururlar.
[[Dosya:Oriented Taza Meteorite.jpg|küçükresim|sağ|Atmosferik ablasyonun etkilerini gösteren NWA 859 demir meteoriti]]
[[Dosya:Novato Meteorite Impact Pit.jpg|küçükresim|sağ|61,9 gramlık [[Novato meteoriti]]nin 17 Ekim 2012'de bir evin çatısına çarptığında oluşturduğu darbe oyuğu.]]

Büyük meteoroitler, [[kurtulma hızı]]nın önemli bir kısmıyla Dünya'ya çarpabilir ve yüksek hızlı bir çarpma krateri oluşturabilirler. Kraterin türü, meteoritin boyutuna, bileşimine, parçalanma derecesine ve giriş açısına bağlı olacaktır. Bu tür çarpışmaların gücü geniş çaplı bir yıkıma neden olabilecek potansiyele sahiptir.<ref name="Chapman"/><ref name="impacteffects"/> Dünya üzerinde en sık görülen yüksek hızlı krater olayları, atmosferi neredeyse zarar görmeden geçebilen demir meteoritlerinden kaynaklanmaktadır. Demir meteoroitler tarafından oluşturulan kraterlere örnek olarak, [[Meteor Crater|Barringer Meteor Krateri]], [[Odessa Meteor Krateri]], [[Wabar kraterleri]] ve [[Wolfe Creek krateri]] gösterilebilir. Bu kraterlerin hepsi demir meteoritlerle ilişkilendirilmiştir. Buna karşılık, milyonlarca ton ağırlığa ulaşabilen görece olarak büyük taşsı veya buzlu cisimler, küçük [[kuyruklu yıldız]]lar veya [[asteroit]]ler bile atmosferde parçalanır ve çarpma kraterleri oluşturmazlar.<ref name="Bland"/> Bu tür parçalanma olayları nadir olsa da önemli bir şok dalgasına neden olabilirler, ünlü [[Tunguska Olayı]] muhtemelen böyle bir olayın sonucudur. Yüzlerce metre çapa ve on milyonlarca [[Ton (birim)|ton]] veya daha fazla ağırlığa sahip olan çok büyük taşsı cisimler yüzeye ulaşarak büyük kraterler oluşturabilirler, fakat çok nadirdirler. Bu tür olaylar genellikle o kadar enerjiktir ki çarpan cisim tamamen yok olur ve geride hiç meteorit kalmaz. (Büyük bir çarpma krateri ile ilişkilendirilen ilk taşsı meteorit örneği Güney Afrika'daki [[Morokweng çarpma yapısı]], Mayıs 2006'da bildirilmiştir.)<ref name="Maier"/>

Yüksek hızlı kraterler oluşturacak kadar büyük olmayan ve tanıklar tarafından kaydedilen birkaç iyi belgelenmiş meteorit düşmesi fenomeni bulunmaktadır.<ref name="Sears"/> Meteoroit atmosferden geçerken oluşan ateş topu çok parlak görünebilir, hatta yoğunluğu güneşin parlaklığına bile rakip olabilir, fakat çoğu daha sönüktür ve gündüz saatlerinde fark edilmeyebilir. Sarı, yeşil ve kırmızı dahil olmak üzere çeşitli renkler bildirilmiştir. Nesnenin parçalanması sırasında ani parlamalar ve ışık patlamaları meydana gelebilir. Patlamalar, infilaklar ve gürlemeler genellikle meteorit düşmeleri sırasında sıklıkla duyulur. Bunlar [[sonik patlama]]ların yanı sıra büyük parçalanma olaylarının sonucu olan [[şok dalgası|şok dalgaları]]ndan da kaynaklanabilir. Bu sesler, yüz kilometre veya daha fazla yarıçapa sahip geniş alanlardan duyulabilir. Bazen ıslık ve tıslama sesleri duyulsa da, bunlar pek anlaşılmaz. Ateş topunun geçişini takiben, atmosferde birkaç dakika boyunca kalabilen bir toz izinin olması olağan dışı bir durum değildir.

Meteoroitler [[atmosfere giriş]] sırasında ısındıkça yüzeyleri erir ve aşınır. Bu süreçte çeşitli şekillerde yontulabilirler ve bazen yüzeylerinde "regmaglipt" adı verilen parmak izi benzeri sığ çukur izleri oluşabilir. Eğer meteoroit takla atmadan belirli bir süre boyunca sabit bir yönelimi korursa, konik bir "burun konisi" veya "ısı kalkanı" şekli meydana gelebilir. Yavaşladıkça, sonunda erimiş yüzey tabakası katılaşarak ince bir füzyon kabuğuna dönüşür ki bu çoğu meteoritte siyahtır (bazı [[akondrit]]lerde, füzyon kabuğu çok açık renkli olabilir). Taşsı meteoritlerde ısıdan etkilenen bölge en fazla birkaç mm derinliğindedir. Termal olarak daha iletken olan demir meteoritlerde, metal yapısı yüzeyin altında {{dönüştür|1|cm}} derinliğe kadar ısıdan etkilenebilir. Bu konudaki raporlar değişiklik gösterir; bazı meteoritlerin iniş sırasında "dokunulacak kadar sıcak" olduğu bildirilirken diğerlerinin suyu yoğunlaştırıp buz oluşturacak kadar soğuk olduğu iddia edilmiştir.<ref name="metbull16885"/><ref name="metbull15486"/><ref name="harvard"/>

