Meteoroit sayfasının kaynağını görüntüle

{{Yönlendirme|Meteor||Meteor (anlam ayrımı)}}
[[Dosya:Meteoroid meteor meteorite.gif|küçükresim|upright=1.5|Bir ''meteoroit''{{'}}in atmosfere girişi, bir ''[[meteor]]'' haline gelişi ve Dünya'nın yüzeyine bir ''[[meteorit]]'' olarak çarpışı]]

'''Meteoroit''',<ref>{{ansiklopedi kaynağı |url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/meteoroid |başlık=meteoroid |ansiklopedi=Cambridge English Dictionary |erişim-tarihi=10 Mayıs 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210418021357/https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/meteoroid |arşivtarihi=18 Nisan 2021 |ölüurl=hayır }}</ref> [[dış uzay]]da bulunan küçük bir kaya veya metal cisimdir. Meteoroitler, ''[[asteroit]]ler''den önemli ölçüde daha küçük ve boyutları taneciklerden bir metreye kadar değişen nesneler olarak ayırt edilirler.<ref name="Rubin2010">{{dergi kaynağı
  |soyadı1=Rubin |ad1=Alan E.
  |soyadı2=Grossman |ad2=Jeffrey N.
  |başlık=Meteorite and meteoroid: New comprehensive definitions
  |dergi=Meteoritics & Planetary Science
  |cilt=45 |sayı=1 |sayfalar=114-122|tarih=January 2010
  |bibcode=2010M&PS...45..114R
  |doi= 10.1111/j.1945-5100.2009.01009.x |s2cid=129972426
 }})</ref> Meteoroitlerden daha küçük nesneler, ''[[mikrometeoroit]]'' veya ''[[uzay tozu]]'' olarak sınıflandırılır.<ref name="Rubin2010" /><ref name="difference">{{haber kaynağı
 |url=http://www.universetoday.com/36398/what-is-the-difference-between-asteroids-and-meteorites/
 |başlık=What is the difference between asteroids and meteorites
 |ad=Nancy
 |soyadı=Atkinson
 |tarih=2 Haziran 2015
 |çalışma=Universe Today
 |erişimtarihi=30 Eylül 2023
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210418021404/https://www.universetoday.com/36398/what-is-the-difference-between-asteroids-and-meteorites/
 |arşivtarihi=18 Nisan 2021
 |ölüurl=hayır
 }}</ref><ref>{{web kaynağı
 |url=http://www.thefreedictionary.com/meteoroid
 |yayıncı=The Free Dictionary
 |başlık=meteoroids
 |erişimtarihi=1 Ağustos 2015
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210418021441/https://www.thefreedictionary.com/meteoroid
 |arşivtarihi=18 Nisan 2021
 |ölüurl=hayır
 }}</ref> Pek çoğu [[kuyruklu yıldız]]lardan veya asteroitlerden gelen parçalardır, diğerleri ise [[Ay]] veya [[Mars]] gibi gök cisimlerinden [[Çarpma olayları|çarpma etkisiyle]] fırlatılmış olan [[uzay enkazı]]dır.<ref>{{web kaynağı
 |url=http://education.nationalgeographic.co.uk/encyclopedia/meteoroid/
 |başlık=Meteoroid
 |çalışma=National Geographic
 |erişimtarihi=24 Ağustos 2015
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151007141358/https://education.nationalgeographic.co.uk/encyclopedia/meteoroid/
 |arşivtarihi=7 Ekim 2015
}}</ref><ref>{{web kaynağı
 |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Meteors&Display=OverviewLong
 |başlık=Meteors & Meteorites
 |çalışma=NASA
 |erişimtarihi=1 Ağustos 2015
 |arşivtarihi=26 Aralık 2003
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20031226135836/http://www.solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Meteors&Display=OverviewLong
 }}</ref><ref>{{web kaynağı
 |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/asteroids/overview/fastfacts.html
 |başlık=Asteroid Fast Facts
 |yayıncı=NASA
 |tarih=31 Mart 2014
 |erişimtarihi=1 Ağustos 2015
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210113053658/https://www.nasa.gov/mission_pages/asteroids/overview/fastfacts.html
 |arşivtarihi=13 Ocak 2021
 |ölüurl=hayır
 }}</ref>

'''Meteor''' veya '''yıldız kayması''' (akan yıldız), bir meteoroitin, kuyruklu yıldızın veya asteroitin [[Atmosfere giriş|Dünya'nın atmosferine girişinin]] görünür geçişi olarak tanımlanır. Genellikle {{dönüştürme|20|km/s|km/h mph|abbr=on|-3}} üzerinde bir hızla hareket eden nesnenin aerodinamik ısınması hem parlayan cisimden, hem de ardında bıraktığı parçacıkların izinden bir ışık şeridi oluşturur. Meteorlar genellikle deniz seviyesinin yaklaşık {{cvt|100|km|mi}} üzerinde görünür hale gelir. Birkaç saniye veya dakika arayla ortaya çıkan ve gökyüzünde aynı sabit noktadan geliyormuş gibi görünen meteor dizisine '''meteor yağmuru''' denir.

Tahminen 25 milyon meteoroit, mikrometeoroit ve diğer [[uzay enkazı]] her gün Dünya'nın atmosferine girer,<ref>{{haber kaynağı |soyadı=Lidz |ad=Franz |url=https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/oldest-material-smithsonian-institution-came-outer-space-180971017/ |başlık=The Oldest Material in the Smithsonian Institution Came From Outer Space |çalışma=Smithsonian |tarih=9 Ocak 2019 |erişim-tarihi=9 Ocak 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190103210842/https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/oldest-material-smithsonian-institution-came-outer-space-180971017/ |arşivtarihi=3 Ocak 2019 |ölüurl=hayır }}</ref> bu da her yıl atmosfere 15.000 ton malzemenin girdiği anlamına gelir.<ref>{{bölüm kaynağı
 |ad=Stuart
 |soyadı=Gary
 |başlık=Survey finds not all meteors the same
 |seri=ABC Science
 |ağ=ABC
 |yayıntarihi=22 Aralık 2011
 |url=http://www.abc.net.au/science/articles/2011/12/22/3396756.htm
 |erişim-tarihi=30 Eylül 2023
 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210418021431/https://www.abc.net.au/science/articles/2011/12/22/3396756.htm
 |arşivtarihi=18 Nisan 2021
 |ölüurl=hayır
 }}</ref>

Orijinal nesne (meteoroit) atmosfere girdiğinde, [[Sürtünme kuvveti|sürtünme]], [[basınç]] ve atmosferik gazlarla [[Kimyasal reaksiyon|kimyasal etkileşimler]] gibi çeşitli faktörler cismin ısınmasına ve enerji yaymasına neden olur. Daha sonra bu cisim bir meteor haline gelir ve kayan yıldız olarak da bilinen bir ateş topu oluşturur. Gök bilimciler en parlak meteor örneklerini "[[bolit]]ler" olarak adlandırır. Yüzeye çarptığında ise cisim bir ''[[meteorit]]'' haline gelir. Meteoritlerin boyutları büyük farklılıklar göstermektedir. Jeologlar için bolit, bir çarpma krateri oluşturacak kadar büyük bir meteorittir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.usgs.gov/centers/whcmsc | başlık = Woods Hole Coastal and Marine Science Center {{!}} U.S. Geological Survey | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | çalışma = www.usgs.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181009214435/https://www.usgs.gov/centers/whcmsc | arşivtarihi = 9 Ekim 2018}}</ref>
[[Dosya:Взрыв_метеорита_над_Челябинском_15_02_2013_avi-iCawTYPtehk.ogv|küçükresim|2013'te Rusya'nın Çelyabinsk Oblastı üzerinde patlayan çok parlak bir ateş topunun görüntüsü.]]
Atmosferden geçerken ve Dünya'ya çarparken gözlemlendikten sonra hâlâ bütünlüğünü koruyan göktaşları [[meteorit düşüşü]] olarak adlandırılır. Kalıntıları ise [[meteorit buluntusu]] olarak bilinir.

Meteoritler;

# Çoğunlukla silikat minerallerinden oluşan kayaçlar <u>taşlı meteoritler</u>
# Büyük ölçüde ferronikelden oluşan <u>demir meteoritler</u> ve 
# Büyük miktarlarda hem metalik hem de [[kayaç]] malzeme içeren <u>taşsı-demir meteoritler</u>

olmak üzere üç geniş kategoriye ayrılmıştır. Modern [[meteorit sınıflandırması|sınıflandırma]] şemaları meteoritleri yapılarına, kimyasal ve izotopik bileşimlerine ve [[Mineroloji|mineralojilerine]] göre gruplara ayırır. Çapı ~1&nbsp;mm'den küçük "göktaşları" ''[[mikrometeorit]]'' olarak sınıflandırılır, ancak mikrometeoritler tipik olarak atmosferde tamamen erimeleri ve Dünya'ya söndürülmüş damlacıklar olarak düşmeleri bakımından meteoritlerden farklıdır. Dünya dışı meteoritler Ay'da ve Mars'ta da bulunmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A new type of chondritic meteorite found in lunar soil|sayı=2|sayfalar=193-199|dergi=Earth and Planetary Science Letters|yıl=1976|cilt=31|doi=10.1016/0012-821X(76)90211-9|soyadı=McSween|ad=Harry Y. Jr.|yazarbağı=Harry McSween|bibcode=1976E&PSL..31..193M}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Hadley Rille enstatite chondrite and its agglutinate-like rim: Impact melting during accretion to the Moon|sayı=1|sayfalar=135-141|dergi=Meteoritics & Planetary Science|yıl=1997|cilt=32|doi=10.1111/j.1945-5100.1997.tb01248.x|soyadı=Rubin|ad=Alan E.|bibcode=1997M&PS...32..135R|doi-access=ücretsiz}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://marsrovers.jpl.nasa.gov/newsroom/pressreleases/20050119a.html|başlık=Opportunity Rover Finds an Iron Meteorite on Mars|erişimtarihi=12 Aralık 2006|tarih=19 Ocak 2005|yayıncı=JPL|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131115192643/http://marsrovers.jpl.nasa.gov/newsroom/pressreleases/20050119a.html|arşivtarihi=15 Kasım 2013|ölüurl=hayır}}</ref>

