Otto Hölder sayfasının kaynağını görüntüle

{{Bilim insanı bilgi kutusu
| name                    = Ludwig Otto Hölder 
| image                   = Hoelder Otto.jpg
| image_size              = 200px
| caption                 = Otto Hölder
| birth_date              = {{Doğum tarihi|1859|12|22|df=y}}
| birth_place             = [[Stuttgart]], [[Alman Konfederasyonu|Almanya]]
| birth_name              = Otto Ludwig Hölder
| death_date              = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1937|08|29|1859|12|22|df=y}}
| death_place             = [[Leipzig]], [[Nazi Almanyası|Almanya]]
| yattığı_yer             = Südfriedhof Leipzig
| yattığı_yerin_koordinatları = {{Koordinat|51|18|33|N|12|24|45|E|region:DE-SN_type:landmark_source:dewiki|display=inline}}
| education               = [[Tübingen Üniversitesi]]<br>[[Göttingen Üniversitesi]]
| residence               = 
| citizenship             = [[Alman Reich]]
| nationality             = [[Almanlar|Alman]]
| ethnicity               =
| field                   = [[Matematik]]
| work_institution        = [[Tübingen Üniversitesi]] (1889-1899)<br>[[Leipzig Üniversitesi]] (1899-1928)
| alma_mater              = 
| doctoral_advisor        = [[Paul du Bois-Reymond]]
| doctoral_students       = [[Emil Artin]]<br />[[David Gilbarg]]<br />[[William Threlfall]]<br />[[Hermann Vermeil]]
| known_for               = [[Hölder koşulu]]<br/>[[Hölder ortalaması]]<br/>[[Hölder toplamı]]<br>[[Hölder eşitsizliği]]<br>[[Hölder teoremi]]<br>[[Kompozisyon serileri|Jordan-Hölder teoremi]]
| author_abbreviation_bot = 
| author_abbreviation_zoo = 
| prizes                  =
| religion                = 
| footnotes               = 
}}
'''Ludwig Otto Hölder''' (22 Aralık 1859 - 29 Ağustos 1937) [[Stuttgart]]<ref name=mactutor>{{MacTutor Biography|id=Holder}}</ref> doğumlu bir [[Almanlar|Alman]] matematikçidir.

==İlk yılları ve eğitimi==
Hölder, profesör Otto Hölder'in (1811-1890) üç oğlunun en küçüğü ve profesör Christian Gottlieb Hölder'in (1776-1847) torunudur; iki erkek kardeşi de profesör oldu. İlk önce (bugün [[Stuttgart Üniversitesi]] olan) ''Polytechnikum''’da okudu ve ardından 1877'de [[Berlin]]'e giderek [[Leopold Kronecker]], [[Karl Weierstrass]] ve [[Eduard Kummer|Ernst Kummer]]'in öğrencisi oldu.<ref name=mactutor/>

1877'de [[Berlin Üniversitesi]]'ne girdi ve 1882'de [[Tübingen Üniversitesi]]'nden doktorasını aldı. Doktora tezinin başlığı ''Beiträge zur Potentialtheorie'' ("[[Potansiyel teori]]'ye katkılar") idi.<ref>{{MathGenealogy|id=18608}}</ref> Bunu takiben [[Leipzig Üniversitesi]]'ne gitti, ancak orada [[habilitasyon|habilite]] olamadı, bunun yerine ikinci doktorasını ve habilitasyonunu 1884'te [[Göttingen Üniversitesi]]'nde tamamlandı.