Atmosferde parçalanan meteoroitler yalnızca birkaç ayrı parçadan, binlerce parçaya kadar değişebilen meteorit yağmurları olarak düşebilirler. Bir meteorit yağmurunun düştüğü bölgeye [[saçılma alanı]] denir. Saçılma alanları genellikle [[elips|eliptik]] şekildedir ve ana ekseni uçuş yönüne paraleldir. Çoğu durumda bir yağmurdaki en büyük meteoritler, saçılma alanının en uzağında bulunur.<ref name="Norton"/>

== Sınıflandırma ==
{{Ana|Meteorit sınıflandırması}}
{{Çoklu resim
 |direction=vertical
 |align=right
 |width=225
 |image1=Murnpeowie meteorite.jpg
 |image2=Meteorito Marília.jpg
 |image3=Pallasite-Esquel-RoyalOntarioMuseum-Jan18-09.jpg
 |caption1=Murnpeowie meteoriti, parmak izlerine benzeyen regmagliptlere sahip bir [[demir meteorit]]idir.
 |caption2=[[Marília (meteorit)|Marília meteoriti]], 1971'de Brezilya'nın [[Marília]] kentine düşen bir [[kumlu göktaşı|kondrit]] H4.
 |caption3=Taşsı demir [[pallasit]] olan [[Esquel (meteorit)|Esquel meteoriti]]nin kesilmiş ve cilalanmış bir dilimi. Sarı-yeşil [[olivin]] kristalleri demir-nikel matrisiyle kaplanmıştır.
}}
Çoğu meteorit, [[kumlu göktaşı|kondrit]]ler ve [[akondrit]]ler olarak sınıflandırılan taşsı meteoritlerdir. Meteoritlerin sadece yaklaşık %6'sı [[demir meteoritler]] veya taş ve metal karışımı olan taşsı-demir (pallasit) meteoritlerdir. Meteoritlerin modern sınıflandırması karmaşıktır. Krot ve diğerlerinin (2007) gözden geçirme makalesi, modern meteorit sınıflandırmasını özetler.<ref name="Krot:2007"/>

Meteoritlerin yaklaşık %86'sı, içerdikleri küçük, yuvarlak taneciklere adını veren kondritlerdir.<ref name="mbdb-2011"/><ref name="nhm"/><ref name="metbase.de"/> Bu tanecikler ya da [[kondrül]]ler, çoğunlukla uzayda serbestçe hareket ederken erimiş gibi görünen silikat minerallerinden oluşur. Bazı kondrit türleri, [[amino asit]]ler ve güneş öncesi tanecikler de dahil olmak üzere az miktarda [[organik madde]] içerir. Kondritler genellikle yaklaşık 4,55 milyar yıl yaşındadır ve hiçbir zaman büyük cisimlere dönüşmeyen [[asteroit kuşağı]]ndan gelen malzemenin sonucu olarak düşünülür. [[Kuyruklu yıldız]]lar gibi kondritik asteroitler de [[Güneş Sistemi]]'ndeki en eski ve ilkel malzemelerden bazılarıdır. Kondritler genellikle "gezegenlerin yapı taşları" olarak kabul edilir.

Meteoritlerin yaklaşık %8'i [[akondrit]]lerdir (yani kondrül içermezler) ve bunların bir kısmı karasal [[magmatik kayaçlar]]a benzer. Çoğu akondrit aynı zamanda eski kayalardır ve farklılaşmış gezegenimsi cisimlerin kabuk malzemesini temsil ettiği düşünülür. Akondritlerin büyük bir ailesi ([[HED meteoritleri]]), [[Vesta ailesi|Vesta Ailesi]]'nin ana cisminden kaynaklanmış olabilir, fakat bu iddia tartışmalıdır.<ref name="ceresvesta"/><ref name="Wasson"/> Diğerleri tanımlanmamış asteroitlerden gelmektedir. Akondritlerin iki küçük grubu özeldir, çünkü daha gençlerdir ve asteroit kuşağından gelmiyor gibi görünmektedir. Bu gruplardan biri Ay'dan geliyor ve [[Apollo programı|Apollo]] ve [[Luna programı|Luna programlarıyla]] Dünya'ya getirilen kayaçlara benzerler. Diğer grup ise neredeyse kesinlikle [[Mars]]'tan gelir ve insanlar tarafından diğer gezegenlerden elde edilen tek malzemeyi oluşturur.

