Watt sayfasının kaynağını görüntüle

{{diğer anlamı2|Watt}}
'''Watt''', [[Uluslararası Birimler Sistemi|SI]]'de, uluslararası standart güç birimidir.

Buhar makinesi mucidi [[James Watt]]'a (1736-1819) atfen SI birim sisteminde güç birimi olarak kabul edilmiştir. Enerji dönüşümü oranını ölçen birimdir. [[Joule (birim)|Joule]] bölü [[saniye]] olarak tanımlanır. Kısaca W harfiyle gösterilir.

Watt (W), güç birimi olarak kullanılır ve bir devreden akan akımın, devreden geçen gerilimle çarpımının sonucu olarak hesaplanır. Watt, bir devredeki enerji akışının hızını ifade eder.

Watt ölçümü, bir wattmetre kullanılarak gerçekleştirilir. Wattmetre, bir elektrik devresindeki gücü ölçmek için kullanılan bir ölçü aletidir. Wattmetreler, analog veya dijital olarak mevcuttur ve devredeki gücün DC ([[doğru akım]]) veya AC ([[alternatif akım]]) olmasına bağlı olarak farklı şekillerde kullanılabilir.

Bir watt, bir amper akımın bir voltaj ile çarpımı olarak ifade edilir ve aşağıdaki formülle hesaplanır:

W = V * I

Burada, W: Güç (watt) V: Voltaj (volt) I: Akım (amper)

Örneğin, bir ampulün voltajı 220 volt ve akımı 0.5 amper ise, güç aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:

W = V * I = 220 V * 0.5 A = 110 W

Bu ampulün gücü 110 watt veya 110 W olarak ifade edilir.

== Tanımlama ==
* [[Klasik mekanik]]'te, bir cismin [[hız]]ı sabit tutulduğunda bir metre bölü saniyedeki bir [[Newton (birim)|newtonluk]] kuvvet bir watt eder, şöyle ki;
:<math>
1~\rm{W} = 1~\dfrac{\rm{J}}{\rm{s}} = 
1~\dfrac{\rm{N\cdot m}}{\rm{s}} =
1~\dfrac{\rm{kg} \cdot \rm{m^2}}{\rm{s^3}}  
</math>.

* [[Elektromanyetizm]]'de, bir [[volt]]luk (V) elektriksel potansiyel farkta bir [[amper]]lik (A) akım aktığında yapılan iş bir watt eder, şöyle ki:
:<math>\mathrm{W= V A}</math>* PF (POWER FACTOR)

:Watt için iki ek [[Birimlerin dönüşümü|birim dönüşümü]] yukarıdaki denklem ve [[Ohm Kanunu]] kullanılarak bulunabilir, şöyle ki:
:<math>\mathrm{W = \frac{V^2}R = A^2 R}</math> 
:Burada R [[elektriksel direnç]]dir.

== Örnekler ==
Bir kişi, 100 [[kilogram]]lık bir kütleyi 3 [[metre]]lik merdivene 5 saniyede çıkartırsa yaptığı [[İş (fizik)|iş]] yaklaşık 3.000 (j=Nm) olur.

[Not: g: yerçekimi ivmesi yaklaşık 10 m/sn² dir. Dolayısıyla cismin ağırlığı 100&nbsp;kg x 10 m/sn² = 1.000 newtondur. Çünkü iş, (joule) = kuvvet (Newton) x yoldur (metre).]

Güç ise bu işin ne kadar hızlı yapılması ile ilgilenir. Dolayısıyla güç çok ise aynı iş çabuk biter. Az ise geç biter.

Güç = iş / zamandır. Örneğimizde, 3.000 Nmlik iş 5 sn de yapıldığına göre Güç (Watt) = 3000/5 (Nm/sn) = 600 Watt olarak bulunur.

Orta oylumlu bir [[otomobil]] motoru 50-100&nbsp;kWlıktır (kilowatt). Sabit hızla giderken bunun yarısı kadar güç üretir. Daha büyük veya daha başarımlı araçların daha güçlü motorları vardır.

Olağan bir ev [[ampul]]ü 25 ile 100 watt arasında güce sahiptir. [[Floresan lamba]]lar benzer miktarda ışık üretmek için olağan olarak 5 ile 30 watt tüketirken benzer [[LED lamba]]lar yaklaşık 0,5 ile 6 watt arasında güç kullanır.

Sıradan bir [[hidroelektrik santral]]i 200-300&nbsp; MW (megawatt) güç üretir.

