Sakız Adalı Hipokrat sayfasının kaynağını görüntüle

{{hakkında|matematikçi|Tıbbın babası sayılan meşhur [[Antik Yunanistan|Antik Yunan]] hekim|Hipokrat}}
{{Filozof bilgi kutusu
|adı              = Sakız Adalı Hipokrat
|resim_adı        = Hippocrates van Kos.jpeg
|resim_boyutu     = 
|resim_alt        = 
|resim_altyazı    = 
|tam_adı          = Ιπποκράτης ο Χίος<br>Hippocrates of Chios
|diğer_adı        = 
|doğum_adı        = 
|doğum_tarihi     = {{yaklaşık|MÖ 470}}
|doğum_yeri       = [[Sakız Adası]], [[Antik Yunanistan]]
|ölüm_tarihi      = {{yaklaşık|MÖ 410}} (60 yaşlarında)
|ölüm_yeri        = 
|ölüm_nedeni      = 
|çağ              = 
|bölge            = 
|din              = 
|milliyeti        = 
|vatandaşlık      = 
|okul_gelenek     = 
|tez              =
|ilgi_alanları    = [[Matematik]], [[Geometri]], [[Astronomi]], [[Felsefe]]
|meslek           = 
|önemli_fikirleri = 
|etkilendikleri   = 
|etkiledikleri    = [[Öklid]]
|imza             = 
|imza_alt         = 
|internet_sitesi  =
}}
[[Dosya:Hipocrat_arcs.svg|küçükresim|{{Ortala|[[Hipokrat ayı]]. Hipokrat'ın önerdiği [[Çemberin kareleştirilmesi|"Daireyi kareleştirme"]] probleminin kısmi çözümü. Gölgeli şeklin alanı ABC üçgeninin alanına eşittir. Bu, problemin tam bir çözümü değildir (tam çözümün [[Pergel ve çizgilik çizimleri|pergel ve cetvel]] ile imkansız olduğu kanıtlanmıştır).}}]]

'''Sakız Adalı Hipokrat''' ({{Dil|grc|Ἱπποκράτης ὁ Χῖος}}; MÖ {{Yaklaşık}} 470 - {{Yaklaşık}} 410) eski bir [[Antik Yunanistan|Yunan]] [[matematikçi]], [[Geometricilerin listesi|geometrici]] ve [[astronom]].

Aslen bir tüccar olduğu [[Sakız Adası]]'nda doğdu. Bazı talihsizliklerden (korsanlar ya da dolandırıcı gümrük görevlileri tarafından soyuldu) sonra, muhtemelen [[dava]] için [[Atina]]'ya gitti ve burada önde gelen bir matematikçi oldu.

Sakız Adası'nda Hipokrat, Sakız Adalı matematikçi ve astronom [[Oenopides]]'in öğrencisi olmuş olabilir. Onun matematiksel çalışmasında muhtemelen bir miktar [[Pisagorculuk|Pisagor]] etkisi de vardı, belki de Pisagor düşüncesinin bir merkezi olan Sakız Adası ve komşu [[Sisam|Samos]] adası arasındaki bağlantılar yoluyla: Hipokrat, felsefi bir 'yol arkadaşı' olan 'para-Pisagor' olarak tanımlanmıştır. ''[[Reductio ad absurdum|Redüktio ad absurdum]]'' argümanı (veya çelişki ile ispat) gibi "indirgeme" argümanları ve bir doğrunun karesini belirtmek için [[Üs|kuvvet]] kullanımı ona kadar gitmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=[[W. W. Rouse Ball|Walter William Rouse Ball]]|url=https://books.google.com/books?id=U9zuAAAAMAAJ&pg=PA36|başlık=A Short Account of the History of Mathematics|yıl=1888|sayfa=36|yayıncı=Macmillan|erişimtarihi=7 Aralık 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210124153401/https://books.google.com/books?id=U9zuAAAAMAAJ&pg=PA36|arşivtarihi=24 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

== Matematik ==
Hipokrat'ın en büyük başarısı, sistematik olarak düzenlenmiş bir [[geometri]] ders kitabı, yani ''Elementler'' (Στοιχεῖα, ''Stoicheia''), yani matematiksel teorinin temel teoremleri veya yapı taşlarını yazan ilk kişi olmasıdır. O andan itibaren, antik dünyanın her yerinden matematikçiler, en azından prensip olarak, matematiğin bilimsel ilerlemesini teşvik eden ortak bir temel kavramlar, yöntemler ve teoremler çerçevesi üzerine inşa edebilir duruma geldiler.

[[Kilikyalı Simplikios|Simplicius]]'un çalışmalarında Hipokrat'ın ''Elementler''{{'}}inin yalnızca tek ve ünlü bir parçası mevcuttur. Bu parçada alan, bazı sözde ''Hipokrat [[Ay (matematik)|ay]]ları'' için hesaplanmıştır - bkz. [[Hipokrat ayı]]. Bu, [[çemberin kareleştirilmesi|"çemberin karesi"]]'ni elde etmek, yani çemberin alanını hesaplamak veya eşdeğer olarak bir [[çember]] ile aynı alana sahip bir kare oluşturmak için bir araştırma programının parçasıydı. Görünüşe göre strateji, bir çemberi hilal şeklindeki birkaç parçaya bölmekti. Bu parçaların her birinin alanını hesaplamak mümkün olsaydı, bir bütün olarak çemberin alanı da bilinecekti. [[Pi sayısı|Pi]] ({{Pi}}) çarpanı [[Aşkın sayı|aşkın]] olduğu için bu yaklaşımın başarı şansı olmadığı ancak çok daha sonra ([[Ferdinand von Lindemann]] tarafından, 1882'de) kanıtlandı. {{Pi}} sayısı, çevrenin bir çemberin çapına oranı ve ayrıca alanın yarıçapın karesine oranıdır.

Hipokrat'tan sonraki yüzyılda, en az dört matematikçi kendi ''Elementlerini'' yazdı, terminolojiyi ve mantıksal yapıyı sürekli geliştirdi. Bu şekilde, Hipokrat'ın öncü çalışması, yüzyıllar boyunca standart geometri ders kitabı olarak kalacak olan [[Öklid]]'in ''[[Öklid'in Elementler'i|Elemanlar]]''’ının (MÖ 325) temelini attı. Hipokrat'ın, bir önermedeki geometrik noktalara ve şekillere atıfta bulunmak için harflerin kullanımında kaynak olduğuna inanılır; örneğin, <math>A</math>, <math>B</math> ve <math>C</math> noktalarında köşeli bir üçgen için "<math>ABC</math> üçgeni"

Hipokrat'ın matematik alanındaki diğer iki katkısı dikkate değerdir. '[[Delos problemi|Küpü iki katına çıkarma]]' problemini, yani bir [[küp kök]]ünün nasıl inşa edileceğini çözmenin bir yolunu buldu. Daireyi kareleştirme gibi, bu da antik çağın sözde üç büyük matematik probleminden bir diğeriydi. Hipokrat ayrıca belirli matematiksel problemleri çözmesi daha kolay olan daha genel bir probleme dönüştürmek için 'indirgeme' tekniğini de icat etti. Daha genel problemin çözümü, daha sonra otomatik olarak orijinal probleme bir çözüm sunar.

== Astronomi ==
Hipokrat, astronomi alanında [[kuyruklu yıldız]]lar ve [[Samanyolu]] fenomenlerini açıklamaya çalıştı. Fikirleri çok net bir şekilde aktarılmadı, ancak muhtemelen her ikisinin de optik yanılsamalar olduğunu düşündü, güneş ışığının sırasıyla Güneş'e yakın varsayılan bir gezegen ve yıldızların soluduğu nem tarafından [[Kırılma (fizik)|kırılma]]sının bir sonucu. Hipokrat'ın, ışık ışınlarının görülen nesneden değil de gözümüzden kaynaklandığını düşünmesi, fikirlerinin alışılmamış karakterine katkıda bulunur.

== Notlar ==
{{Kaynakça}}

== Kaynakça ==
* {{Web kaynağı | yazar = [[Ivor Bulmer-Thomas]] | başlık = ''Hippocrates of Chios'' | url = https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/DSB/Hippocrates.pdf | çalışma = [[Dictionary of Scientific Biography]] (18 Cilt, New York 1970-1990) | editör = Charles Coulston Gillispie | sayfalar =410-418| arşivurl = https://web.archive.org/web/20200207014925/https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/DSB/Hippocrates.pdf | arşivtarihi = 7 Şubat 2020}}
* {{Kaynak|yazar=Axel Anthon Björnbo|başlık=''Hippokrates''|çalışma=Paulys Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft, (51 Cilt; 1894-1980)|editör=G. Wissowa|cilt=8|yıl=1913|sayfalar=col. 1780-1801|url=https://ia800303.us.archive.org/12/items/PWRE08/PWRE08_Bd_IV2_1901.pdf|dil=Almanca}}
* {{Kaynak|yazar1=A. R. Amir-Moéz|yazar2=J. D. Hamilton|başlık=''Hippocrates''|dergi=J. Recreational Math.|cilt=7|sayı=2|yıl=1974|sayfa=105-107}}
* {{Kaynak|yazar=B. B. Hughes|başlık=''Hippocrates and Archytas double the cube : a heuristic interpretation''|dergi=College Math. Journal|cilt=20|sayı=1|yıl=1989|sayfa=42-48}}

== Dış bağlantılar ==
{{Vikisöz}}
* {{MacTutor Biography|id=Hippocrates}}
* {{Web kaynağı | url = https://www.maa.org/press/periodicals/convergence/the-quadrature-of-the-circle-and-hippocrates-lunes-hippocrates-lunes | başlık = The Quadrature of the Circle and Hippocrates' Lunes | çalışma = Convergence | yazar = Daniel E. Otero | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160211015236/https://www.maa.org/press/periodicals/convergence/the-quadrature-of-the-circle-and-hippocrates-lunes-hippocrates-lunes | arşivtarihi = 11 Şubat 2016}}
* {{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=9VVPBS_flOI | başlık = Mesolabe Compass and Square Roots | yayıncı = [[Numberphile]] | alıntı = video explaining Hippocrates' mesolabe compass | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200315171005/https://www.youtube.com/watch?v=9VVPBS_flOI | arşivtarihi = 15 Mart 2020}}
* {{Web kaynağı | url = http://www.britannica.com/biography/Hippocrates-of-Chios | başlık = Hippocrates of Chios | çalışma = [[Encyclopaedia Britannica]] | erişimtarihi = 2 Mart 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150707001053/http://www.britannica.com/biography/Hippocrates-of-Chios | arşivtarihi = 7 Temmuz 2015}}

{{Yunan matematiği}}
{{Antik Yunan astronomisi}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:MÖ 470'lerde doğanlar]]
[[Kategori:Antik Yunan matematikçiler]]
[[Kategori:MÖ 5. yüzyılda Yunanlar]]
[[Kategori:Geometriciler]]