Düşüşü gözlenen meteoritlerin yaklaşık %5'i, [[kamasit]] ve/veya [[taenit]] gibi demir-[[nikel]] [[alaşım]]larından oluşan [[demir meteorit]]lerdir. Çoğu demir meteoritin, bir zamanlar erimiş olan gezegenimsilerin çekirdeklerinden geldiği düşünülmektedir. Dünya'da olduğu gibi daha yoğun metal, silikat malzemeden ayrılarak gezegenimsi cismin merkezine doğru çöker ve çekirdeğini oluşturur. Gezegenimsi cisim katılaştıktan sonra, başka bir gezegenimsi cisimle çarpışarak parçalanır. Özellikle Antarktika gibi düşen meteorik malzemenin çoğunun elde edildiği toplanma bölgelerinde demir meteoritlerinin bolluğunun düşük olması sebebiyle, demir meteoritlerinin düşme oranının %5'ten daha düşük olma olasılığı mümkündür. Bu, bir fark etme yanlılığıyla açıklanabilir; sıradan kişilerin metal kütlesini diğer meteorit türlerine göre fark etmeleri ve ortaya çıkarma olasılıkları daha yüksektir. Antarktika'daki toplam buluntulara göre demir meteoritlerin bolluğu %0,4'tür.<ref name="metbull1"/><ref name="metbull2"/>

[[Taşsı-demir meteorit]]ler geriye kalan %1'i oluşturur. Bunlar, demir-nikel metal ile [[silikat]] minerallerinin karışımıdır. [[Pallasit]]ler adı verilen bir türün, demir meteoritlerinin kaynaklandığı çekirdek bölgelerinin üzerindeki sınır bölgesinde oluştuğu düşünülmektedir. Taşsı-demir meteoritlerin diğer önemli türü ise [[mesosiderit]]lerdir.

[[Tektit]]lerin (Yunanca ''tektos'' erimiş anlamına gelir) kendileri meteorit değildir, fakat çoğu bilim insanına göre Dünya'nın yüzeyine büyük meteoritlerin çarpması sonucu oluşan birkaç santimetre boyutundaki doğal cam nesnelerdir. Birkaç araştırmacı tektitlerin [[Ay]]'dan volkanik püskürme yoluyla geldiğini savunmuş olsa da, bu teori son birkaç on yılda büyük ölçüde destek kaybetmiştir.

== Sıklık ==
{{ayrıca bakınız|Dünya'ya yakın cisim#Dünya'ya Yakın Cisimlerin tehdidi|l1=Dünya'ya Yakın Cisimlerin tehdidi}}
[[Dosya:NWA 778 El Mahbes meteorite - 200705.jpg|küçükresim|upright=1.02|[[Batı Sahra]]'dan LL6 türü bir taşsı meteorit, "Al Mahbes".]]
Herhangi bir günde Dünya'ya çarpan en büyük meteoritin çapı muhtemelen {{dönüştür|40|cm|in|abbr=off}} civarında, herhangi bir yılda yaklaşık {{dönüştür|4|m|spell=in|}} ve herhangi bir yüzyılda yaklaşık {{cvt|20|m||}} olacaktır. Bu istatistikler aşağıdaki yöntemle elde edilir:

Dünya'nın en az {{dönüştür|5|cm|in|abbr=off|spell=in}} ile yaklaşık {{dönüştür|300|m|ft|abbr=off}} aralığındaki bir göktaşıyla karşılaşma oranı aşağıdaki kuvvet-yasası dağılımına uyar:

:<math>N(>D) = 37 D^{-2.7}\ </math>

burada ''N'' (>''D''), bir yıl içinde ''D'' metre çapında Dünya'ya çarpması beklenen nesnelerin sayısıdır.<ref name="Nature-01238"/> Bu, yerden ve uzaydan görülen parlak göktaşlarına ilişkin gözlemlerle, [[Dünya'ya yakın asteroit]] araştırmalarına dayanır. Çapı {{cvt|300|m||}} üzerinde olanlarda tahmin edilen oran biraz daha yüksektir ve her birkaç milyon yılda bir (bir teraton [[TNT eşdeğeri]]) {{cvt|2|km||}} çapındaki bir asteroit, kuvvet-yasası kestirim tahmininin öngördüğünden yaklaşık 10 kat daha sık bir şekilde Dünya'ya çarpar.