==Akademik kariyeri ve sonraki yaşamı==
Göttingen'de bir fakültedeki pozisyon için hükûmetten onay alamadı ve bunun yerine 1889'da Tübingen'de ekstraordinaryüs profesör olarak bir pozisyon teklif edildi. Geçici zihinsel yetersizlik, kabulünü geciktirdi ama 1890'da orada çalışmaya başladı. 1899'da eskiden [[Sophus Lie]]'nin başkanlığını yaptığı [[Leipzig Üniversitesi]]'ndeki kürsünün tam profesörü oldu. Orada 1912'den 1913'e kadar dekan, 1918'de [[rektör]] olarak görev yaptı.<ref name=mactutor/>

1899'da bir banka müdürü ve politikacının kızı olan Helene ile evlendi. İki oğlu ve iki kızı vardı. Oğlu [[Ernst Hölder]] da bir matematikçi oldu,<ref name=mactutor/> kızı Irmgard ise matematikçi [[Aurel Wintner]] ile evlendi.<ref>{{kaynak
 | soyadı1 = Elbert | ad1 = Árpád
 | soyadı2 = Garay | ad2 = Barnabás M.
 |editör-soyadı= Horváth |editör-ad= János
 | katkı = Differential equations: Hungary, the extended first half of the 20th century
 |doi= 10.1007/978-3-540-30721-1_9
 | mr = 2547513
 | sayfalar =245-294| yayıncı = Springer, Berlin
 | seri = Bolyai Soc. Math. Stud.
 | başlık = A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, I
 | cilt = 14
 | yıl = 2006}}; see [https://www.google.com/books?id=EWm4WzSaG3IC&pg=PA248 p. 248]</ref>

1933'te Hölder, ''[[Alman Üniversiteleri ve Liseleri Profesörlerinin Adolf Hitler'e ve Nasyonal Sosyalist Devlete Bağlılık Yemini]]'''ni imzaladı.<ref>{{kaynak|sayfa=135|url=https://archive.org/details/bekenntnisderpro00natiuoft/page/135/mode/1up|başlık=Bekenntnis der Professoren an den Universitäten und Hochschulen zu Adolf Hitler und dem nationalsozialistischen Staat; überreicht vom Nationalsozialistischen Lehrerbund Deutschland-Sachsen|yıl=1933}}</ref>

==Matematiğe katkıları==
Hölder'in onuruna adlandırılan [[Hölder eşitsizliği]], aslında daha önce [[Leonard James Rogers]] tarafından ortaya atılmıştı. Adını, Hölder'in Rogers'dan alıntı yaparak sırayla kınadığı bir makaleden almıştır;<ref>{{kaynak
 | soyadı = Maligranda | ad = Lech
 |doi= 10.7153/mia-01-05
 | sayı = 1
 |dergi= Mathematical Inequalities & Applications
 | mr = 1492911
 | sayfalar =69-83| başlık = Why Hölder's inequality should be called Rogers' inequality
 | cilt = 1
 | yıl = 1998}}</ref> aynı makale şimdi [[Jensen eşitsizliği]] olarak adlandırılan kavramın bir kanıtını içeriyor ve daha sonra Jensen tarafından kaldırılan bazı yan koşulları vardı.<ref>{{kaynak
 | soyadı1 = Guessab | ad1 = A.
 | soyadı2 = Schmeisser | ad2 = G.
 |doi= 10.1007/s00013-013-0522-3
 | sayı = 6
 |dergi= Archiv der Mathematik
 | mr = 3069109
 | alıntı = under the additional assumption that <math>\varphi''</math> exists, this inequality was already obtained by Hölder in 1889
 | sayfalar =561-570| başlık = Necessary and sufficient conditions for the validity of Jensen's inequality
 | cilt = 100
 | yıl = 2013}}</ref>

Hölder ayrıca [[Jordan-Hölder teoremi]] de dahil olmak üzere diğer birçok [[teorem]] için anılır; bu teorem, [[Arşimet özelliği]]ni karşılayan her [[doğrusal sıralı grup|doğrusal sıralı grubun]], gerçel sayıların toplamsal bir alt [[grup (matematik)|grubuna]] [[İzomorfizma|izomorf]] olduğunu, 200'e kadar üst dereceden [[basit grup]]ların sınıflandırılmasını, [[simetrik grup]] S<sub>6</sub>'nın anormal dış otomorfizmleri ve [[Gama fonksiyonu]]nun hiçbir [[cebirsel diferansiyel denklem]]i karşılamadığını ima eden Hölder teoremini belirtir. Adıyla ilgili bir başka fikir, [[kısmi diferansiyel denklem]] teorileri ve [[fonksiyon uzayı|fonksiyon uzayları]] da dahil olmak üzere [[matematiksel analiz|analiz]]'in birçok alanında kullanılan [[Hölder koşulu]] (veya Hölder sürekliliğidir).