Meteor kelimesinin kökü Yunanca ''meteōros''<nowiki/>'tan gelir ve "havada yüksek" anlamına gelmektedir.<ref name="M-W">{{ansiklopedi kaynağı
|bölüm=meteor
 |sözlük= Merriam-Webster Dictionary
 |entry-url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/meteor
 | erişim-tarihi = 21 Eylül 2014}}
</ref><ref>{{kitap kaynağı
 | soyadı = Bronshten
 | ad = V. A.
 | başlık = Physics of Meteoric Phenomena
 | yayıncı = Springer Science & Business Media
 | seri = Science
 | yıl=2012
 | sayfa = 358
 | url =https://books.google.com/books?id=snL8CAAAQBAJ&q=meteor+adiabatic+heating&pg=PA5 | isbn = 978-94-009-7222-3
 }}</ref>

Bir meteor Dünya'dan birkaç bin km uzakta gibi görünse de,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.worldcat.org/title/1127541058 | başlık = Night sky with the naked eye : how to find planets, constellations, satellites and other night sky wonders without a telescope {{!}} WorldCat.org | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = İngilizce | çalışma = www.worldcat.org | arşivengelli = evet}}</ref> meteor oluşumu tipik olarak [[mezosfer]] katmanında, 76 ila 100&nbsp;km (250.000 ila 330.000&nbsp;ft) yükseklikte meydana gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.haystack.mit.edu/~pje/meteors/ | başlık = Meteor Observations During Leonid Showers: Preliminary Results | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 5 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220415103039/https://web.archive.org/web/20160305073442/http://www.haystack.mit.edu/~pje/meteors/ | arşivtarihi = 15 Nisan 2022 | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-faq/ | başlık = Meteor FAQs | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = en-US | çalışma = American Meteor Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101213014635/https://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-faq/ | arşivtarihi = 13 Aralık 2010}}</ref>

== Meteoroitler ==
{{Ayrıca bakınız|Mikrometeorit}}
[[Dosya:323213main_Petersmeteorites_946-710.jpg|küçükresim|{{Mpl|2008 TC|3}} [[meteorit]] parçaları 28 Şubat 2009'da [[Sudan]], [[Nübye Çölü|Nubian Çölü'nde]] bulundu.]]
'''Meteoroitler'''<ref>{{Ansiklopedi kaynağı|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/meteoroid|başlık=meteoroid|ansiklopedi=Cambridge English Dictionary|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210418021357/https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/meteoroid|arşivtarihi=18 Nisan 2021|ölüurl=hayır}}</ref> uzayda küçük boyuttaki kayaç veya metalik yapıdaki cisimlerdir.

Meteoritler küçük taneciklerden bir metre genişliğe kadar olan ve genellikle asteroitlerden daha küçük boyuttaki cisimler olarak tanımlanmaktadır.<ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010M%26PS...45..114R|başlık=Meteorite and meteoroid: New comprehensive definitions|tarih=1 Ocak 2010|sayfalar=114-122|çalışma=Meteoritics and Planetary Science|cilt=45|ad=Alan E.|soyadı=Rubin|issn=1086-9379|doi=10.1111/j.1945-5100.2009.01009.x|ad2=Jeffrey N.|soyadı2=Grossman|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220325012225/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010M%26PS...45..114R|arşivtarihi=25 Mart 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Bundan daha küçük olan nesneler ise mikrometeoritler ve [[kozmik toz]] olarak sınıflandırılmaktadır.<ref name=":0" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.universetoday.com/36398/what-is-the-difference-between-asteroids-and-meteorites/ | başlık = What Is The Difference Between Asteroids and Meteorites? | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 2 Haziran 2015 | dil = en-US | çalışma = Universe Today | ad = Nancy | soyadı = Atkinson | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100913173947/https://www.universetoday.com/36398/what-is-the-difference-between-asteroids-and-meteorites/ | arşivtarihi = 13 Eylül 2010}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.thefreedictionary.com/meteoroid |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=10 Mayıs 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20221221153525/https://www.thefreedictionary.com/meteoroid |arşivtarihi=21 Aralık 2022 |ölüurl=hayır }}</ref> Birçoğu asteroitlerin veya kuyruklu yıldızların parçaları olup, bazıları da Ay veya Mars gibi cisimlerden çarpma etkisiyle fırlamış parçacıklardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://education.nationalgeographic.co.uk/encyclopedia/meteoroid/ | başlık = meteoroid - National Geographic Education | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 7 Ekim 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220303090625/https://web.archive.org/web/20151007141358/https://education.nationalgeographic.co.uk/encyclopedia/meteoroid/ | arşivtarihi = 3 Mart 2022 | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Meteors&Display=OverviewLong | başlık = SSE: Planets: Meteoroids: Overview | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 26 Aralık 2003 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20031226135836/http://www.solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Meteors&Display=OverviewLong | arşivtarihi = 26 Aralık 2003 | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/mission_pages/asteroids/overview/fastfacts.html | başlık = Asteroid Fast Facts | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 24 Mart 2015 | dil = İngilizce | çalışma = NASA | ad = NASA Content | soyadı = Administrator | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111108044249/http://www.nasa.gov/mission_pages/asteroids/overview/fastfacts.html | arşivtarihi = 8 Kasım 2011}}</ref>

Bir göktaşı, kuyruklu yıldız veya asteroit [[Atmosfere giriş|Dünya atmosferine]] tipik olarak {{dönüştürme|20|km/s|km/h mph|-3|abbr=on}} aşan bir hızla girdiğinde, o nesnenin [[aerodinamik ısınma]]sı, hem parıldayan nesneden hem de göktaşının ardında bıraktığı parıldayan parçacıkların izinden bir ışık huzmesi üretir. Bu fenomene meteor veya "kayan yıldız" denir. Meteorlar genellikle deniz seviyesinden yaklaşık 100&nbsp;km yükseklikteyken görünür hale gelir. Birkaç saniye veya dakika arayla ve gökyüzündeki aynı sabit noktadan geliyormuş gibi görünen birçok meteor dizisine [[meteor yağmuru]] denir. Bir meteorit, bir meteor olarak atmosferden geçişi sırasında yüzey malzemesinin [[Ablasyon|aşınmasından]] arta kalan ve yere çarpan bir meteor kalıntısıdır.

Her gün tahminen 25 milyon göktaşı, mikrometeoroit ve diğer uzay molozları Dünya atmosferine girmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/oldest-material-smithsonian-institution-came-outer-space-180971017/ | başlık = The Oldest Material in the Smithsonian Institution Came From Outer Space | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = İngilizce | çalışma = Smithsonian Magazine | ad = Smithsonian | soyadı = Magazine | ad2 = Franz | soyadı2 = Lidz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190103210842/https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/oldest-material-smithsonian-institution-came-outer-space-180971017/ | arşivtarihi = 3 Ocak 2019}}</ref> Bu atmosfere tahmini olarak her yıl 15.000 ton malzemenin girmesi anlamına gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.abc.net.au/science/articles/2011/12/22/3396756.htm | başlık = Survey finds not all meteors the same | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 22 Aralık 2011 | dil = en-AU | çalışma = www.abc.net.au | ad = 22 December 2011 Stuart GaryABC | soyadı = Thursday | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120105061048/https://www.abc.net.au/science/articles/2011/12/22/3396756.htm | arşivtarihi = 5 Ocak 2012}}</ref>
[[Dosya:Meteoroid_track_through_aerogel_from_EURECA_mission.jpg|küçükresim|[[Aerojel]]e gömülmüş 10&nbsp;[[Mikrometre|µm]] çapında ve izi 1,5&nbsp;mm uzunluğundaki bir göktaşı.]]
1961'de [[Uluslararası Astronomi Birliği]] (IAU), meteoroiti "''gezegenler arası uzayda hareket eden, bir asteroitten çok daha küçük ve bir atomdan çok daha büyük olan katı bir nesne''" olarak tanımladı.<ref name=":1">{{Web kaynağı | url = https://www.imo.net/resources/glossary/ | başlık = Glossary {{!}} IMO | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161109202722/https://www.imo.net/resources/glossary/ | arşivtarihi = 9 Kasım 2016}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1961JRASC..55..265M|başlık=Meteor News|tarih=1 Aralık 1961|sayfalar=265|çalışma=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|cilt=55|ad=Peter M.|soyadı=Millman|issn=0035-872X|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220929020346/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1961JRASC..55..265M|arşivtarihi=29 Eylül 2022|ölüurl=hayır}}</ref> 1995'te, [[Astronomy & Geophysics|Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society]]'de yazan Beech and Steel, bir meteoroitin 100&nbsp;µm ile 10&nbsp;m (33&nbsp;ft) arasında olacağı yeni bir tanım önerdi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995QJRAS..36..281B|başlık=On the Definition of the Term Meteoroid|tarih=1 Eylül 1995|sayfalar=281|çalışma=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society|cilt=36|ad=M.|soyadı=Beech|issn=0035-8738|ad2=D.|soyadı2=Steel|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230202093707/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995QJRAS..36..281B|arşivtarihi=2 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref> 2010 yılında, 10 m'nin altındaki asteroitlerin keşfedilmesinin ardından, Rubin ve Grossman, ayrımı korumak için önceki meteoroit tanımının 10&nbsp;µm ile bir metre (3&nbsp;ft 3 inç) arasındaki nesnelere yönelik bir revizyonunu önerdiler.<ref name=":0" /> Rubin ve Grossman'a göre, bir asteroitin minimum boyutu, Dünya'ya bağlı teleskoplardan keşfedilebileceklerle verilir, bu nedenle meteoroit ve asteroit arasındaki ayrım belirsizdir. Keşfedilen en küçük asteroitlerden bazıları (H [[Mutlak parlaklık|mutlak parlaklığa]] göre), ''H'' = 33,57 ile {{Mpl|2022 WJ|1}}({{JPL|2022+WJ1}}) ve ''H ='' 33,2 ile {{Mpl|2008 TS|26}}({{JPL|2008+TS26}}) olup, her ikisinin de tahmini boyutu bir metre civarındadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://neo.jpl.nasa.gov/news/news166.html | başlık = Small Asteroid 2009 VA Whizzes By The Earth | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 12 Kasım 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220407064818/https://web.archive.org/web/20091112105500/http://neo.jpl.nasa.gov/news/news166.html | arşivtarihi = 7 Nisan 2022 | ölüurl = evet }}</ref> Nisan 2017'de IAU, tanımının resmi bir revizyonunu kabul ederek boyutu 30&nbsp;µm ile bir metre çap arasında sınırladı, ancak meteora neden olan herhangi bir nesne için bu boyutlardan sapmaya izin verdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imo.net/definitions-of-terms-in-meteor-astronomy-iau/ | başlık = Definitions of terms in meteor astronomy (IAU) {{!}} IMO | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171120072559/https://www.imo.net/definitions-of-terms-in-meteor-astronomy-iau/ | arşivtarihi = 20 Kasım 2017}}</ref>

