Thales sayfasının kaynağını görüntüle

{{Diğer anlamı2|Thales}}
{{Filozof bilgi kutusu
| adı = Thales
| tam_adı = Θαλῆς ὁ Μιλήσιος
| resim_adı = Illustrerad Verldshistoria band I Ill 107.jpg
| resim_başlığı = Thales'in Wilhelm Meyer'in 4. yüzyıldan kalma bir büstüne dayanan, ölümünden sonra yapılmış portresi
| doğum_tarihi = {{yaklaşık|MÖ 626/623}}
| doğum_yeri = [[Milet]], [[İyonya]], [[Küçük Asya]]<br>(günümüzde [[Balat, Didim|Balat]], [[Didim]], [[Aydın (il)|Aydın]], Türkiye)
| ölüm_tarihi = {{yaklaşık|MÖ 548/545}} (78 yaşında) 
| çağ = [[Sokrates öncesi filozoflar|Sokrates öncesi felsefe]]
| bölge = [[Batı felsefesi]]
| okul_gelenek = [[İyonya Okulu|İyonya]] / [[Milet Okulu|Milet]]
| ilgi_alanları = {{Yatay liste|[[Etik]]|[[Metafizik]]|[[Matematik]]|[[Astronomi]]}}
| önemli_fikirleri = {{Madde işaretsiz liste|class=nowrap |[[Felsefe|Felsefi sorgulama]]|Su, ''[[arkhe]]''dir |[[Gnothi seauton|Kendini bil]] |[[Thales teoremi (çember)|Thales teoremi]] |[[Kesişme teoremi]] |[[Statik elektrik]]}}
| etkiledikleri = {{Yatay liste|[[Pisagor]]|[[Anaksimandros]]|[[Miletli Anaksimenes|Anaksimenes]]|[[Ksenofanes]]}}
}}

'''Miletli Thales''' ({{dil|grc|[[:wiktionary:Θαλῆς|Θαλῆς]]}}, ''Thalēs''; {{yaklaşık|MÖ 624/623}}{{snd}}MÖ 548/545), [[İyonya]]'nın [[Milet]] şehrinde doğmuş bir [[Antik Yunan filozoflar listesi|antik Yunan]] [[matematikçi]], [[astronom]] ve [[Sokrates öncesi filozoflar|Sokrates öncesi filozof]].<ref name="Dic. of Sci. Bio. Milesian Majority Opinion">{{Kaynak|yazar=J. Longrigg|çalışma=[[Dictionary of Scientific Biography]]|yer=New York|yıl=1970-1990|url=https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/philosophy-biographies/thales|başlık=Thales|erişimtarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240722175953/https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/philosophy-biographies/thales|arşivtarihi=22 Temmuz 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Thales, [[İyonya Aydınlanması]]'nın başlatıcısı ve [[Antik Yunanistan|Antik Yunan]]'ın kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilen [[Yedi Bilge]]'den biridir.

18. yüzyıl tarih yazımından itibaren,{{Sfn|Cantor|2022}} birçok kişi onu Yunan geleneğindeki ilk filozof olarak kabul etmeye başladı; bu kişi, dünyayı açıklamak için mitolojiden ziyade [[doğa felsefesi]]ni kullanan ilk kişiydi. Bu nedenle Thales, [[matematik]], [[bilim]] ve [[tümdengelim]] ile ilk kez uğraşan kişi olarak anılır.<ref name=Russell>{{Kitap kaynağı |başlık=A History of Western Philosophy |url=https://archive.org/details/historyofwestern0000bert_d3x7 |soyadı=Russell |ad=Bertrand |yazarbağı=Bertrand Russell |yıl=1945 |yayıncı= Simon & Schuster }}</ref>

Thales, doğanın tek bir nihai maddeye dayandığı görüşünü savunmuş ve bu maddenin su olduğunu teorileştirmiştir. Bu görüş, kendi zamanının filozofları arasında oldukça etkili olmuştur. Thales, dünya'nın su üzerinde yüzdüğünü düşünüyordu.

Matematikte, [[Thales teoremi]] adını ondan alır ve [[Kesişme teoremi]] de Thales teoremi olarak bilinir. Thales'in piramitlerin yüksekliklerini ve gemilerin kıyıdan uzaklığını hesapladığı söylenir. Bilimde, Thales bir gök bilimciydi ve hava durumunu ve güneş tutulmasını öngördüğü rivayet edilir. [[Ursa Major (takımyıldız)|Ursa Major takımyıldızı]]nın konumunun keşfi, ayrıca yaz ve kış gündönümleri ile ekinoks zamanlamalarının keşfi de Thales'e atfedilir. Ayrıca bir mühendis olarak, Halys Irmağı'nı yönlendirmesiyle tanınır.<ref>[[Herodot]], ''[[Herodot Tarihi|Tarihler]]'', 1.75</ref> [[Plütark]], "o zamanlarda Thales, felsefeyi sadece pratikten spekülasyona yükselten tek kişiydi" diye yazmıştır.<ref>{{kitap kaynağı| soyadı=Dunham| ad=William| başlık=Journey Through Genius: The Great Theorems of Mathematics| sayfa=6}}</ref>

== Yaşamı ==
[[Dosya:MiletusIonicStoa.jpg|küçükresim|[[Milet]]'teki Kutsal Yol'da bulunan İyon [[Stoa]]sı.]]

Thales'in yaşamı ve kariyeri hakkında bilgi veren ana kaynak, MS 3. yüzyılda yaşamış olan filozof [[Diogenes Laertios]]'un ''Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri'' kitabıdır. Ancak, Laertios, Thales'in ölümünden yaklaşık sekiz yüzyıl sonra yaşamıştır ve eserinde güvenilmez ve hatta uydurma bilgiler barındırır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=McKirahan |ad=Richard D. Jr. |url=https://archive.org/details/philosophybefore00mcki/page/5 |başlık=Philosophy Before Socrates |yayıncı=Hackett |yıl=1994 |isbn=978-0-87220-176-7 |yer=Indianapolis |sayfa=[https://archive.org/details/philosophybefore00mcki/page/5 5]}}</ref>{{efn|Bu dedikoduya dayalı yaklaşım ve orijinal kaynakların çok az olması, Dicks ve Werner Jaeger gibi bazı tarihçilerin, tüm Pre-Sokratik felsefe fikrini, "Platon'dan Aristoteles'in öğrencilerine kadar geçen iki ya da üç nesil içinde şekillendirilmiş bir yapı" olarak görmelerine yol açmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Jaeger |ad=Werner |başlık=Aristotle |url=https://archive.org/details/aristotle0000wern |yıl=1948 |basım=2nd |sayfa=[https://archive.org/details/aristotle0000wern/page/n465 454]}}</ref>}} Thales, Milet'te doğmuştur; Milet, [[Büyük Menderes]] Nehri'nin ağzında, günümüzde [[Didim]], Türkiye'nin yakınında bulunan bir ticaret şehriydi.