== Kimya ==
Mart 2015'te NASA'dan bilim insanları, [[dış uzay]] koşulları altındaki laboratuvarda, meteoritlerde bulunan [[pirimidin]] gibi başlangıç kimyasalları kullanılarak, [[DNA]] ve [[RNA]] içinde bulunan [[urasil]], [[sitozin]] ve [[timin]] gibi karmaşık [[organik bileşik]]lerin oluşturulduğunu bildirdiler. Pirimidin ve [[polisiklik aromatik hidrokarbon]]lar (PAH'lar) bilim insanlarına göre, [[kırmızı dev]] yıldızlarda veya [[yıldızlararası toz]] ve gaz bulutlarında oluşmuş olabilir.<ref name="NASA-20150303"/>

Ocak 2018'de araştırmacılar, Dünya'da bulunan 4,5 milyar yıllık meteoritlerin sıvı su ile birlikte yaşam için gerekli olan prebiyotik kompleks organik maddeleri de içerdiğini buldu.<ref name="EA-20180110"/><ref name="SA-20180110"/>

Kasım 2019'da bilim insanları, [[riboz]] da dahil olmak üzere göktaşlarında ilk kez şeker moleküllerini tespit ettiklerini bildirdiler. Bu da [[asteroit]]lerdeki kimyasal süreçlerin yaşam için temel olan bazı organik bileşikler üretebileceğini önermekte ve Dünya'daki DNA tabanlı bir [[Abiyogenez|yaşam kökeninden]] önce bir [[RNA dünyası hipotezi|RNA dünyası]] fikrini desteklemektedir.<ref name="NASA-20191118"/><ref name="PNAS-20191118"/>

Nisan 2022'de bir Japon grubu, karbon açısından zengin meteoritlerin içinde [[adenin]] (A), [[timin]] (T), [[guanin]] (G), [[sitozin]] (C) ve [[urasil]] (U) bulduklarını bildirdi. Bu bileşikler, Dünya'daki tüm [[yaşam]]ın [[genetik kod]]u olan [[DNA]] ve [[RNA]]'nın yapı taşlarıdır. Bu bileşikler ayrıca dış uzay koşullarını taklit eden laboratuvar ortamlarında da kendiliğinden oluşmuştur.<ref name="NC-20220426"/><ref name="LS-20220428"/>

== Aşınma ==
{{ayrıca bakınız|Meteorit aşınması}}
Çoğu meteorit, Güneş Sistemi'nin erken dönemlerine tarihlenir ve Dünya'daki en eski mevcut malzemelerdir. Bir meteoritin yaşadığı değişiklik derecesini ölçmek için su, tuz, oksijen vb. nedenlerle oluşan karasal [[Meteorit aşınması|aşınma]] etkisinin analizi kullanılır. Antarktika ve çöllerden alınan örnekler üzerinde çeşitli niteliksel aşınma etkisi indeksleri uygulanmıştır.<ref name=weatheringofchondritic/>

En yaygın olarak kullanılan aşınma etkisi ölçeği [[sıradan kondrit]]ler için kullanılır ve [[Meteorit aşınması#Aşınma ölçekleri|W0]] (bozulmamış durum) ile [[Meteorit aşınması#Aşınma ölçekleri|W6]] (yoğun değişiklik) arasında değişir.

=== Fosil meteoritler ===
"Fosil" meteoritler bazen jeologlar tarafından keşfedilir. Bunlar uzak bir geçmişte Dünya'ya düşen, mineralojik ve jeokimyasal çalışmalar yoluyla tanınabilecek kadar tortul yataklarında korunmuş olan yüksek derecede aşınmış meteorit kalıntılarını temsil ederler. İsveç'teki Thorsberg [[kireç taşı]] ocağında, [[Ordovisiyen]] döneminden yaklaşık yüz adetten fazla sayıda "fosil" meteorit ortaya çıkarılmıştır. Çoğunluğu aşırı aşınma etkisine maruz kalmış L-kondritlerdir ve petrografik bir mikroskop altında hala orijinal meteoriti andırır, fakat orijinal malzemenin yerini neredeyse tamamen karasal ikincil mineralizasyon almıştır. Dünya dışı kökenini göstermek için izotop analizi ile [[Kalıntı (jeoloji)|kalıntı]] spinel taneleri kullanılmıştır. Bu, mineral meteoritlerde yaygın bir şekilde bulunur, suda çözünmez ve karasal aşınma etkisi ortamında kimyasal olarak değişmeden kalabilir. Bilim insanları, Rusya ve Çin'de de bulunan bu meteoritlerin hepsinin [[Ordovisiyen meteor olayı|aynı kökenden]], [[Jüpiter]] ile [[Mars]] arasında meydana gelen bir çarpışmadan kaynaklandığına inanırlar.<ref name="Heck"/><ref name="Muller"/><ref name="fieldmuseum"/><ref name="Boehnlein"/> Bu "fosil" meteoritlerden biri olan [[Österplana 065]], artık Dünya'ya düşmediği anlamında "soyu tükenmiş" ve ana cisminin [[Dünya'ya yakın cisim]]ler rezervuarından tamamen tükendiği ayrı bir göktaşı türünü temsil ediyor gibi görünüyor.<ref name="New Material"/>

