Yirmili sayı sistemi
Yirmili veya 20 tabanlı sayı sistemi yirmiye dayalı bir sayı sistemidir (ondalık rakam sisteminin on sayısına dayanması gibi). Vigesimal Latince vicesimus sıfatından türetilmiştir.
Rakamlar
Yirmili rakam sisteminde, yirmi ayrı rakam (veya rakam sembolleri) kullanılır, bu, gündelik hayatta sıklıkla kullandığımız ondalık sistemden on daha fazla sayı anlamına gelir. Ekstra gerekli sembolleri bulmanın modern yöntemlerinden biri, onu Şablon:Vigesimalharfi (20, taban Şablon:Numanlamına gelir) olarak, on dokuzu Şablon:Vigesimal olarak yazmak ve alfabenin karşılık gelen harfleri arasındaki sayıları bu sisteme göre yazmaktır. Bu, "A – F" harfleriyle 9'un üzerinde on altılık sayılar yazmanın yaygın bilgisayar bilimi uygulamasına benzemektedir. Daha az yaygın olan bir başka yöntem de "I" harfini atlar", I20 ifadesinin on sekiz ile bir arasında karışıklığa neden olmasını önlemek için on sekiz J20 olarak, on dokuz K20 olarak ifade edilir. Yirmi sayısı Şablon:Vigesimal olarak yazılır.
Dönüştürme tablosu
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | 10 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 | 4 | 6 | 8 | A | C | E | G | I | 10 | 12 | 14 | 16 | 18 | 1A | 1C | 1E | 1G | 1I | 20 |
| 3 | 6 | 9 | C | F | I | 11 | 14 | 17 | 1A | 1D | 1G | 1J | 22 | 25 | 28 | 2B | 2E | 2H | 30 |
| 4 | 8 | C | G | 10 | 14 | 18 | 1C | 1G | 20 | 24 | 28 | 2C | 2G | 30 | 34 | 38 | 3C | 3G | 40 |
| 5 | A | F | 10 | 15 | 1A | 1F | 20 | 25 | 2A | 2F | 30 | 35 | 3A | 3F | 40 | 45 | 4A | 4F | 50 |
| 6 | C | I | 14 | 1A | 1G | 22 | 28 | 2E | 30 | 36 | 3C | 3I | 44 | 4A | 4G | 52 | 58 | 5E | 60 |
| 7 | E | 11 | 18 | 1F | 22 | 29 | 2G | 33 | 3A | 3H | 44 | 4B | 4I | 55 | 5C | 5J | 66 | 6D | 70 |
| 8 | G | 14 | 1C | 20 | 28 | 2G | 34 | 3C | 40 | 48 | 4G | 54 | 5C | 60 | 68 | 6G | 74 | 7C | 80 |
| 9 | I | 17 | 1G | 25 | 2E | 33 | 3C | 41 | 4A | 4J | 58 | 5H | 66 | 6F | 74 | 7D | 82 | 8B | 90 |
| A | 10 | 1A | 20 | 2A | 30 | 3A | 40 | 4A | 50 | 5A | 60 | 6A | 70 | 7A | 80 | 8A | 90 | 9A | A0 |
| B | 12 | 1D | 24 | 2F | 36 | 3H | 48 | 4J | 5A | 61 | 6C | 73 | 7E | 85 | 8G | 97 | 9I | A9 | B0 |
| C | 14 | 1G | 28 | 30 | 3C | 44 | 4G | 58 | 60 | 6C | 74 | 7G | 88 | 90 | 9C | A4 | AG | B8 | C0 |
| D | 16 | 1J | 2C | 35 | 3I | 4B | 54 | 5H | 6A | 73 | 7G | 89 | 92 | 9F | A8 | B1 | BE | C7 | D0 |
| E | 18 | 22 | 2G | 3A | 44 | 4I | 5C | 66 | 70 | 7E | 88 | 92 | 9G | AA | B4 | BI | CC | D6 | E0 |
| F | 1A | 25 | 30 | 3F | 4A | 55 | 60 | 6F | 7A | 85 | 90 | 9F | AA | B5 | C0 | CF | DA | E5 | F0 |
| G | 1C | 28 | 34 | 40 | 4G | 5C | 68 | 74 | 80 | 8G | 9C | A8 | B4 | C0 | CG | DC | E8 | F4 | G0 |
