Seçim barajı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Oylama}}

'''Seçim barajı''' veya '''seçim eşiği''', bir adayın veya [[siyasi parti]]nin, temsil veya yasama organında ek koltuklara sahip olabilmesi için gereken tüm oy sayısının minimum payını ifade eder. Bu sınırlama, farklı şekillerde işleyebilir, örneğin parti listesi orantılı temsil sistemlerinde seçim barajı, bir partinin yasama organında koltuk alabilmesi için belirli bir minimum oy yüzdesi (örneğin %5), ulusal olarak veya belirli bir seçim bölgesinde alması gerektiğini belirtir. Tek tercihli oylama sistemlerinde seçim barajına kota denir ve sadece birinci tercih oyları kullanılarak veya daha düşük tercihlere dayalı olarak diğer adaylardan aktarılan oyların bir kombinasyonuyla (ve son çare olarak hedeflenen koltuk sayısını doldurmak için, bir aday seçim barajını geçmediğinde bile baraj altında seçilebilir). [[Karma üyeli nispi temsil|Karma üye orantılı]] nispi temsil sistemlerinde seçim barajı, [[yasama organı]]nda üstünlük koltuklarına kimlerin uygun olduğunu belirler (ancak bazı MMP sistemlerinde bir parti ulusal olarak seçim barajını geçmemiş olsa bile kazandığı seçim bölgesi koltuğunu korumasına izin verilir).

Seçim barajının genel amacı, küçük partilere temsil hakkını vermemek veya onları koalisyonlara zorlamak ve marjinal partileri dışarıda tutarak seçim sisteminin daha istikrarlı hale getirilmesi varsayımıyla hareket etmektir. Savunucuları, yasama organında sadece birkaç koltuğa sahip olmanın marjinal bir partinin profiline önemli ölçüde katkı sağlayabileceğini ve sadece oyların %1'ini alan bir partiye temsil ve muhtemel veto yetkisi vermenin uygun olmadığını söylerler. Ancak, diğerleri, sıralı oy veya diğer orantılı sistemler olmadığında, küçük partilerin destekçilerinin, üstünlük koltuklarından men edildiğinde etkin bir şekilde oy hakkından mahrum bırakıldığını ve tercih ettikleri biri tarafından temsil edilme hakkının reddedildiğini savunur.<ref name="Reynolds 2005 p.59">{{Kitap kaynağı|başlık=Electoral system design : the new international IDEA handbook|url=https://archive.org/details/electoralsystemd0000reyn|sayfa=[https://archive.org/details/electoralsystemd0000reyn/page/n74 59]|yayınyeri=Stockholm, Sweden|yayıncı=International Institute for Democracy and Electoral Assistance|yıl=2005|isbn=978-91-85391-18-9|oclc=68966125|soyadı=Reynolds|ad=Andrew}}</ref>

İki sınır tanımlanabilir - temsil eşiği, bir partiye en elverişli koşullarda bile bir koltuk kazandırabilecek minimum oy payını temsil ederken, dışlama eşiği ise en elverişsiz koşullarda bile yetersiz kalabilecek maksimum oy payını temsil eder. Arend Lijphart, bu iki değerin ortalamasını hesaplayarak gayri resmi eşiği belirlemenin önerildiğini söylemiştir.<ref>Arend Lijphart (1994), ''Electoral Systems and Party Systems: A Study of Twenty-Seven Democracies, 1945–1990.'' Oxford: Oxford University Press. pp. 25–56</ref>