<!--
== Toplanma ==
{{ayrıca bakınız|Çarpma olayları}}

=== Düşüşler ===

=== Buluntular ===

== Ayrıca bakınız ==
{{div col|colwidth=20em}}
* [[Atmospheric focusing]]
*[[Barringer Medal]]
* [[Glossary of meteoritics]]
* [[List of impact craters on Earth]]
* [[List of Martian meteorites]]
* [[List of meteorite minerals]]
* [[List of rocks on Mars]]
* [[List of possible impact structures on Earth]]
* [[Meteor shower]]
* [[Meteorite find]]
* [[Meteoroid]]
* [[Micrometeorite]]
* [[Panspermia]]
{{div col end}}
-->

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|refs=

<ref name="McSween">{{Kitap kaynağı |başlık=Meteorites and their parent planets |url=https://archive.org/details/meteoritestheirp0000mcsw_x6f3 |soyadı=McSween |ad= Harry |tarih=1999 |yayıncı=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-58303-9 |basım=2.|yer=Cambridge |oclc=39210190}}</ref>

<ref name="WoodsHoleUSGS">{{Kaynak |yazar=C. Wylie Poag |url=https://woodshole.er.usgs.gov/epubs/bolide/introduction.html |bölüm=Introduction: What is a Bolide? |başlık=The Chesapeake Bay Bolide: Modern Consequences of an Ancient Cataclysm |tarih=1 Nisan 1998 |yayıncı=US Geological Survey, Woods Hole Field Center |erişimtarihi=16 Eylül 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110905043743/http://woodshole.er.usgs.gov/epubs/bolide/introduction.html |arşivtarihi=5 Eylül 2011 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="McSween1976">{{Akademik dergi kaynağı 
|soyadı=McSween |ad=Harry Y. Jr. |yıl=1976 |başlık=A new type of chondritic meteorite found in lunar soil |dergi=Earth and Planetary Science Letters |cilt=31 |sayı=2 |sayfalar=193-199|doi=10.1016/0012-821X(76)90211-9 |bibcode=1976E&PSL..31..193M}}</ref>

<ref name="Rubin">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı=Rubin |ad=Alan E. |yıl=1997 |başlık=The Hadley Rille enstatite chondrite and its agglutinate-like rim: Impact melting during accretion to the Moon |dergi=Meteoritics & Planetary Science |cilt=32 |sayı=1 |sayfalar=135-141|bibcode=1997M&PS...32..135R |doi=10.1111/j.1945-5100.1997.tb01248.x }}</ref>

<ref name="JPL">{{Haber kaynağı |başlık=Opportunity Rover Finds an Iron Meteorite on Mars |yayıncı=JPL |tarih=19 Ocak 2005 |url=http://marsrovers.jpl.nasa.gov/newsroom/pressreleases/20050119a.html |erişimtarihi=12 Aralık 2006 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131115192643/http://marsrovers.jpl.nasa.gov/newsroom/pressreleases/20050119a.html |arşivtarihi=15 Kasım 2013 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="usra">{{Web kaynağı | url = http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=%2A&sfor=names&ants=&falls=yes&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=All&srt=year&categ=All&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal%20table&dr=&page=1 | başlık = Meteoritical Bulletin | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 9 Ekim 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160822210851/http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=*&sfor=names&ants=&falls=yes&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=All&srt=year&categ=All&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal | arşivtarihi = 22 Ağustos 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>

<ref name="Chapman">{{Rapor kaynağı |ad1=Clark R. |soyadı1=Chapman |ad2=Daniel D. |soyadı2=Durda |ad3=Robert E. |soyadı3=Gold |başlık=The Comet/Asteroid Impact Hazard: A Systems Approach |yıl=2001 |url=http://www.internationalspace.com/pdf/NEOwp_Chapman-Durda-Gold.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304002442/http://www.internationalspace.com/pdf/NEOwp_Chapman-Durda-Gold.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |yayıncı=Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory |ile=International Space Consultants}}</ref>

<ref name="impacteffects">[http://www.lpl.arizona.edu/impacteffects/ Make your own impact at the University of Arizona] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100505045106/http://www.lpl.arizona.edu/impacteffects/ |tarih=5 Mayıs 2010 }}. Lpl.arizona.edu. 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="Bland">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Bland|ad1=P.A. |soyadı2= Artemieva |yıl=2006 |ad2=Natalya A.|başlık=The rate of small impacts on Earth |dergi= Meteoritics and Planetary Science |cilt=41 |sayı=4 |sayfalar=607-631|bibcode=2006M&PS...41..607B |doi=10.1111/j.1945-5100.2006.tb00485.x|s2cid=54627116 }}</ref>