| H | 1E | 2B | 38 | 45 | 52 | 5J | 6G | 7D | 8A | 97 | A4 | B1 | BI | CF | DC | E9 | F6 | G3 | H0 |
| I | 1G | 2E | 3C | 4A | 58 | 66 | 74 | 82 | 90 | 9I | AG | BE | CC | DA | E8 | F6 | G4 | H2 | I0 |
| J | 1I | 2H | 3G | 4F | 5E | 6D | 7C | 8B | 9A | A9 | B8 | C7 | D6 | E5 | F4 | G3 | H2 | I1 | J0 |
| 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 60 | 70 | 80 | 90 | A0 | B0 | C0 | D0 | E0 | F0 | G0 | H0 | I0 | J0 | 100 |
| Ondalık | Yirmilik | |
|---|---|---|
| 0 | 0 | |
| 1 | 1 | |
| 2 | 2 | |
| 3 | 3 | |
| 4 | 4 | |
| 5 | 5 | |
| 6 | 6 | |
| 7 | 7 | |
| 8 | 8 | |
| 9 | 9 | |
| 10 | A | |
| 11 | B | |
| 12 | C | |
| 13 | D | |
| 14 | E | |
| 15 | F | |
| 16 | G | |
| 17 | H | |
| 18 | I | J |
| 19 | J | K |
Bu gösterime göre:
- Şablon:Vigesimal ondalık gösterimde kırk anlamına gelmektedir= Şablon:Kayma
- Şablon:Vigesimal ondalık gösterimde 160 anlamına gelmektedir= Şablon:Kayma
- Şablon:Vigesimal ondalık gösterimde 400 anlamına gelmektedir= Şablon:Kayma.
Bu maddenin takip eden bölümlerinde, aksi belirtilmedikçe sayılar ondalık gösterimle ifade edilmiştir. Açık bir ifadeyle, 10, on, 20, yirmi anlamına gelecektir. Yirmili gösterimdeki sayılar, I'nın onsekiz ve J'nin on dokuz anlamına geldiği kuralı kullanmaktadır.
Kesirler
20, ikiye ve beşe bölünebildiğinden ve üç ile yedinin çarpımı olan 21'e bitişik olduğundan, böylece ilk dört asal sayıyı kapsadığından, pek çok yirmili kesir, sonlanan veya yinelenen basit temsillere sahiptir (üçte biri ondalıktan daha karmaşık olsa da, bir yerine iki rakamın tekrarlanması). Ondalık olarak üçe iki kez bölmek (dokuza bölmek) yalnızca bir basamaklı devirler verir (Örneğin Şablon:Sfrac = 0,1111 ....), çünkü 9, 10'dan küçük bir sayıdır. Bununla birlikte, 21, 3 ile bölünebilen 20'ye bitişik sayı, 9 ile bölünemez. Yirmili sistemdeki dokuzda altı basamaklı devirler vardır. 20, 10 (iki ve beş) ile aynı asal çarpanlara sahip olduğundan, bir kesir, ancak ve ancak yirmili olarak sona ererse ondalık olarak sona erecektir.
Döngüsel sayılar
Yirminin asal çarpanlara ayrılmış hali 22×5'tir, bu yüzden mükemmel bir kuvvet değildir. Bununla birlikte, karesiz bölüm 5, 1 ile uyumludur (mod 4). Dolayısıyla, Artin'in basit kökler hakkındaki varsayımına göre, yirmili sonsuz sayıda döngüsel asal sayıya sahiptir, ancak döngüsel olan asalların çarpımı mutlaka ~%37.395 değildir. Belirli bir baz kümesindeki çeşitli kesirlerin tekrar eden devirlerinin uzunluklarını hesaplayan bir UnrealScript programı, ilk 15.456 asalın ~%39.344'ünün yirmili sistemde döngüsel olduğunu ortaya çıkardı.