Meteoroitlerden daha küçük nesneler, mikrometeoroitler ve [[Gezegenler arası toz bulutu|gezegenler arası toz]] olarak sınıflandırılır. [[Küçük Gezegen Merkezi]], "meteoroit" terimini kullanmamaktadır.

=== Bileşenleri ===
Hemen hemen tüm meteoroitler dünya dışı nikel ve demir içerir. Üç ana sınıflandırmaya sahiptirler: demir, taş ve taş-demir. Bazı taş meteoroitler [[kondrül]] olarak bilinen tane benzeri kapanımlar içerir ve [[Kondirit|kondrit]] olarak adlandırılır. Bu özelliklere sahip olmayan taşlı meteoroitlere ise "[[akondrit]]" adı verilir ve tipik olarak dünya dışı magmatik faaliyetlerden oluşurlar; bunlar çok az dünya dışı demir içerirler veya hiç içermezler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://geology.com/meteorites/meteorite-types-and-classification.shtml | başlık = Types of Meteorites: Iron, Stone, Stony-Iron, Lunar, Martian | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | çalışma = geology.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081005101239/https://geology.com/meteorites/meteorite-types-and-classification.shtml | arşivtarihi = 5 Ekim 2008}}</ref> Meteoroitlerin bileşimi, Dünya atmosferinden geçerken yörüngelerinden ve ortaya çıkan meteorun ışık spektrumundan çıkarılabilir. Radyo sinyalleri üzerindeki etkileri de bilgi verir, özellikle de başka türlü gözlemlenmesi çok zor olan gündüz meteorları için yararlıdır. Bu yörünge ölçümlerinden, meteoroitlerin birçok farklı yörüngeye sahip olduğu, bazılarının genellikle bir ana kuyruklu yıldızla ilişkili akışlar halinde kümelendiği (bkz. [[Meteor yağmuru|meteor yağmurları]]), diğerlerinin ise görünüşte düzensiz olduğu bulunmuştur. Meteoroit akışlarından gelen enkaz sonunda başka yörüngelere dağılabilir. Işık spektrumları, yörünge ve ışık eğrisi ölçümleriyle birlikte, yoğunluğu buzun dörtte biri kadar olan kırılgan kartopu benzeri nesnelerden<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000LPI....31.1183P|başlık=Physical Dynamics of the Upsilon Pegasid Fireball - European Network 190882A|tarih=1 Mart 2000|sayfalar=1183|ad=H. R.|soyadı=Povenmire|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201003132901/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000LPI....31.1183P|arşivtarihi=3 Ekim 2020|ölüurl=hayır}}</ref> nikel-demir bakımından zengin yoğun kayalara kadar çeşitli bileşim ve yoğunlukları ortaya çıkarmıştır. Meteoritlerin incelenmesi, geçici olmayan meteoroitlerin bileşimi hakkında da fikir vermektedir.

=== Güneş Sisteminde ===
Çoğu meteoroit, gezegenlerin yerçekimsel etkilerinden etkilenen [[asteroit kuşağı]]ndan gelir, ancak bazıları meteor yağmurlarına yol açan kuyruklu yıldızlardan gelen parçacıklardır. Bazı meteoroitler ise Mars ya da Ay gibi cisimlerden gelen ve bir çarpma sonucu uzaya fırlayan parçalardır.

Meteoroitler Güneş'in etrafında çeşitli yörüngelerde ve çeşitli hızlarda hareket ederler. En hızlıları, Dünya'nın yörüngesi civarındaki uzayda yaklaşık {{cvt|42|km/s|mph|}} hızla hareket eder. Bu Güneş'ten [[kurtulma hızı]]dır, Dünya'nın hızının iki katının kareköküne eşittir ve yıldızlararası uzaydan gelmedikleri sürece Dünya çevresindeki nesnelerin üst hız sınırıdır. Dünya yaklaşık {{cvt|29.6|km/s|mph|}} hızla hareket eder, bu nedenle meteoroitler atmosferle kafa kafaya karşılaştığında (bu yalnızca meteorlar, [[Ters yön yörünge|retrograd]] [[Halley kuyruklu yıldızı|Halley Kuyruklu Yıldızı]] ile ilişkili olan [[Eta Aquariids]] gibi retrograd bir yörüngede olduğunda meydana gelir) birleşik hız yaklaşık 71&nbsp;km/s'ye (160.000&nbsp;mph) ulaşabilir. Dünya'nın yörüngesinde hareket eden meteoroitler ortalama {{cvt|20|km/s|mph|}} hızındadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ntrs.nasa.gov/citations/19900003319|başlık=Report on orbital debris|tarih=1 Şubat 1989|dil=İngilizce|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230531171611/https://ntrs.nasa.gov/citations/19900003319|arşivtarihi=31 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

17 Ocak 2013'te, TSİ 05:21'de, Oort bulutundan bir metre büyüklüğünde bir kuyruklu yıldız [[Kaliforniya]] ve [[Nevada]] üzerinden Dünya atmosferine girdi.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = http://www.seti.org/seti-institute/news/earth-collides-with-comet | başlık = Earth Collides Head-On with Small Comet {{!}} SETI Institute | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 28 Ocak 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220410194340/https://web.archive.org/web/20130128052127/http://www.seti.org/seti-institute/news/earth-collides-with-comet | arşivtarihi = 10 Nisan 2022 | ölüurl = evet }}</ref> Cisim, enberisi 0,98 ± 0,03 AU olan retrograd bir yörüngeye sahipti. [[Virgo (takımyıldız)|Başak]] takımyıldızı yönünden (o sırada güneyde ufkun yaklaşık 50° üzerindeydi) yaklaştı ve {{cvt|72|±|6|km/s|mph}}<ref name=":2" /> hızla Dünya atmosferiyle kafa kafaya çarpışarak birkaç saniye içinde yerden {{cvt|100|km|ft|-4}}'den fazla yükseklikte buharlaştı.
[[Dosya:Oriented_Taza_Meteorite.jpg|sağ|küçükresim|Atmosferik ablasyonun etkilerini gösteren NWA 859 demir göktaşı]]

