Haber işlemi

Fritz Haber, 1918

Haber-Bosch işlemi olarak da adlandırılan, Haber işlemi, yapay bir azot bağlanması işlemidir ve günümüzde amonyak üretimi için kullanılan ana endüstriyel yöntemdir. İşlem adını, 20, yüzyılın ilk on yılında geliştiren mucitleri Alman kimyagerler Fritz Haber ve Carl Bosch’tan almıştır. İşlem yüksek sıcaklıklar ve basınçlar altında bir metal katalizör kullanarak hidrojen (H₂) ile atmosferik azot (N₂)’u reaksiyonla amonyağa (NH₃) dönüştürür:

$\mathrm{N}{\phantom{A}}_2+3\mathrm{H}{\phantom{A}}_2⟶2\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{\Delta }{H}^{\circ }=-91.8\text{kJ/mol}$

Haber işleminin geliştirilmesinden önce, Birkeland-Eyde işlemi ve Frank-Caro işlemi gibi erken yöntemlerin tümü oldukça verimsiz olduğu için endüstriyel ölçekte amonyak üretmek zordu.

Haber işlemi günümüzde esas olarak gübre üretmek için kullanılsa da, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya, İtilaf Güçlerinin Şili güherçilesi üzerindeki ticari ablukasını telafi ederek patlayıcı maddelerin üretimi için bir amonyak kaynağı sağladı.

Ayrıca bakınız

• Aşırı insan nüfusu artışı
• Endüstriyel gaz
• Guano
• Hidrojen üretimi
• Endüstriyel gaz
• Texas City felaketi
• West Fertilizer Company patlaması

Dış bağlantılar

• Haber–Bosch işlemi Şablon:Webarşiv, V. Smil'e göre 20. yüzyılın en önemli buluşu, Nature, 29 July 1999, p. 415 (by Jürgen Schmidhuber)
• Britannica guide to Nobel Prizes: Fritz Haber Şablon:Webarşiv
• Nobel e-Museum – Biography of Fritz Haber Şablon:Webarşiv
• BASF – Fertilizer out of thin air
• Amonyak Kullanımı ve Üretimi Şablon:Webarşiv
• Amonyak Sentezi için Haber İşlemiŞablon:Webarşiv
• Review of "Between Genius and Genocide: The Tragedy of Fritz Haber, Father of Chemical Warfare" by Daniel Charles Şablon:Webarşiv
• Şablon:Web kaynağı