Gerçek sayılar
| Cebirsel irrasyonel sayı | Ondalık olarak | Yirmili olarak |
|---|---|---|
| [[Karekök 2|Şablon:Radic]] (bir birim karenin köşegeninin uzunluğu) | 1.41421356237309. . . | 1.85DE37JGF09H6. . . |
| [[Karekök 3|Şablon:Radic]] (bir birim küpün köşegeninin uzunluğu) | 1.73205080756887. . . | 1. ECG82BDDF5617. . . |
| [[Karekök 5|Şablon:Radic]] (1 köşegeninin uzunluğu × 2 dikdörtgen) | 2.2360679774997. . . | 2.4E8AHAB3JHGIB. . . |
| [[Altın oran|Şablon:Mvar]] (phi, altın oran =Şablon:Sfrac | 1.6180339887498. . . | 1. C7458F5BJII95. . . |
| Transandantal irrasyonel sayı | Ondalık olarak | Yirmili olarak |
| [[Pi sayısı|Şablon:Pi]] (pi, çevrenin çapa oranı) | 3.14159265358979. . . | 3.2GCEG9GBHJ9D2. . . |
| [[E sayısı|Şablon:Mvar]] (doğal logaritmanın tabanı) | 2.7182818284590452. . . | 2. E7651H08B0C95. . . |
| [[Euler-Mascheroni sabiti|Şablon:Mvar]] (harmonik seriler ile doğal logaritma arasındaki sınırlayıcı fark) | 0,5772156649015328606. . . | 0. BAHEA2B19BDIBI. . . |
Kullanım
Pek çok Avrupa dilinde, 20, en azından belirli sayıların isimlerinin dil yapısına göre bir temel olarak kullanılır (20, 400, 8000 vb.güçlere dayanan kapsamlı bir tutarlı yirmili sistem olsa da., genellikle kullanılmaz).
- Coğrafi alanları kodlamak için kullanılan Açık Konum Kodu, koordinatların temel 20 kodlamasını kullanır.[1]
Afrika
Yirmili sistemler Afrika'da, örneğin Yoruba'da yaygındır.
Ogún, 20, temel sayısal blok. Ogójì, 40, (Ogún-meji) = 20 çarpı 2 (èjì). Ogota, 60, (Ogún-mẹ̀ta) = 20 çarpı 3 (ẹ̀ta). Ogorin, 80, (Ogún-mẹ̀rin) = 20, 4 (ẹ̀rin) ile çarpılır. Ogorun, 100, (Ogún-màrún) = 20, 5 (àrún) ile çarpılır.
16 (Ẹẹ́rìndílógún) = 20'den 4 az.
17 (Etadinlogun) = 20'den 3 az.
18 (Eejidinlogun) = 20'den 2 az.
19 (Okandinlogun) = 20'den 1 az.
21 (Okanlelogun) = 20'den 1 fazla.
22 (Eejilelogun) = 20'den 2 fazla.
23 (Etalelogun) = 20'den 3 fazla.
24 (Erinlelogun) = 20'den 4 fazla.
25 (Aarunlelogun) = 20'den 5 fazla.
Amerika
- Yirmi, Maya ve Aztek sayı sistemlerinde bir temeldi. Mayalar yirminin kuvvetleri için şu isimleri kullandı: Şablon:Dil (20), Şablon:Dil (202 = 400), Şablon:Dil (203 = 8,000), Şablon:Dil (204 = 160.000), Şablon:Dil (205 = 3.200.000) ve Şablon:Dil (206 = 64.000.000). Ayrıca bkz. Maya rakamları ve Maya takvimi, Maya dilleri, Yukatek Mayacası. Aztekler bu sayılaı Şablon:Dil (1 × 20), Şablon:Dil (1 × 400), Şablon:Dil (1 × 8.000), Şablon:Dil (1 × 20 × 8.000 = 160.000), Şablon:Dil (1 × 400 × 8.000 = 3.200.000) ve Şablon:Dil (1 × 20 × 400 × 8.000 = 64.000.000) olarak adlandırdı. Şablon:Dil ön eki "bir" anlamına gelir ("yüz" ve "bin" gibi) ve gücün diğer katlarının adlarını almak için karşılık gelen sayı ile değiştirilirdi. Örneğin, Şablon:Dil (2) × Şablon:Dil (20) = Şablon:Dil (40), Şablon:Dil (2) × Şablon:Dil (400) = Şablon:Dil (800). Şablon:Dil (ve Şablon:Dil) kelimesindeki Şablon:Dil eki ve Şablon:Dil kelimesindeki Şablon:Dil eki sadece kelimenin sonuna eklenen gramer isim sonekleridir; böylece Şablon:Dil, Şablon:Dil ve Şablon:Dil Şablon:Dil ile birlikte bileşik (* Şablon:Dil) bir kelime üretilirdi. (Ayrıca bkz Nahuatl dili.)