=== Dünya atmosferi ile çarpışma ===
Meteoroitler geceleri Dünya atmosferiyle kesiştiklerinde, meteor olarak görünür hale gelmeleri muhtemeldir. Eğer meteorlar atmosfere girdikten sonra hayatta kalır ve Dünya yüzeyine ulaşırlarsa [[meteorit]] olarak adlandırılırlar. Meteoritler, giriş ısısı ve çarpma kuvveti ile yapı ve kimya bakımından dönüşüme uğrarlar. {{mpl|2008 TC|3}} adlı 4 metrelik (13&nbsp;ft) bir asteroit, 6 Ekim 2008'de Dünya ile çarpışma rotasında uzayda gözlemlenmiş ve ertesi gün Dünya'nın atmosferine girerek kuzey Sudan'ın uzak bir bölgesine düşmüştür. İlk defa bir meteoroit uzayda gözlemlenmiş ve Dünya'ya çarpmadan önce takip edilmiştir.<ref name=":1" /> NASA, ABD hükûmeti sensörleri tarafından toplanan verilerden 1994-2013 yılları arasında Dünya ve atmosferi ile en önemli asteroid çarpışmalarını gösteren bir harita hazırlamıştır.<ref name="amsmeteors.org">{{Web kaynağı | url = https://www.amsmeteors.org/fireballs/fireball-report/ | başlık = Fireball Logs | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = en-US | çalışma = American Meteor Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101216045350/https://www.amsmeteors.org/fireballs/fireball-report/ | arşivtarihi = 16 Aralık 2010}}</ref>
== Meteorlar ==
[[Dosya:Cosmic_Fireball_Falling_Over_ALMA.jpg|küçükresim|[[Atacama Large Millimeter Array|Atacama Büyük Milimetre Dizisi]] (ALMA) bölgesinden görülen bir meteor<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.eso.org/public/images/potw1414a/|başlık=Cosmic Fireball Falling Over ALMA|erişimtarihi=10 Nisan 2014|gazete=ESO Picture of the Week|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140413140535/http://www.eso.org/public/images/potw1414a/|arşivtarihi=13 Nisan 2014|ölüurl=hayır}}</ref>]]
[[Dosya:SmallAsteroidImpacts-Frequency-Bolide-20141114.jpg|küçükresim|Büyük meteor olaylarının dünya haritası üzerinde gösterimi<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.universetoday.com/116355/we-are-not-alone-government-sensors-shed-new-light-on-asteroid-hazards/|başlık=We are not Alone: Government Sensors Shed New Light on Asteroid Hazards|erişimtarihi=12 Nisan 2015|tarih=17 Kasım 2014|gazete=Universe Today|ad=Tim|soyadı=Reyes|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150223124003/http://www.universetoday.com/116355/we-are-not-alone-government-sensors-shed-new-light-on-asteroid-hazards/|arşivtarihi=23 Şubat 2015|ölüurl=hayır}}</ref>]]
Dünya atmosferinde her gün milyonlarca meteor meydana gelmektedir. Bunların çoğu yaklaşık bir kum tanesi büyüklüğündedir, yani genellikle milimetre boyutunda veya daha küçüktürler. Meteorların boyutları, cismin kütle ve yoğunluğundan hesaplanabilmektedir ki bu da üst atmosferde gözlemlenen cismin yörüngesinden tahmin edilebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-3881/aaa3e0|başlık=Luminous Efficiency Estimates of Meteors. II. Application to Canadian Automated Meteor Observatory Meteor Events|tarih=24 Ocak 2018|sayı=2|sayfalar=88|çalışma=The Astronomical Journal|cilt=155|ad=Dilini|soyadı=Subasinghe|issn=1538-3881|doi=10.3847/1538-3881/aaa3e0|ad2=Margaret|soyadı2=Campbell-Brown|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230211144628/https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-3881/aaa3e0|arşivtarihi=11 Şubat 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Dünya'nın bir kuyruklu yıldızın bıraktığı enkaz akıntısının içinden geçmesiyle ortaya çıkan sağanaklar halinde ([[meteor yağmuru]]) veya belirli bir uzay enkazı akıntısıyla ilişkili olmayan "rastgele"-"düzensiz" halde meteorlar oluşabilir. Büyük ölçüde halk tarafından ve çoğunlukla tesadüfen, göktaşlarının yörüngelerinin hesaplanmasına yetecek kadar detaylı bir şekilde bir dizi spesifik meteor gözlemlenebilmiştir. Meteorların atmosferik hızları Dünya'nın Güneş etrafındaki yaklaşık 30&nbsp;km/s (67,000&nbsp;mph)'lik hareketinden,<ref>{{Web kaynağı | url = https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/earthfact.html | başlık = Earth Fact Sheet | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | çalışma = nssdc.gsfc.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/19961219024156/https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/earthfact.html | arşivtarihi = 19 Aralık 1996}}</ref> göktaşı yörünge hızlarından ve Dünya'nın yerçekimi kuvvetinden kaynaklanmaktadır.

Meteorlar Dünya'dan yaklaşık 75 ila 120&nbsp;km (250.000 ila 390.000&nbsp;ft) yükseklikte görünür hale gelirler. Genellikle 50 ila 95&nbsp;km (160.000 ila 310.000&nbsp;ft) yükseklikte parçalanırlar.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/books/meteor-showers-and-their-parent-comets/753979E999DA5953DCC5E7AF5570389A|başlık=Meteor Showers and their Parent Comets|tarih=2006|yer=Cambridge|yayıncı=Cambridge University Press|ad=Peter|soyadı=Jenniskens|isbn=978-0-521-85349-1|doi=10.1017/cbo9781316257104|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220705234607/https://www.cambridge.org/core/books/meteor-showers-and-their-parent-comets/753979E999DA5953DCC5E7AF5570389A|arşivtarihi=5 Temmuz 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Meteorların Dünya ile gün ışığında (veya gün ışığına yakın) çarpışma olasılığı kabaca yüzde ellidir. Ancak çoğu meteor, karanlığın daha sönük cisimlerin fark edilmesini sağladığı geceleri gözlemlenir. Boyut ölçeği 10&nbsp;cm'den (3,9 inç) birkaç metreye kadar olan cisimler için meteor görünürlüğü, meteoroiti ısıtan atmosferik koç basıncından (sürtünmeden değil) kaynaklanır, böylece parlar ve gazlardan ve erimiş meteoroit parçacıklarından oluşan parlak bir iz oluşturur. Gazlar buharlaşmış meteoroit maddesini ve meteoroit atmosferden geçerken ısınan atmosferik gazları içerir. Çoğu meteor yaklaşık bir saniye boyunca parlar.

=== Tarih ===
Meteorlar çok eski zamanlardan beri bilinmelerine rağmen, on dokuzuncu yüzyılın başlarına kadar astronomik bir fenomen oldukları bilinmiyordu. Bundan önce, Batı'da şimşek gibi bir hava olayı olarak görülüyorlardı ve gökten düşen taşlarla ilgili garip hikâyelerle bağlantılı değillerdi. 1807 yılında [[Yale Üniversitesi]] kimya profesörü [[Benjamin Silliman]], Connecticut, Weston'a düşen bir meteoru incelemiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.amsmeteors.org/about/ams-history/the-early-years-of-meteor-observations-in-the-usa/ | başlık = The Early Years of Meteor Observations in the USA | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = en-US | çalışma = American Meteor Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101216045601/https://www.amsmeteors.org/about/ams-history/the-early-years-of-meteor-observations-in-the-usa/ | arşivtarihi = 16 Aralık 2010}}</ref> Silliman meteorun kozmik bir kökeni olduğuna inanmıştır, ancak meteorlar Kasım 1833'teki muhteşem meteor fırtınasına kadar astronomların pek ilgisini çekmemiştir.<ref name=":4">{{Web kaynağı | url = http://meteorshowersonline.com/showers/leonidhis.html | başlık = C&MS: Leonid History | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 22 Ocak 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161105172444/https://web.archive.org/web/20090122195546/http://meteorshowersonline.com/showers/leonidhis.html | arşivtarihi = 5 Kasım 2016 | ölüurl =  }}</ref> Bu olayda Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusundaki insanlar gökyüzünde tek bir noktadan yayılan binlerce meteor görmüştür. Dikkatli gözlemciler, şimdi nokta olarak adlandırılan ışımanın yıldızlarla birlikte hareket ettiğini ve Aslan takımyıldızında kaldığını fark ettiler.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=HjcPAAAAYAAJ&pg=PA407|başlık=The American Journal of Science and Arts|tarih=1834|dil=İngilizce|yayıncı=S. Converse}}</ref>

Astronom [[Denison Olmsted]] bu fırtına üzerinde kapsamlı bir çalışma yapmış ve fırtınanın kozmik bir kökeni olduğu sonucuna varmıştır. [[Heinrich Wilhelm Matthias Olbers]], tarihi kayıtları inceledikten sonra fırtınanın 1867'de geri döneceğini öngörmüş ve bu da diğer astronomların dikkatini bu fenomene çekmiştir. [[Hubert A. Newton|Hubert A. Newton'un]] daha kapsamlı tarihsel çalışması, 1866'da doğru olduğu kanıtlanan daha rafine bir tahmine yol açmıştır.<ref name=":4" /> [[Giovanni Schiaparelli|Giovanni Schiaparelli'nin]] Leonidleri (şimdiki adıyla) [[55P/Tempel–Tuttle|Tempel-Tuttle]] kuyruklu yıldızıyla ilişkilendirmedeki başarısıyla, göktaşlarının kozmik kökeni artık kesin olarak belirlenmiştir. Yine de atmosferik bir fenomen olarak kalmaya devam ettiler ve Yunanca "atmosferik" anlamına gelen "meteor" adını korudular.<ref>{{Web kaynağı | url = http://astroprofspage.com/archives/318 | başlık = Welcome astroprofspage.com - BlueHost.com | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 4 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220415073951/https://web.archive.org/web/20160304030333/http://astroprofspage.com/archives/318 | arşivtarihi = 15 Nisan 2022 | ölüurl =  }}</ref>

=== Ateş topu ===
Ateş topu, deniz seviyesinden yaklaşık 100&nbsp;km yükseklikte görünür hale gelen, normalden daha parlak bir meteordur. [[Uluslararası Astronomi Birliği]] (IAU) bir ateş topunu "gezegenlerin herhangi birinden daha parlak bir meteor" olarak tanımlar ([[Kadir (astronomi)|görünür parlaklık]] -4 veya daha büyük).<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.meteorobs.org/maillist/msg13871.html | başlık = Re: Fireball Reporting (was Re: (meteorobs) Pre-Moon Observations) | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | tarih = 1 Ekim 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220409212029/https://web.archive.org/web/20111001080446/http://www.meteorobs.org/maillist/msg13871.html | arşivtarihi = 9 Nisan 2022 | ölüurl =  }}</ref> [[Uluslararası Meteor Örgütü]] (meteorları inceleyen amatör bir kuruluş) daha katı bir tanıma sahiptir. Ateş topunu, zirve noktasında görüldüğünde -3 veya daha parlak bir parlaklığa sahip olacak bir meteor olarak tanımlar. Bu tanım, bir gözlemci ile ufka yakın bir meteor arasındaki daha büyük mesafeyi düzeltir. Örneğin, ufuktan 5 derece yukarıda -1 parlaklığında bir meteor ateş topu olarak sınıflandırılacaktır çünkü gözlemci meteorun tam altında olsaydı, meteor -6 parlaklığında görünür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imo.net/fireball-over-adriatic-sea-on-august-18/ | başlık = Fireball over Adriatic Sea on August 18 {{!}} IMO | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181021012758/https://www.imo.net/fireball-over-adriatic-sea-on-august-18/ | arşivtarihi = 21 Ekim 2018}}</ref>