==Yayınları==
* 1900: {{Kaynak|url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/dms/resolveppn/?PPN=PPN595117910|başlık=''Anschauung und Denken in der Geometrie.''|yer=Leipzig|yayıncı=Druck und Verlag von B. G. Teubner}}.
* 1924: ''Die mathematische Methode. Logisch erkenntnistheoretische Untersuchungen'' im Gebiete der Mathematik, Mechanik und Physik. Berlin: Springer.
* 1892: {{Kaynak|url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?IDDOC=27712|başlık=Die einfachen Gruppen im ersten und zweiten Hundert der Ordnungszahlen|dergi=Mathematische Annalen|cilt=40|erişimtarihi=29 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160124044229/http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?IDDOC=27712|arşivtarihi=24 Ocak 2016|ölüurl=hayır}}
* 1889: {{Kaynak|url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?IDDOC=27386|başlık=Zurückführung einer beliebigen algebraischen Gleichung auf eine Kette von Gleichungen|dergi=Mathematische Annalen|cilt=34|sayfa=29|alıntı=Satz von Jordan-Hölder}}
* 1899: {{Kaynak|url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?IDDOC=185551|başlık=''Galoissche Theorie mit Anwendungen''|çalışma=Enzyklopädie der Mathematischen Wissenschaften|cilt=1|erişimtarihi=29 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151217094118/http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?IDDOC=185551|arşivtarihi=17 Aralık 2015|ölüurl=hayır}}
* 2014: Otto Hölder, Briefe an die Eltern 1878 bis 1887. Berlin – Greifswald – Tübingen – Stuttgart – Leipzig – Göttingen. Hrsg.: Stefan Hildebrandt / Birgit Staude-Hölder. Edition am Gutenbergplatz, Leipzig, {{ISBN|978-3-937219-76-9}} (= EAGLE, Cilt 076)

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Hölder ortalaması]]

== Konuyla ilgili yayınlar ==
* [[Günther Eisenreich]]: ''Otto Hölder.'' In: [[Herbert Beckert]], [[Horst Schumann (matematikçi)|Horst Schumann]] (Ed.): ''100 Jahre Mathematisches Seminar der Karl-Marx-Universität Leipzig.'' Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1981.
* [[Bartel Leendert van der Waerden]]: ''Nachruf auf Otto Hölder.'' In: ''Mathematische Annalen.'' Cilt 116, 1939, S. 157–165 ([http://gdz.sub.uni-goettingen.de/dms/load/img/?PPN=PPN235181684_0116&DMDID=DMDLOG_0010 online]).
* {{DictSciBiogr |Autor=Ernst Hölder |Lemma=Hölder, Otto Ludwig |cilt=6 |sayfalar=472–474}}

== Dış bağlantılar ==
{{Vikikaynak}}
* {{NDB|9|321|322|Hölder, Otto|Ernst Hölder|119291754}}
* {{DNB portal|119291754}}
* {{HistVV|hoelder_o|S|1899|S|1914}}
* {{CPL|Hoelder_63}}
* {{MacTutor Biography|id=Holder}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Grup teorisyenleri]]
[[Kategori:19. yüzyıl Alman matematikçileri]]
[[Kategori:20. yüzyıl Alman matematikçileri]]
[[Kategori:1859 doğumlular]]
[[Kategori:1937 yılında ölenler]]
[[Kategori:Alman matematikçiler]]
[[Kategori:Berlin Humboldt Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Tübingen Üniversitesinde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Leipzig Üniversitesi öğretim üyeleri]]
[[Kategori:Stuttgart doğumlular]]
[[Kategori:Leipzig'de ölenler]]