- Tlingit insanları 20 sayı tabanını kullandı.
- Kaktovik Inupiaq rakamları 20 tabanlı bir sistem kullanır. 1994'te Alaska, Kaktovik'ten öğrenciler, 1994 yılında Kaktovik Inupiaq rakamlarını buldular. Rakamlar geliştirilmeden önce Inuit isimleri gözden düşüyordu.[2]
Inuit rakamları 𝋀 𝋁 𝋂 𝋃 𝋄 𝋅 𝋆 𝋇 𝋈 𝋉 𝋊 𝋋 𝋌 𝋍 𝋎 𝋏 𝋐 𝋑 𝋒 𝋓 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Asya
- Bhutan'ın ulusal dili olan Dzongkha, 20, 400, 8.000 ve 160.000'in kuvvetleri için rakamlarla tam bir yirmilik sisteme sahiptir.
- Kuzeydoğu Hindistan'daki Meghalaya eyaletinin Güney Garo Tepeleri'nde ve Bangladeş'e komşu bölgelerde konuşulan bir dil olan Atong, günümüzde arkaik olarak kabul edilen tam bir yirmilik sisteme sahiptir.[3]
- Hindistan'da kullanılan bir Munda dili olan Santalicede, "elli" bār isī gäl, yani, "iki tane yirmi ve bir tane on" olarak ifade edilir.[4] Aynı şekilde, Hindistan'da konuşulan başka bir Munda dili olan Didei'de, karmaşık sayılar 19'a kadar ondalık ve 399'a ondalık-yirmiliktir.[5]
- Burushaski sayı sistemi 20 tabanlıdır . Örneğin, 20 sunak, 40 alto-sunak (2 kere 20), 60 iski-sunak (3 kere 20) vs.
- Doğu Asya'da, Ainu dili ayrıca 20 sayısını temel alan bir sayma sistemi kullanır. "Şablon:Dil "20,"Şablon:Dil ”(İki Şablon:Dil ve bir on daha) 30 ,“Şablon:Dil ”(İki yirmilik) 40," Şablon:Dil ”(Beş yirmilik) 100'dür. Çıkarma da yoğun bir şekilde kullanılır, örneğin " Şablon:Dil ”(Ona kadar bir tane daha) 9'dur.
- Çukçi dili yirmilik sayı sistemine sahiptir.[6]
Okyanusya
Yeni Zelanda'nın Maori dilinde, bir savaş partisine atıfta bulunan Te Hokowhitu a Tu (kelimenin tam anlamıyla "Tu'nun yedi 20'si") ve büyük bir savaşçıya atıfta bulunan Tama-hokotahi teriminde görülebilen ("20 savaşçıya denk bir adam")20 tabanlı sistemin kullanımının bazı kanıtları vardır.
Avrupa
- Yirmi (Şablon:Dil), Belçika, İsviçre, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ruanda, Aosta Vadisi ve Manş Adaları dışında 70'ten 99'a kadar olan Fransız sayılarının adlarında temel sayı olarak kullanılır. Örneğin, Şablon:Dil yani Fransızca "80" anlamındaki kelime, "dört-yirmili" anlamına gelir; Soixante-dix, yani "70" sayısı kelimenin tam anlamıyla "altmış-on" olarak ifade edilir; Şablon:Dil ("75") kelimenin tam anlamıyla "altmış-on beş"tir; quatre-vingt-sept ("87") kelimenin tam anlamıyla "dört-yirmili-yedi"dir; quatre-vingt-dix ("90") kelimenin tam anlamıyla "dört-yirmili-on" dur; quatre-vingt-seize ("96") kelimenin tam anlamıyla "dört-yirmili-on altı"dır. Ancak, Belçika, İsviçre, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ruanda, Aosta Vadisi ve Kanal Adaları'nda kullanılan Fransızcada 70 ve 90 sayıları genellikle septante ve nonante adlarına sahiptir. Bu nedenle, 1996 yılı Paris Fransızcasında "mille neuf cent quatre-vingt-seize", ancak Belçika Fransızcasında "mille neuf cent nonante-six" olarak görülür. İsviçre'de "80" quatre-vingts (Cenevre, Neuchâtel, Jura) veya huitante (Vaud, Valais, Fribourg) olarak ifade edilebilir.