Görünür parlaklığı -14 veya daha parlak olan ateş toplarına [[bolit]] denir.<ref name="books.google.com">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Dw0A7T0fy6AC&pg=PA156|başlık=Mitigation of Hazardous Comets and Asteroids|tarih=6 Eylül 2004|dil=İngilizce|yayıncı=Cambridge University Press|ad=M. J. S.|soyadı=Belton|isbn=978-0-521-82764-5}}</ref> IAU'nun "bolit" için resmi bir tanımı yoktur ve genellikle bu terimi "ateş topu" ile eş anlamlı olarak kabul eder. Gök bilimciler "''bolit''" sözcüğünü genellikle olağanüstü parlak bir ateş topunu, özellikle de meteor patlaması şeklinde patlayan bir ateş topunu tanımlamak için kullanırlar.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780191851193.001.0001/acref-9780191851193|başlık=A Dictionary of Astronomy|tarih=15 Şubat 2018|dil=en-US|yayıncı=Oxford University Press|isbn=978-0-19-185119-3|editör-ad=Ian|editör-soyadı=Ridpath|doi=10.1093/acref/9780191851193.001.0001/acref-9780191851193|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230331103251/https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780191851193.001.0001/acref-9780191851193|arşivtarihi=31 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bunlara bazen patlayan ateş topları da denir. Ayrıca duyulabilir sesler çıkaran bir ateş topu anlamında da kullanılabilir. Yirminci yüzyılın sonlarında bolit, bileşimine bakılmaksızın (asteroid veya kuyruklu yıldız) Dünya'ya çarpan ve patlayan herhangi bir nesne anlamına da gelmeye başlamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=jR84AAAAIAAJ&pg=PA251|başlık=A History of the Earth|tarih=18 Kasım 1993|dil=İngilizce|yayıncı=CUP Archive|ad=John J. W.|soyadı=Rogers|isbn=978-0-521-39782-7}}</ref> Bolit kelimesi Yunanca βολίς (bolis)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.myetymology.com/english/bolide.html | başlık = Loading... | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | çalışma = www.myetymology.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120117162151/http://www.myetymology.com/english/bolide.html | arşivtarihi = 17 Ocak 2012}}</ref> kelimesinden gelmektedir ve füze veya parlama anlamına da gelebilir. Bir bolit'in büyüklüğü -17 veya daha parlaksa süper bolit olarak bilinir.<ref name="books.google.com"/><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008cecc.book.....A|başlık=Catastrophic Events Caused by Cosmic Objects|tarih=1 Ocak 2008|ad=V. V.|soyadı=Adushkin|ad2=I. V.|soyadı2=Nemchinov|erişim-tarihi=10 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221001024152/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008cecc.book.....A|arşivtarihi=1 Ekim 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Ateş toplarının nispeten küçük bir yüzdesi Dünya atmosferine çarpar ve sonra tekrar dışarı çıkar: bunlar Dünya'yı saran ateş topları olarak adlandırılır. Böyle bir olay 1972 yılında Kuzey Amerika üzerinde güpegündüz meydana gelmiştir. Nadir görülen bir başka olgu da meteorun Dünya yüzeyine neredeyse paralel hareket eden birkaç ateş topuna ayrıldığı meteor alayıdır.

Amerikan Meteor Derneği'nde her yıl giderek artan sayıda ateş topu kaydedilmektedir.<ref name="amsmeteors.org"/> Muhtemelen yılda 500.000'den fazla ateş topu vardır,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/ | başlık = Fireball FAQs | erişimtarihi = 10 Mayıs 2023 | dil = en-US | çalışma = American Meteor Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101216045127/https://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/ | arşivtarihi = 16 Aralık 2010}}</ref> ancak çoğu okyanus üzerinde ve yarısı gündüz meydana geldiği için çoğu fark edilmemektedir. Bir Avrupa Ateş Topu Ağı ve bir NASA Tüm Gökyüzü Ateş Topu Ağı birçok ateş topunu tespit etmekte ve izlemektedir.

=== Atmosfer üzerindeki etkisi ===
[[Dosya:P10220XX.01.49.MESZ.14.08.2019.Berlin.Perseiden.x1.0.gif|küçükresim|Gerçek zamanlı olarak dünya atmosferine giren yaklaşık on milimetrelik bir Perseid göktaşı. Göktaşı, izin parlak başında yer alıyor ve mezosferin iyonlaşması kuyrukta hâlâ görülebiliyor.]]
Meteoroitlerin Dünya atmosferine girişi atmosferik moleküllerin iyonlaşması, meteoroitin döktüğü toz ve geçiş sesi olmak üzere üç ana etki yaratır. Bir meteoroit veya asteroidin üst [[atmosfere giriş]]i sırasında, meteorun geçişi ile hava moleküllerinin iyonize olduğu bir [[İyonlaşma|iyonizasyon]] izi oluşur. Bu tür iyonizasyon izleri bir seferde 45 dakikaya kadar sürebilir.

Küçük, kum tanesi büyüklüğündeki meteorlar atmosfere sürekli olarak, esasen atmosferin herhangi bir bölgesinde her birkaç saniyede bir girmektedir ve bu nedenle iyonlaşma izleri üst atmosferde aşağı yukarı sürekli olarak bulunabilir. Radyo dalgalarının bu izlerden sektirilmesine meteor patlaması iletişimi denir. Meteor radarları, bir meteor izinin bozunma hızını ve [[Doppler etkisi|Doppler kaymasını]] ölçerek atmosferik yoğunluğu ve rüzgarları ölçebilir. Meteorların çoğu atmosfere girdiklerinde yanarlar. Geriye kalan enkaza meteorik toz ya da sadece meteor tozu denir. Meteor tozu parçacıkları atmosferde birkaç aya kadar kalabilir. Bu parçacıklar hem [[elektromanyetik radyasyon]]u saçarak hem de üst atmosferdeki kimyasal reaksiyonları katalize ederek iklimi etkileyebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/443141a|başlık=A cosmic connection|tarih=1 Eylül 2006|sayı=7108|dil=İngilizce|sayfalar=141-143|çalışma=Nature|cilt=443|ad=Jeff|soyadı=Kanipe|issn=1476-4687|doi=10.1038/443141a|erişim-tarihi=11 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230511091354/https://www.nature.com/articles/443141a|arşivtarihi=11 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Meteoroitler veya parçaları [[Terminal hızı|terminal hıza]] yavaşladıktan sonra '''karanlık uçuş'''a ulaşır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imo.net/observations/fireballs/meteorites/ | başlık = Fireballs and Meteorite Falls {{!}} IMO | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161109201746/https://www.imo.net/observations/fireballs/meteorites/ | arşivtarihi = 9 Kasım 2016}}</ref> Karanlık uçuş yaklaşık 2–4&nbsp;km/s (4,500-8,900&nbsp;mph) hıza yavaşladıklarında başlar.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/ | başlık = Fireball FAQs | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | dil = en-US | çalışma = American Meteor Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101216045127/https://www.amsmeteors.org/fireballs/faqf/ | arşivtarihi = 16 Aralık 2010}}</ref> Daha büyük parçalar saçılma alanının daha aşağısına düşer.
[[Dosya:Leonid_Meteor.jpg|küçükresim|Leonid meteor yağmurunun bir meteoru; fotoğraf meteoru, gün batımı sonrası parlamayı ve uyanmayı farklı bileşenler olarak gösteriyor.]]

=== Renkler ===
Bir meteor tarafından üretilen görünür ışık, meteoroitin kimyasal bileşimine ve atmosferdeki hareket hızına bağlı olarak çeşitli tonlar alabilir. Meteoroitin katmanları aşındıkça ve iyonlaştıkça, yayılan ışığın rengi mineral katmanlarına göre değişebilir. Meteorların renkleri, meteoroitin metalik içeriği ile geçişinin yol açtığı aşırı ısınmış hava plazmasının göreceli etkisine bağlıdır:<ref>{{Web kaynağı | url = https://leonid.arc.nasa.gov/meteor.html | başlık = Leonid MAC - Facts on meteors and meteor showers | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = leonid.arc.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/19991127080337/https://leonid.arc.nasa.gov/meteor.html | arşivtarihi = 27 Kasım 1999}}</ref>

* Turuncu-sarı ([[sodyum]])
* Sarı ([[demir]])
* Mavi-yeşil ([[magnezyum]])
* Menekşe ([[kalsiyum]])
* Kırmızı (atmosferik [[Azot|nitrojen]] ve [[oksijen]])

=== Akustik belirtiler ===
Üst atmosferde bir meteor tarafından üretilen ses, örneğin [[sonik patlama]], tipik olarak bir meteordan gelen görsel ışığın kaybolmasından saniyeler sonra ortaya çıkar. Nadiren, 2001 [[Leonid meteor yağmuru]]nda olduğu gibi, bir meteor patlamasıyla aynı anda meydana gelen "çatırdama", "sallanma" veya "tıslama" sesleri rapor edilmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/1905624/On_the_Astronomical_Knowledge_and_Traditions_of_Aboriginal_Australians|başlık=On the Astronomical Knowledge and Traditions of Aboriginal Australians|tarih=1 Ocak 2012|çalışma=Doctor of Philosophy Thesis, Department of Indigenous Studies, Macquarie University|ad=Duane W.|soyadı=Hamacher|erişim-tarihi=11 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230511091357/https://www.academia.edu/1905624/On_the_Astronomical_Knowledge_and_Traditions_of_Aboriginal_Australians|arşivtarihi=11 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Benzer sesler Dünya'nın auroralarının yoğun gösterileri sırasında da rapor edilmiştir[50][51][52][53].