Seçim barajı, siyasi partilerin siyasi rekabete girişinde bir engel olarak tanımlanır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.jstor.org/stable/1816288 |başlık=Tullock, Gordon. "Entry barriers in politics." The American Economic Review 55.1/2 (1965): 458-466. |erişimtarihi=13 Haziran 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230611083354/https://www.jstor.org/stable/1816288 |arşivtarihi=11 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Seçim barajı önerileri ==
[[Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi]], parlamento seçimleri için %3'ten daha yüksek bir seçim barajı önermektedir. Tek transfer edilebilir oy kullanılan durumlarda ise doğal bir seçim barajını yaklaşık %10 olarak belirlemek için John M. Carey ve Simon Hix düşük bir seçim bölgesi büyüklüğü olan 6 veya civarını önermektedir. Ancak bugün kullanılan çoğu tek transfer edilebilir oy sistemi, çoğu üye için seçim için gereken oy sayısını Droop kotası olarak belirler ve altı üyeli bir bölgede bu oran %14'tür.<ref>{{Web kaynağı |url=http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=17531&lang=en |başlık=Resolution 1547 (2007), para. 58 |erişimtarihi=13 Haziran 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230609033954/https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=17531&lang=en |arşivtarihi=9 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>Carey and Hix, The Electoral Sweet Spot, p. 7</ref><ref name="CareyElecSweetSpot">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.lse.ac.uk/25125/1/PSPE_WP1_09_%28LSERO%29.pdf|başlık=The Electoral Sweet Spot: Low-Magnitude Proportional Electoral Systems|tarih=2011|sayı=2|sayfalar=383-397|dergi=[[American Journal of Political Science]]|cilt=55|doi=10.1111/j.1540-5907.2010.00495.x|soyadı1=Carey|ad1=John M.|soyadı2=Hix|ad2=Simon|doi-access=ücretsiz|erişim-tarihi=13 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230314201114/http://eprints.lse.ac.uk/25125/1/PSPE_WP1_09_(LSERO).pdf|arşivtarihi=14 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Çeşitli ülkelerde seçim barajı ==
[[Dosya:Election_thresholds_map.svg|küçükresim|'''Dünyada seçim barajı oranları'''<br>Bazı ülkelerin koalisyonlar ve bağımsızlar ve belirli sayıda bölge sandalyesi kazanmak için daha fazla kuralı olabileceğini unutmayın. {{lejant|Red|<1}} {{lejant|Orange|1–1.{{Overline|9}}}} {{lejant|Yellow|2–2.{{Overline|9}}}} {{lejant|Green|3–3.{{Overline|9}}}} {{lejant|Blue|4–4.{{Overline|9}}}} {{lejant|Navy|5–5.{{Overline|9}}}} {{lejant|Purple|6–6.{{Overline|9}}}} {{lejant|Magenta|7+}} {{lejant|Maroon|[[Çift meclislilik|Meclisine]] göre farklı oran}}|264x264pik]][[Polonya]] meclisi [[Sejm|Sejm'de]], [[Litvanya]] meclisi [[Seimas|Seimas'ta]], [[Almanya]]'nın parlamentosu [[Alman Federal Meclisi|Bundestag'da]] ve [[Yeni Zelanda Temsilciler Meclisi|Yeni Zelanda Temsilciler Meclisi'nde]] seçim barajı %5'tir (Polonya'da ayrıca iki veya daha fazla parti tarafından sunulan ortak bir seçim listesi için %8, Litvanya'da ise koalisyonlar için %7 olarak uygulanır). Ancak, Yeni Zelanda'da bir parti doğrudan seçilen koltuk kazanırsa, seçim barajı uygulanmaz.

[[İsrail|İsrail'in]] meclisi [[Knesset|Knesset'de]] seçim barajı %3,25'tir (1992'den önce %1, 1992-2003 arasında %1,5 ve 2003-2014 arasında %2 idi) ve [[Türkiye|Türkiye'nin]] meclisi [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM'de]] seçim barajı %7'dir. Polonya'da, etnik azınlık partilerinin parlamentoya girebilmeleri için seçim barajına ulaşma zorunluluğu bulunmamaktadır, bu nedenle Sejm'de her zaman küçük bir Alman azınlık temsili (en az bir üye) bulunmaktadır. [[Romanya|Romanya'da]] ise etnik azınlık partileri için ulusal partilerden farklı bir seçim barajı uygulanmaktadır ve bu baraj [[Temsilciler Meclisi (Romanya)|Romanya Temsilciler Meclisi]] için aday olan partilerden farklıdır.

[[Portekiz]], [[Güney Afrika Cumhuriyeti|Güney Afrika]], [[Finlandiya]], [[Hollanda]] ve [[Kuzey Makedonya]] gibi ülkelerde ise yasal bir seçim barajı olmaksızın orantılı temsil sistemleri bulunmaktadır, ancak Hollanda'nın bir kuralı vardır ki ilk koltuk asla bir kalan koltuk olamaz, bu da toplam koltuk sayısına bölünmüş olan %100'ün etkili bir seçim barajı olduğu anlamına gelir (150 koltuk tahsis edilecekse, bu eşik şu anda %0,67'dir).

=== Avusturalya ===
[[Avustralya Senatosu]], tek tercihli transferli oy (STV) şeklindeki orantılı temsil sistemiyle seçildiği için resmi bir seçim barajına ihtiyaç duyulmamaktadır. Çünkü az sayıda üyeyle temsil edilen küçük seçim bölgeleri bulunmaktadır ve bu bölgelerde seçilebilmek için vergi dikkate alınarak belirlenen yüksek bir oy yüzdesine ihtiyaç duyulmaktadır. STV bir sıralı oy sistemi olduğundan, küçük partilerin destekçileri tercih ettikleri 2. ve daha sonraki tercihlerine göre oy vermektedir, bu nedenle küçük partilerin destekçileri seçilme hakkından mahrum bırakılmamaktadır ve oyları diğer adaylara yeniden dağıtılmaktadır.

=== Almanya ===
[[Almanya]], düzenli olarak %5 olan bir seçim barajına sahiptir ve etnik azınlık partileri için bir seçim barajı bulunmamaktadır. 2021 seçimleri, etnik azınlık partileri için bir istisnayı gösterdi: [[Güney Schleswig Seçmen Birliği|Güney Schleswig]] Seçmen Birliği, Danimarka ve Friz azınlıkları için kayıtlı bir parti olarak sadece %0,1 oy alarak Federal Meclise girdi. 5% seçim barajına istisna olan üç seçim bölgesi koltuğunu kazanma kuralı 2023 yılında kaldırıldı. Bu istisna, [[Sol Parti (Almanya)|Sol Parti'nin]] liste oylarına katılmasına olanak sağlamıştır, çünkü sadece %4,9 oy almışlardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dw.com/en/germany-passes-law-to-shrink-its-xxl-parliament/a-64471203 | başlık = Germany passes law to shrink its XXL parliamen | yayıncı = [[Deutsche Welle]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230317112011/https://www.dw.com/en/germany-passes-law-to-shrink-its-xxl-parliament/a-64471203 | arşivtarihi = 17 Mart 2023}}</ref>

=== Norveç ===
[[Norveç|Norveç'te]], ülke genelinde %4 olan seçim barajı sadece düzeltme koltukları için geçerlidir. Bir parti yeterli yerel destekle, seçim barajını karşılamasa bile, düzenli bölge koltuklarını kazanabilir. Örneğin, 2021 seçimlerinde Yeşiller Partisi ve Hristiyan Demokrat Parti her biri üç bölge koltuğunu kazanırken, Hasta Odaklı Parti ise seçim barajını aşamamasına rağmen bir bölge koltuğunu kazanmıştır.