- Yirmi (Şablon:Dil), 50'den 99'a kadar olan Danca sayı adlandırmalarında temel sayı olarak kullanılır. Örneğin Şablon:Dil (Şablon:Dil'nin kısaltılmışı) 3 çarpı 20, yani 60 anlamına gelir. Bununla birlikte, Danimarka rakamları, etimolojik olarak son derece küçük bir şekilde oluşturulmuş olan onlardan bazılarının isimleri olduğu için belirsiz değildir. Örneğin, Fransızca quatre-vingt-seize sayısının aksine, birimler, ondalık sistemin tanımlayıcı bir özelliği olan, her on arasında yalnızca sıfırdan dokuza kadar gider. Ayrıntılar için Danimarka rakamlarına bakın.
- Yirmi (Şablon:Dil), Breton dilinde 40'tan 49'a ve 60'tan 99'a kadar olan sayıların temel sayısı olarak kullanılır. Örneğin, Şablon:Dil 2 çarpı 20, yani 40 ve Şablon:Dil (kelimenin tam anlamıyla "üç-altı ve dört-yirmi") 3×6 + 4×20, yani 98 anlamında kullanılır. Ancak, 30 Şablon:Dil olarak ifade edilir, * Şablon:Dil ("on ve yirmi") olarak ifade edilmez, 50 Şablon:Dil ("yarım yüz") olarak ifade edilir.
- Yirmi (Şablon:Dil), Galce dilinde 50'ye kadar (hanner cant) ve 60'tan 100'e (cant) kadar bir temel sayı olarak kullanılır, ancak 20. yüzyılın ikinci yarısında bir ondalık sayma sistemi tercih edilmeye başlandı. Bununla birlikte, yirmilik sistem yalnızca sıra sayıları için kullanılır. Şablon:Dil 2 çarpı 20 yani 40, Şablon:Dil 3 kere 20 yani 60, vb. anlamına gelir. Dau ar bymtheg ar ddeugain 57 (iki yirminin üzerine on beş üzerine iki) anlamına gelir. Şablon:Dil 1970 yılında on şilin (=120 peni) banknotu için takma kullanılıyordu.
- Yirmi (Şablon:Dil) geleneksel olarak Şablon:Dil ile birlikte temel sayı olarak kullanılır, Şablon:Dil veya Şablon:Dil 30 (yirminin üzerinde on veya yirmi ve on), Şablon:Dil 40 (iki yirmili), Şablon:Dil 50 (iki yirmi on) / Şablon:Dil 50 (yarım yüz), Şablon:Dil 60 (üç yirmili), Şablon:Dil 180 (dokuz yirmili) gibi kullanılır. Günümüzde okullarda ondalık sistem öğretilmektedir, ancak yirmili sistem birçok kişi tarafından, özellikle daha eski konuşmacılar tarafından hala kullanılmaktadır.
- Yirmi (Şablon:Dil), Arnavutçada temel sayı olarak kullanılır. 40 için kelime kullanılan Şablon:Dil iki çarpı 20 anlamına gelir. İtalya'daki Arbıreşler, 60 için 'trizetë' kullanabilir. Eskiden 'katërzetë' 80 için de kullanılıyordu. Bugün Yunanistan'daki Çam Arnavutları tüm zet sayılarını kullanmaktadır. Temelde 20, 1 zet, 40, 2 zet, 60, 3 zet ve 80, 4 zet anlamına gelmektedir. Arnavutça, Balkanlar'da kuvvetli sayı sisteminin unsurlarını ondalık sistemle yan yana tutan tek dildir. Arnavutçadaki iki sistemin varlığı, Balkanlar'daki Hint-Avrupa öncesi halkların Paleo-Balkan Hint-Avrupa kabilelerinin oluşumuna ve dillerine katkılarını yansıtmaktadır.[7]
- Yirmi (Şablon:Dil), Gürcü dilinde 30 ile 99 arasındaki sayılar için bir temel sayı olarak kullanılır. Örneğin, 31 (Şablon:Dil) kelimenin tam anlamıyla yirmi ve on bir anlamına gelir. 67 (Şablon:Dil) "üç yirmi ve yedi" olarak söylenir.
- Yirmi (Şablon:Dil) Nahçede temel sayı olarak kullanılır.