Bu seslerin oluşumuna ilişkin teoriler sesleri kısmen açıklayabilir. Örneğin, NASA'daki bilim insanları bir meteorun çalkantılı iyonize izinin Dünya'nın manyetik alanıyla etkileşime girerek radyo dalgası darbeleri oluşturduğunu öne sürmüşlerdir. İz dağılırken, megawattlarca elektromanyetik güç açığa çıkabilir ve güç spektrumunda ses frekanslarında bir tepe noktası olabilir. Elektromanyetik darbelerin neden olduğu fiziksel titreşimler, otları, bitkileri, gözlük çerçevelerini, dinleyicinin kendi vücudunu (bkz. mikrodalga işitsel etkisi) ve diğer iletken malzemeleri titreştirecek kadar güçlüyse duyulabilir.<ref name="auroral-sounds">{{Web kaynağı | url = https://sites.google.com/site/auroralsound/ | başlık = Auroral Sounds | erişimtarihi = 27 Şubat 2011 | yıl = 2002 | ad = Andris | soyadı = Vaivads | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110430024143/https://sites.google.com/site/auroralsound/ | arşivtarihi = 30 Nisan 2011}}</ref><ref name="auroral-acoustics">{{Web kaynağı | url = http://www.acoustics.hut.fi/projects/aurora/ | başlık = Auroral Acoustics | erişimtarihi = 17 Şubat 2011 | iş = Laboratory of Acoustics and Audio Signal Processing, Helsinki University of Technology | arşivurl = https://web.archive.org/web/20010512122525/http://www.acoustics.hut.fi/projects/aurora/ | arşivtarihi = 12 Mayıs 2001}}</ref><ref name="AG16-155">{{Kitap kaynağı|başlık=Auroral Audibility|sayfalar=155-259|seri=Advances in Geophysics|yıl=1973|cilt=16|isbn=9780120188161|doi=10.1016/S0065-2687(08)60352-0|ad1=Sam M.|soyadı1=Silverman|ad2=Tai-Fu|soyadı2=Tuan|bibcode=1973AdGeo..16..155S}}</ref><ref name="JRASC-373K">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=C. A. Chant and the Mystery of Auroral Sounds|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-the-royal-astronomical-society-of-canada_1990-12_84_6/page/373|sayfalar=373-382|dergi=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|yıl=1990|cilt=84|ad=Colin S. L.|soyadı=Keay|bibcode=1990JRASC..84..373K}}</ref> Önerilen bu mekanizma, laboratuvar çalışmalarıyla makul olduğu kanıtlanmış olsa da, sahadaki ilgili ölçümlerle desteklenmemektedir. Moğolistan'da 1998 yılında kontrollü koşullar altında yapılan ses kayıtları, seslerin gerçek olduğu iddiasını desteklemektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/321596.stm | başlık = BBC News {{!}} Sci/Tech {{!}} Sound of shooting stars | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = news.bbc.co.uk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080510222150/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/321596.stm | arşivtarihi = 10 Mayıs 2008}}</ref>

=== Meteor yağmuru ===
{{Ana|Meteor yağmuru|Meteor Yağmurları Listesi}}
[[Dosya:Meteor_burst.jpg|küçükresim|Bir meteor yağmuru sırasında uzun bir pozlama süresi boyunca fotoğraflanan birden fazla göktaşı]]
[[Dosya:PSM_V18_D201_Shower_of_perseids_sept_6_and_7.jpg|küçükresim|Grafikte meteor yağmuru]]
Bir [[meteor yağmuru]], örneğin Dünya gibi bir gezegen ile bir kuyruklu yıldızdan veya başka bir kaynaktan gelen enkaz akıntıları arasındaki etkileşimin sonucudur. Dünya'nın kuyruklu yıldızlardan ve diğer kaynaklardan gelen kozmik enkazın içinden geçmesi birçok durumda [[Göktaşı Yağmurları Listesi|tekrarlanan]] bir olaydır. Kuyruklu yıldızlar, [[Fred Whipple]] tarafından 1951 yılında gösterildiği gibi, su buharı sürüklemesi<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1951ApJ...113..464W|başlık=A Comet Model. II. Physical Relations for Comets and Meteors.|tarih=1 Mayıs 1951|sayfalar=464|çalışma=The Astrophysical Journal|cilt=113|ad=Fred L.|soyadı=Whipple|issn=0004-637X|doi=10.1086/145416|erişim-tarihi=11 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230504133316/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1951ApJ...113..464W|arşivtarihi=4 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref> ve parçalanma yoluyla enkaz üretebilir. Bir kuyruklu yıldız yörüngesinde Güneş'in yanından her geçişinde, buzunun bir kısmı buharlaşır ve belirli miktarda meteoroit dökülür. Meteoroitler kuyruklu yıldızın tüm yörüngesi boyunca yayılarak "toz izi" olarak da bilinen bir meteoroit akımı oluştururlar. Bu durum kuyruklu yıldızın güneş radyasyonu basıncıyla hızla savrulan çok küçük parçacıkların neden olduğu "toz kuyruğu"ndan farklıdır.

Ateş topu gözlemlerinin sıklığı [[Ekinoks|ilkbahar ekinoksu]] haftalarında yaklaşık %10-30 oranında artar.<ref>{{Web kaynağı | url = https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/31mar_springfireballs/ | başlık = Spring is Fireball Season {{!}} Science Mission Directorate | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = science.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110403023239/https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/31mar_springfireballs/ | arşivtarihi = 3 Nisan 2011}}</ref> Hatta göktaşı düşmeleri kuzey yarımkürenin ilkbahar mevsiminde daha yaygındır. Bu olgu uzunca bir süredir bilinmesine rağmen, anomalinin arkasındaki neden bilim insanları tarafından tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı araştırmacılar bu durumu, Dünya'nın yörüngesi boyunca meteoroit popülasyonundaki içsel bir değişime bağlamakta ve büyük ateş topu üreten enkazların ilkbahar ve yaz başlarında zirve yaptığını belirtmektedirler. Diğerleri ise bu dönemde [[Ekliptik|ekliptiğin]] (kuzey yarımkürede) öğleden sonra ve akşamın erken saatlerinde gökyüzünde yüksekte olduğuna dikkat çekmiştir. Bu, asteroidal kaynaklı ateş topu [[Radyant enerji|radyantlarının]], meteoroitlerin Dünya'ya "yetiştiği" anda gökyüzünde yüksekte olduğu (nispeten yüksek hızları kolaylaştırdığı) ve Dünya ile aynı yönde arkadan geldiği anlamına gelir. Bu durum nispeten düşük bağıl hızlara ve dolayısıyla meteorların hayatta kalmasını kolaylaştıran düşük giriş hızlarına neden olur. Ayrıca akşamın erken saatlerinde meydana gelen yüksek ateş topu oranları görgü tanığı raporlarının şansını artırır. Bu durum mevsimsel değişimin tamamını olmasa da bir kısmını açıklamaktadır. Bu fenomeni daha iyi anlayabilmek için meteorların yörüngelerini haritalandırmaya yönelik araştırmalar devam etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/01mar_meteornetwork/ | başlık = What's Hitting Earth? {{!}} Science Mission Directorate | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = science.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110304000856/https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/01mar_meteornetwork/ | arşivtarihi = 4 Mart 2011}}</ref>

=== Önemli meteorlar ===
{{Ayrıca bakınız|Dünya'ya yakın cisim}}
[[Dosya:Meteoroid size comparison.svg|küçükresim|Hoba göktaşı, bir Boeing 747 ve bir New Routemaster otobüsü ile dikkate değer çarpanların yaklaşık boyutlarının karşılaştırılması]]

;1992 - Peekskill, New York
:[[Peekskill Meteoriti]] 9 Ekim 1992 tarihinde en az 16 bağımsız kameraman tarafından kaydedilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://aquarid.physics.uwo.ca/~pbrown/Videos/peekskill.htm | başlık = The Peekskill Meteorite October 9 | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = aquarid.physics.uwo.ca | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040606175044/https://aquarid.physics.uwo.ca/~pbrown/Videos/peekskill.htm | arşivtarihi = 6 Haziran 2004}}</ref> Görgü tanıklarının ifadelerine göre Peekskill meteoritinin ateş topu girişi [[Batı Virginia]] üzerinde 23:48 UT'de (±1 dakika) başlamıştır. Kuzeydoğu yönünde ilerleyen ateş topu belirgin bir yeşilimsi renge sahipti ve tahmini olarak -13'lük bir [[Kadir (astronomi)|görsel parlaklığa]] ulaştı. Ateş topu 40 saniyeyi aşan parlak uçuş süresi boyunca 430 ila 500 mil (700 ila 800 km) arasında bir yol kat etmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1994Natur.367..624B|başlık=The orbit and atmospheric trajectory of the Peekskill meteorite from video records|tarih=1 Şubat 1994|sayfalar=624-626|çalışma=Nature|cilt=367|ad=P.|soyadı=Brown|issn=0028-0836|doi=10.1038/367624a0|ad2=Z.|ad3=R. L.|ad4=G.|ad5=M.|ad6=K.|soyadı2=Ceplecha|soyadı3=Hawkes|soyadı4=Wetherill|soyadı5=Beech|soyadı6=Mossman|erişim-tarihi=11 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221001024225/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1994Natur.367..624B|arşivtarihi=1 Ekim 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Olaya ve nesneye adını veren [[Peekskill, New York]]'ta bulunan bir meteoritin kütlesi 27 lb (12,4 kg) olup daha sonra ''H6 monomict breccia'' meteoriti olarak tanımlanmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1945-5100.1993.tb00641.x|başlık=The Meteoritical Bulletin, No. 75, 1993 December|tarih=Aralık 1993|sayı=5|dil=İngilizce|sayfalar=692-703|çalışma=Meteoritics|cilt=28|ad=Frank|soyadı=Wlotzka|doi=10.1111/j.1945-5100.1993.tb00641.x|erişim-tarihi=11 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230511091356/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1945-5100.1993.tb00641.x|arşivtarihi=11 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Video kaydı Peekskill meteoritinin henüz tespit edilemese de geniş bir alanda birkaç eşlikçisi olduğunu göstermektedir.