Thales'in tam doğum ve ölüm tarihleri bilinmese de, bazı kaynaklardaki belirli olaylar sayesinde tahmin edilebilir. MÖ 5. yüzyılda yaşamış olan tarihçi [[Herodot]]'a göre, Thales, MÖ 28 Mayıs 585{{efn|Tarihi ve astronomik kanıtlar, bu tutulmayı MÖ 28 Mayıs 585'e tarihler. [[Alyattes]] döneminde, 30 Eylül 610 tarihinde bir güneş tutulması daha gerçekleşmiştir, ama bunun [[Anadolu]]'da tam tutulma şeklinde görülmediği düşünülmektedir.}} yılında yaşanan bir güneş tutulmasını öngörmüştür.<ref>Herodot, ''[[Herodot Tarihi|Tarihler]]'', 1.74. [[Gaius Plinius Secundus|Plinius]], ''[[Doğa Tarihi]]'', 2.9</ref> Bir kişinin en parlak döneminin 40 yaşında olduğunu varsayarsak, MÖ 2. yüzyılda yaşamış olan [[Atinalı Apollodoros]]'un kroniklerine göre, Thales'in doğum tarihi yaklaşık MÖ 625 olarak kabul edilir.<ref name="Cohenetal">{{Kitap kaynağı |soyadı1=Cohen |ad1=Mark S. |url=https://books.google.com/books?id=pFEII68kmVsC |başlık=Readings in Ancient Greek Philosophy (Fourth Edition): From Thales to Aristotle |soyadı2=Curd |ad2=Patricia |soyadı3=Reeve |ad3=C. D. C. |tarih=2011 |yayıncı=Hackett Publishing |isbn=978-1603846073 |yer=Indianapolis, Indiana |sayfa=10}}</ref><ref name="books.google.com">Frank N. Magill, [https://books.google.com/books?id=_CMl8ziTbKYC&pg=PA1121 ''The Ancient World: Dictionary of World Biography'', Volume 1], Routledge, 2003 {{isbn|1135457395}}</ref>

=== Kökeni ve ailesi ===
[[Dosya:Griechischen und phönizischen Kolonien.jpg|küçükresim|MÖ 8 ve 6. yüzyıllar arasındaki Fenike (sarı) ve Yunan kolonilerinin (kırmızı) haritası]]

Thales'in büyük olasılıkla diğer Miletliler gibi Yunan olduğu düşünülse de,<ref name="kirk-raven">{{Kitap kaynağı |soyadı1=Kirk |ad1=G. S. |başlık=The Presocratic Philosophers |soyadı2=Raven |ad2=J. E. |yayıncı=Cambridge University Press |yıl=1957 |sayfalar=74-98|bölüm=Chapter II: Thales of Miletus |bölümurl=https://archive.org/details/presocraticphilo033229mbp/page/74}}</ref> Herodot, Thales'i "[[Fenikeliler|Fenike]] kökenli" olarak tanımlamıştır.<ref>Herodot, ''Tarihler'', 1.170</ref><ref name="Freely2012">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=e4ye9m3EflQC&q=Thales+of+Miletus+Phoenician&pg=PA7|başlık=The Flame of Miletus: The Birth of Science in Ancient Greece (And How It Changed the World)|soyadı1=Freely|ad1=John|tarih=2012|yayıncı=I. B. Tauris & Co. Ltd.|isbn=978-1-78076-051-3|yer=Londra|sayfa=7|erişimtarihi=1 Ekim 2017}}</ref> Diogenes Laertios ise Herodot, Duris ve [[Demokritos]]'a atıfta bulunarak, "Thales'in Examyas ve Kleobulina'nın oğlu olduğunu ve Fenike'den sürgün edilmiş, [[Kadmos]] ve Agenor'un en soylu torunları arasında yer alan Thelidae ailesinden geldiğini, Milet'te Neleus ile birlikte vatandaş olarak kaydedildiğini" belirtir.<ref name="Russel">{{Kitap kaynağı|soyadı=Lawson|ad=Russell M.|tarih=2004|başlık=Science in the Ancient World: An Encyclopedia|url=https://books.google.com/books?id=1AY1ALzh9V0C&pg=PA234|yer=Santa Barbara, California; Denver, Colorado; and Oxford, England|yayıncı=ABC CLIO|isbn=978-1-85109-534-6|sayfalar=234-235}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Thatcher |ad=Oliver J. |url=https://books.google.com/books?id=G9-qE_CIIZkC&pg=PA138 |başlık=The Library Of Original Sources: The Greek World |tarih=2004 |yayıncı=The Minerva Group, Inc. |isbn=978-1-4102-1402-7 |sayfalar=138|dil=İngilizce}}</ref>

Ancak, [[Friedrich Nietzsche]] ve diğerleri bu alıntıyı, Thales'in atalarının sadece [[Böotya]]'dan gelen denizci Kadmeialılar olduğu anlamında yorumlar.<ref name="Nietzsche">{{Kitap kaynağı |soyadı=Nietzsche |ad=Friedrich |url=https://books.google.com/books?id=yjaEkWbwBm0C&q=herodotus+1.170+examyes&pg=PA23 |başlık=The Pre-Platonic Philosophers |yıl=2001 |isbn=978-0252025594 |sayfa=23|yayıncı=University of Illinois Press }}</ref><ref name=heroon>Alexander Herda. Burying a sage: the heroon of Thales in the agora of Miletos. Kasım 2011, İstanbul, Türkiye. pp. 67–122</ref> Ayrıca, babasının [[Karyalılar|Karyalı]] bir isme, annesinin ise Yunan bir isme sahip olması dolayısıyla karışık bir soya sahip olması da mümkündür.<ref name="heroon"/><ref name=brit>{{Kitap kaynağı |soyadı=Yust |ad=Walter |url=https://books.google.com/books?id=YUYqAAAAMAAJ |başlık=Encyclopaedia Britannica: A New Survey of Universal Knowledge |tarih=1952 |yayıncı=[[Encyclopaedia Britannica]] |sayfalar=13|dil=İngilizce}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Guthrie |ad=W. K. C. |url=https://books.google.com/books?id=ogUR3V9wbbIC&pg=PA50 |başlık=A History of Greek Philosophy: The Earlier Presocratics and the Pythagoreans |tarih=1978 |yayıncı=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-29420-1 |cilt=1 |sayfa=50 |dil=İngilizce}}</ref> Diogenes Laertios da alternatif bir hesaptan bahseder: "Ancak çoğu yazar onu gerçek bir Miletli ve soylu bir aileden gelen biri olarak tanımlar."<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Goodman |ad=Ellen |url=https://books.google.com/books?id=bB_0M9oviBQC&pg=PA9 |başlık=The Origins of the Western Legal Tradition: From Thales to the Tudors |tarih=1995 |yayıncı=Federation Press |isbn=978-1-86287-181-6 |sayfa=9 |dil=İngilizce}}</ref> ''[[Encyclopædia Britannica|Encyclopedia Britannica]]'' (1952) ise Thales'in büyük olasılıkla soylu bir Miletli ve kesinlikle bir Yunan olduğu sonucuna varmıştır.<ref name=brit/>

Diogenes, birbiriyle çelişen anlatımlar ortaya koyarak devam eder: bir anlatıma göre Thales evlenmiş ve bir oğlu (Cybisthus ya da Cybisthon) veya aynı isimdeki yeğenini evlat edinmiş; diğer bir anlatıma göre ise hiç evlenmemiş, annesine gençken evlenmek için çok erken olduğunu, yaşlandığında ise artık çok geç olduğunu söylemiştir.{{efn|Ayrıca annesi olduğu iddia edilen Kleobulina'nın da annesi yerine refakatçisi olduğu anlatılıyor.<ref name="Plant">{{Kitap kaynağı|soyadı=Plant|ad=I. M.|başlık=Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology|yıl=2004|yayıncı=University of Oklahoma Press|yer=Norman|sayfalar=29-32}}</ref>}} Plütark daha önce şu versiyonu anlatmıştı: [[Solon]], Thales'i ziyaret etmiş ve neden bekar kaldığını sormuş; Thales, çocuklar için endişelenmek istemediğini belirtmiş. Bununla birlikte, birkaç yıl sonra, aile özlemiyle, yeğeni Cybisthus'u evlat edinmiş.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Plutarch |başlık=Lives |yıl=1952 |yayıncı=William Benton |yer=Chicago |sayfa=66 |bölüm=Solon |editör=Robert Maynard Hutchins |seri=Great Books of the Western World |cilt=14}}</ref>