- Yirmi (Şablon:Dil) 100'e kadar olan sayılar için Bask dilinde bir temel sayı olarak kullanılır (Şablon:Dil). 40 (Şablon:Dil), 60 (Şablon:Dil) ve 80 (Şablon:Dil) sırasıyla "iki yirmilik", "üç yirmilik" ve "dört yirmilik" anlamına gelir. Örneğin, 75 sayısı Şablon:Dil olarak adlandırılır, kelime anlamıyla "üç yirmilik ve on beş". Bask milliyetçisi Sabino Arana, konuşulan dile uyması için kuvvetli bir rakam sistemi önerdi[8] ve alternatif olarak, konuşma dilinde onu ondalık hale getirmek için bir reform[9] önerdi, ancak her ikisi de çoğunlukla unutuldu.[10]
- Yirmi (dwisti veya dwujsti), İtalya'nın Resia Vadisi'ndeki Sloven dilinin Resian lehçesinde temel sayı olarak kullanılır. 60, trïkrat dwisti (3 × 20), 70 ise trïkrat dwisti nu dësat (3 × 20 + 10), 80 štirikrat dwisti (4 × 20) ve 90 štirikrat dwisti nu dësat (4 × 20) + 10).[11][12]
- Eski İngiliz para sisteminde (1971 öncesi), pound başına 20 şilin (her biri 12 peni değerinde) kullanılmaktaydı. 1971'de uygulamaya konulan ondalık sisteme göre (1 pound, eski sistemde 240 peni yerine 100 yeni peni'ye eşittir), hala dolaşımda olan şilin sikkeler 5 peni üzerinden yeniden değerlendi (daha fazla basılmadı ve şilin, 1990'da demonetize edildi).
- Emperyal ağırlık sisteminde bir tonda yirmi yüz ağırlık vardır.
- İngilizcede, yirmilik sayma Bağımsızlık Bildirgesi'nin imzalanmasına atıfta bulunarak seksen yedi (87) yıl önce anlamına gelen Gettysburg Konuşması'nın ünlü açılışında kullanılmıştır "Dört yirmi ve yedi yıl önce ... " (). Kutsal Kitabın Onaylı Versiyonunda yirmilik ifadesi 130'dan fazla kez kullanılır, ancak yalnızca birden büyük bir sayı ile ön ek aldığında tek bir "yirmilik" her zaman yirmi olarak ifade edilir. Yirmilik teriminin yirminin katlarını belirtmek için kullanılması modern İngilizcede artık kullanılmaz hale geldi.
- Diğer dillerde eski İngilizce yirmiliğine benzer terimler vardır, örneğin Danca ve Norveççe snes.
- Brython Kelt dillerinin izlerinin kaldığı bazı bölgelerde, çok küçük olan koyun sayım sistemleri günümüze kadar hatırlatılmaktadır.
Yazılım uygulamaları
Açık Konum Kodu, coğrafi kodları için temel 20'nin kelime açısından güvenli bir sürümünü kullanır. Bu alfabedeki karakterler, yanlışlıkla sözcük oluşturmayı önlemek için seçildi. Geliştiriciler, kelime oluşturma olasılığı için 30 farklı dilde olası tüm 20 harf kümesini puanladı ve mümkün olduğunca az tanınabilir kelimeden oluşan bir set seçti.[13] Alfabe ayrıca görsel olarak benzer rakamlardan kaçınarak yazım hatalarını azaltmayı amaçlamaktadır ve büyük / küçük harfe duyarlıdır.
| 20 tabanlı sayı | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sayı kodu | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | C | F | G | H | J | M | P | Q | R | V | W | X |
Mezoamerikan dillerinde örnekler
Yucatec Maya ve Nahuatl'da yirminin güçleri
| Yucatec Maya ve Nahuatl'da yirmi güç | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Numara | Türkçe | Maya | Nahuatl (modern yazım) | Klasik Nahuatl | Nahuatl kökü | Aztek piktogram | |||
| 1 | Bir | Hun | Se | Ce | Ce | 
| |||
| 20 | Yirmi | K'áal | Sempouali | Cempohualli (Cempoalli) | Pohualli | 
| |||
| 400 | Dört yüz | Bak | Sentsontli | Centzontli | Tzontli | 
| |||
| 8.000 | Sekiz bin | Resim | Senxikipili | Cenxiquipilli | Xiquipilli | 
| |||
| 160.000 | Yüz altmış bin | Calab | Sempoualxikipili | Cempohualxiquipilli | Pohualxiquipilli | ||||
| 3.200.000 | Üç milyon iki yüz bin | Kinchil | Sentsonxikipili | Centzonxiquipilli | Tzonxiquipilli | ||||
| 64.000.000 | Altmış dört milyon | Alau | Sempoualtzonxikipili | Cempohualtzonxiquipilli | Pohualtzonxiquipilli | ||||
Yirmi birim olarak sayma
Bu tablo, Maya rakamlarını ve Yukatek Mayacası, Nahuatl'daki modern yazım ve Klasik Nahuatl'daki sayı adlarını göstermektedir.