=== Slovenya ===
[[Slovenya|Slovenya'da]], 1992 ve 1996 yılındaki parlamento seçimlerinde seçim barajı 3 parlamento koltuğu olarak belirlendi. Bu, partilerin seçim barajını aşmak için yaklaşık %3.2 oy alması gerektiği anlamına geliyordu. 2000 yılında ise seçim barajı oyların %4'üne yükseltildi.

=== İsveç ===
[[İsveç|İsveç'te]], [[Riksdag]] için ülke genelinde %4 seçim barajı bulunmaktadır, ancak bir parti herhangi bir seçim bölgesinde %12'ye ulaşırsa, o seçim bölgesi için koltuk dağılımına katılır. 2022 seçimleri itibarıyla, hiç kimse %12 kuralına göre seçilmedi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://krasinskiy.ru/electionsswed.pdf | başlık = Elections in Sweden The way it's done! | sayfa = 13 | yazar = Swedish Election Authority | yazarbağı = Swedish Election Authority | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131007213350/http://krasinskiy.ru/electionsswed.pdf | arşivtarihi = 7 Ekim 2013}}</ref>

=== Türkiye ===
{{Ana|Türkiye'de seçim barajı}}
[[12 Eylül Darbesi|12 Eylül]] 1980 askerî darbesinden sonra seçim barajı (''10 Haziran 1983 tarihli 2839 sayılı kanunla'') %10 seviyesine yükseltilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2839.pdf|başlık=Milletvekili Seçim Kanunu Sayfa no:10|erişimtarihi=18 Nisan 2015|arşivtarihi=4 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304190722/http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2839.pdf|tarih=10 Haziran 1983|ölüurl=hayır|yayıncı=Mevzuat.gov.tr}}</ref> Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı 31 Mart 2022 tarihinde yüzde 7'ye indirilmiştir. Günümüzde, dünya ülkelerinde seçim barajı yüzde 0 ila 5 arasında değişirken, bu oranın [[Türkiye]]'de çok yüksek olması, [[Demokrasi indeksi|demokrasi]] bakımından sorgulanmasına yol açmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://t24.com.tr/haber/oymen-27-yilin-yanlisi-yuzde-10-baraji,78662|başlık=Öymen: 27 yılın yanlışı yüzde 10 barajı|erişimtarihi=18 Nisan 2015|arşivtarihi=7 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160307013829/http://t24.com.tr/haber/oymen-27-yilin-yanlisi-yuzde-10-baraji,78662|tarih=25 Mayıs 2010|ölüurl=hayır|yayıncı=[[T24]]}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/2749/3565.pdf|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=10 Kasım 2013|arşivtarihi=10 Kasım 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131110150931/http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/2749/3565.pdf|ölüurl=hayır}}</ref>

== Ülkelere göre seçim barajı ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! Ülke !! Siyasi partiler !! Diğer uygulamalar
|-
| {{Bayrak|Arnavutluk}}|| %3 || %5 (Her seçim bölgesindeki çok partili ittifak için)<ref>[http://www.cec.org.al/2004/eng/legjislacion/kodizgjedhor/Electoral%20Code.pdf The Electoral Code of the Republic of Albania] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100331232742/http://www.cec.org.al/2004/eng/legjislacion/kodizgjedhor/Electoral%20Code.pdf |tarih=31 Mart 2010 }}, Artikel 162; vor der Wahl 2009 waren es bei völlig anderem Wahlsystem 2,5&nbsp;% bzw. 4&nbsp;% der gültigen Stimmen auf nationaler Ebene (nur für die Vergabe von Ausgleichssitzen; Direktmandate wurden ohne weitere Bedingungen an den stimmenstärksten Kandidaten zugeteilt)</ref>
|-
| {{Bayrak|Arjantin}}|| Oy kullanabilecek seçmenlerin %3'ü<ref>[http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/15000-19999/19442/texact.htm Código Electoral Nacional] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131030011314/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/15000-19999/19442/texact.htm |tarih=30 Ekim 2013 }}, Artikel 160</ref> 
|
|-
| {{Bayrak|Avusturya}}|| %4 
|
|-
|{{Bayrak|Andorra}}
|%7,14
|Kullanılan oyların 1/14'ü şeklinde uygulanıyor
|-
| {{Bayrak|Belçika}}|| %5 
|
|-
| {{Bayrak|Bosna-Hersek}}|| %3 
|
|-
| {{Bayrak|Bulgaristan}}|| %4 
|
|-
| {{Bayrak|Hırvatistan}}|| %5 
|
|-
| {{Bayrak|Kıbrıs}}|| %3,6 
|
|-
| {{Bayrak|KKTC}}|| rowspan="3" | %5 
|
|-
| {{Bayrak|Çekya}}
|İki partili ittifaklar için %8, çok partili ittifaklar için %11; 
Avrupa Parlamentosu seçimleri için geçerli değil
|-
| {{Bayrak|Estonya}}
|
|-
|{{Bayrak|Ermenistan}}
|%5
|Seçim ittifakları için %5
|-
| {{Bayrak|Danimarka}}|| %2 
|
|-
| {{Bayrak|Almanya}}|| rowspan="2" | %5||Etnik azınlıllar ve üç seçim bölgesi kazananlar için geçerli değil
|-
| {{Bayrak|Gürcistan}}|| Bölgesel seçimlerde %3 (Tiflis hariç (%2,5))
|-
|{{Bayrak|Galler}}
|%5
|
|-
| {{Bayrak|Yunanistan}}|| %3 
|
|-
| {{Bayrak|Macaristan}}|| %5 || %10 (iki partili ittifak), %15 (ikiden fazla partili ittifak)<ref>[http://www.valasztas.hu/en/parval2010/296/296_2_2.html Act No. XXXIV of 1989 on the Election of the Members of Parliament] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140813153459/http://www.valasztas.hu/en/parval2010/296/296_2_2.html |tarih=13 Ağustos 2014 }}, Art. 8 Abs. 5</ref>;
etnik azınlıklar için %0,26
|-
| {{Bayrak|İzlanda}}|| %5 (ara seçim)<ref>[http://eng.innanrikisraduneyti.is/laws-and-regulations/nr/6713] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130524143058/http://eng.innanrikisraduneyti.is/laws-and-regulations/nr/6713|tarih=24 Mayıs 2013}}, Election to Altthingi Law, Act no. 24/2000, Article 108</ref>
|
|-
| {{Bayrak|İsrail}}|| %3,25 
|
|-
| {{Bayrak|İtalya}}|| Milletvekilleri: %4 (ülke)<br>Senato: %8 (bölgesel düzeyde) || Milletvekilleri: koalisyonlardaki partiler %2, koalisyonlar %10 <br>Senato: koalisyonlardaki partiler %3, koalisyonlar %20
|-
|{{Bayrak|İspanya}}
|%3
|Yerel seçimler: %5
|-
| {{Bayrak|Kosova}}|| rowspan="2" | %5 || Etnik azınlıklar için geçerli değil
|-
| {{Bayrak|Letonya}}
|
|-
| {{Bayrak|Liechtenstein}}|| %8 
|
|-
| {{Bayrak|Litvanya}}|| rowspan="2" | %5 
|
|-
| {{Bayrak|Moldova}}||  %3 (bağımsız), %12 (ittifaklar)
|-
| {{Bayrak|Karadağ}}|| %3 
|
|-
| {{Bayrak|Hollanda}}|| %0,667 sayılabilen geçerli oy<ref>[http://www.kiesraad.nl/nl/Overige_Content/Bestanden/pdf_thema/Pdf_voor_Engelse_site/Pdf_voor_Engelse_site-Elections_Act_2010.pdf Act of 28 September 1989 containing new provisions governing the franchise and elections (Elections Act)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100821061440/http://www.kiesraad.nl/nl/Overige_Content/Bestanden/pdf_thema/Pdf_voor_Engelse_site/Pdf_voor_Engelse_site-Elections_Act_2010.pdf |tarih=21 Ağustos 2010 }}, Abschnitt P 7, Abs. 2</ref> = 1/150 
|
|-
| {{Bayrak|Norveç}}|| %4 
|
|-
| {{Bayrak|Filipinler}}|| %2 
|
|-
| {{Bayrak|Polonya}}|| rowspan="2" | %5 || %8 (ittifaklar)
|-
| {{Bayrak|Romanya}}|| %10 (ittifaklar)
|-
| {{Bayrak|Rusya}}|| %5 
|
|-
| {{Bayrak|San Marino}}|| %3,5 
|
|-
| {{Bayrak|İsveç}}|| %4 
|
|-
| {{Bayrak|Sırbistan}}|| rowspan="2" | %5 
|Etnik azınlıklar için geçerli değil
|-
| {{Bayrak|Slovakya}}
|
|-
| {{Bayrak|Slovenya}}|| %4 
|
|-
| {{Bayrak|Türkiye}}|| %7 ||Bağımsız adaylar ve [[Seçim ittifakı|seçim ittifakları]] için geçerli değil
|-
| {{Bayrak|Ukrayna}}|| %5 
|
|}

== Yasal zorluklar ==
Alman Federal Anayasa Mahkemesi, 2011 ve 2014 yıllarında [[Avrupa Parlamentosu]] için seçim barajını, bir kişi bir oy ilkesine dayanarak kaldırdı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.euractiv.de/section/europakompakt/news/karlsruhe-vs-eu-wahlrechtsreform-koennte-in-die-dritte-runde-gehen | başlık = Karlsruhe vs. EU electoral reform could go into the third round | tarih = 18 Mayıs 2022 | yayıncı = EURACTIV MEDIA NETWORK BV. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220518051552/https://www.euractiv.de/section/europakompakt/news/karlsruhe-vs-eu-wahlrechtsreform-koennte-in-die-dritte-runde-gehen | arşivtarihi = 18 Mayıs 2022}}{{in lang|de}}</ref> [[Türkiye]] örneğinde, 2004 yılında [[Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi]], bu seçim barajının açık bir şekilde aşırı olduğunu belirterek Türkiye'nin bunu düşürmesini istemiştir (Avrupa Konseyi Kararı 1380 (2004)). 30 Ocak 2007 tarihinde [[Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi]], beşe karşı iki oyla ve 8 Temmuz 2008 tarihinde Büyük Daire'si, 13'e karşı dört oyla Türkiye'de uygulanan eski %10 seçim barajının serbest seçim hakkını ihlal etmediğine karar vermiştir (EİHM 1. Ek Protokolün 3. maddesi).<ref>[[Turkish Daily News]], 31 January 2007, [http://www.hurriyetdailynews.com/european-court-rules-election-threshold-not-violation.aspx?pageID=438&n=european-court-rules-election-threshold-not-violation-2007-01-31 European court rules election threshold not violation] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20171023010724/http://www.hurriyetdailynews.com/european-court-rules-election-threshold-not-violation.aspx?pageID=438&n=european-court-rules-election-threshold-not-violation-2007-01-31 |tarih=23 Ekim 2017 }}</ref> Ancak, Mahkeme, bu aynı seçim barajının farklı bir ülkede uygulanması durumunda Sözleşme'yi ihlal edebileceğini belirtmiştir. Türkiye'deki son on yıllardaki istikrarsız siyasi durumu dengelemek için bu barajın gerekçelendirildiği ifade edilmiştir.<ref>[[Yumak and Sadak v. Turkey]], no. 10226/03.</ref><ref>[https://www.webcitation.org/5hRos9CTv?url=http://www.bbk.ac.uk/law/about/ft-academic/bowring/negatingpluralistdemocracy Negating Pluralist Democracy: The European Court of Human Rights Forgets the Rights of the Electors], KHRP Legal Review 11 (2007)</ref>

== Doğal eşik ==
Her seçim bölgesindeki koltuk sayısı, "gizli" bir doğal eşik (etkin veya gayri resmi eşik) oluşturur. Bir partiye bir koltuk garantileyen oy sayısı bu formülle hesaplanabilir <math>\left ( \frac{\mbox{toplam oy sayısı}}{\mbox{sandalye sayısı}+1} + \varepsilon \right )</math> burada ε en küçük mümkün oy sayısıdır. Bu, dört koltuğa sahip bir bölgede oyların hafifçe %20'sinden fazlasının bir koltuğu garanti edeceği anlamına gelir. Daha elverişli koşullarda, parti daha az oy alarak hala bir koltuk kazanabilir.<ref name="COE2010">{{Web kaynağı | url = http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?ref=cdl-ad(2010)007&lang=EN | başlık = Report on Thresholds and other features of electoral systems which bar parties from access to Parliament (II) | erişimtarihi = 26 Ağustos 2018 | tarih = 2010 | dil = en-GB | website = venice.coe.int | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180827142742/http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?ref=cdl-ad(2010)007&lang=EN | arşivtarihi = 27 Ağustos 2018 | ölüurl = hayır }}</ref> Doğal eşik belirlemede en önemli faktör, bölgede doldurulacak koltuk sayısıdır. Diğer daha az önemli faktörler koltuk tahsis formülü ([[D'Hondt sistemi|D'Hondt]], Saint-Laguë, LR-Droop veya Hare), yarışan siyasi partilerin sayısı ve meclis büyüklüğüdür. Genel olarak, daha küçük bölgelerde bir koltuk kazanmak için gereken oy oranı daha yüksektir ve bunun tam tersi de geçerlidir.<ref name="COE2008">{{Web kaynağı | url = http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2008)037-e | başlık = Report on Thresholds and other features of electoral systems which bar parties from access to Parliament | erişimtarihi = 26 Ağustos 2018 | tarih = 2008 | website = venice.coe.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131219024349/http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2008)037-e | arşivtarihi = 19 Aralık 2013}}</ref> Alt sınırın (temsil eşiği veya en elverişli koşullarda bir partiye koltuk kazandıran oy yüzdesi) hesaplanması daha zordur. Daha önce bahsedilen faktörlere ek olarak, küçük partilere verilen oylar da önemlidir. Eğer hiç koltuk kazanmayan partilere daha fazla oy verilirse, bir koltuk kazanmak için gereken oy yüzdesi daha düşük olacaktır.<ref name="COE2010" />

== Önemli örnekler ==
[[2002 Türkiye genel seçimleri]] sonrasında Türkiye'de olağanüstü aşırı bir örnek ortaya çıktı. Yaklaşık olarak 550 mevcut milletvekilinin hiçbiri tekrar seçilemedi. Bu, Türk siyasetini temelinden sarsan büyük bir değişimdi. 1999'da seçim barajını aşan hiçbir siyasi parti, bu kez barajı aşamadı: [[Doğru Yol Partisi|DYP]] sadece %9.55, [[Milliyetçi Hareket Partisi|MHP]] %8.34, [[Genç Parti|GENÇ]] %7.25, [[DEHAP]] %6.23, [[ANAP]] %5.13, [[Saadet Partisi|SP]] %2.48 ve [[Demokratik Sol Parti|DSP]] %1.22 oy oranına sahip oldu. Boşa giden oy sayısı tarihte eşi benzeri görülmemiş bir şekilde %46.33 (14.545.438) oldu. Sonuç olarak, [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]] liderliğinde [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]], oyların yalnızca %34.28'ini alarak Parlamentoda koltukların üçte ikisinden fazlasını kazandı. Karşısında sadece bir muhalefet partisi (1999'da kendisi de seçim barajını aşamayan [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]) ve 9 bağımsız milletvekili oldu.

Diğer örnekler:

* [[2013 Almanya federal seçimleri|2013 Alman federal seçimlerinde]], 1949'dan beri Parlamento'da bulunan [[Hür Demokratik Parti (Almanya)|FDP]], yalnızca liste oylarının %4,8'ini alarak hiçbir tek üyeli seçim bölgesini kazanamadı ve partiyi tamamen dışarıda bıraktı. Bu durum, sağcı Avrupa karşıtı parti [[Almanya İçin Alternatif Partisi|AfD'nin]] (4,7%) başarısızlığıyla birlikte merkez sağın çoğunluğuna rağmen sol bir çoğunluk oluşmasına yol açtı ([[CDU/CSU]], sadece 5 sandalyeyle mutlak çoğunluğu kaçırdı). Sonuç olarak, Merkel'in CDU/CSU partisi [[Almanya Sosyal Demokrat Partisi|SPD]] ile büyük bir koalisyon oluşturdu.
* 2015'te [[Polonya|Polonya'da]] Birleşik Sol, çoklu parti ittifakları için belirlenen %8'lik eşik altında kalarak yalnızca %7,55 elde etti. Ayrıca, KORWiN partisi yalnızca %4,76'ya ulaşarak bireysel partiler için belirlenen %5'lik eşiği hemen kaçırdı. Bu durum, zafer kazanan PiS'in oyların %37'siyle çoğunluğu elde etmesine olanak sağladı. Bu, tarihte sol kanadın temsil edilmediği ilk parlamentoydu.
* 2019'da [[İsrail|İsrail'de]] [[Binyamin Netanyahu|Netanyahu'ya]] destek veren sağdan uç sağ Siyonizmi temsil eden 3 liste arasında, sadece biri hükûmetin %3,25'e çıkardığı eşiği aşabildi: Sağ Kanat Partiler Birliği %3,70 ile, gelecekteki Başbakan Bennett'in Yeni Sağ Partisi ise %3,22 ile güçlükle başarısız oldu ve Zehut ise sadece %2,74 elde ederek Netanyahu'nun başka bir çoğunluk şansını yok etti ve Eylül'de erken seçimlere yol açtı.
* 2021'de [[Çekya|Çek Cumhuriyeti'nde]] Přísaha (%4,68), ČSSD (%4,65) ve KSČM (%3,60) tümü %5'lik eşiği geçmeyi başaramadı ve böylece Spolu ve PaS koalisyonuna olanak sağladı. Bu aynı zamanda 1992'den beri ne ČSSD ne de KSČM'in parlamentoda temsil edilmediği ilk kez oldu.

Diğer küçük örnekler

* 1998 yılında Slovakya Demokratik Koalisyonu, baraj %25 olduğu için siyasi parti olarak seçimlere girdi.
* 2001 ve 2007 yıllarında Türkiye'de [[DTP]]/[[Barış ve Demokrasi Partisi|BDP]] öncülüğündeki [[Bin Umut Adayları]] ve İşçi, Demokrasi ve Özgürlük Bloku, oyların sadece %3.81'ini aldı (2007) ve %5.67'sini (2011) alarak %10'luk seçim barajını geçemedi, ancak bağımsız adaylar olarak yarıştıklarından dolayı 2007 yılında 22, 2011 yılında 36 sandalye kazanarak meclis grubu oluşturabildiler.

=== Boşa giden oylar ===
Seçim barajları bazen her parti tarafından elde edilen oy oranları ile koltuk dağılımı arasındaki ilişkiyi ciddi şekilde etkileyebilir. Koltuk payı ile popüler oy oranı arasındaki orantılılık Gallagher indeksi ile ölçülebilirken, boşa harcanan oy miktarı ise yasama organında herhangi bir parti tarafından temsil edilmeyen toplam seçmen sayısını gösteren bir ölçüdür.

Bir partinin seçim barajını geçememesi, sadece adaylarının görevden mahrum kalması ve seçmenlerinin temsil edilmemesi anlamına gelmez; aynı zamanda mecliste güç endeksinin değişmesine ve koalisyon oluşturulmasıyla ilgili dramatik sonuçlara yol açabilir.

Boşa harcanan oy miktarı seçimden seçime değişir, grafikte Yeni Zelanda için gösterilmiştir.<ref name="results">{{Web kaynağı | url = https://electionresults.govt.nz/electionresults_2020/statistics/index.html | başlık = 2020 GENERAL ELECTION – OFFICIAL RESULTS AND STATISTICS | tarih = 30 Kasım 2020 | website = ElectionResults.govt.nz | yayıncı = [[Electoral Commission (New Zealand)|Electoral Commission]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210121235715/https://electionresults.govt.nz/electionresults_2020/statistics/index.html | arşivtarihi = 21 Ocak 2021}}</ref> Boşa harcanan oy miktarı, seçmen davranışına ve etkili seçim eşiğinin büyüklüğüne bağlı olarak değişir. Örneğin, 2005 Yeni Zelanda genel seçiminde, Yeni Zelanda'daki en az bir sandalyeye sahip olma seçim eşiği nedeniyle her parti %1'in üzerinde oy aldığından, diğer yıllara göre çok daha düşük bir boşa harcanan oy miktarı ortaya çıkmıştır.<ref>[[doi:10.1017/gov.2021.17|Chang, E., & Higashijima, M. (2023). The Choice of Electoral Systems in Electoral Autocracies. Government and Opposition, 58(1)]]</ref>
{{Graph:Chart|width=400|height=160|type=rect|xAxisTitle=Year of New Zealand general election|yAxisTitle=wasted vote in %|yAxisMin=0|yAxisMax=10|x=1996, 1999, 2002, 2005, 2008, 2011, 2014, 2017, 2020|y1Title=wasted vote|y1=7.54,6.03,4.89, 1.5, 6.46, 3.31, 6.1, 4.62, 7.71|colors=#99ccff}}

* [[1995 Rusya yasama seçimleri|1995 Rus parlamento seçimlerinde]], %5'in altındaki partileri dışlayan bir seçim eşiği ile, oyların %45'ten fazlası seçim eşiğini geçemeyen partilere gitti. 1998'de [[Anayasa Mahkemesi (Rusya)|Rusya Anayasa Mahkemesi]], seçim eşiğini yasal buldu ve kullanımında sınırlamaların dikkate alınması gerektiğine karar verdi.<ref>[http://www.law.edu.ru/judicial/judicial.asp?judicialID=1161582&subID=100050463,100050486,100050488 Постановление Конституционного Суда РФ от 17 ноября 1998 г. № 26-П – см. пкт. 8]{{in lang|ru}} {{webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080421084628/http://www.law.edu.ru/judicial/judicial.asp?judicialID=1161582&subID=100050463,100050486,100050488|tarih=21 Nisan 2008}}</ref>
* 1993 yılında Polonya'da seçim barajının ilk kez uygulanmasından sonra, halk oylarının %34,4'ü temsil edilemedi.
* [[Türkiye|Türkiye'de]] benzer durumlar çok fazla yaşanmıştır, çünkü Türkiye'de diğer ülkelere göre çok daha yüksek olan %10'luk bir seçim barajı uygulanmıştır.<ref name="cTokerBaraj">{{Web kaynağı | url = http://www.turkishpolicy.com/images/stories/2008-01-turkey/CemToker.pdf | başlık = Why Is Turkey Bogged Down? | erişimtarihi = 27 Haziran 2013 | iş = Turkish Policy Quarterly | yayıncı = Turkish Policy | yıl = 2008 | soyadı = Toker | ad = Cem | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131004223623/http://www.turkishpolicy.com/images/stories/2008-01-turkey/CemToker.pdf | arşivtarihi = 4 Ekim 2013}}</ref> Böyle yüksek bir seçim barajının nedeni, 1960'lar ve 1970'lerde yaşanan siyasi partilerin sonsuz parçalanmasını önlemek ve çoklu parti ittifaklarını engellemektir. Ancak, 1991 ile 2002 yılları arasında koalisyon hükûmetleri iktidarda olmuş olsa da, ana akım partiler parçalanmış durumda kalmış ve [[2002 Türkiye genel seçimleri|2002 seçimlerinde]] %45'e kadar varan oy oranı, seçim barajını aşamayan partilere verilmiş ve dolayısıyla bu partiler mecliste temsil edilmemiştir.<ref>In 2004 the Parliamentary Assembly of the Council of Europe declared this threshold to be manifestly excessive and invited Turkey to lower it (''Council of Europe Resolution 1380 (2004)''). On 30 January 2007 the European Court of Human Rights ruled by five votes to two (and on 8 July 2008, its Grand Chamber by 13 votes to four) that the 10% threshold imposed in Turkey does not violate the right to free elections, guaranteed by the European Convention of Human Rights. It held, however, that this same threshold could violate the Convention if imposed in a different country. It was justified in the case of Turkey in order to stabilize the volatile political situation which has obtained in that country over recent decades. The case is ''[[Yumak and Sadak v. Turkey]], no. 10226/03.'' See also B. Bowring [https://www.webcitation.org/5hRos9CTv?url=http://www.bbk.ac.uk/law/about/ft-academic/bowring/negatingpluralistdemocracy Negating Pluralist Democracy: The European Court of Human Rights Forgets the Rights of the Electors] // KHRP Legal Review 11 (2007)</ref> 1999 seçimlerinde koltuk kazanan tüm partiler, seçim barajını aşamadı ve bu durum günümüzde hala tek başına iktidar olan [[Adalet ve Kalkınma Partisi|Adalet ve Kalkınma Partisi'ne]] koltukların %66'sını verdi. Bu durum Türkiye siyasetinde [[Baskın parti sistemi|baskın parti]] durumuna neden oldu ve son on yılda önemli bir oranda [[demokratik gerileme]] yaşandı.
* Mart 2006'daki Ukrayna seçimlerinde, genel oyla birlikte (yani geçersiz oylar da dahil olmak üzere) %3'lük bir seçim barajı bulunuyordu ve bu nedenle seçmenlerin %22'si etkili bir şekilde oy hakkından yoksun kaldı, çünkü küçük adaylara oy vermişlerdi. Aynı sistem altında yapılan parlamento seçimlerinde ise daha az seçmen küçük partilere destek verdi ve oy hakkından yoksun kalan seçmenlerin toplam yüzdesi yaklaşık %12'ye düştü.
* Bulgaristan'da, 1991 ve 2013 seçimlerinde temsil elde edemeyecek partilere %24 oranında oy veren seçmenler bulunmaktaydı.
* 2020 Slovakya parlamento seçimlerinde, tüm geçerli oyların %28,47'si temsil elde edemedi. 2021 Çekya yasama seçimlerinde ise seçmenlerin %19,76'sı temsil edilmedi. 2022 Slovenya parlamento seçimlerinde ise oyların %24'ü, eski parlamenter partilerden (LMŠ, PoS, SAB, SNS ve DeSUS) oluşan partilere ulaşmayanlara gitti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2020/en/data01.html | başlık = Results 2020 Slovak parliamentary election | yayıncı = Statistical Office of the Slovak Republic | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200803143818/https://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2020/en/data01.html | arşivtarihi = 3 Ağustos 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.volby.cz/pls/ps2021/ps2?xjazyk=EN | başlık = Results 2021 Czech legislative election | yayıncı = Czech Statistical Office | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211009124918/https://www.volby.cz/pls/ps2021/ps2?xjazyk=EN | arşivtarihi = 9 Ekim 2021}}</ref>

Seçim barajları, çoğunlukla aday olamayan küçük partilerin benzer ideolojilere sahip diğer partilerden oy çalmasıyla, [[Tek İsimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi|Tek İsimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemlerinde]] olduğu gibi bir "[[Spoiler (medya)|spoiler etkisi]]" yaratabilir. Bu sistemlerde yeni kurulan partiler genellikle kısır bir döngü içinde olurlar: eğer bir parti barajı geçme şansının olmadığı algısıyla karşılaşıyorsa, genellikle seçmenlerden destek kazanamaz; ve eğer parti destek kazanamazsa, barajı geçme şansı da olmayacaktır. Aşırıcı partilere karşı olumsuz etkilerinin yanı sıra, politik iklimin politik spektrumun iki uç noktasındaki büyük partiler arasında kutuplaşması durumunda bu durum ılımlı partileri olumsuz etkileyebilir. Bu senaryoda, ılımlı seçmenler, karşı olduğu alternatifin iktidara gelmemesi için tercih ettikleri partilerini terk edebilirler.

Zaman zaman seçim barajları, bir partinin oy çoğunluğunu kazanmadan doğrudan sandalye çoğunluğunu elde etmesine yol açmıştır; bu da bir orantılı seçim sisteminin önlemesi gereken bir sonuçtur. Örneğin, Türkiye'de [[Adalet ve Kalkınma Partisi|AK Parti]], katıldığı dört seçimde ([[2002 Türkiye genel seçimleri|2002]], [[2007 Türkiye genel seçimleri|2007]], [[2011 Türkiye genel seçimleri|2011]], [[Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri|2015 Kasım]]) %50'nin altında oy alarak mecliste sandalye çoğunluğunu elde etmiştir. Almanya'da 2013 Bavyera eyalet seçiminde, [[Hristiyan Sosyal Birliği|Hristiyan Sosyal Birlik]], oy çoğunluğunu elde edememiş olmasına rağmen, baraj şartını karşılamayan partilere nispeten rekor düzeyde oy alarak doğrudan sandalye çoğunluğunu kazanmıştır.

Buna karşılık, sıralı oy kullanma sistemini kullanan seçimler, her seçmenin tam olarak belirtilen sıralama tercihini dikkate alabilir. Örneğin, tek aktarım oyu, eşik altında kalan adaylar için birinci tercih oylarını yeniden dağıtır. Bu, oyları boşa gidecek olanların seçime katılımını sağlar. Küçük partiler, destekçilerine seçimden önce oylarının nasıl aktarılmasını istediklerini belirtebilir. Tek aktarım oyu, çoklu sandalyeli (tek sandalyeli olmayan) kuruluşlarda veya seçim bölgelerinde sıralı oy kullanma yoluyla orantılı temsili sağlamayı amaçlayan bir orantılı oy sistemi olarak tasarlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.electoral-reform.org.uk/single-transferable-vote | başlık = Single Transferable Vote | yayıncı = Electoral Reform Society | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110805123012/http://www.electoral-reform.org.uk/single-transferable-vote | arşivtarihi = 5 Ağustos 2011}}</ref> Sıralı oy kullanma sistemleri [[Avustralya]] ve [[İrlanda|İrlanda'da]] yaygın olarak kullanılmaktadır. Seçim sistemi içine ordinalite (sıralama) getirmek için kullanılan diğer yöntemler benzer etkilere sahip olabilir.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

[[Kategori:Seçim sistemleri]]