<ref name="Maier">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Maier |ad1=W.D.
|ad2=M. A. G. |soyadı2=Andreoli |ad3=I. |soyadı3=McDonald |ad4=M. D. |soyadı4=Higgins |ad5=A. J.|soyadı5=Boyce |ad6=A. |soyadı6=Shukolyukov |ad7=G. W. |soyadı7=Lugmair |ad8=L. D. |soyadı8=Ashwal |ad9=P. |soyadı9=Gräser |başlık=Discovery of a 25-cm asteroid clast in the giant Morokweng impact crater, South Africa |dergi=Nature |cilt=441 |sayfalar=203-206|yıl=2006 |doi=10.1038/nature04751 |pmid=16688173 |sayı=7090|bibcode= 2006Natur.441..203M |yazarlarıgöster=9 |soyadı10=Ripley |ad10=E. M. |soyadı11=Hart |ad11=R. J. |s2cid=4373614
}}</ref>

<ref name="Sears">{{Kitap kaynağı 
|soyadı1=Sears |ad1=D. W. |yıl=1978|başlık=The Nature and Origin of Meteorites |url=https://archive.org/details/natureoriginofme0000sear |yayıncı=Oxford Univ. Press |yer=New York |isbn=978-0-85274-374-4}}</ref>

<ref name="metbull16885">[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16885 Fall of the Muzaffarpur iron meteorite] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210113072108/https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16885 |tarih=13 Ocak 2021 }}. Lpi.usra.edu (11 Nisan 1964). 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="metbull15486">[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=15486 Fall of the Menziswyl stone] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210113072017/https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=15486 |tarih=13 Ocak 2021 }}. Lpi.usra.edu (29 Temmuz 2006). 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="harvard">[http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1934PA.....42...59W&defaultprint=YES&filetype=.pdf The Temperature of Meteorites] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210427233755/http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1934PA.....42...59W&defaultprint=YES&filetype=.pdf |tarih=27 Nisan 2021 }}. articles.adsabs.harvard.edu (Şubat 1934). 28 Mayıs 2014 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="Norton">{{Kitap kaynağı|soyadı1=Norton|ad1=O. Richard|url=https://books.google.com/books?id=OMgDhc8d7v4C&q=meteorite+size+distribution+%22strewn+field%22&pg=PA183|başlık=Field Guide to Meteors and Meteorites|soyadı2=Chitwood|ad2=Lawrence|tarih=25 Mayıs 2008|yayıncı=Springer Science & Business Media|isbn=978-1-84800-157-2|sayfa=184|dil=İngilizce}}</ref>

<ref name="Krot:2007">{{Kitap kaynağı |cilt=1 |başlık=Treatise on Geochemistry |bölüm=1.05 Classification of Meteorites |doi=10.1016/B0-08-043751-6/01062-8 |isbn=978-0-08-043751-4 |ad1=A.N. |soyadı1=Krot |ad2=K. |soyadı2=Keil |ad3=E.R.D. |soyadı3=Scott |ad4=C.A. |soyadı4=Goodrich |ad5=M.K. |soyadı5=Weisberg |editör-soyadı=Holland|editör-ad=Heinrich D. |editör2-ad=Karl K.|editör2-soyadı=Turekian |sayfalar=83-128|yayıncı=Elsevier Ltd |yıl=2007}}</ref>

<ref name="mbdb-2011">[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php Meteoritical Bulletin Database] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130629182647/http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php |tarih=29 Haziran 2013 }}. Lpi.usra.edu (1 Ocak 2011). 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="nhm">[http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/research-curation/projects/metcat// The NHM Catalogue of Meteorites] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080330004011/http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/research-curation/projects/metcat// |tarih=30 Mart 2008 }}. Internt.nhm.ac.uk. 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="metbase.de">[http://www.metbase.de/ MetBase] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160603040235/http://www.metbase.de/ |tarih=3 Haziran 2016 }}. Metbase.de. 17 Aralık 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>

<ref name="ceresvesta">{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/mission_pages/dawn/ceresvesta/ |başlık= Dawn's Targets – Vesta and Ceres |yayıncı= Nasa.gov |tarih= 12 Temmuz 2011 |erişimtarihi= 4 Mayıs 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20091005080519/http://www.nasa.gov/mission_pages/dawn/ceresvesta/ | arşivtarihi = 5 Ekim 2009}}</ref>