| Birden ona kadar (1 – 10) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 (bir) | 2 (iki) | 3 (üç) | 4 (dört) | 5 (beş) | 6 (altı) | 7 (yedi) | 8 (sekiz) | 9 (dokuz) | 10 (on) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Hun | Ka'ah | Óox | Kan | Ho' | Wak | Uk | Waxak | Bolon | Lahun |
| Se | Ome | Yeyi | Naui | Makuili | Chikuasen | Chikome | Chikueyi | Chiknaui | Majtlaktli |
| Ce | Ome | Yei | Nahui | Macuilli | Chicuace | Chicome | Chicuei | Chicnahui | Matlactli |
| On birden yirmiye kadar (11 – 20) | |||||||||
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Buluk | Lahka'a | Óox lahun | Kan lahun | Ho' lahun | Wak lahun | Uk lahun | Waxak lahun | Bolon lahun | Hun k'áal |
| Majtlaktli onse | Majtlaktli omome | Majtlaktli omeyi | Majtlaktli onnaui | Kaxtoli | Kaxtoli onse | Kaxtoli omome | Kaxtoli omeyi | Kaxtoli onnaui | Sempouali |
| Matlactli huan ce | Matlactli huan ome | Matlactli huan yei | Matlactli huan nahui | Caxtolli | Caxtolli huan ce | Caxtolli huan ome | Caxtolli huan yei | Caxtolli huan nahui | Cempohualli |
| Yirmiden otuza kadar (21 – 30) | |||||||||
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Hump'éel katak hun k'áal | Ka'ah katak hun k'áal | Óox katak hun k'áal | Kan katak hun k'áal | Ho' katak hun k'áal | Wak katak hun k'áal | Uk katak hun k'áal | Waxak katak hun k'áal | Bolon katak hun k'áal | Lahun katak hun k'áal |
| Sempouali onse | Sempouali omome | Sempouali omeyi | Sempouali onnaui | Sempouali ommakuili | Sempouali onchikuasen | Sempouali onchikome | Sempouali onchikueyi | Sempouali onchiknaui | Sempouali ommajtlaktli |
| Cempohualli huan ce | Cempohualli huan ome | Cempohualli huan yei | Cempohualli huan nahui | Cempohualli huan macuilli | Cempohualli huan chicuace | Cempohualli huan chicome | Cempohualli huan chicuei | Cempohualli huan chicnahui | Cempohualli huan matlactli |
| Otuzdan kırka kadar (31 – 40) | |||||||||
| 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Buluk katak hun k'áal | Lahka'a katak hun k'áal | Óox lahun katak hun k'áal | Kan lahun katak hun k'áal | Ho' lahun katak hun k'áal | Wak lahun katak hun k'áal | Uk lahun katak hun k'áal | Waxak lahun katak hun k'áal | Bolon lahun katak hun k'áal | Ka' k'áal |
| Sempouali ommajtlaktli onse | Sempouali ommajtlaktli omome | Sempouali ommajtlaktli omeyi | Sempouali ommajtlaktli onnaui | Sempouali onkaxtoli | Sempouali onkaxtoli onse | Sempouali onkaxtoli omome | Sempouali onkaxtoli omeyi | Sempouali onkaxtoli onnaui | Ompouali |
| Cempohualli huan matlactli huan ce | Cempohualli huan matlactli huan ome | Cempohualli huan matlactli huan yei | Cempohualli huan matlactli huan nahui | Cempohualli huan caxtolli | Cempohualli huan caxtolli huan ce | Cempohualli huan caxtolli huan ome | Cempohualli huan caxtolli huan yei | Cempohualli huan caxtolli huan nahui | Ompohualli |
| Yirmiden iki yüze kadar (20 – 200) | |||||||||
| 20 | 40 | 60 | 80 | 100 | 120 | 140 | 160 | 180 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Hun k'áal | Ka' k'áal | Óox k'áal | Kan k'áal | Ho' k'áal | Wak k'áal | Uk k'áal | Waxak k'áal | Bolon k'áal | Lahun k'áal |