== SI birimi olarak doğuşu ve benimsenmesi ==
[[Buhar makinesi]]nin gelişmesine yaptığı katkılardan dolayı [[James Watt]]'ın ölümünden sonra watt kullanılmaya başlandı. Birim, 1889'daki [[İngiliz Bilim Derneği|Bilimin Gelişimi için İngiliz Derneğinin]] İkinci Kongresinde kabul edildi. 1960'taki 11. [[Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı]]nda, [[Uluslararası Birimler Sistemi]] (SI) içinde güç ölçümü olarak benimsendi.
<!--{{SI unit lowercase|James Watt|watt|W}}-->

== Çarpanları ==

{|class=infobox
|-
|{{SI çarpanları
|birim=watt
|Sembol=W
|not=Yaygın çarpanlar '''kalın''' harfle yazılmıştır
|p=|n=|mc=|m=|k=|M=|G=|T=|P=
}}
|}
=== Pikowatt ===
Pikowatt, wattın trilyonda birine eşittir. Pikowattla ölçülen teknolojik açıdan önemli güçler, normalde [[radyo]] ve [[radar]] alıcılarında ve ayrıca [[radyo astronomi]] biliminde kullanılır.

=== Nanowatt ===
Nanowatt, wattın milyarda birine eşittir. Topraktaki bir metre karelik bir alan yüzeyi, +3,5 [[Kadir (gökbilim)|görünür boyuttati]] tek bir yıldızdan bir nanowattlık güç alır. Nanowatt ile ölçülen güçlerin önemi, yine radyo ve radar alıcılarında anlaşılır.

=== Mikrowatt ===
Mikrowatt, wattın milyonda biridir. Mikrowatt ile ölçülen güçlerin önemi, [[EEG]] ve [[EKG]] gibi [[tıbbi aygıt]]larda anlaşılır. Diğer birçok bilim ve mühendislik dallarında ayrıca radyo ve radar alıcılarında da kullanılır.

=== Miliwatt ===
Miliwatt, wattın binde biridir. Normal bir [[lazer işaretçi]] yaklaşık beş miliwattlık ışık gücü kullanırken, normal insanların kullandığı [[işitme aygıtı]] bir miliwattan daha az güç harcar.

=== Kilowatt ===
Kilowatt, wattın bin katıdır. Bu birim normal [[motor]]ların çıkış gücünü ifade ettiği gibi, aletler ve makinelerin güç tüketimini de ifade eder. Ayrıca radyo [[verici]]lerin [[elektromanyetik]] güçünü ifade etmek için de kullanılır.

Bir kilowattlık güç yaklaşık olarak 1,34 [[beygir gücü]]ne (HP) eşittir. 1 HP=0,746&nbsp;kW'dır. Bir ısıtma elemanına sahip küçük bir [[Elektrikli ısıtma|elektrikli ısıtıcı]] 1 kilowatt kullanabilir. 2008'de yıllık kişi başına [[Türkiye'de elektriğin tarihi|Türkiye'de elektrik tüketimi]] yaklaşık 2.264 [[Kilowatt saat|kilowatt-saat]] idi. Bu da saatlik yaklaşık 0,258&nbsp;kW eder.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.teias.gov.tr/istatistik2008/index.htm |başlık=TEİAŞ 2008 istatistikleri |erişimtarihi=25 Ağustos 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100213082932/http://www.teias.gov.tr/istatistik2008/index.htm |arşivtarihi=13 Şubat 2010 |ölüurl=hayır}}</ref>

=== Megawatt ===
Megawatt, wattın bir milyon katıdır. Çoğu olay veya makineler üretir veya bu şekilde çalışır. Örneğin: sokak [[aydınlatma]]ları, büyük elektrik motorları, [[Uçak gemisi|uçak gemileri]], [[kruvazör]]ler ve [[Denizaltı|denizaltları]] gibi büyük [[Savaş gemisi|savaş gemileri]], mühendislik donanımları ve [[süper hızlandırıcı]] gibi bazı bilim araştırma ekipmanları ve çok büyük lazerlerin çıkış darbeleri. Büyük apartmanlar, büyük oteller, büyük alış-veriş merkezler birkaç megawattlık elektrik gücü tüketebilir.

[[Elektrik Üreteci|Jeneratörlerin]] üretim kapasitesi üretici şirket tarafından çoğunlukla MW olarak ifade edilir. [[Demiryolu|Demiryollarında]], modern yüksek güçlü elektrikli [[lokomotif]]ler, normal olarak 5 veya 6 MW'lık güce sahiptirler.

=== Gigawatt ===
Gigawatt, wattın bir milyar katıdır. Bu birim bazen büyük güç santralleri için kullanılır. Örneğin; 1992'de işletmeye alınan [[Türkiye]]'deki [[Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali]]nin 8 türbininin kurulu gücü 2,4 GW'tır.