<ref name="Wasson">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vesta and extensively melted asteroids: Why HED meteorites are probably not from Vesta |dergi=Earth and Planetary Science Letters |yıl=2013 |doi=10.1016/j.epsl.2013.09.002 |bibcode=2013E&PSL.381..138W |cilt=381 |sayfalar=138-146|soyadı1=Wasson |ad1=John T. }}</ref>

<ref name="metbull1">{{Web kaynağı | url = http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=%2A&sfor=names&ants=&falls=&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=Antarctica&srt=name&categ=Iron+meteorites&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal%20table&dr=&page=1 |başlık= Meteoritical Bulletin: Antarctic Iron Meteorites | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 11 Ekim 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201129023051/https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=*&sfor=names&ants=&falls=&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=Antarctica&srt=name&categ=Iron+meteorites&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal | arşivtarihi = 29 Kasım 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>

<ref name="metbull2">{{Web kaynağı | url = http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=%2A&sfor=names&ants=&falls=&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=Antarctica&srt=name&categ=All&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal%20table&dr=&page=1 |başlık= Meteoritical Bulletin: All Antarctic Meteorites | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 11 Ekim 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160823031439/http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=*&sfor=names&ants=&falls=&valids=&stype=contains&lrec=50&map=ge&browse=&country=Antarctica&srt=name&categ=All&mblist=All&rect=&phot=&snew=0&pnt=Normal | arşivtarihi = 23 Ağustos 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>

<ref name="Nature-01238">{{Akademik dergi kaynağı |ad1=Peter |soyadı1=Brown |ad2=Richard E. |soyadı2=Spalding |ad3=Douglas O. |soyadı3=ReVelle |ad4=Edward |soyadı4=Tagliaferri |ad5=Simon P. |soyadı5=Worden |başlık=The flux of small near-Earth objects colliding with the Earth |dergi=[[Nature (dergi)|Nature]] |cilt=420 |sayı=6913 |sayfalar=294-296|tarih=21 Eylül 2002 |doi=10.1038/nature01238 |pmid=12447433 |bibcode=2002Natur.420..294B |s2cid=4380864 }}</ref>

<ref name="NASA-20150303">{{Web kaynağı |soyadı= Marlaire |ad= Ruth |başlık= NASA Ames Reproduces the Building Blocks of Life in Laboratory | url = http://www.nasa.gov/content/nasa-ames-reproduces-the-building-blocks-of-life-in-laboratory |tarih= 3 Mart 2015 |iş= [[NASA]] |erişimtarihi= 5 Mart 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150305083306/http://www.nasa.gov/content/nasa-ames-reproduces-the-building-blocks-of-life-in-laboratory | arşivtarihi = 5 Mart 2015}}</ref>

<ref name="EA-20180110">{{Haber kaynağı |author=Lawrence Berkeley National laboratory Staff |başlık=Ingredients for life revealed in meteorites that fell to Earth – Study, based in part at Berkeley Lab, also suggests dwarf planet in asteroid belt may be a source of rich organic matter |url=https://www.eurekalert.org/pub_releases/2018-01/dbnl-ifl010918.php |tarih=10 Ocak 2018 |iş=American Association for the Advancement of Science |erişimtarihi=11 Ocak 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201208032857/https://www.eurekalert.org/pub_releases/2018-01/dbnl-ifl010918.php |arşivtarihi=8 Aralık 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="SA-20180110">{{Akademik dergi kaynağı |author=Chan, Queenie H. S. |yazarlarıgöster=etal |başlık=Organic matter in extraterrestrial water-bearing salt crystals |tarih=10 Ocak 2018 |dergi=[[Science Advances]] |cilt=4 |sayfalar=eaao3521|sayı=1, eaao3521 |doi=10.1126/sciadv.aao3521 |pmid=29349297 |pmc=5770164 }}</ref>

<ref name="NASA-20191118">{{Haber kaynağı |soyadı1=Steigerwald |ad1=Bill |soyadı2=Jones |ad2=Nancy |soyadı3=Furukawa |ad3=Yoshihiro |başlık=First Detection of Sugars in Meteorites Gives Clues to Origin of Life |url=https://www.nasa.gov/press-release/goddard/2019/sugars-in-meteorites |tarih=18 Kasım 2019 |iş=[[NASA]] |erişimtarihi=18 Kasım 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210115022856/https://www.nasa.gov/press-release/goddard/2019/sugars-in-meteorites/ |arşivtarihi=15 Ocak 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="PNAS-20191118">{{Akademik dergi kaynağı |author=Furukawa, Yoshihiro |yazarlarıgöster=et al. |başlık=Extraterrestrial ribose and other sugars in primitive meteorites |tarih=18 Kasım 2019 |dergi=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |cilt=116 |sayı=49 |sayfalar=24440-24445|doi=10.1073/pnas.1907169116 |pmid=31740594 |pmc=6900709 |bibcode=2019PNAS..11624440F }}</ref>

<ref name="NC-20220426">{{Akademik dergi kaynağı |author=Oba, Yasuhiro |yazarlarıgöster=et al |başlık=Identifying the wide diversity of extraterrestrial purine and pyrimidine nucleobases in carbonaceous meteorites |tarih=26 Nisan 2022 |dergi=Nature Communications |cilt=13 |sayı=2008 |sayfa=2008 |doi=10.1038/s41467-022-29612-x |pmid=35473908 |pmc=9042847 |bibcode=2022NatCo..13.2008O }}</ref>

<ref name="LS-20220428">[https://www.livescience.com/more-DNA-building-blocks-found-in-meteorites "These meteorites contain all of the building blocks of DNA"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20230815162013/https://www.livescience.com/more-DNA-building-blocks-found-in-meteorites |tarih=15 Ağustos 2023 }}, LiveScience, 28 Nisan 2022</ref>

<ref name=weatheringofchondritic>P. A. Bland, M. E. Zolensky, G. K. Benedix, M. A. Sephton. ''"[http://www.lpi.usra.edu/books/MESSII/9041.pdf Weathering of Chondritic Meteorites] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201020152316/http://www.lpi.usra.edu/books/MESSII/9041.pdf |tarih=20 Ekim 2020 }}"''</ref>

<ref name="Heck">{{web kaynağı |soyadı1=Heck |ad1=Philipp |başlık=Fossil Meteorites Arrive at The Field Museum |url=https://www.fieldmuseum.org/blog/fossil-meteorites-arrive-field-museum |yayıncı=Field Museum of Natural History |erişimtarihi=4 Mart 2022 |tarih=12 Kasım 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220304230320/https://www.fieldmuseum.org/blog/fossil-meteorites-arrive-field-museum |arşivtarihi=4 Mart 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="Muller">{{cite CiteSeerX |last1=Muller |first1=Thomas |title=A rain of L-Chondrites in the Thorsberg quarry at Kinnekulle, southern Sweden |citeseerx=10.1.1.492.9937 }}</ref>

<ref name="fieldmuseum">{{web kaynağı |başlık=Fossil Meteorites |url=https://meteorites.fieldmuseum.org/outreach/exhibit/fossil-meteorites |website=meteorites.fieldmuseum.org |yayıncı=Field Museum |erişimtarihi=27 Ağustos 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220827145124/https://meteorites.fieldmuseum.org/outreach/exhibit/fossil-meteorites |arşivtarihi=27 Ağustos 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="Boehnlein">{{web kaynağı |soyadı1=Boehnlein |ad1=David |başlık=The story of the fossil meteorites |url=https://www.astronomy.com/news/2017/11/the-story-of-the-fossil-meteorites |website=Astronomy.com |yayıncı=Astronomy Magazine |erişimtarihi=27 Ağustos 2022 |tarih=29 Kasım 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220827145125/https://www.astronomy.com/news/2017/11/the-story-of-the-fossil-meteorites |arşivtarihi=27 Ağustos 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>

<ref name="New Material">{{dergi kaynağı|soyadı1=Schmitz|ad1=B.|soyadı2=Yin|ad2=Q. -Z|soyadı3=Sanborn|ad3=M.E.|soyadı4=Tassinari|ad4=M.|soyadı5=Caplan|ad5=C.E.|soyadı6=Huss|ad6=G.R.|başlık=A new type of solar-system material recovered from Ordovician marine limestone|dergi=Nature Communications|tarih=14 Haziran 2016|cilt=7|sayfa=11851|doi=10.1038/ncomms11851|pmid=27299793|pmc=4911632|bibcode=2016NatCo...711851S}}</ref>

}}

== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20060708062414/http://www.meteorite.com/news/index.htm Güncel meteorit haber makaleleri {{ing}}]
* [http://www.bimsociety.org The British and Irish Meteorite Society]
* [http://www.nhm.ac.uk/research-curation/projects/metcat/ Doğa Tarihi Müzesi'nin meteorit kataloğu veritabanı]
* [http://www.meteoriticalsociety.org/ Meteoritical Society]
* [https://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase/ Earth Impact Database] 
* Tableau Yazılımından [https://public.tableau.com/app/profile/ramon.martinez/viz/meteorite_fall_on_earth/Meteoritefallonearthvisualized Dünya'ya çarpan tüm meteoritlerin kayıtları]
*[http://www.thespacecollective.com/blog/meteor-impact-craters/ Dünyadaki Meteor Çarpma Kraterleri]

{{Meteoritler}}
{{Dünya'daki çarpma kraterleri}}
{{Güneş Sistemi}}
{{Küçük Güneş sistemi cisimleri}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Güneş Sistemi]]
[[Kategori:Meteoritler| ]]
[[Kategori:Jeofizik]]