;2009 - Bone, Endonezya
:8 Ekim 2009 tarihinde Bone, [[Sulawesi]], [[Endonezya]] yakınlarında gökyüzünde büyük bir ateş topu gözlemlenmiştir. Buna yaklaşık 10 m (33 ft) çapındaki bir asteroidin neden olduğu düşünülmektedir. Ateş topu tahmini olarak 50 kiloton TNT ya da [[Nagazaki'ye atom bombası saldırısı|Nagazaki atom bombasının]] yaklaşık iki katı enerji içermektedir. Herhangi bir yaralanma rapor edilmemiştir.<ref name="NEO165">{{Web kaynağı|url=http://neo.jpl.nasa.gov/news/news165.html|başlık=Asteroid Impactor Reported over Indonesia|erişimtarihi=30 Ekim 2009|arşivtarihi=26 Ekim 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20091026095704/http://neo.jpl.nasa.gov/news/news165.html|tarih=23 Ekim 2009|yayıncı=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office|ad1=Donald K.|soyadı1=Yeomans|ad2=Paul|soyadı2=Chodas|ad3=Steve|soyadı3=Chesley|ölüurl=evet}}</ref> 2009 - Güneybatı ABD
:Güneydoğu [[Kaliforniya]], [[Arizona|Kuzey Arizona]], [[Utah]], [[Wyoming]], [[Idaho]] ve [[Colorado]] üzerinde 18 Kasım 2009 tarihinde büyük bir [[bolit]] rapor edilmiştir. Yerel saatle 00:07'de yüksek rakımlı [[W. L. Eccles Gözlemevi|W. L. Eccles Gözlemevi'ndeki]] (deniz seviyesinden 9,610 ft (2,930 m)) bir güvenlik kamerası cismin kuzeye geçişinin bir filmini kaydetmiştir.<ref name="YT-XiL1UGbHXSI">{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=XiL1UGbHXSI | başlık = W. L. Eccles Observatory, November 18, 2009, North Camera | erişimtarihi = 16 Eylül 2011 | tarih = 18 Kasım 2009 | yayıncı = YouTube | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110513214144/https://www.youtube.com/watch?v=XiL1UGbHXSI | arşivtarihi = 13 Mayıs 2011}}</ref><ref name="YT-kE109bKQESw">{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=kE109bKQESw | başlık = W. L. Eccles Observatory, November 18, 2009, North West Camera | erişimtarihi = 16 Eylül 2011 | tarih = 18 Kasım 2009 | yayıncı = YouTube | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110513214141/https://www.youtube.com/watch?v=kE109bKQESw | arşivtarihi = 13 Mayıs 2011}}</ref> Bu videoda özellikle dikkat çeken, ana cismi hafifçe takip eden küresel "hayalet" görüntü (bu muhtemelen yoğun ateş topunun bir lens yansımasıdır) ve cismin önemli bir kısmının parçalanmasıyla ilişkili parlak ateş topu patlamasıdır. Parlak ateş topu olayından sonra kuzeye doğru devam eden bir nesne izi görülebilir.

;2013 - Çelyabinsk Oblastı, Rusya
:[[Çelyabinsk]] meteoru, nispeten küçük bir asteroidin Dünya atmosferine girmesiyle, yaklaşık 17 ila 20 m (56 ila 66 ft) genişliğinde, 11.000 tonluk tahmini başlangıç kütlesine sahip, süperbolit olarak bilinen son derece parlak, patlayan bir ateş topu meydana getirmiştir.<ref name="JPL20130301">{{Web kaynağı|url=http://neo.jpl.nasa.gov/news/fireball_130301.html|başlık=Additional Details on the Large Fireball Event over Russia on Feb. 15, 2013|erişimtarihi=2 Mart 2013|arşivtarihi=6 Mart 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130306002358/http://neo.jpl.nasa.gov/news/fireball_130301.html|tarih=1 Mart 2013|yayıncı=NASA/JPL Near-Earth Object Program Office|ad1=Don|soyadı1=Yeomans|ad2=Paul|soyadı2=Chodas|ölüurl=evet}}</ref><ref name="NASA-061">{{Web kaynağı | url = http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-061 | başlık = Russia Meteor Not Linked to Asteroid Flyby | erişimtarihi = 19 Şubat 2013 | tarih = 16 Şubat 2012 | website = [[Jet Propulsion Laboratory]] | yazar = JPL | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130217094524/http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-061 | arşivtarihi = 17 Şubat 2013}}</ref> 1908'deki [[Tunguska Olayı|Tunguska olayından]] bu yana Dünya atmosferine girdiği bilinen en büyük doğal nesne olarak kayıtlara geçmiştir. 15 Şubat 2013 tarihinde Rusya'nın Çelyabinsk kentinin yaklaşık 25 ila 30 km (80.000 ila 100.000 ft) yukarısında meydana gelen hava patlamasının yol açtığı cam kırılmaları nedeniyle 1.500'den fazla kişi yaralanmıştır. Sabah gün ışığında giderek parlaklaşan bir çizgi gözlemlenmiş ve arkasında büyük bir iz kalmıştır. Cismin yoğunluğunun zirveye ulaşmasından en az 1 dakika ve en fazla 3 dakika sonra (izden uzaklığa bağlı olarak), camları kıran ve araba alarmlarını çalıştıran büyük bir sarsıntı patlaması duyuldu ve bunu bir dizi küçük patlama izledi.<ref name="guardian-20130215">{{Haber kaynağı|url=https://www.theguardian.com/science/2013/feb/15/meteorite-explodes-over-russian-urals-live-updates|başlık=Meteorite slams into Central Russia injuring 1100 - as it happened|erişimtarihi=16 Şubat 2013 <!-- traces at http://www.navbug.com/article64047559_arch20130219/meteorite_slams_into_central_russia_injuring_1100_as_it_happened_the_guardian.htm and http://vietnamtimesonline.com/2013/02/16/meteorite-slams-into-central-russia-injuring-1100-as-it-happened-the-guardian/ -->|tarih=15 Şubat 2013|gazete=Guardian|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131109211453/http://www.theguardian.com/science/2013/feb/15/meteorite-explodes-over-russian-urals-live-updates|arşivtarihi=9 Kasım 2013|ölüurl=hayır}}</ref> 2019 - Orta Batı Amerika Birleşik Devletleri
:11 Kasım 2019'da [[Ortabatı eyaletleri|Orta Batı Amerika]] semalarında bir meteor görüldü. [[St. Louis|St.Louis]] Bölgesi'nde güvenlik kameraları, araç kameraları, web kameraları ve görüntülü kapı zilleri cismi dünya atmosferinde yanarken yakaladı. Süper meteor Güney Taurid meteor yağmurunun bir parçasıydı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.stltoday.com/news/local/stcharles/once-in-a-lifetime-bright-meteor-streaks-across-st-louis-nighttime-skies/article_ee432841-2fd7-5b11-9ad6-179af67c8670.html | başlık = Once in a lifetime: Bright meteor streaks across St. Louis nighttime skies | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | dil = İngilizce | çalışma = STLtoday.com | ad = Staff | soyadı = reports | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201124125914/https://www.stltoday.com/news/local/stcharles/once-in-a-lifetime-bright-meteor-streaks-across-st-louis-nighttime-skies/article_ee432841-2fd7-5b11-9ad6-179af67c8670.html | arşivtarihi = 24 Kasım 2020}}</ref> Doğudan batıya doğru ilerleyerek ABD'nin [[Güney Karolina|Güney Carolina]] eyaleti üzerinde bir yerde görünür uçuş yolunu sonlandırdı ancak dünya atmosferine tekrar girerek büyük bir ateş topu yaratmasıyla bir kez daha görünür hale geldi. Ateş topu gece gökyüzündeki en parlak cisim olan Venüs gezegeninden daha parlaktı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cnn.com/2019/11/12/us/meteor-sighting-midwest-louis-missouri-scn-trnd/index.html | başlık = A bright meteor streaks through the Midwest sky | erişimtarihi = 12 Kasım 2019 | tarih = 12 Kasım 2019 | website = CNN | yazar1 = Elizabeth Wolfe | yazar2 = Saeed Ahmed | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191112160055/https://www.cnn.com/2019/11/12/us/meteor-sighting-midwest-louis-missouri-scn-trnd/index.html | arşivtarihi = 12 Kasım 2019}}</ref>

==== Galeri ====
<gallery mode="packed" heights="150">
Dosya:Orionid_meteor.jpg|[[Orionids|Orionid]] meteoru
Dosya:Meteor_Bolide.JPG|Orta Avustralya çölü ve bir Lyrid (üst kenar
Dosya:Looking_Down_on_a_Shooting_Star.JPG|[[Uluslararası Uzay İstasyonu]]ndan görünen bir meteor (ortada)
Dosya:Earth_Sol63A_UFO-A067R1.jpg|MER Spirit tarafından 7 Mart 2004'te Mars'tan fotoğraflanan olası meteor (ortada)
Dosya:SL9ImpactGalileo.jpg|[[Shoemaker–Levy 9 kuyruklu yıldızı|Shoemaker-Levy 9 Kuyruklu Yıldızı]] Jüpiter ile çarpışıyor: Sekans, W parçasının gezegenin karanlık tarafında bir ateş topuna dönüştüğünü gösteriyor.
</gallery>

;

== Meteoritler ==
[[Dosya:Murnpeowie_meteorite.jpg|küçükresim|Murnpeowie, parmak izlerine benzeyen regmaglypts'li bir demir göktaşı (Avustralya, 1910)]]
Meteorit, bir meteoroitin veya asteroidin atmosferden geçerken geride kalan ve yok olmadan yere çarpan kısmıdır.<ref name="oxford">''The Oxford Illustrated Dictionary''. 1976. Second Edition. Oxford University Press. p. 533</ref> Meteoritler her zaman olmasa da bazen hiper hızlı çarpma kraterleriyle birlikte bulunur; enerjik çarpışmalar sırasında çarpan cismin tamamı buharlaşarak geriye meteorit bırakmayabilir. Jeologlar "[[bolit]]" terimini astronomlardan farklı bir anlamda, çok büyük bir çarpıştırıcıyı belirtmek için kullanırlar. Örneğin, USGS bu terimi "''çarpan cismin kesin doğasını bilmediğimizi ima etmek için... örneğin kayalık veya metalik bir asteroit mi yoksa buzlu bir kuyruklu yıldız mı olduğunu bilmediğimizi ima etmek için''" genel bir büyük krater oluşturan çok hızlı cisim anlamında kullanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.usgs.gov/centers/whcmsc | başlık = Woods Hole Coastal and Marine Science Center {{!}} U.S. Geological Survey | erişimtarihi = 11 Mayıs 2023 | çalışma = www.usgs.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181009214435/https://www.usgs.gov/centers/whcmsc | arşivtarihi = 9 Ekim 2018}}</ref>

Meteoroitler Güneş Sistemi'ndeki diğer cisimlere de çarpmaktadır. [[Ay]] ya da [[Mars]] gibi atmosferi olmayan ya da çok az olan cisimlerde de kalıcı kraterler bırakırlar.

