Gümüş iyodür

Şablon:Kimya bilgi kutusu Gümüş iyodür, AgI formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Bileşik parlak sarı bir katıdır, ancak numuneler neredeyse her zaman gri bir renk veren metalik gümüş safsızlıkları içerir. Gümüş bulaşması, AgI'nin yüksek düzeyde ışığa duyarlı olması nedeniyle ortaya çıkar. Bu özellik gümüş esaslı fotoğrafçılık'ta kullanılır. Gümüş iyodür ayrıca antiseptik olarak ve bulut tohumlama için de kullanılır.

Yapı

Gümüş iyodür tarafından benimsenen yapı sıcaklığa bağlıdır:

• 420 K'nin altında, wurtzite yapısıyla AgI'nin β fazı en kararlıdır. Bu faza doğada mineral iyodarjirit olarak rastlanır.
• 420 K'nin üzerinde, α fazı daha kararlı hale gelir. Bu motif, gümüş merkezlerin 6 oktahedral, 12 tetrahedral ve 24 trigonal site arasında rastgele dağıldığı kübik kristal yapı bir yapıdır. Bu sıcaklıkta, Ag⁺ iyonları katı içinde hızla hareket ederek hızlı iyon iletimi'ne izin verir. β ve α formları arasındaki geçiş, gümüş (katyon) alt örgüsünün erimesini temsil eder. α-AgI için füzyon entropisi, sodyum klorür (tipik bir iyonik katı) için olanın yaklaşık yarısıdır. Bu, AgI kristal kafesin α ve β polimorfları arasındaki geçişte zaten "kısmen erimiş" olduğu düşünülerek rasyonalize edilebilir.
• çinko blend yapısı ile 420 K'nin altında bir yarı kararlı γ fazı da vardır.

Bu mineral numunesindeki altın sarısı kristaller, doğal olarak oluşan bir β-AgI formu olan iodargyrite'dir.

Üretimi ve Tanımlanması

Gümüş iyodür-
amonyaklı ve susuz

Gümüş iyodür, gümüş nitrat çözeltisinden potasyum iyodür kullanılarak çöktürülerek elde edilir.

$\mathrm{A}\mathrm{g}\mathrm{N}{\mathrm{O}}_{\mathrm{3}}\mathrm{+}\mathrm{K}\mathrm{I}\mathrm{⟶}\mathrm{A}\mathrm{g}\mathrm{I}\mathrm{\downarrow }\mathrm{+}\mathrm{K}\mathrm{N}{\mathrm{O}}_{\mathrm{3}}$

Bu reaksiyon aynı zamanda iyodür iyonlarını tespit etmek için kimyasal analizde de kullanılır çünkü elde edilen AgI, az çözünen sarımsı bir çökelti oluşturur. Gümüş iyodürün aksine, yine az çözünen gümüş klorür (AgCl) ve gümüş bromür (AgBr), amonyak içinde çözülebilir (kompleks oluşum reaksiyonu). Gümüş iyodür ayrıca sodyum tiyosülfat ile kompleksleştirilebilir veya çözülebilir. Klorür, bromür ve iyodür iyonları, sodyum tiyosülfat ve amonyak çözeltisi kullanılarak birbirinden ayırt edilebilir.

Hazırlanışı ve özellikleri

Gümüş iyodür, iyodür çözeltisinin (örneğin, potasyum iyodür) gümüş iyonları çözeltisiyle (örneğin, gümüş nitrat) reaksiyonuyla hazırlanır. Sarımsı katı hızla çökelir. Katı, iki ana fazın karışımıdır. AgI'nin hidroiyodik asit içinde çözülmesi ve ardından suyla seyreltilmesi, β-AgI'yi çökeltir. Alternatif olarak AgI'nin konsantre gümüş nitrat çözeltisi içinde çözülmesi ve ardından seyreltilmesi, a-AgI'yi verir. Hazırlık karanlık koşullarda yapılmadığı sürece katı hızla kararır ve ışık iyonik gümüşün metalik hale indirgenmesine neden olur. Işığa duyarlılık numunenin saflığına göre değişir.

Bulut tohumlama

Bulut tohumlama için gümüş iyodür jeneratörüyle donatılmış Cessna 210

β-AgI'nin kristal yapısı buzunkine benzer, bu da onun heterojen çekirdeklenme denilen işlemle donmayı tetiklemesine olanak tanır. Bulut tohumlama için yılda yaklaşık 50.000 kg kullanılır ve her tohumlama deneyinde 10-50 gram tüketilir.

Güvenlik

Aşırı maruz kalma, vücut dokusunda lokal renk değişikliği ile karakterize edilen cilt renksizleşmesi yol açabilir.