=== Terawatt ===
Terawatt, wattın bir trilyon katıdır. Tüm dünyadaki insanların kullandığı toplam güç genellikle bu birimle ölçülür. 1960'ların ortalarından 1990'ların ortalarına kadar en güçlü [[lazer]]ler terawatt olarak güç üretti. Fakat sadece [[Saniye|nanosaniyelik]] sürede gerçekleşti. [[Şimşek ve yıldırım|Şimşek]] çarpmasında ortalama 1 terawattlık güç açığa çıkar, fakat bu çarpma sadece son 30 [[saniye|mikrosaniyede]] olur.

=== Petawatt ===
Petawatt, wattın bir [[katrilyon]] katıdır ve lazerlerin akım üretimi tarafından femtosaniyede (10<sup>−15</sup>&nbsp;s) üretilebilir. Güneşin toplam parlaklığı 1,366&nbsp;kW/m<sup>2</sup>dir ve [[Güneş ışığı]]ndan dünyanın atmosferine yansıyan toplam enerji akışı 174&nbsp;PW olarak ifade edilir. Eğer bu güç tamamen emilirse (absorbe edilirse), Toprak 1,94&nbsp;kg/s'lik [[kütle]] kazanır.

== Elektriksel ve ısısal wattlar ==
Elektrik güç endüstrisinde ''megawatt elektrik'' (kısaltması: MW<sub>e</sub> veya MWe [[Güç (elektrik)|elektrik gücü]] iken, ''megawatt ısı'' veya ''ısısal megawatt'' (kısaltması: MW<sub>t</sub>, MW<sub>th</sub>, MWt veya MWth) ısısal güç üretimini ifade eder. Bazen diğer [[SI önek]]ler kullanılır. Örneğin; ''gigawatt elektrik'' (GW<sub>e</sub>).

Örneğin [[Arjantin]]'deki [[Embalse nükleer güç santrali]] 2109 MW<sub>t</sub>'lik ısı üretmesi için bir [[nükleer reaktör]] kullanır. Bu da bir türbini sürmesi (çalıştırması) için buhar oluşturarak 648 MW<sub>e</sub>'lik elektrik üretir. Fark, buhar türbin [[Elektrik Üreteci|generatörlerinin]] verimsizliliğinden ve teorik [[carnot çevrimi]]nin sınırlamalarından dolayı oluşur.

== Watt, watt saat ve watt bölü saat arasındaki karışıklıklar ==
[[Güç (fizik)|Güç]] ve [[enerji]], sıklıkla karıştırılır. Güç, ''birim zaman başına'' üretilen ve tüketilen enerjidir.

Örneğin, 100 W değerinde bir [[ampul]] bir saatliğine yakıldığında, kullanılan enerji 100&nbsp;watt saat (W·h), 0.1&nbsp;[[kilowatt saat]] veya 360 [[Joule (birim)|kJ]] olur. Aynı miktardaki enerji 40 wattlık bir lambayı 2,5&nbsp;saat yakarken 50 wattlık lambayı 2&nbsp;saat yakar. Güç istasyonu wattın üskatları ile ifade edilir. Fakat yıllık enerji satışı kilowatt saat, megawatt saat gibi watt saatin katlarıyla ifade edilir. Bir kilowatt saatlik enerji miktarı, sabit gücün 1 saat boyunca ürettiği enerjiye veya 3,6&nbsp;MJ'e eşittir.

''Watt bölü saat'' terimler çoğunlukla yanlış kullanılıyor. Watt bölü saat tam anlamıyla gücün saatteki ''değişimi''dir. Watt bölü saat (W/h), [[elektrik santrali]]nin hareketini artırmak için kullanılabilir. Örneğin; bir elektrik santrali, 15 dakika içinde 0&nbsp;MW'tan 1&nbsp;MW'a ulaşırsa, 4&nbsp;MW/h'lik bir arttırıma sahip demektir. [[Hidroelektrik santral]]ler çok yüksek arttırım değerine sahiptir. Bu özellik onları tepe yüklerinde ve acil durumlarda kullanışlı kılar.

Büyük enerji üretim veya tüketimi çoğunlukla, yıllık veya finansal periyotlarda terawatt saat olarak ifade edilir. Bir terawatt saatlik enerjiyi, yaklaşık 114 megawattla bir yıl boyunca aralıksız çalışmayla ulaşılır.

== Ayrıca bakınız ==
* [[Volt amper]]
* [[Güç faktörü]]
* [[Wattmetre]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{SI birimleri}}

[[Kategori:Güç birimleri]]
[[Kategori:Elektrik terimleri]]
[[Kategori:Elektronik terimleri]]
[[Kategori:SI'dan türetilen birimler]]
[[Kategori:James Watt]]