=== Etkilerin sıklığı ===
Herhangi bir günde Dünya'ya çarpacak en büyük cismin çapının yaklaşık 40 santimetre (16 inç), belirli bir yılda yaklaşık dört metre (13&nbsp;ft) ve belirli bir yüzyılda yaklaşık 20&nbsp;m (66&nbsp;ft) olması muhtemeldir. Bu istatistikler aşağıdaki şekilde elde edilir:

En azından beş santimetreden (2,0 inç) kabaca 300 metreye (980 fit) kadar olan aralıkta, Dünya'nın göktaşlarını alma oranı aşağıdaki gibi bir güç yasası dağılımına uyar:

:<math>N(>D) = 37 D^{-2.7}\ </math>

Burada ''N (>D)'', bir yıl içinde Dünya'ya çarpması beklenen D metre çapından daha büyük nesnelerin sayısıdır.<ref name="Nature-01238">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The flux of small near-Earth objects colliding with the Earth|tarih=21 Eylül 2002|sayı=6913|sayfalar=294-296|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=420|pmid=12447433|doi=10.1038/nature01238|ad1=Peter|soyadı1=Brown|ad2=Richard E.|soyadı2=Spalding|ad3=Douglas O.|soyadı3=ReVelle|ad4=Edward|soyadı4=Tagliaferri|ad5=Simon P.|soyadı5=Worden|bibcode=2002Natur.420..294B|s2cid=4380864}}</ref> Bu, yerden ve uzaydan görülen parlak göktaşlarının gözlemlerine ve Dünya'ya yakın asteroitlerin araştırmalarına dayanmaktadır. Tahmin edilen oran {{cvt|300|m||}} çapın üzerinde biraz daha yüksektir; güç yasası ekstrapolasyonunun öngördüğünden yaklaşık 10 kat daha sık olmak üzere her birkaç milyon yılda bir iki kilometre (1,2 mil) asteroid (bir teraton TNT eşdeğeri) dünyaya çarpmaktadır.

=== Çarpma krateri ===
{{Ana|Çarpma krateri}}
[[Dosya:Novato_Meteorite_Impact_Pit.jpg|sağ|küçükresim|17 Ekim 2012'de bir evin çatısına çarpan 61.9 gram Novato göktaşı tarafından yapılan çarpma krateri.]]
[[Ay]], [[Merkür]], [[Callisto (uydu)|Callisto]], [[Ganymede (uydu)|Ganymede]] ve çoğu küçük uydu ve asteroit dahil olmak üzere katı Güneş Sistemi nesneleriyle meteoroit çarpışmaları, bu nesnelerin çoğunun baskın coğrafi özellikleri olan çarpma kraterlerini oluşturur. [[Dünya]], [[Venüs]], [[Mars]], [[Europa (uydu)|Europa]], [[İo (uydu)|Io]] ve [[Titan (uydu)|Titan]] gibi aktif yüzey jeolojik süreçlerine sahip diğer gezegen ve uydularda, görünür çarpma kraterleri zaman içinde aşınabilir, gömülebilir veya tektonik tarafından dönüştürülebilir. Erken literatürde, çarpma kraterlerinin önemi yaygın olarak kabul edilmeden önce, kripto patlama veya kriptovolkanik yapı terimleri, şu anda Dünya'da çarpma ile ilgili özellikler olarak kabul edilenleri tanımlamak için sıklıkla kullanılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.lpi.usra.edu/publications/books/CB-954/CB-954.pdf|başlık=Traces of Catastrophe: A Handbook of Shock-Metamorphic Effects in Terrestrial Meteorite Impact Structures|erişimtarihi=11 Mayıs 2023|tarih=1998|dil=En|sayfa=97|çalışma=LPI Contribution No. 954|yer=Houston|yayıncı=Lunar and Planetary Institute|ad=Bevan M.|soyadı=French|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230511091358/https://www.lpi.usra.edu/publications/books/CB-954/CB-954.pdf|arşivtarihi=11 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bir meteor çarpma kraterinden fırlatılan erimiş karasal malzeme soğuyabilir ve [[tektit]] olarak bilinen bir nesne şeklinde katılaşabilir. Bunlar genellikle meteoritlerle karıştırılır.

=== Meteorit galerisi ===
<gallery class="center" mode="packed" heights="140px">
Dosya:Two_tektites.JPG|İki [[tektit]], bir göktaşı çarpmasından kaynaklanan erimiş karasal püskürme
Dosya:Esquel_pallasite_partial_slice.jpg|Esquel palasitinin kısmi bir dilimi
Dosya:Willamette_Meteorite_AMNH.jpg|Willamette Meteoriti, Oregon, ABD
Dosya:Meteorite_Lapham.jpg|[[Wisconsin]]'e 1868 düşen bir meteorit
Dosya:Meteorito_Marília.jpg|Marília Meteoriti, Brezilya, [[Marília]]'da düşen bir [[kondrit]] H4 (1971)
Dosya:Mesa-Arizona_Museum_of_Natural_History-Tucson_Meteorite.JPG|Arizona Doğa Tarihi Müzesi'nde Tucson Göktaşı'nın arkasında poz veren çocuklar
Dosya:Meteorite_Tindouf_NWA_869.jpg|alt=Meteorite with brecciation and carbon inclusions from Tindouf, Algeria|Cezayir, Tindouf'tan breşleşme ve karbon kapanımları içeren göktaşı<ref name="USRA-31890">{{Web kaynağı | url = http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=31890 | başlık = Northwest Africa 869 | çalışma = Meteoritical Bulletin Database | yayıncı = The Meteoritical Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130603151349/http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=31890 | arşivtarihi = 3 Haziran 2013}}</ref>
</gallery>

== Galeri ==
<gallery>
Resim:Morasko krater zima.jpg|Morasko adlı gök taşının açmış olduğu krater
Resim:Barringer Meteor Crater, Arizona.jpg|Arizona çöllerinin kuzeyindeki, Barringer meteor krateri
Resim:Barringer Crater USGS.jpg|Arizona'daki Barringer krateri, çarpma ({{Dil|en|impact}}) yoluyla meydana geldiği ispat edilen ilk kraterdir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://en.wikipedia.org/wiki/Impact_crater#Identifying_impact_craters | başlık = Impact crater: Identifying impact craters | dil = İngilizce | biçim = HTML | tarih = 13 Ağustos 2012 | yayıncı = İngilizce Vikipedi | erişimtarihi = 23 Ağustos 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151211063726/https://en.wikipedia.org/wiki/Impact_crater#Identifying_impact_craters | arşivtarihi = 11 Aralık 2015 | ölüurl = hayır }}</ref>
Resim:Hoba meteorite (15682150765).jpg|Dünya'da tek parça kalmış en büyük<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Meteorites and their parent planets |url=https://archive.org/details/meteoritestheirp0000mcsw_x6f3 |soyadı=McSween |ad= Harry |tarih=1999 |yayıncı=Cambridge University Press |isbn=0521583039 |sürüm=2nd |konum=Cambridge |oclc=39210190}}</ref> meteorid olan [[Hoba (meteorit)|Hoba]]
</gallery>

==Ayrıca bakınız==
* [[Türkiye'ye düşen meteorlar listesi]]
* [[Gezegenler arası toz bulutu]]
* [[Asteroit]]
* [[Asteroitlerin standart fiziksel özellikleri]]
* [[Asteroit tayf tipleri]]
* [[Mikrometeorit]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons|Meteor}}
{{Vikisözlük|meteoroid|meteor}}
* [http://www.fireballhistory.com/ A History of Meteors and Other Atmospheric Phenomena]
* [http://www.amsmeteors.org/ American Meteor Society]
* [http://www.britastro.org/meteor British Astronomical Society meteor page]
* [http://www.imo.net/ International Meteor Organization]
* [http://www.meteorscan.com/meteor-live.html Live Meteor Scanner]
* [https://web.archive.org/web/20151207045337/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Meteors Meteoroids Page] at [http://solarsystem.nasa.gov/ NASA's Solar System Exploration]
* [http://astroclub.tau.ac.il/ephem/Meteors/ Meteor shower predictions] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110703174608/http://astroclub.tau.ac.il/ephem/Meteors/ |tarih=3 Temmuz 2011}}
* [http://stardate.org/nightsky/meteors/ Meteor Showers and Viewing Tips]
* [http://www.popastro.com/meteor/index.php Society for Popular Astronomy – Meteor Section]
* {{YouTube |kim = Ar_h-zAccsY |başlık = Minor Planet Center: Asteroid Hazards, Part 2: ''The Challenge of Detection'' }} {{küçük|(min. 7:14)}}
*[https://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEarth/ImpactEffects/ Earth Impact Effects Program] Estimates crater size and other effects of a specified body colliding with Earth.

{{-}}
{{Küçük Güneş sistemi cisimleri}}
{{Güneş Sistemi}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Meteoroitler| ]]