=== Seyahatleri ===
[[Arkaik Yunanistan]]'ın kültürü, [[Levant]] ve [[Mezopotamya]] kültürlerinden büyük ölçüde etkilenmiştir.<ref>Riedweg, Christoph (2005) [2002], ''Pythagoras: His Life, Teachings, and Influence'', Ithaca, New York: Cornell University Press, {{ISBN|978-0-8014-7452-1}} p. 7</ref> Thales'in ticaretle uğraştığı ve [[Antik Mısır|Mısır]] veya [[Babil]]'i ziyaret ettiği söylenir.<ref>Plütark, ''Solon'un Hayatı'', 2.4</ref> Ancak, Thales'in [[Yakın Doğu]] ülkelerini ziyaret ettiğine dair güçlü bir kanıt yoktur ve bu konu akademisyenler arasında tartışmalıdır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=O'Grady |ad=Patricia F. |url=https://books.google.com/books?id=ZTUlDwAAQBAJ&pg=PA263 |başlık=Thales of Miletus: The Beginnings of Western Science and Philosophy |yıl=2017 |yayıncı=Taylor & Francis |isbn=978-1-351-89537-8 |sayfa=263 |dil=İngilizce}}</ref> Bu tür ziyaretler, özellikle filozofların matematik bilgilerinin kökenini açıklamaya çalışan sonraki yazarlar tarafından, Thales, [[Pisagor]] veya Eudoxus gibi çeşitli filozoflara sıkça atfedilmiştir.<ref name=Russell /><ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Hamlyn |ad=David W. |url=https://books.google.com/books?id=SmqIAgAAQBAJ |başlık=Being a Philosopher: The History of a Practice |tarih=2002 |yayıncı=Routledge |isbn=978-1-134-97101-5 |sayfalar=7|dil=İngilizce}}</ref>

==== Mısır ====
[[Dosya:All Gizah Pyramids.jpg|küçükresim|{{Ortala|Thales, Mısır'da eğitim görmüş olabilir.}}]]

Birçok antik yazar, Thales'in yaşamının bir döneminde Mısır'ı ziyaret ettiğini ve orada geometri öğrendiğini varsayar.<ref name="Russo">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=ld8lBAAAQBAJ&q=thales&pg=PA33|isbn=978-3642189043|ad=Lucio|soyadı=Russo|translator-first=Silvio|translator-last=Levy|sayfa=33|yıl=2013|başlık=The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300 BC and Why it Had to Be Reborn|yayıncı=Springer }}</ref> Thales'in Mısır'ı ziyaret etmiş olması mümkündür çünkü Milet, orada (yani Naukratis'te) kalıcı bir koloniye sahipti. Ayrıca, Thales'in Teb'in rahipleriyle yakın ilişkileri olduğu ve onlar tarafından eğitildiği ya da hatta onlara geometri öğrettiği söylenir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Harrison |ad=Frederic |yazarbağı=Frederic Harrison |url=https://archive.org/details/newcalendargrea03harrgoog/page/n120/mode/2up |başlık=The new calendar of great men: biographies of the 558 worthies of all ages |yayıncı=MacMillan & Co |yıl=1892 |yer=London and New York |sayfa=92 }}</ref><ref>Plutarch, ''[https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris*/A.html On Isis And Osiris] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20230707071226/https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris%2A/A.html |tarih=7 Temmuz 2023 }}'', bölüm: 10.</ref> Thales'in Mısır'ı aslında ziyaret etmeden, başkalarının anlatımlarından Mısır hakkında bilgi sahibi olmuş olması da mümkündür.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Ferguson|ad=Kitty|yazarbağı=Kitty Ferguson|url=https://books.google.com/books?id=trM7NJz011oC&pg=PT28|başlık=Pythagoras: His Lives and the Legacy of a Rational Universe|yıl=2011|yayıncı=Icon Books Ltd|isbn=978-1-84831-250-0|sayfalar=28|dil=İngilizce}}</ref>

==== Babil ====
Mısır dışında, Yunanlardan önce matematiksel olarak ileri düzeyde olan eski bir medeniyet de Mezopotamya'nın [[Babil]] bölgesiydi; bu da matematikle ilgilenen bir filozof için sıkça ziyaret edilen bir yerdi.<ref name="Cooke">{{Kitap kaynağı |soyadı=Cooke |ad=Roger L. |başlık=The History of Mathematics: A Brief Course |url=https://archive.org/details/historyofmathema0000cook_o3g3 |yayıncı=John Wiley & Sons, Inc. |yıl=2005}}</ref> En az bir antik tarihçi, [[Josephus]], Thales'in Babil'i ziyaret ettiğini iddia eder.

Tarihçiler Roger L. Cooke ve B.L. Van der Waerden, Babil matematiğinin Yunanları etkilediği görüşünü destekliyorlar, örneğin seksajizimal sistem (veya 60 tabanlı sistem) kullanımını örnek gösteriyorlar.<ref name="Cooke" /> Cooke, "Ancak bu ilişki tartışmalıdır." diye not düşüyor.<ref name="Cooke" /> Diğer tarihçiler, örneğin D. R. Dicks, Babil'in Yunan matematiği üzerindeki etkisini sorguluyor. Çünkü [[Hipparkos]] dönemine (MÖ yaklaşık 190-120) kadar seksajizimal sistem bilinmiyordu.<ref name="Dicks" />

Herodot, Yunanların ''[[gnomon]]''{{'}}u (güneş saati) Babil'den öğrendiğini yazmıştır.<ref>Diogenes Laertios (II, 1)</ref> Thales'in takipçisi [[Anaksimandros]], ''gnomon''{{'}}u Yunanlara tanıtmakla anılır. Herodot ayrıca, günün 12 parçaya bölünmesi uygulaması ve ''polos'''un Yunanlara Babillilerden geldiğini yazmıştır.{{efn|Bu ''polos'' kelimesinin tam anlamı bilinmemektedir, güncel teoriler arasında şunlar bulunmaktadır: 'göksel kubbe', 'gök küresinin ekseninin ucu' veya 'küresel içbükey güneş saati.'<ref>{{Web kaynağı |url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Polus.html |başlık=LacusCurtius • Ancient Astronomy: Polus (Smith's Dictionary, 1875) |website=penelope.uchicago.edu}}</ref>}} Ancak bu da tartışmalıdır; örneğin tarihçi L. Zhmud, ''gnomon''{{'}}un hem Mısırlılar hem de Babilliler tarafından bilindiğini, günün on iki parçaya bölünmesi (ve dolayısıyla yılın) uygulamasının Mısır'da zaten MÖ 2. binyılda bilindiğini ve ''polos'' fikrinin o dönemde sadece Yunanistan'da kullanıldığını belirtir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Zhmud |ad=Leonid |başlık=The Origin of the History of Science in Classical Antiquity |yayıncı=Die Deutsche Bibliothek |yıl=2006}}</ref>

=== Mirası ve etkisi ===
Thales'in seyahatleri, sadece onun bilgi birikimini artırmakla kalmamış, aynı zamanda Yunanistan'da bilim ve felsefe alanında yeni bir düşünce tarzının gelişmesine de katkıda bulunmuştur. Bu seyahatler, onun bilimsel keşiflerinde ve felsefi düşüncelerinde önemli bir rol oynamıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.worldhistory.org/Thales_of_Miletus/|başlık=Thales of Miletus|erişimtarihi=23 Kasım 2024|dil=İngilizce|çalışma=World History Encyclopedia|ad=Joshua J.|soyadı=Mark|arşivurl=https://web.archive.org/web/20241126174858/https://www.worldhistory.org/Thales_of_Miletus/|arşivtarihi=26 Kasım 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

== Siyasi karakter olarak Thales ==
Herodot'a göre, Thales yalnızca olağanüstü bir entelektüel yeteneğe sahip olmakla kalmamış, aynı zamanda başarılı bir devlet adamıydı. Diogenes Laertius, Thales'in siyasi kariyerine dair şunları belirtir: [[Kroisos]], Miletoslulara katılmaları için elçiler gönderdiğinde, Thales'in karşıt görüşü, şehrin hayatta kalmasını sağlamıştır. Bu, Thales'in hem bilimde hem de siyasette yetenekli olduğunu gösterir. Thales, askeri danışman ve mühendis olarak ün kazanmış, Herodot'a göre, Halys Nehri'nin yönünü değiştirerek Kroisos'un ordusunun geçişini sağlamıştır.

Herodot, Kroisos'un Perslerle savaşa girip girmemek için kahinlere danıştığını ve Delphi'den aldığı belirsiz cevaba dayanarak savaşa karar verdiğini aktarır. Halys Nehri'ne vardığında, Thales'in ordusunun geçişini sağlamak için nehrin akışını değiştirdiği söylenir. Thales, nehrin yönünü değiştirerek ordunun geçişine olanak sağlamış, bu şekilde başarılı bir strateji izlemiştir.

Sonrasında Thales, Lidyalılar ile İyonyalılar arasında Medya Krallığı'na karşı yapılan ittifakın danışmanı olarak da görünür. [[Herodot]], Thales'in [[İyonya]] şehir devletlerini bir araya getirme konusunda önemli bir rol oynadığını belirtir. Bias'ın İyonyalılara verdiği kölelikten kurtulma tavsiyesinin aksine, Thales İyonya'nın merkezinde Teos'ta, şehir devletlerinin yönetimlerine zarar vermeden bir genel konsey kurmayı önermiştir. Bu öneri, İyonya halkını birleştirmeyi amaçlamıştır.<ref name=":0" />

== Thales'in fiziksel dünyayı açıklama yöntemleri ==
Thales, doğa olaylarını anlamaya yönelik yaklaşımıyla antik dönemde felsefi ve bilimsel düşüncenin temellerini atan ilk düşünürlerden biri olarak kabul edilir. Onun yöntemi, geleneksel Yunan mitolojisinde görülen doğaüstü açıklamaları reddederek yerine akıl ve gözleme dayalı, rasyonel bir yöntem geliştirmeyi amaçlıyordu. Bu yaklaşım, bilimsel düşüncenin ilk adımları olarak değerlendirilir.

;Mitolojiden rasyonaliteye geçiş

Thales'in yaşadığı dönemde, Yunan kültüründe doğa olayları genellikle tanrılar ve doğaüstü varlıkların etkileriyle açıklanıyordu. Örneğin, depremler [[Poseidon]]'un gazabı, yağmur [[Zeus]]'un iradesi olarak görülüyordu. Ancak Thales, bu tür açıklamaları sorguladı ve doğa olaylarının doğal nedenlerle açıklanabileceğini savundu.

Thales, evrenin temel maddesinin su olduğunu öne sürdü. Ona göre, yaşamın kaynağı, dönüşümü ve sürekliliği sudan geliyordu. Bu fikir, hem gözlemlere hem de mantıksal çıkarımlara dayanıyordu. Örneğin, bitkilerin büyümesi için suya ihtiyaç duyması, suyun buharlaşarak bulutlara dönüşmesi gibi günlük olaylar onun bu çıkarımlarını destekliyordu.

;Deprem açıklaması: Dünya su üzerinde yüzen bir gemi

Thales'in, dönemine göre oldukça ileri bir açıklaması da depremlerle ilgilidir. Ona göre dünya, büyük bir su kütlesi üzerinde yüzen bir gemi gibi hareket ediyordu. Depremler ise bu suyun dalgalanması sonucunda meydana geliyordu. Bu açıklama, dönemin mitolojik anlatımlarından çok farklı olup, fiziksel nedenlere dayalı bir çözümleme içeriyordu.Thales'in yönteminin en önemli özelliği, doğa olaylarının açıklamasında metafizik yerine gözlem ve akıl yürütmeyi kullanmasıdır. Bu yaklaşım, onun döneminde devrim niteliği taşımış ve doğa felsefesinin temellerini atmıştır. Thales, gözlem ve mantık yoluyla hem çevresini anlamayı hem de insanın doğayı kontrol edebilme yetisine ulaşmasını amaçladı.Thales'in fiziksel dünyayı açıklama yöntemi, modern bilimde kullanılan ampirik (deney ve gözleme dayalı) yöntemlerin öncüsü olarak görülür. Onun düşünce tarzı, bilim insanlarının doğa olaylarını tanrılar yerine doğa yasalarıyla açıklama geleneğini başlatmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/67898689/Thalesin_Do%C4%9Fa_Anlay%C4%B1%C5%9F%C4%B1|başlık=Thales&#39;in Doğa Anlayışı|tarih=1 Ocak 2021|çalışma=Physis&#39;ten Natura&#39;ya İlk Çağ&#39;da Doğa - Doğu Kütüphanesi|ad=Ender|soyadı=Büyüközkara|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231214210927/https://www.academia.edu/67898689/Thalesin_Do%C4%9Fa_Anlay%C4%B1%C5%9F%C4%B1|arşivtarihi=14 Aralık 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Thales'in ticarete ve ekonomiye etkisi ==
Thales yalnızca bir filozof ve bilim insanı değil, aynı zamanda ticaret ve ekonomi alanında da zekâsıyla dikkat çeken bir figürdür. Onun bu alandaki başarısı, felsefi düşüncenin pratik hayatta da kullanılabileceğini gösteren bir örnek olarak tarih boyunca sıklıkla anlatılmıştır. Özellikle [[Aristoteles]]’in Politika adlı eserinde geçen zeytinyağı presleri hikayesi, Thales'in ekonomik stratejilere olan yaklaşımını açıklayan önemli bir olaydır.

;Zeytinyağı presleri hikayesi

Thales'in, dönemin insanlarının felsefeyi “pratik olmayan” bir uğraş olarak görmesi nedeniyle eleştirildiği anlatılır. Ona göre, felsefe sayesinde hayatın her alanında başarı elde edilebilir, hatta zengin olunabilirdi. Bunun üzerine Thales, felsefi bilgi ve gözlemlerini kullanarak insanlara zekâsını kanıtlama yoluna gitti.

Thales, yıldızlara ve gökyüzüne yaptığı gözlemlerden yola çıkarak, o yıl zeytin ağaçlarının bol ürün vereceğini tahmin etti. Henüz zeytin mevsimi başlamadan önce, çevresindeki zeytin preslerinin kullanım haklarını düşük bir ücret karşılığında kiraladı. [[Zeytin]] hasadı başladığında tahmini doğru çıktı ve zeytinyağına olan talep büyük oranda arttı. Thales, zeytin preslerini kullanmak isteyen çiftçilere yüksek fiyatlarla kiralayarak büyük bir servet elde etti.Bu olay, Thales'in ekonomik zekâsını ve risk alma becerisini gösterir. Aynı zamanda, felsefenin pratik yaşamda nasıl kullanılabileceğini de kanıtlamıştır.

Thales'in bu hikâyesi, sadece ticari bir başarı öyküsü değil, aynı zamanda felsefi bir mesaj taşır. Aristoteles'e göre Thales, bu davranışıyla iki şeyi kanıtlamıştır:

Bilginin Gücü; Doğru bilgiye sahip olan bir kişi, bu bilgiyi uygun bir şekilde kullanarak maddi başarı elde edebilir. Thales'in yıldızları gözlemlemesi ve mevsim tahmini yapması buna bir örnektir. Felsefenin Değeri;Thales, felsefenin yalnızca soyut düşünce değil, pratik hayatta da uygulanabilir bir disiplin olduğunu göstermiştir.

Thales'in bu hikâyesi, erken dönem ekonomik düşüncenin temellerine işaret eder. Bugün, modern ekonomide kullanılan bazı temel ilkeler, Thales'in stratejisinde de görülebilir:

:* Öngörü; Pazar koşullarını ve talebi tahmin etmek.
:* Risk Yönetimi; Erken yatırım yaparak gelecekteki fırsatları değerlendirme.
:* Tekelci Yaklaşım; Zeytin preslerini topluca kiralayarak arzı kontrol altına alması, bir tür tekel stratejisidir.

Thales'in bu davranışı, yalnızca onun ticari zekâsını göstermekle kalmamış, aynı zamanda bilgi ve ticaretin bir araya geldiğinde güçlü bir araç olabileceğini ortaya koymuştur. Modern iş dünyasında kullanılan veri analizi, piyasa tahmini ve stratejik planlama gibi kavramların antik dönemdeki bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

Thales'in ekonomik alandaki bu başarısı, onun çok yönlü bir düşünür olduğunu bir kez daha kanıtlar. Hikâye, yalnızca felsefenin derinliğini değil, aynı zamanda felsefenin günlük hayattaki uygulamalarını da gözler önüne serer. Thales, hem bir düşünür hem de bir girişimci olarak tarihe geçmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0058:book=1:section=1259a&utm_source=chatgpt.com|başlık=Aristotle, Politics, Book 1, section 1259a|erişimtarihi=23 Kasım 2024|çalışma=www.perseus.tufts.edu}}</ref>

== Thales'in mirası ve sonraki felsefeciler üzerinde etkisi ==
[[Dosya:Anaximander.jpg|küçükresim|{{Ortala|Anaksimandros}}]]
Thales, Antik Yunan'da felsefenin ve bilimin öncüsü olarak kabul edilir. Milet Okulu'nun kurucusu olan Thales, yalnızca kendi dönemi için değil, sonraki düşünürler için de derin bir etki bırakmıştır. Onun fikirleri, doğa olaylarını açıklamada mitolojik düşünceden rasyonel düşünceye geçişi temsil eder ve bu yaklaşımıyla Anaksimandros ve Anaksimenes gibi öğrencilerinin yanı sıra, diğer birçok filozof ve bilim insanına ilham kaynağı olmuştur.<ref>{{Kaynak|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781444344431.ch46|başlık=Argument by Analogy in Thales and Anaximenes|erişimtarihi=23 Kasım 2024|tarih=16 Eylül 2011|dil=İngilizce|sayfalar=180-182|yayıncı=Wiley|ad=Giannis|soyadı=Stamatellos|editör-ad=Michael|editör-soyadı=Bruce|editör2-ad=Steven|editör2-soyadı=Barbone|doi=10.1002/9781444344431.ch46}}</ref>

;Anaksimandros üzerindeki etkisi

Thales'in öğrencilerinden biri olan [[Anaksimandros]], hocasının ''[[arkhe]]'' (ilk neden) kavramını geliştirerek, evrenin temel maddesi olarak su yerine ''aperion'' (sınırsız ve belirsiz madde) fikrini ortaya koymuştur. Bu, Thales'in doğayı açıklama çabasının ne kadar güçlü bir temel oluşturduğunu ve sonraki düşünürlerin onun fikirlerini genişleterek devam ettirdiğini gösterir.<ref>{{Kaynak|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-44780-8_3|başlık=Thales and Anaximander|erişimtarihi=23 Kasım 2024|tarih=2023|dil=İngilizce|sayfalar=103-140|yayıncı=Springer Nature Switzerland|ad=Joseph I.|soyadı=Breidenstein Jr.|editör-ad=Joseph I.|editör-soyadı=Breidenstein Jr.|doi=10.1007/978-3-031-44780-8_3}}</ref>

;Anaksimenes üzerindeki etkisi
[[Dosya:Anaximenes Milesius - Illustrium philosophorum et sapientum effigies ab eorum numistatibus extractae.png|küçükresim|{{Ortala|Anaksimenes}}]]
Thales'in etkilediği bir diğer filozof, [[Milet Okulu]]’nun bir başka üyesi olan Anaksimenes’tir. [[Anaksimenes (Lampsakoslu)|Lampsakoslu Anaksimenes]], evrenin temel maddesi olarak havayı (aer) önermiştir. Tıpkı Thales gibi o da doğayı gözlemleyerek açıklamaya çalışmış ve mitolojik açıklamalardan uzaklaşmıştır. Bu, Thales’in "rasyonel düşünme" mirasının nasıl sürdürüldüğünü gösterir. Thales'in doğaya dair yaptığı açıklamalar, felsefenin sadece bir metafizik veya teolojik tartışma değil, aynı zamanda doğayı anlama çabası olduğunu ortaya koymuştur. Bu bakış açısı, Yunan felsefesinde bir geleneği başlattı. [[Platon]] ve Aristoteles gibi daha sonraki filozoflar, Thales'i "felsefenin babası" olarak anmış ve onun çalışmaları üzerine kendi sistemlerini inşa etmişlerdir. [[Aristoteles]], özellikle onun "su" fikrini eleştirip yorumlarken bile, Thales'in önemini vurgulamıştır. Thales'in evrenin düzenine dair fikirleri, doğa felsefesinin temelini atmıştır. Bu fikirler, evrenin anlaşılabilir bir düzeni olduğu ve bu düzenin rasyonel yollarla çözülebileceği düşüncesini geliştirmiştir. Bu miras, hem felsefe hem de bilim alanında köklü değişimlere yol açmıştır. Örneğin, [[Pisagor|Pythagoras]]’ın matematiğe dayalı kozmoloji çalışmaları, dolaylı olarak Thales’in doğa olaylarını düzenli olarak açıklama çabasının devamı olarak görülebilir.<ref name="tandfonline.com"/>

;Modern bilim ve felsefeye etkileri

Thales’in "doğa yasalarını gözlemleme ve açıklama" yaklaşımı, modern bilimin temellerini oluşturmuştur. Onun fikirleri, doğa olaylarının mitolojik figürler yerine doğal süreçlerle açıklanabileceğini göstermiştir. Günümüzde bilimsel yöntemin temelini oluşturan bu anlayış, doğrudan Thales'in etkisini taşır. Ayrıca, onun evrenin bir ilk nedeni olduğuna dair tartışmaları, metafizik ve felsefi düşüncenin önemli bir başlangıç noktası olmuştur.Thales'in mirası, sadece öğrencileri ve çağdaşlarıyla sınırlı kalmamış, sonraki yüzyıllarda bilim, matematik ve felsefe alanlarında bir mihenk taşı olmuştur. Doğaya dair rasyonel açıklama arayışı, bilimsel devrimlerin ve modern felsefenin yolunu açmıştır. Thales'in başlattığı bu sorgulama geleneği, günümüzde bile felsefi ve bilimsel düşüncenin temelinde yatmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=gctgDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR3&dq=philosophy+before+socrates&ots=M0GsbON7bF&sig=eEzN8FOKxRLy5PF-W-OkKCQsx18&redir_esc=y#v=onepage&q=philosophy%20before%20socrates&f=false|başlık=Philosophy Before Socrates: An Introduction with Texts and Commentary|tarih=15 Mart 2011|dil=İngilizce|yayıncı=Hackett Publishing|ad=Richard D.|soyadı=McKirahan|isbn=978-1-60384-602-8}}</ref>

== Din ve adalet kavramı ==
Thales'in din ve adalet anlayışı, Diogenes Laertios'un aktardığı bilgilere göre şekillenmiştir.

Thales, Tanrı'yı başlangıcı ve sonu olmayan bir varlık olarak tanımlar ve Tanrı'nın iyi ve adil olduğunu, dolayısıyla insanların da bu özellikleri taşımalarını istediğini savunur. Thales, demokratik bir görüşe sahip olmamış, Miletoslu Tiran Thrasybulus'un yönetiminde, tiranlık rejimini onaylamadığını belirterek, [[Solon]]’a başka bir yerde yaşamayı önerdiği bir mektup yazmıştır. Thales’in adalet anlayışı, toplumsal kurallar ve ruhsal değerlerle iç içe olup, yurttaşlara yönelik bazı öğütlerde bulunur. Bunlar arasında; çocuklarınıza, ebeveynlerinize gösterdiğiniz sevgiyi beklemeniz, başkalarına acımak yerine onlara hayranlık duymanız, güvendiğiniz kişilerin etkisinden korunmanız, zenginliğin başarıyla elde edilmesi gerektiği, tembellikten kaçınılması, güvenin dikkatlice seçilmesi, ölçülü ve dengeli bir yaşam sürülmesi gibi tavsiyeler yer alır. Ayrıca, bölgesel egemenlikten kaçınılması ve eğitim eksikliğine katlanmanın zorluk yaratacağına dikkat çeker.<ref name=":0" />

== Thales'in Miletli düşüncesi ==
[[Dosya:Milet Asia Minor.png|küçükresim|{{Ortala|Milet okulu}}]]
Milet Okulu'nun kurucusu olarak kabul edilen Thales’in, [[Homeros]] ve [[Hesiodos]] geleneğinden aldığı kozmolojik sorunu, bu geleneğin ötesine geçerek rasyonel ve natüralist bir yaklaşımla ele aldığı görülmektedir. [[Aristoteles]]’e göre, Thales’in evrenin temel ilkesinin su olduğunu öne sürmesine yol açan neden, şu gözlemlerden kaynaklanmıştır: “...Muhtemelen her şeyin sıvı bir maddeden beslendiği, sıcağın da bu maddeden ortaya çıktığı ve onunla varlığını sürdürdüğü yönündeki gözlemleridir. Ayrıca, her şeyin tohumlarının nemli bir yapıda olduğunu ve suyun, nemli şeylerin doğasının kaynağı olduğunu fark etmiştir.”<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/dortoge/issue/82763/1380268|başlık=BİLİM TARİHİNDE DÖNÜM NOKTASI: MİLET OKULU|tarih=29 Aralık 2023|sayı=24|dil=Türkçe|sayfalar=53-70|çalışma=Dört Öge|ad=Ercan|soyadı=Salğar|issn=2146-7064|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240528011558/https://dergipark.org.tr/tr/pub/dortoge/issue/82763/1380268|arşivtarihi=28 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref>
[[Dosya:Milet Amphitheater1.JPG|küçükresim|{{Ortala|Milet amfitiyatrosu}}]]
Bu açıklamalardan, Thales’in gözlemlerine dayanarak suyun evrendeki temel ilke olduğu sonucuna ulaştığı anlaşılmaktadır. Thales, gözlemlerinden yola çıkarak su ile yaşam arasında zorunlu bir bağlantı kurmuş ve bu bağlantıyı genelleyerek doğanın temelinde yer alan ilkenin ([[arkhe]]) “su” olduğunu ileri sürmüştür. Ayrıca, birçok düşünür Thales'in, suyun dönüşüm ve değişim süreçlerini, yani katı, sıvı ve gaz hallerinde bulunabildiğini gözlemlediğini ve bu doğrultuda her şeyin sudan türediği görüşünü savunduğunu belirtmektedir.<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=|başlık=Thales’ten Günümüze Arkhe Arayışı|yazarlar=Recep Külcü|tarih=2016|sayı=2|sayfalar=1-10|yayıncı=Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi}}</ref>

== Teorileri ve çalışmaları ==
Thales'den önce, Yunanlar doğayı ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (depremler, rüzgâr vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu.

Thales, hem suyu ana madde olarak düşünmesi, hem de doğayı olguları birleştirerek açıklamaya çalışması bakımından, önemli olmuştur. Doğa olaylarının nedenlerini insan biçimli Tanrılardan çok, doğanın içinde aramıştır. Mitolojik açıklamalar ile ussal (akılsal) açıklamalar arasında bir köprü kurmuştur. Thales'den sonra öğrencileri [[Anaksimandros]] ve [[Miletli Anaksimenes|Anaksimenes]] de aynı çizgide ilerlemiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pphmjopenaccess.com/index.php/fejme/article/view/2305|başlık=A PROOF OF THALES’ THEOREM|tarih=16 Ekim 2024|sayı=2|sayfalar=109-110|çalışma=Far East Journal of Mathematical Education|cilt=26|ad=Dinamérico P.|soyadı=Pombo Jr.|doi=10.17654/0973563124011}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/felsefedunyasi/issue/58323/845588#article_cite|başlık=FELSEFEYİ THALES’LE BAŞLATMA GELENEĞİ ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER|tarih=15 Aralık 2011|sayı=54|dil=Türkçe|sayfalar=15-26|çalışma=Felsefe Dünyası|ad=Ali|soyadı=Taşkın|issn=1301-0875}}</ref>

=== İlahiyat ===
Thales'in tanrı ve ruh kavramlarına dair görüşleri, onun felsefi düşüncesinin önemli bir parçasını oluşturur.[[Aristoteles]]'in aktardığına göre, Thales "her şeyin tanrılarla dolu olduğunu" ifade etmiştir. Bu görüş, evrendeki her şeyin canlı ve ruhsal bir yapıya sahip olduğu inancını yansıtır. Thales, doğadaki nesnelerin ve fenomenlerin içsel bir ruha veya ilahi bir güce sahip olduğunu düşünmüştür.Thales, ruhun hareketin kaynağı olduğunu savunmuştur. Bu bağlamda, mıknatısın demiri çekme özelliğini, mıknatısın bir ruha sahip olmasıyla açıklamıştır. Bu yaklaşım, cansız nesnelerin bile bir tür ruh veya yaşam gücüne sahip olabileceği düşüncesini ortaya koyar.

Thales'in tanrı kavramı, geleneksel Yunan mitolojisindeki [[İnsan biçimcilik|antropomorfik]] tanrı anlayışından farklıdır. O, tanrıları doğanın içsel bir parçası olarak görmüş ve evrendeki düzeni ve hareketi bu ilahi güçlerle ilişkilendirmiştir. Bu yaklaşım, panteistik bir bakış açısını yansıtır; yani tanrı ve doğa birbiriyle iç içe geçmiş ve ayrılmaz bir bütün olarak kabul edilir.

Thales'in tanrı ve ruh hakkındaki görüşleri, doğa olaylarını ilahi güçlerle açıklama eğiliminde olan dönemin düşünce yapısından, rasyonel ve gözleme dayalı bir anlayışa geçişin başlangıcını temsil eder. Onun evrenin canlı ve tanrılarla dolu olduğu inancı, doğadaki düzen ve hareketin ilahi bir kaynağa dayandığı düşüncesini ortaya koyar. Bu perspektif, sonraki filozoflar ve düşünürler üzerinde derin bir etki bırakmış ve felsefenin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-11892/antik-yunan-felsefesi/|başlık=Antik Yunan Felsefesi|erişimtarihi=23 Kasım 2024|dil=Türkçe|çalışma=Dünya Tarihi Ansiklopedisi|ad=Joshua J.|soyadı=Mark|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240529052401/https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-11892/antik-yunan-felsefesi/|arşivtarihi=29 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Su, her şeyin sebebidir ===
[[Dosya:Floating Earth Thales Anaximander.svg|küçükresim|{{Ortala|Yüzen Dünya, Thales ve Anaksimandros}}]]
Thales maddenin ilk öğesi (''arkhe, töz'') olarak suyu ileri sürmüştür. İlk öğe olduğundan dolayı toprağın suyun üzerinde bulunduğunu, dünyanın bir tepsi gibi olduğunu ve su tarafından taşındığını söylemiştir. (Dünya bir gemi gibi hareket ediyormuş ve suyun hareketliliği nedeniyle sallandığı zaman insanlar deprem oluyor sanıyormuş.)<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/74944/1169776|başlık=Arkhe ve Töz Kavramı Üzerine: Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes|tarih=1 Ocak 2023|sayı=57|dil=Türkçe|sayfalar=1-11|çalışma=Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi|ad=Alper Bilgehan|soyadı=Yardımcı|issn=1300-9435|doi=10.35237/sufesosbil.1169776|ad2=Fatma|soyadı2=Güdücü|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230121164209/https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/74944/1169776|arşivtarihi=21 Ocak 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

Aynı zamanda Thales her şeyin temelinin meydana geldiği şey olduğunu düşünmüştür (Thales'e göre madde ile güç doğal bir bütündü ve henüz birbirinden ayrılmamışlardı ve temel maddede tanrısal yaratma gücü bulunuyordu.)<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pressto.amu.edu.pl/index.php/peitho/article/view/12213|başlık=Thales on Water|tarih=24 Ekim 2017|sayı=1|dil=pl|sayfalar=81-90|çalışma=Peitho. Examina Antiqua|cilt=8|ad=Ryszard|soyadı=Legutko|issn=2082-7539|doi=10.14746/pea.2017.1.4|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240726171009/https://pressto.amu.edu.pl/index.php/peitho/article/view/12213|arşivtarihi=26 Temmuz 2024|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuefad/issue/49601/593994|başlık=THALES VE ANAKSİMENES’İN GÜNÜMÜZDE UNUTULMUŞ ELEMENTLERİ: SU VE HAVA|tarih=22 Ekim 2019|sayı=2|dil=Türkçe|sayfalar=511-526|çalışma=Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi|cilt=6|ad=Oğulcan|soyadı=Görgeç|issn=2147-4958}}</ref>

Thales, görünüş ile gerçeklik arasındaki farkı ve 'çokluk ile birlik' arasındaki ayrımı vurgulayarak, değişen ve zamanla var olan her şeyin gerçek bir varlık olmadığını savunmuştur. Ona göre, sürekli değişen ve farklılık gösteren fenomenler, gerçekliğin kaynağını oluşturmaz. Thales, "gerçekten var olan nedir?" sorusunu yanıtlamanın tek yolunun, görünüşler ve çokluk ile gerçeklik ve birlik arasındaki ilişkiyi doğru şekilde anlamaktan geçtiğini ileri sürmüştür. Gerçeklik, onun gözünde, sadece duyularla algılanan geçici ve çokluk halindeki şeylerden ibaret değildi. Bunların ötesinde, akıl yoluyla kavranabilecek, sabit ve değişmeyen bir gerçekliğin var olduğunu düşünmüştür.<ref name=":1" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibad/issue/51777/667654|başlık=Antik Yunan’da Mitos-Logos İlişkisi: Thales’in Arkhe Sorununa Bakışının Mitos Açısından Değerlendirilmesi|tarih=18 Ağustos 2020|sayı=7|dil=Türkçe|sayfalar=269-281|çalışma=IBAD Sosyal Bilimler Dergisi|ad=Musa|soyadı=Yanık|issn=2687-2811|doi=10.21733/ibad.667654|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20241005073331/https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibad/issue/51777/667654|arşivtarihi=5 Ekim 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

Bu kalıcı ve sürekli gerçeklik, Thales'e göre, gözle görülen çokluğun ötesinde, onu açıklayabilecek bir temel varlıkla ilişkilidir. Thales, çokluğun ardında yatan bu birliğin "su" olduğunu öne sürmüştür. Suyu, doğanın temel unsuru ve tüm varlıkların kaynağı olarak görmüş, çeşitliliğin, değişimin ve tüm fenomenlerin aslında bu birliğin farklı halleri olduğunu savunmuştur. Yani, her şeyin kökeninde bir birlik vardır ve bu birlik, su gibi temel bir unsurdan türemektedir. Bu şekilde, doğanın görünüşteki karmaşık yapısının, aslında bir ve aynı kaynaktan çıktığını ifade etmiştir. Thales'in bu düşüncesi, doğanın temeli ve değişimin arkasındaki sürekli unsuru anlamaya yönelik önemli bir ilk adımdı.<ref name=":1" /><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Antik Felsefe|yazarlar=Walter Kranz|tarih=1984|yayıncı=Sosyal Yayınları|çevirmen-ad=Suat|çevirmen-soyadı=Baydur}}</ref>

=== Güneş tutulması tahmini ===
[[Dosya:Total solar eclipse of March 20, 2015 by Damien Deltenre (licensed for free use). (32844461616).jpg|küçükresim|{{Ortala|Güneş Tutulması}}]]
Miletli Thales (MÖ 624-546), Antik Yunan'ın ilk filozoflarından biri olarak kabul edilir ve bilimsel düşüncenin öncülerindendir. Thales'in en dikkat çekici başarılarından biri, MÖ 28 Mayıs 585 tarihinde gerçekleşen güneş tutulmasını önceden tahmin etmiş olmasıdır. Bu olay, [[Lidyalılar]] ve [[Medler]] arasındaki savaş sırasında meydana gelmiş ve savaşın sona ermesine neden olmuştur.

Thales'in bu tutulmayı nasıl tahmin ettiği konusunda kesin bilgiler bulunmasa da, bazı teoriler mevcuttur. Thales'in, Babil ve Mısır'da edindiği astronomi bilgilerini kullanarak, tutulmaların periyodik döngülerini öğrenmiş olabileceği düşünülmektedir. Özellikle Babil astronomları tarafından bilinen ve yaklaşık 18 yıl 11 gün süren Saros döngüsü, güneş ve ay tutulmalarının tekrarını öngörmede kullanılıyordu. Thales'in bu döngüyü öğrenmiş ve uygulamış olabileceği olasılığı üzerinde durulmaktadır.

Ancak, Thales'in güneş tutulmasını tam olarak nasıl tahmin ettiği konusunda net bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar, Thales'in bu tahmini yapmış olabileceğini belirtirken diğerleri bu iddiayı şüpheyle karşılamaktadır. Örneğin, [[Herodot]]'un anlatımına göre, Thales bu tutulmayı önceden bildirmiştir. Ancak, Herodot'un bir tarihçi değil hikâye anlatıcısı olduğu ve anlatılarına şüpheyle bakılması gerektiği de belirtilmektedir.

Thales'in güneş tutulmasını tahmin etmesi, Antik Yunan'da bilimsel düşüncenin gelişimine önemli bir katkı sağlamış ve astronomi alanında ilerlemelere öncülük etmiştir. Bu olay, bilimsel gözlem ve hesaplamaların önemini vurgulayan tarihi bir örnek olarak kabul edilmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/33330299/%C4%B0lk_G%C3%BCne%C5%9F_Tutulmas%C4%B1_Tahmini_ve_Thales|başlık=İlk Güneş Tutulması Tahmini ve Thales|ad=Yavuz|soyadı=Unat|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240914044920/https://www.academia.edu/33330299/%C4%B0lk_G%C3%BCne%C5%9F_Tutulmas%C4%B1_Tahmini_ve_Thales|arşivtarihi=14 Eylül 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Astronomi ve mühendislik ===
[[Dosya:Canova - Urania, the Muse of Astronomy Reveals to Thales the Secrets of the Skies, 1798-1799 (crop).jpg|küçükresim|{{Ortala|Urania Thales'e gökyüzünün sırlarını açıklıyor}}]]
[[Herodot]]'a ve [[Rodoslu Eudemos|Eudemos]]'a göre (28 Mayıs MÖ 585'te gerçekleştiği kabul edilen) [[Güneş tutulması]]nı önceden hesaplayıp haber vermiştir. Bu hesabı mevcut bilgisiyle yapamayacağı, Babil'e seyahat ettiği ve o sırada edindiği bilgilerden faydalandığı düşünülür. Astronomi ile uğraşan ve gün dönümlerini önceden hesaplayan biri olarak astronomdur.

Thales'in, bir kuleden, denizdeki gemilerin uzaklıklarını geometrik yöntemlerle hesaplayabilmekte olduğu söylenir. Gölgemizin bizimle aynı uzunlukta olduğu zamanı gözleyerek, [[piramitler]]in uzunluğunu, gölgelerine bakarak hesaplamıştır. Aynı zamanda Nil nehrinin yükselmesinin rüzgâra bağlı olduğunu bulmuştur.<ref>{{kaynak|yazar=Frisinger, H.|yıl=1971|başlık=Meteorology before Aristotle|çalışma=Bulletin of the American meteorological society|cilt=52|sayı=11|sayfalar=1078-1081|url=https://watermark.silverchair.com/1520-0477(1971)052_1078_mba_2_0_co_2.pdf}}{{Ölü bağlantı|date=Aralık 2022 }}</ref>

=== Matematik-geometri ===
Matematik alanında çığırlar açmış birisidir. Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos'un aktardığı bir düşünceye göre denizcilere kuzey takımyıldızlarından [[Ursa Major (takımyıldız)|Büyükayı]] yerine Küçükayı'ya bakarak yön bulmalarını öğütlemiştir. Aynı zamanda [[Antik Mısır|Mısır]]lılardan geometriyi öğrenip Yunanlara tanıtmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/neuifd/issue/19685/210257|başlık=WHY THE WATER? THE VISION OF THE WORLD BY THALES OF MILETUS|tarih=1 Aralık 2013|sayı=35|dil=Türkçe|sayfalar=43-51|çalışma=Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi|cilt=35|ad=Andrzej|soyadı=Korczak|issn=2148-9890}}</ref>

Thales'in Üçgen Teorisi, antik Yunan matematikçisi Thales'in, geometriyle ilgili keşiflerinden biri olarak kabul edilir. Thales, MÖ 6. yüzyılda yaşamış ve özellikle geometriye katkılarıyla tanınmıştır. Thales'in üçgen teorisi, modern geometriye önemli bir temel oluşturmuş ve birçok sonraki keşfi etkilemiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://iep.utm.edu/thales/|başlık=Thales of Miletus {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy|erişimtarihi=23 Kasım 2024|dil=en-US}}</ref>
[[Dosya:Thales-theorem.png|küçükresim|{{Ortala|AC bir çap ve B çapın çemberi üzerinde bir nokta ise, ABC açısı bir dik açıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mathopenref.com/thalestheorem.html|başlık=Thales theorem - Math Open Reference|erişimtarihi=23 Kasım 2024|çalışma=www.mathopenref.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240826212600/https://www.mathopenref.com/thalestheorem.html|arşivtarihi=26 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref>}}]]
Thales'in Üçgen Teorisi, özellikle dik üçgenlerle ilgilidir. Bu teoriye göre:<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://mapletransactions.org/index.php/maple/article/view/18022|başlık=From Thales Theorem to octic curves:: An illustrative journey, with the concourse of Computer Algebra and Dynamic Geometry software, through the uncertain territory of locus computation|tarih=31 Ekim 2024|sayı=3|dil=İngilizce|çalışma=Maple Transactions|cilt=4|ad=Tomas|soyadı=Recio|issn=2564-3029|doi=10.5206/mt.v4i3.18022|ad2=Thierry|soyadı2=Dana-Picard|erişim-tarihi=23 Kasım 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20241125220253/https://mapletransactions.org/index.php/maple/article/view/18022|arşivtarihi=25 Kasım 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

Bir çember çizin ve çemberin çapını seçin. Çapın iki ucunu birleştirerek bir üçgen oluşturun. Bu üçgenin en büyük açısı, her zaman 90 derece (dik açı) olacaktır. Yani, çap üzerindeki herhangi bir noktadan çembere dik bir çizgi çizdiğinizde, bu çizgi üçgenin dik açısını oluşturur.

[[Dosya:Thales theorem 1.png|küçükresim|{{ortala|[[Kesişme teoremi|Thales Teoremi]] : <math>\textstyle \frac{DE}{BC} = \frac{AE}{AC } = \frac{AD}{AB}</math>}}|215x215pik]]

Bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:

* Çap çemberi iki eşit parçaya böler.
* Bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
* Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
* Köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
* Tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.
* Genelleştirilmiş 1959 Thales teoremine göre, E noktası AC doğru çizgisi üzerinde olmasa, içeride veya dışarıda olsa bile <math>\frac{CB}{BA}=\frac{(AB^t-BD^t)^{(\frac{1}{t})}}{ED}</math> eşitliği vardır. (t=1) hâli bilinen klasik Thales teoremidir.

=== Fizik ===
Thales, aynı zamanda fiziksel gözlemler yaparak, erken dönemde bilim dünyasına önemli katkılarda bulunmuş ve bu nedenle tarihteki ilk beş fizikçiden biri olarak kabul edilmiştir. Elektrik ile ilgili ilk bilgileri, yaptığı iki önemli deney sayesinde edinmişizdir. Kehribarın, hafif malzemeleri çekme özelliğini ilk keşfeden kişi Thales'tir. Bu gözlem, "elektrik" teriminin (Yunanca "ἤλεκτρον", yani elektron) sarı kehribar ile ilişkilendirilmesine yol açmıştır. Ayrıca, M.Ö. 600 civarında Magnesia'da yaptığı bir diğer deney, demir oksidin mıknatıs özelliklerini gözler önüne sererek manyetik alanlar hakkında önemli veriler elde edilmesini sağlamıştır.<ref name=":2" /><ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Électromagnétisme|yazarlar=Fred Gardiol|tarih=2002|sayı=3|sayfa=486|yayıncı=Traité d'électricité}}</ref>

== Vefatı ==
Miletli Thales'in (MÖ 624-546) ölümü hakkında kesin ve net bilgiler bulunmamakla birlikte, antik kaynaklarda farklı anlatımlar mevcuttur. [[Diogenis Laertios|Diogenes Laertius'a]] göre, Thales bir jimnasyumda yarışmaları izlerken aşırı sıcak, susuzluk ve yorgunluk nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu anlatım, Thales'in ileri yaşında fiziksel zayıflık nedeniyle vefat ettiğini göstermektedir.

Başka bir rivayete göre ise, Thales [[Atina]]'da düzenlenen Olimpiyat Oyunları sırasında sıcaktan bitkin düşerek ölmüştür. Bu anlatım da benzer şekilde, Thales'in sıcak hava koşulları nedeniyle yaşamını yitirdiğini belirtir.

Thales'in ölümüne dair bir diğer efsanevi hikâye, onun geceleyin yıldızları incelerken bir kuyuya düştüğünü ve bu nedenle öldüğünü anlatır. Bu hikâye, filozofların soyut düşüncelere dalarak pratik gerçeklikten kopmalarını eleştiren bir sembol olarak da yorumlanmıştır.

Bu farklı anlatımlar, Thales'in ölümüne dair kesin bir bilgi sunmasa da, onun yaşamının son dönemlerine dair çeşitli perspektifler sunmaktadır. Ancak, bu rivayetlerin doğruluğu konusunda kesin bir yargıya varmak mümkün değildir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/philosophy-biographies/thales|başlık=Thales {{!}} Encyclopedia.com|erişimtarihi=23 Kasım 2024|çalışma=www.encyclopedia.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240722175953/https://www.encyclopedia.com/people/philosophy-and-religion/philosophy-biographies/thales|arşivtarihi=22 Temmuz 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

==Kaynakça==
{{kaynakça}}

== Notlar ==
* ''Dumont Jean-Paul, Antik Felsefe, Dost Kitabevi Yayınları''
* ''Doç. Dr. Tansu Açık’ın ders notları''
* ''[[Walther Kranz|Kranz Walter]], Antik Felsefe, Sosyal Yayınları''
* ''[[Laertios Diogenes|Diogenes Laertos]], Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi''
* ''Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi''
* ''The Encyclopedia of Philosophy, By Crowell Collier and Macmillan, Copyright U.S.A: 1967''
* ''[[Ahmet Arslan (akademisyen)|Ahmet Arslan]], İlkçağ Felsefe Tarihi Cilt 1, İstanbul Bilgi Üni. Yay.''
* {{Web kaynağı|url=http://www.iep.utm.edu/t/thales.htm|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080203041651/http://www.iep.utm.edu/t/thales.htm|başlık=Thales of Miletus (62?-546)|arşivtarihi=3 Şubat 2008 }}
* {{Web kaynağı|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Thales|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080528224258/http://en.wikipedia.org/wiki/Thales|başlık=Thales|arşivtarihi=28 Mayıs 2008 }}
* {{Web kaynağı| url=http://plato.stanford.edu/entries/presocratics/#Mil| arşivurl=https://web.archive.org/web/20180915145204/https://plato.stanford.edu/entries/presocratics/#Mil| başlık=Presocratic Philosophy|bölüm=The Milesians|arşivtarihi=15 Eylül 2018 }}

== Dış bağlantılar ==
* {{Web kaynağı|url=http://www.mathopenref.com/thales.html|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150326141637/http://www.mathopenref.com/thales.html|başlık=Biography of Thales|arşivtarihi=26 Mart 2015 }}
* {{Web kaynağı|url=http://www.philosophy.gr/presocratics/thales.htm|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080622183513/http://www.philosophy.gr/presocratics/thales.htm |başlık=Thales of Miletus|arşivtarihi=22 Haziran 2008 }}
* {{Web kaynağı|url=http://www.iep.utm.edu/t/thales.htm|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080203041651/http://www.iep.utm.edu/t/thales.htm|başlık=Thales of Miletus (62?-546)|arşivtarihi=3 Şubat 2008 }}

{{Yunan matematiği}}
{{Sokrates öncesi filozoflar}}
{{Antik Yunan astronomisi}}
{{Yedi bilgeler}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:MÖ 620'lerde doğanlar]]
[[Kategori:MÖ 540'larda ölenler]]
[[Kategori:MÖ 6. yüzyılda Yunanlar]]
[[Kategori:Antik Yunan astronomlar]]
[[Kategori:Antik Yunan matematikçiler]]
[[Kategori:Antik Yunan siyasetçiler]]
[[Kategori:Elektrikçi bilim insanları]]
[[Kategori:Yedi bilgeler]]
[[Kategori:Milet Okulu]]
[[Kategori:Geometriciler]]