| Sempouali | Ompouali | Yepouali | Naupouali | Makuilpouali | Chikuasempouali | Chikompouali | Chikuepouali | Chiknaupouali | Majtlakpouali |
| Cempohualli | Ompohualli | Yeipohualli | Nauhpohualli | Macuilpohualli | Chicuacepohualli | Chicomepohualli | Chicueipohualli | Chicnahuipohualli | Matlacpohualli |
| İki yüz yirmiden dört yüze kadar (220 – 400) | |||||||||
| 220 | 240 | 260 | 280 | 300 | 320 | 340 | 360 | 380 | 400 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Buluk k'áal | Lahka'a k'áal | Óox lahun k'áal | Kan lahun k'áal | Ho' lahun k'áal | Wak lahun k'áal | Uk lahun k'áal | Waxak lahun k'áal | Bolon lahun k'áal | Hun bak |
| Majtlaktli onse pouali | Majtlaktli omome pouali | Majtlaktli omeyi pouali | Majtlaktli onnaui pouali | Kaxtolpouali | Kaxtolli onse pouali | Kaxtolli omome pouali | Kaxtolli omeyi pouali | Kaxtolli onnaui pouali | Sentsontli |
| Matlactli huan ce pohualli | Matlactli huan ome pohualli | Matlactli huan yei pohualli | Matlactli huan nahui pohualli | Caxtolpohualli | Caxtolli huan ce pohualli | Caxtolli huan ome pohualli | Caxtolli huan yei pohualli | Caxtolli huan nahui pohualli | Centzontli |
Konuyla ilgili yayınlar
- Karl Menninger : Sayı sözcükleri ve sayı sembolleri: sayıların kültürel tarihi ; Paul Broneer tarafından gözden geçirilmiş Almanca baskısından çevrilmiştir. Cambridge, Mass .: MIT Press, 1969 (ciltsiz de mevcuttur: New York: Dover, 1992Şablon:ISBN)
- Levi Leonard Conant: Sayı Kavramı: Kökeni ve Gelişimi ; New York, New York: Macmillan & Co, 1931. Gutenberg Projesi E-Kitabı Şablon:Webarşiv
Kaynakça
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Akademik dergi kaynağı
- ↑ van Breugel, Seino. A grammar of Atong. Leiden, Boston: Brill. Chapter 11
- ↑ Gvozdanović, Jadranka. Numeral Types and Changes Worldwide (1999), p.223.
- ↑ Chatterjee, Suhas. 1963. On Didei nouns, pronouns, numerals, and demonstratives. Chicago: mimeo., 1963. (cf. Munda Bibliography Şablon:Webarşiv at the University of Hawaii Department of Linguistics)
- ↑ Comrie, Bernard. "Typology of numeral systems Şablon:Webarşiv." Numeral types and changes worldwide. Trends in Linguistics. Studies and monographs 118 (2011).
- ↑ Şablon:Kitap kaynağı
- ↑ Artículos publicados en la 1.ª época de "Euzkadi" : revista de Ciencias, Bellas Artes y Letras de Bilbao por Arana-Goiri´taŕ Sabin: 1901, Artículos publicados en la 1 época de "Euskadi" : revista de Ciencias, Bellas Artes y Letras de Bilbao por Arana-Goiri´ttarr Sabin : 1901, Sabino Arana, 1908, Bilbao, Eléxpuru Hermanos. 102–112 Şablon:Webarşiv
- ↑ Artículos ..., Sabino Arana, 112–118 Şablon:Webarşiv
- ↑ Efemérides Vascas y Reforma d ela Numeración Euzkérica, Sabino Arana, Biblioteca de la Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao, 1969. Extracted from the magazine Euskal-Erria, 1880 and 1881.
- ↑ Fran Ramovš, Karakteristika slovenskega narečja v Reziji in: Časopis za slovenski jezik, književnost in zgodovino, no 4, 1928, pages: 107-121
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı