Poliüretan sayfasının kaynağını görüntüle

{{Düzenle|Kasım 2020}}

[[Dosya:Polyurethane synthesis.svg|küçükresim|sağ|upright=1.64|−NH−(C=O)−O− üretan grupların moleküler birimlere bağlandığı poliüretan sentezi]]
[[Dosya:Éponge type 4 (1).jpg|küçükresim|Poliüretan köpükten yapılmış sünger]]

'''Poliüretan,''' karbamat bağlantıları ile birleştirilen organik üniteler zincirinden oluşan bir [[polimer]]dir. Esnek ve esnemeyen [[köpük]]ler, dayanıklı elastomerler ve yüksek performanslı [[yapıştırıcı]]lar, sentetik [[lif]]ler, [[conta]]lar, [[prezervatif]]ler, [[halı]]ların alt kısmı ve sert plastik yapımında kullanılırlar.

Esnek poliüretan köpükler, poliüretan süngerler olarak da bilinirler ve yataklarda, mobilyalarda konfor malzemesi olarak vazgeçilmezdir. Esnemeyen köpükler ise daha çok [[ısı]] ve [[ses]] izolasyonunda kullanılır.

Poliüretan ürünlere çoğu zaman ''üretan''lar da denir. Ancak etil karbamat olarak da bilinen özel [[üretan]] maddesi ile karıştırılmamalıdır. Poliüretanlar [[etil karbamat]]tan yapılmaz ve onu içermezler.

==Tarihçe==
[[Dosya:1937 1952 Prof Otto Bayer Polyurethan.jpg|küçükresim|Otto Bayer, 1952'de buluşunu sergiliyor]]

Otto Bayer ve Almanya'nın Leverkusen kentindeki [[IG Farben]]'deki iş arkadaşları poliüretanları ilk kez 1937'de  sentezlenmiş ve diizosiyanatın diol ile reaksiyonuyla elde edilmiştir.<ref>{{dergi kaynağı |doi=10.1002/ange.19470590901 |başlık=Das Di-Isocyanat-Polyadditionsverfahren (Polyurethane) |dergi=Angewandte Chemie |cilt=59 |sayı=9 |sayfalar=257-72|yıl=1947 |soyadı1=Bayer |ad1=Otto |bibcode=1947AngCh..59..257B }}</ref><ref>{{patent kaynağı|ülke kodu=DE|sayı=728981|dosyalamatarihi=1937-11-13|inventor=[[IG Farben|I.G. Farbenindustrie A.G.]]|başlık=Verfahren zur Herstellung von Polyurethanen bzw. Polyharnstoffen [Process for the production of polyurethanes or polyurea]|yayım tarihi=7 Aralık 1942}}</ref> Eğer ortamda su da varsa diizosiyanatın bir kısmı diol ile polimerleşirken küçük bir kısmı da su ile gaz ([[karbondioksit]]) çıkışı reaksiyonu vererek gözenekli poliüretan yapıyı (köpük veya sünger yapısı) meydana getirir. Olgunlaşma süresi (24-72 saat) sonunda oldukça sağlam bir polimer yapı elde edilir. Daha sonraları diollerin yerini daha büyük molekül ağırlıklı, polieter veya poliester yapısındaki polioller almıştır. Bu şekilde oluşan poliüretan daha sağlam ve daha esnek bir elastomer oluşturur.

Yeni polimerlerin, olefinlerin polimerleştirilmesi veya polikondensasyon yoluyla yapılan mevcut plastiklere göre bazı avantajları vardı ve [[Wallace Carothers]]'ın [[polyester]]lere ilişkin aldığı patentlerin kapsamına girmiyordu.<ref name="Seymour">{{dergi kaynağı |doi=10.1021/ed069p909 |başlık=Polyurethanes: A class of modern versatile materials |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-chemical-education_1992-11_69_11/page/909 |dergi=Journal of Chemical Education |cilt=69 |sayı=11 |sayfa=909 |yıl=1992 |soyadı1=Seymour |ad1=Raymond B. |soyadı2=Kauffman |ad2=George B. |bibcode=1992JChEd..69..909S }}</ref>

Elyaf ve esnek köpük üretimine odaklanan ilk çalışmalar ve PU'lar, [[II. Dünya Savaşı]] sırasında uçak kaplaması olarak sınırlı ölçekte uygulandı.<ref name="Seymour" /> [[İzosiyanat|Poliizosiyanatlar]] 1952'de ticari olarak temin edilebilir hale geldi ve esnek poliüretan köpük üretimi 1954'te toluen diizosiyanat (TDI) ve polyester poliollerin birleştirilmesiyle başladı. Bu malzemeler aynı zamanda sert köpükler, sakız kauçuğu ve [[elastomer]]ler üretmek için de kullanıldı. Doğrusal elyaflar hekzametilen diizosiyanat (HDI) ve 1,4-Butanediol'den (BDO) üretildi.

{| class="toccolours" border="1" style="margin: 0.5em 0 1em 0; border-collapse: collapse;"
| align="center" style="letter-spacing: 1px;" | '''{{{name| Diizosiyanatın bir poliolle reaksiyonu ile oluşturulan bir poliüretan}}}''' 
|-
| align="center" colspan="1" bgcolor="white" style="padding: 0.5em;" | [[Dosya:Polyurethanepolymer.png|771px|polyurethane polymer]]
|-
|}

Günümüzde poliüretanların esnek köpükler (süngerler), esnek ve şişmeyen yapıdaki elastomerler, yapıştırıcılar, kaplamalar, hem elastomer hem köpük yapısını içinde barındıran integral ürünler, sert köpükler (yalıtım malzemeleri), sert ve şişmeyen yapıdaki tahta taklidi ürünler gibi uygulamaları vardır. Bunların köpük yapısındaki poliüretanlarda genellikle polieter polioller kullanılır.

Esnek köpüklerde ise şişirme ajanı olarak su, sert köpüklerde ise suyun yanında ısı yalıtımı sağlayan gazlar da kullanılır. Esnek köpükler genellikle konfor sağlama amacıyla üretildiği için açık hücre yapısında olmak zorundadır, sert köpükler ise kapalı hücre yapısında olmalı ve içerdiği gazı dışarıya salmamalıdır.

Şişmeyen poliüretanlarda ise bileşenlerdeki nem tamamen uzaklaştırılmalıdır. Bunların dışında poliester polioller kullanılarak üretilen terlik ve ayakkabı tabanları da poliüretan uygulamaları arasındadır. Ayrıca koltuk döşemelerinde, çanta ve ayakkabılarda kullanılan [[suni deri]] de poliüretandır.

Giydiğimiz ayakkabının tabanı olarak, oturduğumuz koltuklarda ve yattığımız yataklarda sünger ve suni deri olarak, ayna ve koltuk süslemelerinde tahta taklidi olarak, [[buzdolabı]], termosifon vb. de yalıtım malzemesi olarak, araba konsolu ve direksiyonu olarak, fabrikaların ve soğuk odaların duvarlarını ve çatılarını kaplayan paneller olarak poliüretan hayatımızın her yerdedir.

==Kimya==
Poliüretanlar, genellikle bir katalizör varlığında veya [[ultraviyole]] ışığa maruz bırakıldığında di[[izosiyanat]]'ların [[poliol]]lerle reaksiyona<ref name="ge2">''n''&nbsp;≥&nbsp;2</ref><ref name="Gum 1992">{{Kitap kaynağı | ad1=Wilson | soyadı1=Gum |soyadı2=Riese|ad2= Wolfram |soyadı3=Ulrich|ad3= Henri  |başlık=Reaction Polymers |yayıncı=Oxford University Press |yer=New York |yıl=1992 | isbn=978-0-19-520933-4}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Ron |soyadı=Harrington |yazar2=Hock, Kathy |başlık= Flexible Polyurethane Foams |yayıncı=The Dow Chemical Company |yer=Midland |yıl=1991 }}</ref><ref name="Oertel 1985">{{Kitap kaynağı |ad=Gunter |soyadı=Oertel |başlık=Polyurethane Handbook |yayıncı=Macmillen Publishing Co., Inc. |yer=New York |yıl=1985 | isbn=978-0-02-948920-8}}{{page needed|date=June 2017}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Henri |soyadı=Ulrich |başlık=Chemistry and Technology of Isocyanates |yayıncı=John Wiley & Sons, Inc. |yer=New York |yıl=1996 | isbn=978-0-471-96371-4}}{{page needed|date=June 2017}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=George |soyadı=Woods |başlık= The ICI Polyurethanes Book |yayıncı=John Wiley & Sons, Inc. |yer=New York |yıl=1990 | isbn=978-0-471-92658-0}}{{page needed|date=June 2017}}</ref> sokulmasıyla üretilir.<ref name="Soto 2014">{{Akademik dergi kaynağı |doi=10.1021/jo5005789 |pmid=24820955 |başlık=Photochemical Activation of Extremely Weak Nucleophiles: Highly Fluorinated Urethanes and Polyurethanes from Polyfluoro Alcohols |dergi=The Journal of Organic Chemistry |cilt=79 |sayı=11 |sayfalar=5019-27|yıl=2014 |soyadı1=Soto |ad1=Marc |soyadı2=Sebastián |ad2=Rosa María |soyadı3=Marquet |ad3=Jordi }}</ref>

Genelde kullanılan katalizörler DABCO, DMDEE gibi üçüncül [[Amin (kimya)|amin]]ler veya dibütilkalay dilaurat gibi metalik sabunlardır. Aşırı izosiyanat trimerize olup katı poliizosiyanüratların oluşumuna yol açabileceğinden, başlangıç malzemelerinin [[stokiyometri]]si dikkatli şekilde kontrol edilmelidir. Polimer genellikle yüksek derecede çapraz bağlı bir moleküler yapıya sahiptir, bu da ısıtıldığında erimeyen bir [[termoset]] malzemeyle sonuçlanır; ancak bazı [[termoplastik]] poliüretanlar da üretilmektedir.

[[Dosya:Polyurethane synthesis.tif|800px|center]]

Poliüretanın en yaygın uygulaması, polimerizasyonda bir gazın veya şişirici maddenin varlığını gerektiren katı [[köpük]]lerdir. Bu genellikle izosiyanatlarla reaksiyona girerek CO<sub>2</sub> gazı ve kararsız bir [[karbamik asit]] grubu yoluyla [[Amin (kimya)|amin]] oluşturan az miktarda su eklenerek elde edilir. Üretilen amin ayrıca [[üre]] grupları oluşturmak için izosiyanatlarla reaksiyona girebilir ve bu nedenle polimer, hem bunları hem de üretan bağlayıcıları içerir. Üre, reaksiyon karışımında çok çözünmez ve çoğunlukla poliüreden oluşan ayrı "sert bölüm" fazlar oluşturma eğilimindedir. Bu poliüre fazlarının konsantrasyonu ve düzenlemesi köpüğün özelliklerinde önemli etki yapar.<ref>{{Cite thesis
 |last          = Kaushiva
 |first         = Byran D.
 |title         = Structure-Property Relationships of Flexible Polyurethane Foams
 |type          = Ph.D.
 |publisher     = Virginia Polytechnic Institute
 |date          = 15 Ağustos 1999
 |url           = http://theses.lib.vt.edu/theses/available/etd-083199-185156/
 |erişim-tarihi = 6 Ekim 2023
 |arşivurl      = https://web.archive.org/web/20161205210843/http://theses.lib.vt.edu/theses/available/etd-083199-185156/
 |arşivtarihi   = 5 Aralık 2016
 |ölüurl        = hayır
}}</ref>

{{align|center|
<math chem>
\begin{array}{l}
\ce{ {R-N=C=O} + H2O ->[\ce{step}\ 1] R1-\underset{ | \atop \displaystyle H}{N}-\overset{\displaystyle O \atop \| }{C}-O-H ->[\ce{step}\ 2][\ce{-CO2}] {R-NH2} + {R-N=C=O} ->[\ce{step}\ 3] -R-\underset{ | \atop \displaystyle H}{N}-\overset{\displaystyle O \atop \| }{C}-\underset{ | \atop \displaystyle H}{N}-R}{-} \end{array}
</math>
}}

Üretilen köpüğün türü, şişirici maddenin miktarının düzenlenmesiyle ve ayrıca polimerizasyon karışımının [[Akışbilim|reolojisini]] değiştiren çeşitli [[yüzey aktif madde]]lerin eklenmesiyle kontrol edilir. Köpükler, orijinal kabarcıkların veya hücrelerin çoğunun bozulmadan kaldığı "kapalı hücreli" veya kabarcıkların kırıldığı ancak kabarcık kenarlarının şeklini koruyacak kadar sert olduğu "açık hücreli" veya aşırı durumlarda ağsı olabilir.

Açık hücreli köpükler yumuşaklık hissi oluşturur ve hava geçişine izin verir bu nedenle koltuk minderlerinde veya şiltelerde rahatlık için kullanılır.

Kapalı hücreli köpükler sert [[ısı yalıtımı]]nda kullanılır. Çok yoğun [[mikro hücresel plastik]] köpükler, kullanımdan önce poliolün mekanik olarak köpürtülmesi yoluyla şişirici maddelerin eklenmesine gerek kalmadan oluşturulabilir. Bunlar, araba [[Direksiyon|direksiyon simidi]] veya [[Ayakkabı|ayakkabı taban]] kaplamalarında kullanılan sert elastomer malzemelerdir.

Poliüretanın özellikleri, onu yapmak için kullanılan izosiyanat ve poliol türlerinden büyük ölçüde etkilenir. Poliolün katkıda bulunduğu uzun, esnek bölümler yumuşak, [[Esneklik|elastik]] polimer oluşturur. Çok miktarda çapraz bağlanma, sertlik veya sert polimerler oluşturur. Uzun zincirler ve düşük çapraz bağlanma çok esnek polimer, çok sayıda çapraz bağlı kısa zincirler sert polimer, uzun zincirler ve ara çapraz bağlanma ise köpük yapımında yararlı bir polimer oluşturur.

==Hammaddeler ==
Poliüretan yapmak için ana bileşenler di- ve tri - [[izosiyanat]]lar ve [[poliol]]lerdir. Polimerin işlenmesine yardımcı olmak veya polimerin özelliklerini değiştirmek için başka malzemeler de eklenir.

===İzosiyanatlar===
Poliüretan yapımında kullanılan izosiyanatın her molekülünde iki veya daha çok [[izosiyanat]] grubu vardır. 
En çok kullanılan izosiyanatlar, [[aromatiklik|aromatik]] diizosiyanatlar, [[toluen diizosiyanat]] (TDI) ve [[metilen difenil diizosiyanat]]tır (MDI).

TDI ve MDI genellikle diğer izosiyanatlardan daha ucuz ve daha reaktiftir. Endüstriyel tip [[TDI]] ve MDI izomerlerin karışımlarıdır ve MDI genellikle polimerik malzemeler içerir.

Köpüklerin, esnek köpük (örn. kalın döşemelik yatak köpüğü veya kalıplanmış araba koltuk köpüğü),<ref>{{Web kaynağı | url = http://dowglobal.beta.ides.com/DocSelect.aspx?DOC=DOWTDS&E=101414 | başlık = Technical data sheet from Dow Chemical | erişimtarihi = 15 Eylül 2007 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20071013154430/http://dowglobal.beta.ides.com/DocSelect.aspx?DOC=DOWTDS&E=101414 |arşivtarihi= 13 Ekim 2007 | ölüurl = evet }}</ref> sert köpük (örn. buzdolabı ısı yalıtım köpüğü) ve elastomerler (örneğin ayakkabı tabanları) vb. gibi kullanım alanları vardır.

Kısmen poliollerle reaksiyona sokularak veya izosiyanatların uçuculuğu (ve böylece zehirliliğini) azaltmak için başka malzemeler katarak, işlemeyi kolaylaştırmak veya nihai polimerlerlerin özelliklerini geliştirmek için donma sıcaklık noktaları düşürerek izosiyanatların yapısı değiştirilebilir.

[[Dosya:MDI isomers v2.svg|500px|center|MDI izomerleri ve polimer]]

Alifatik ve sikloalifatik izosiyanatlar daha az miktarlarda, çoğunlukla renk ve şeffaflığın önemli olduğu kaplamalarda ve diğer uygulamalarda kullanılır çünkü aromatik izosiyanatlarla yapılan poliüretanlar ışığa maruz kaldıklarında koyulaşır.<ref>{{Kitap kaynağı | ad=David | soyadı=Randall |soyadı2=Lee|ad2= Steve | başlık=The Polyurethanes Book | yayıncı=Wiley |yer=New York | yıl=2002 | isbn=978-0-470-85041-1}}</ref>

En önemli alifatik ve sikloalifatik izosiyanatlar, 1,6-hekzametilen diizosiyanat (HDI), 1-izosiyanato-3-izosiyanatometil-3,5,5-trimetil-siklohekzan (izoforon diizosiyanat, IPDI) ve 4,4'-diizosiyanato disikloheksilmetandır (H<sub>12</sub>MDI ya da hidrojene MDI).

===Polioller===
[[Poliol]]ler, epoksitlerin reaksiyonu ile aktif hidrojen içeren bileşikler kullanılarak yapılan polieter polioller olabilir. Poliester polioller çok fonksiyonlu [[karboksilik asit]]leri ve polihidroksil bileşiklerinin polikondensasyonu ile yapılır. Son kullanımlarına göre ayrıca sınıflandırılabilirler.

Daha fazla molekül ağırlıklı polioller (2.000 ila 10.000 arasındaki molekül ağırlıkları olanlar) daha esnek poliüretanlar yapmak için kullanılırken daha az molekül ağırlıklı polioller (300 ila 700 arasındaki molekül ağırlıkları olanlar) daha sert ürünler yapar.

Esnek uygulamalara yönelik polioller, dipropilen glikol (''f''&nbsp;=&nbsp;2), [[gliserin]] (''f''&nbsp;=&nbsp;3) veya sorbitol/su çözeltisi (''f''&nbsp;=&nbsp;2,75) gibi düşük işlevselliğe sahip başlatıcılar kullanır.<ref>{{patent kaynağı|başlık=Polyether polyols suitable for flexible polyurethane foam prepared by co-initiation of aqueous solutions of solid polyhydroxyl initiators|Yayım tarihi=29 Ocak 1997|inventor1-last=Hager|inventor2-last=Knight|inventor3-last=Helma|inventor1-first=Stanley L.|inventor2-first=James E.|inventor3-first=Gregory F.|inventor4-last=Argento|inventor4-first=Ben J.|Ülke kodu=EP|number=0755955|assign=ARCO Chemical Technology}}</ref> Sert uygulamalara yönelik polioller, [[sakkaroz]] (''f''&nbsp;=&nbsp;8), [[sorbitol]] (''f''&nbsp;=&nbsp;6), tolüendiamin (''f''&nbsp;=&nbsp;4) ve Mannich bazları (''f''&nbsp;=&nbsp;4) gibi daha yüksek işlevselliğe sahip başlatıcılar kullanır. İstenilen moleküler ağırlığa ulaşılıncaya kadar başlatıcılara propilen oksit ve/veya [[etilen oksit]] eklenir. Ekleme sırası ve her oksidin miktarı, uyumluluk, suda çözünürlük ve reaktivite gibi birçok poliol özelliğini etkiler. Yalnızca propilen oksitle yapılan polioller ikincil hidroksil gruplarıyla sonlanır ve birincil hidroksil grupları içeren etilen oksitle kaplı poliollerden daha az reaktiftir. Karbon dioksitin poliol yapısına dahil edilmesi birçok şirket tarafından araştırılmaktadır.

Aşılama poliolleri (aynı zamanda dolgulu polioller veya polimer polioller olarak da adlandırılır), yüksek moleküler ağırlıklı bir polieter omurgasına kimyasal olarak aşılanmış, ince bir şekilde dağılmış [[Kopolimer|stiren-akrilonitril]], [[akrilonitril]] veya poliüre (PHD) polimer katıları içerir. Düşük yoğunluklu, yüksek dirençli (HR) köpüğün yük taşıma özelliklerini artırmak ve ayrıca mikro hücresel köpüklere ve döküm elastomerlere dayanıklılık kazandırmak için kullanılırlar. Etilendiamin ve trietanolamin gibi başlatıcılar, omurgadaki nitrojen atomlarının varlığı nedeniyle yerleşik katalitik aktiviteye sahip düşük molekül ağırlıklı sert köpük polioller yapmak için kullanılır. [[Tetrahidrofuran]]ın polimerleştirilmesiyle elde edilen özel bir polieter poliol sınıfı olan poli(tetrametilen eter) glikoller, yüksek performanslı kaplama, ıslatma ve elastomer uygulamalarında kullanılır.

Geleneksel polyester polioller işlenmemiş ham maddelere dayalıdır ve adipik asit ve 1,4-butandiol gibi yüksek saflıkta diasitlerin ve glikollerin doğrudan polyesterleştirilmesiyle üretilir. Polyester polioller genellikle polieter poliollerden daha pahalı ve daha viskozdur ancak daha iyi solvent, aşınma ve kesilme dirençli poliüretanlar üretirler. Diğer polyester polioller geri dönüştürülmüş hammaddelere dayanır. Geri dönüştürülmüş [[Polietilen tereftalat|poli(etilentereftalat)]] (PET) veya dimetiltereftalat (DMT) damıtma tabanlarının dietilen glikol gibi glikollerle transesterifikasyonu ([[glikoliz]]) yoluyla üretilirler. Bu az molekül ağırlıklı, aromatik polyester polioller sert köpükte kullanılır ve poliizosiyanürat (PIR) levha ve poliüretan sprey köpük izolasyonuna az maliyet ve mükemmel yanıcılık özellikleri kazandırır.

Özel polioller arasında [[polikarbonat]] polioller, polikaprolakton polioller, polibütadien polioller ve [[polisülfür]] polioller yer alır. Malzemeler, üstün hava koşullarına dayanıklılık ve kimyasal ve çevresel saldırılara karşı dayanıklılık gerektiren elastomer, sızdırmazlık maddesi ve yapıştırıcı uygulamalarında kullanılır. Hint yağı ve diğer [[bitkisel yağ]]lardan türetilen doğal yağ poliolleri, elastomerler, esnek topuz ve esnek kalıplanmış köpük yapmak için kullanılır.

Hidroksialkil vinil eter içeren vinil eterler ile klorotrifloroetilen veya [[tetrafloroetilen]]in kopolimerleştirilmesi, florlanmış (FEVE) polioller üretir. FEVE florlu poliollerin poliizosiyanatla reaksiyona sokulmasıyla hazırlanan iki bileşenli florlu poliüretanlar, ortam koşullarında kürlenen boyalar ve kaplamalar yapmak için kullanılmıştır. Florlu poliüretanlar, tüm kimyasal bağlar arasında en güçlü bağlar olan yüksek oranda flor-karbon bağları içerdiğinden, florlu poliüretanlar UV'ye, asitlere, alkalilere, tuzlara, kimyasallara, solventlere, hava koşullarına, korozyona, mantarlara ve mikrobiyal saldırılara karşı direnç gösterir. Bunlar yüksek performanslı kaplamalar ve boyalar için kullanılmıştır.<ref>{{web kaynağı|url=https://www.paintsquare.com/library/articles/(038-47)BridgeResins01-15.pdf#:~:text=The%20FEVE%20polyol%20resins%20play%20an%20integral%20part,coating%20systems%20across%20the%20globe%20since%20its%20introduction|başlık=FEVE Technology for Higher Performance Coating Systems on Bridges|yazar=Bob Parker|website=Paintsquare.com|erişimtarihi=5 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210921074019/https://www.paintsquare.com/library/articles/(038-47)BridgeResins01-15.pdf#:~:text=The%20FEVE%20polyol%20resins%20play%20an%20integral%20part,coating%20systems%20across%20the%20globe%20since%20its%20introduction|arşivtarihi=21 Eylül 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

Alev geciktirici olarak kullanılmak üzere poliüretan matrisine kimyasal olarak bağlanan [[fosfor]] içeren polioller mevcuttur. Bu kovalent bağlantı, [[Organofosforlar|organofosfor bileşiği]]nin göçünü ve sızmasını önler.

===Biyolojik türevli malzemeler===
[[Sürdürülebilirlik|Sürdürülebilir]] [[yeşil kimya|"yeşil"]] ürünlere olan ilgi, [[bitkisel yağ]]lardan türetilen poliollere olan ilgiyi artırdı.<ref>Khanderay, Jitendra C., and Vikas V. Gite. "Vegetable oil-based polyurethane coatings: recent developments in India." Green Materials 5.3 (2017): 109-122.</ref><ref name="ussc">
{{konferans kaynağı 
  | soyadı1 = Niemeyer | ad1 = Timothy
  | soyadı2= Patel    | ad2= Munjal
  | soyadı3= Geiger   | ad3= Eric
  | başlık =A Further Examination of Soy-Based Polyols in Polyurethane Systems
  | yayımcı = Alliance for the Polyurethane Industry Technical Conference
  | tarih = Eylül 2006
  | yer = Salt Lake City, UT
}}</ref><ref>
{{haber kaynağı
  | başlık = New Twist on Green: 2008 Ford Mustang Seats Will Be Soy-Based Foam
  | yayımcı = Edmunds inside line
  | tarih = 12 Temmuz 2007
  | url = http://www.edmunds.com/insideline/do/News/articleId=121682
  | erişimtarihi = 15 Haziran 2010
  | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080531084933/http://www.edmunds.com/insideline/do/News/articleId=121682 
  | arşivtarihi = 31 Mayıs 2008
}}</ref> Poliüretanlar için poliollerin hazırlanmasında kullanılan çeşitli yağlar arasında soya fasulyesi, pamuk tohumu, neem tohumu ve hint yağı bulunur. Bitkisel yağlar çeşitli yollarla işlevselleştirilir ve polieteramid, polieterler, alkidler vb.'ye dönüştürülür. Poliollerin hazırlanmasında kullanılan yenilenebilir kaynaklar, dimer yağ asitleri veya yağ asitleri olabilir.<ref>Biobased dimer fatty acid containing two pack polyurethane for wood finished coatings, SD Rajput, PP Mahulikar, VV Gite, Progress in Organic Coatings 77 (1), 38-46</ref> Bazı biyo bazlı ve izosiyanat içermeyen poliüretanlar, polihidroksiüretanlar üretmek için [[poliamin]]'ler ve siklik karbonatlar arasındaki reaksiyondan yararlanır.<ref name="From Petrochemical Polyurethanes to Biobased Polyhydroxyurethanes">{{dergi kaynağı |doi=10.1021/ma400197c |başlık=From Petrochemical Polyurethanes to Biobased Polyhydroxyurethanes |dergi=Macromolecules |cilt=46 |sayı=10 |sayfalar=3771-92|yıl=2013 |soyadı1=Nohra |ad1=Bassam |soyadı2=Candy |ad2=Laure |soyadı3=Blanco |ad3=Jean-François |soyadı4=Guerin |ad4=Celine |soyadı5=Raoul |ad5=Yann |soyadı6=Mouloungui |ad6=Zephirin |bibcode=2013MaMol..46.3771N |url=http://oatao.univ-toulouse.fr/9942/1/Nohra_9942.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170922043448/http://oatao.univ-toulouse.fr/9942/1/Nohra_9942.pdf |arşivtarihi=22 Eylül 2017 |ölüurl=hayır }}</ref>

===Zincir uzatıcılar ve çapraz bağlayıcılar===
Zincir uzatıcılar (''f''&nbsp;=&nbsp;2) ve çapraz bağlayıcılar (''f''&nbsp;≥&nbsp;3), poliüretan elyafların, elastomerlerin, yapıştırıcıların ve bazı yekpare yüzey ve mikro hücresel köpüklerin polimer morfolojisinde önemli rol oynayan düşük moleküler ağırlıklı hidroksil ve amin sonlu bileşiklerdir. Bu malzemelerin elastomerik özellikleri, polimerin sert ve yumuşak kopolimer bölümlerinin faz ayrımından türetilir; böylece üretan sert bölüm alanları, amorf polieter (veya polyester) yumuşak bölüm alanları arasında çapraz bağlantılar görevi görür. Bu faz ayrımı, çoğunlukla polar olmayan, düşük erime noktalı yumuşak bölümlerin, polar, yüksek erime noktalı sert bölümlerle uyumsuz olması nedeniyle oluşur. Yüksek molekül ağırlıklı poliollerden oluşturulan yumuşak bölümler hareketlidir ve normalde sarmal yapıda bulunurken izosiyanat ve zincir uzatıcılardan oluşan sert bölümler sert ve hareketsizdir. Sert bölümler yumuşak bölümlere kovalent olarak bağlandığından, polimer zincirlerinin plastik akışını engeller, böylece elastomerik esneklik yaratır. Mekanik deformasyon üzerine, yumuşak bölümlerin bir kısmı açılma yoluyla gerilir ve sert bölümler gerilim yönünde hizalanır. Sert bölümlerin bu şekilde yeniden yönlendirilmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan güçlü hidrojen bağı, yüksek gerilme mukavemeti, uzama ve yırtılma direnci değerlerine katkı yapar.<ref name="Oertel 1985"/><ref>{{dergi kaynağı| ad1=J. | soyadı1=Blackwell |ad2=M. R.|soyadı2= Nagarajan |ad3=T. B.|soyadı3= Hoitink | başlık=The Structure of the Hard Segments in MDI/diol/PTMA Polyurethane Elastomers |dergi=ACS Symposium Series| cilt=172 | sayfalar=179-196| yayımcı=American Chemical Society | yer=Washington, D.C. | yıl=1981 |issn=0097-6156|doi=10.1021/bk-1981-0172.ch014 | isbn=978-0-8412-0664-9 }}</ref><ref>{{dergi kaynağı | ad1=John | soyadı1=Blackwell |ad2=Kenncorwin H.|soyadı2= Gardner | başlık=Structure of the hard segments in polyurethane elastomers | dergi=Polymer | yıl=1979 |issn=0032-3861 |doi= 10.1016/0032-3861(79)90035-1 | cilt=20 |sayfalar=13-17}}</ref><ref>{{konferans kaynağı | soyadı1=Grillo | ad1=D. J. |soyadı2=Housel|ad2= T. L. | başlık=Physical Properties of Polyurethanes from Polyesters and Other Polyols | kitapbaşlığı =Polyurethanes '92 Conference Proceedings  | yayımcı=The Society of the Plastics Industry, Inc. | yıl=1992 | yer=New Orleans, LA }}</ref><ref>{{konferans kaynağı | soyadı1=Musselman | ad1=S. G. |soyadı2=Santosusso|ad2= T. M. |soyadı3=Sperling|ad3= L. H. | başlık=Structure Versus Performance Properties of Cast Elastomers | kitapbaşlığı =Polyurethanes '98 Conference Proceedings | yayımcı=The Society of the Plastics Industry, Inc. | yıl=1998 | yer=Dallas, TX }}</ref>

Zincir uzatıcının seçimi aynı zamanda bükülme, ısı ve kimyasal direnç özelliklerini de belirler. En önemli zincir genişleticiler [[etilen glikol]], 1,4-butandiol (1,4-BDO veya BDO), 1,6-heksandiol, sikloheksan dimetanol ve hidrokinon bis(2-hidroksietil) eterdir (HQEE). Bu glikollerin tümü, fazları iyi ayrılan ve iyi tanımlanmış sert segment alanları oluşturan ve eriyik halinde işlenebilen poliüretanlar oluşturur. Türetilmiş bis-fenil üretanı yüksek sert segment seviyelerinde olumsuz bozunmaya maruz kaldığından, etilen glikol hariç hepsi termoplastik poliüretanlar için uygundur.<ref name="Gum 1992"/> Dietanolamin ve trietanolamin esnek kalıplanmış köpüklerde sertlik oluşturmak ve katalitik aktivite eklemek için kullanılır. Dietiltoluendiamin, RIM'de ve poliüretan ve poliüre elastomer formülasyonlarında yaygın olarak kullanılır.

{| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align: center;"
|+Zincir uzatıcılar ve çapraz bağlayıcılar tablosu<ref>
{{kitap kaynağı
  | başlık = A Guide to Glycols
  |tanıtıcı= Brochure 117-00991-92Hyc
  | yer = Midland, Mich.
  | yayımcı = The Dow Chemical Co., Chemicals and Metals Department
  | yıl = 1992}}
</ref>
|-
!scope="col"|Bileşik türü
!scope="col"|Molekül
! scope="col"|[[Molekül kütlesi|Mol. <br />kütle]]
! scope="col"| Yoğunluk<br />(g/cm{{sup|3}})
! scope="col"| [[Erime noktası|Erime <br />noktası]] (°C)
! scope="col"|[[Kaynama noktası|Kaynama <br />noktası]] (°C)
|-
|rowspan="18"| Hidroksil bileşikleri – iki işlevli moleküller
!scope="row"|[[Etilen glikol]]
| 62.1 || 1.110 || −13.4 || 197.4
|-
!scope="row" |[[Dietilen glikol]]
| 106.1 || 1.111 || −8.7 || 245.5
|-
!scope="row" |Trietilen glikol
| 150.2 || 1.120 || −7.2 || 287.8
|-
!scope="row" |[[Polietilen glikol]]
| 194.2 || 1.123 || −9.4 || 325.6
|-
!scope="row" |[[Propilen glikol]]
| 76.1 || 1.032 || Süper soğutmalar || 187.4
|-
!scope="row" |Dipropilen glikol
| 134.2 || 1.022 || Süper soğutmalar || 232.2
|-
!scope="row" |Tripropilen glikol
| 192.3 || 1.110 || Süper soğutmalar || 265.1
|-
!scope="row" |1,3-Propandiol
| 76.1 || 1.060 || −28 || 210
|-
!scope="row" |1,3-Butandiol
| 92.1 || 1.005 || — || 207.5
|-
!scope="row" |1,4-Butandiol
| 92.1 || 1.017 || 20.1 || 235
|-
!scope="row" |Neopentil glikol
| 104.2 || — || 130 || 206
|-
!scope="row" |1,6-Heksandiol
| 118.2 || 1.017 || 43 || 250
|-
!scope="row" |Sikloheksandimetanol
| — || — || — || —
|-
!scope="row" |HQEE
| — || — || — || —
|-
!scope="row" |[[Etanolamin]]
|61.1 || 1.018 || 10.3 || 170
|-
!scope="row" |Dietanolamin
| 105.1 || 1.097 || 28 || 271
|-
!scope="row" |Metildietanolamin
| 119.1 || 1.043 || −21 || 242
|-
!scope="row" |Fenildietanolamin
| 181.2 || — || 58 || 228
|-
|rowspan="4"| Hidroksil bileşikleri – üç işlevli moleküller
!scope="row" |[[Gliserin]]
| 92.1 || 1.261 || 18.0 || 290
|-
!scope="row" |Trimetilolpropan
| — || — || — || —
|-
!scope="row" |1,2,6-Heksantriol
| — || — || — || —
|-
!scope="row" |Trietanolamin
|149.2 || 1.124 || 21 || —
|-
|rowspan="2"| Hidroksil bileşikleri – dört işlevli moleküller
!scope="row" |Pentaeritritol
| 136.2 || — || 260.5 || —
|-
!scope="row" |''N'',''N'',''N''′,''N''′-Tetrakis<br />(2-hidroksipropil)<br />etilendiamin
| — || — || — || —
|-
|rowspan="2"| Amin bileşikleri – iki işlevli moleküller
!scope="row" |Dietil toluen diamin
| 178.3 || 1.022 || — || 308
|-
!scope="row" |Dimetiltiotoluendiamin
| 214.0 || 1.208 || — || —
|}

==Üretim==
Poliüretan bitmiş ürün üretme yöntemleri, küçük, elle dökülen parça parça operasyonlarından büyük, yüksek hacimli topuz (buntstock) ve levha üretim hatlarına kadar uzanır. Nihai ürün ne olursa olsun üretim prensibi aynıdır: sıvı izosiyanat ve reçine karışımını belirli bir stokiyometrik oranda ölçülür, homojen karışım elde edilene kadar bunları birlikte karıştırılır, reaksiyona giren sıvıyı bir kalıba veya bir yüzeye dağıtılır, sertleşene kadar beklenir, ardından bitmiş parça kalıptan çıkarılır.

===Dağıtım ekipmanı===
Sermaye harcama yüksek olabilse de, bitmiş parçaların sabit çıktısını gerektiren az hacimli üretim operasyonları için bile ölçümlü karıştırma veya dağıtım ünitesinin kullanılması istenir. Dağıtım ekipmanı, malzeme tutma (günlük) tankları, ölçüm pompaları, karıştırma kafası ve kumanda ünitesinden oluşur. Karışım verimliliğini, kürleme oranını artırmak ve proses değişkenliğini azaltmak amacıyla malzeme sıcaklığını kontrol etmek için bir şartlandırıcı veya ısıtıcı-soğutma ünitesi eklenir. Dağıtım ekipmanı bileşenlerinin seçimi, dozaj boyutuna, üretim miktarına, [[viskozite]] ve dolgu içeriği gibi malzeme özelliklerine ve [[proses kontrol]]e bağlıdır. Malzeme günlük tankları tek ila yüzlerce litre boyutunda olabilir ve doğrudan varillerden, IBC'lerden ([[IBC|orta büyüklükteki konteyner]]'ler, örneğin kafesli IBC kutuları) veya dökme [[depolama tankı|depolama tank]]'larından beslenebilir. Seviye sensörleri, iklimlendirme ceketleri ve karıştırıcıları içerebilirler. Pompalar saniyede tek gramdan dakikada yüzlerce kiloya kadar ölçüm yapacak şekilde boyutlandırılabilir. Döner, dişli veya pistonlu pompalar olabilirler veya kıyılmış veya çekiçle öğütülmüş [[cam elyafı]] ve volastonit gibi yüksek derecede aşındırıcı dolgu maddeleri içeren sıvıları ölçmek için özel olarak sertleştirilmiş lanslı pompalar olabilirler.

<gallery>
Image:HighPressureDispenseUnit800x600.png|Kontrol panelini, yüksek basınçlı pompayı, entegre günlük tanklarını ve hidrolik tahrik ünitesini gösteren yüksek basınçlı poliüretan dağıtım ünitesi
Image:HighPressureLHeadFront600x800.png|Basit kumandaları gösteren yüksek basınçlı karıştırma kafası (önden görünüm)
Image:HighPressureLHeadRear600x800.png|Malzeme beslemesini ve hidrolik tahrik hatlarını gösteren yüksek basınçlı bir karıştırma kafası (arkadan görünüm)
</gallery>

Pompalar, alçak basınçlı (10 ila 30&nbsp;bar, 1 ila 3&nbsp;MPa) veya yüksek basınçlı (125 ila 250&nbsp;bar, 12,5 ila 25,0&nbsp;MPa) dağıtım sistemlerini çalıştırabilir.

Karıştırma kafaları basit statik karıştırma tüpleri, döner elemanlı karıştırıcılar, düşük basınçlı dinamik karıştırıcılar veya yüksek basınçlı, hidrolik çalıştırılan doğrudan çarpmalı karıştırıcılar olabilir.

Kontrol üniteleri temel açma/kapama ve dağıtım/durdurma anahtarlarına ve analog basınç ve sıcaklık göstergelerine sahip olabilir veya karışım oranını elektronik olarak kalibre etmek için akış ölçerler, dijital sıcaklık ve seviye sensörleri ve istatistiksel proses kontrol yazılımıyla bilgisayarla kumanda edilebilir. Dağıtım ekipmanına ayrıca çekirdekleştirme veya gaz enjeksiyon üniteleri ve tamamlayıcı katkı paketlerinde pigment eklemek veya ölçüm yapmak için üçüncü veya dördüncü debi kapasite eklentileri vardır.

<gallery>
Image:LowPressureMixHead600x800.png|Kalibrasyon odası takılı, malzeme beslemesini ve hava tahrik hatlarını gösteren düşük basınçlı bir karıştırma kafası
Image:LowPressureMixChamberComponents800x600.png|Karışım bölmeleri, konik karıştırıcılar ve montaj plakaları dahil düşük basınçlı karıştırma başlığı bileşenleri
Image:LowPressure5GallonDayTanks800x600.png|Düşük basınçlı dağıtım ünitesini beslemek için 5 galonluk (20 litre) günlük malzeme tankları
</gallery>

===Takımlar===
Yerinde dökme, topuz ve levha ve kaplama uygulamalarından farklı olarak parçaların üretimi, reaksiyona giren sıvıyı içerecek ve şekillendirecek takımların kullanılmasını gerektirir.
Kalıp yapım malzemesinin seçimi, kullanım ömrünün (EOL) beklenen kullanım sayısına, kalıplama basıncına, esnekliğe ve ısı transfer özelliklerine bağlıdır.

RTV silikonu, binlerce parçada EOL'ye sahip takımlar için kullanılır. Genellikle, alttan kesiklerin etrafında kalıbı germe ve soyma yeteneğinin gerekli olduğu sert köpük parçalarının kalıplanması için kullanılır.
RTV silikon kalıplamanın ısı transfer özelliği zayıftır. Bu şekilde yüksek performanslı, esnek poliüretan elastomerler de kullanılır.

Epoksi, metal dolgulu epoksi ve metal kaplı epoksi, on binlerce parçadan oluşan EOL'ye sahip takımlar için kullanılır. Tipik olarak esnek köpük yastıklar ve oturma yerleri, entegre kaplama ve mikro hücreli köpük dolgu ve sığ taslak RIM çerçeveleri ve ön panonun kalıplanması için kullanılır. Epoksi kalıplamanın ısı transfer özelliği iyidir; metal dolgulu ve metal kaplı epoksinin ısı transfer özelliği iyidir. Aletin gövdesine bakır borular yerleştirilebilir, böylece sıcak su dolaşarak kalıp yüzeyinin ısıtılması sağlanır.

Yüzbinlerce parçada EOL bulunan takımlarda alüminyum kullanılır. Tipik olarak mikro hücresel köpük conta ve döküm elastomer parçalarının kalıplanması için kullanılır ve öğütülür veya ekstrüzyonla şekillendirilir.

Ayna kaplama [[paslanmaz çelik]], bitmiş parçaya parlak bir görünüm kazandıran takımlama için kullanılır. Metal işlemenin ısı transfer özelliği mükemmeldir.

Son olarak, kalıplanmış veya frezelenmiş [[polipropilen]], kalıplanmış conta uygulamaları için düşük hacimli takımlar oluşturmak amacıyla kullanılır. Birçok pahalı metal kalıp yerine, tek bir metal kalıptan düşük maliyetli plastik kalıplar oluşturulabilir ve bu da daha fazla tasarım esnekliği sağlar. Polipropilen kalıplamanın ısı transfer özelliği zayıftır ve bu durumun formülasyon işlemi sırasında dikkate alınması gerekir.

== Uygulama ==

{{ana|Vernik|l2=Poliüretan verniği}}

2007 yılında küresel poliüretan hammadde tüketimi 12 milyon mt'un üzerindeydi ve yıllık ortalama büyüme oranı %5 civarındaydı.<ref>{{dergi kaynağı |ad=G.|soyadı=Avar|tarih=Ekim 2008|başlık=Polyurethanes (PU)|dergi=Kunststoffe International|sayı=10/2008|sayfalar=123-7}}</ref> Küresel pazarda PUR ile elde edilen gelirlerin 2022 yılına kadar yaklaşık 75 milyar ABD dolarına yükselmesi bekleniyordu.<ref>{{web kaynağı|yayımcı= Ceresana|başlık= Market Study: Polyurethanes and Isocyanates|tarih= Temmuz 2013|url= http://www.ceresana.com/en/market-studies/plastics/pur-isocyanates/|erişimtarihi= 10 Mayıs 2024|arşivurl= https://web.archive.org/web/20180723152228/https://www.ceresana.com/en/market-studies/plastics/pur-isocyanates/|arşivtarihi= 23 Temmuz 2018|ölüurl= hayır}}</ref> Poliüretanlar çok önemli bir malzeme sınıfı olduğundan sürekli araştırmalar yapılmakta ve makaleler yayınlanmaktadır.<ref>{{dergi kaynağı |soyadı1=Jakhmola |ad=Swati |soyadı2=Das |ad2=Sonalee |soyadı3=Dutta |ad3=Kingshuk |tarih= 31 Ekim 2023 |başlık=Emerging research trends in the field of polyurethane and its nanocomposites: Chemistry, Synthesis, Characterization, Application in coatings and Future perspectives |url=https://doi.org/10.1007/s11998-023-00841-z |dergi=Journal of Coatings Technology and Research |dil=İngilizce |doi=10.1007/s11998-023-00841-z |doikırıktarihi=2024-05-03 |s2cid=264908475 |issn=1935-3804}}</ref>

=== Köpükler ===
[[Dosya:Haushaltsschwaemme.jpg|küçükresim|dik=1,4|Yumuşak PUR köpükten yapılmış ev süngerleri]]

[[Dosya:PMR 63x5.8 125 file2.jpg|küçükresim|dik=1,4|Plastik kılıflı kompozit boruda PU ısı yalıtımı]]

[[Dosya:Polyurethane2.gif|küçükresim|dik=1,4|PU sert köpük üretimi için sprey kutuları]]

[[Dosya:Padding back.JPG|küçükresim|hochkant=1.4|Poliüretan köpük]]

Köpükler poliüretandan çok kolay bir şekilde yapılabilmektedir. PUR köpüklerin özelliği, işleme şirketlerinin yarı mamul ürünler (kesilmiş haldeki köpük) alabilmeleri veya yerinde sıvı bileşenlerden köpükler üretebilmeleridir. Bileşenler aynı zamanda köpüğün oluşturulduğu endüstriyel parçaların içine veya üzerine de yerleştirilebilir.

Yumuşak PUR köpükler, özellikle döşeme malzemesi olarak (örneğin mobilya veya araba koltukları için), yatak köpüğü olarak, halı taban malzemesi olarak, tekstil laminasyonu için, temizleme süngeri olarak veya filtre malzemesi olarak birçok amaç için kullanılır. PUR yumuşak köpükler çoğunlukla açık hücrelidir ve geniş bir sertlik ve yoğunluk aralığında vardır.

PUR sert köpükler binalarda, soğutma cihazlarında, ısı ve soğuk hava depolarında ve bazı boru sistemlerinde öncelikle ısı yalıtımı için kullanılır.

Araç yapımında PUR köpüklerin nispeten yeni uygulama alanları da bulunur (direksiyon simidi, kol dayanağı, tutacakların yumuşak kaplaması, iç paneller, ön panel, ses yalıtımı, contalar, ahşap dekorun şeffaf kaplaması). Poliüretanın sönümleme etkisi sıklıkla aşınmaya karşı koruma da sağlar, bu da özellikle uzun hizmet ömrü olan güvenlikle ilgili bileşenlerin üretilmesini sağlar.<ref>{{web kaynağı |yazar= |url=https://www.polytec-industrial.com/de/ueber-uns/news/news/article/wie-entsteht-ein-polyurethan-bauteil/ |başlık=Wie entsteht ein Polyurethan-Bauteil? |tarih=12 Nisan 2020 |erişimtarihi=24 Kasım 2020 |dil=Almanca |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201201151744/https://www.polytec-industrial.com/de/ueber-uns/news/news/article/wie-entsteht-ein-polyurethan-bauteil/ |arşivtarihi=1 Aralık 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

Isı yalıtımı amacıyla tasarlanan poliüretan köpükler kapalı hücre yapısına sahip olduğundan [[ısı iletkenliği]] az olan hücre gazları köpük hücrelerinde kalır. Geçmişte R11 (trikloroflorometan) sıklıkla hücre gazı olarak kullanılıyordu. Bu halojenlenmiş hidrokarbonun ozona zarar veren özellikleri nedeniyle, başlangıçta büyük ölçüde [[karbondioksit]] ve halen [[siklopentan]] ile değiştirildi; köpük hücreleri daha sonra siklopentan (yaklaşık %10 ila 35) ve karbondioksitten oluşan bir karışım içeriyordu.

Poliüretan köpüğün çevreye göre [[difüzyon]]unun sızdırmaz şekilde kapsüllenmesi durumunda, başlangıçta karasal koşullar altındaki hücre gazları, difüzyon işlemleri yoluyla yavaş yavaş [[hava]] ve [[su buharı]] ile değiştirilir, bu da poliüretan köpüğün ısıl iletkenliğini arttırır.

Üretimden sonra hücre gazı olarak karbondioksit içeren poliüretan köpükler yaklaşık 0,029 ila 0,033&nbsp;W·m<sup>−1</sup>·K<sup>−1</sup> termal iletkenliğe ulaşır.

Hücre gazı olarak siklopentan içeren poliüretan köpükler yaklaşık 0,022 ila 0,027 W·m− termal iletkenliğe ulaşır.

Poliüretan köpükler farklı [[yoğunluk]]larda hem sert hem de esnek hale getirilebilmektedir.

PU sert köpük paneller farklı yoğunluklarda vardır. Bazı ürünlerde dolgu maddeleri (cam mikrobalonlar, [[alüminyum]] tozu) bulunmaktadır. Kullanım amacı izolasyon malzemelerinin yanı sıra model ve cihaz yapımıdır. Köpük genellikle bu amaç için [[Talaşlı imalat|işlenir]].

Geçmişte poliüretan köpükler pentabromodifenil eter ile alev geciktiriciydi. Bu maddenin zehirliliği nedeniyle artık TCPP veya genişletilmiş grafit gibi diğer alev geciktiriciler kullanılmaktadır.

==Kaynak kitap==
1) Szycher's Handbook of Polyurethanes, İkinci Baskı.

{{Otorite kontrolü}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

[[Kategori:Plastikler]]
[[Kategori:Alman icatları]]