Geiger-Marsden deneyi sayfasının kaynağını görüntüle

'''Geiger-Marsden deneyleri''' ('''Rutherford altın levha deneyi''' olarak da bilinir), [[Bilim insanı|bilim insanları]]nın her [[atom]]un tüm [[Elektrik yükü|pozitif yükünün]] ve kütlesinin çoğunun yoğunlaştığı bir [[Atom çekirdeği|çekirdeğe]] sahip olduğunu keşfettikleri önemli bir [[deney]] serisidir. Bu sonucu, ince bir metal folyoya çarptığında bir [[Alfa parçacığı|alfa parçacık]] ışınının nasıl [[Saçılma|dağıldığını]] ölçerek çıkardılar. Deneyler, 1908-1913 arasında [[Hans Geiger]] ve Ernest Marsden tarafından [[Manchester Üniversitesi]] Fizik Laboratuvarlarında [[Ernest Rutherford]] başkanlığında yapıldı.

== Özet ==

=== Çağdaş atomik yapı teorileri ===
[[Dosya:Plum_pudding_model.svg|küçükresim|{{Ortala|Thomson tarafından öngörüldüğü gibi atomun erikli puding modeli.}}]]
Rutherford'un deneyi zamanında popüler atomik yapı teorisi [[Thomson atom modeli|"erikli puding modeli"]] idi. Bu model, [[William Thomson|Lord Kelvin]] tarafından tasarlanmış ve [[J. J. Thomson]] tarafından geliştirilmişti. Thomson, [[elektron]]u keşfeden bilim insanıydı ve elektron her atomun parçasıydı. Thomson, atomun bir Noel pudingindeki erikler gibi elektronların dağıldığı küre bir pozitif yük alanı olduğuna inanıyordu. [[Proton]] ve [[nötron]]ların varlığı o anda bilinmiyordu. Atomların çok küçük olduğunu biliyorlardı (Rutherford yarıçapında 10 <sup>−8</sup> m civarında olduklarını varsayıyordu<ref name="Rutherford1911"/>). Bu model tamamen klasik (Newton) fiziğe dayanıyordu; Mevcut kabul gören modelde [[kuantum mekaniği]] kullanılır.

Thomson'ın modeli, Rutherford'un deneylerinden önce bile, evrensel olarak kabul görmedi. Thomson, kavramının tam ve istikrarlı bir modelini asla geliştiremedi. Japon bilim insanı Hantaro Nagaoka, karşı yüklerin birbirlerine nüfuz edemediklerinden dolayı, Thomson'ın modelini reddetti.<ref>{{Harvp|Daintith|Gjertsen|1999}}</ref> Bunun yerine elektronların Satürn'ün etrafındaki halkalar gibi pozitif yüklü yörüngelerde dağıldığı  "gezegen modelini" önerdi.<ref>{{Harvp|Nagaoka|1904}}</ref> {{Temiz}}

=== Erik pudingi modelinin etkileri ===
Bir [[alfa parçacığı]], mikroskobik, pozitif yüklü madde parçacığıdır. Thomson'ın modeline göre, eğer bir alfa parçacığı bir atomla çarpışacak olsaydı, sadece düz bir şekilde uçardı, yolu en fazla bir derecenin bir parçası kadar sapacaktı. Atom ölçeğinde "katı madde" kavramı anlamsızdır, bu yüzden alfa parçacığı atomdan bir bilye gibi sıçrayamazdı. Sadece atomun elektrik alanından etkilenecekti ve Thomson'ın modeli, bir atomdaki elektrik alanından geçen bir alfa partikülünü etkilemek için atomun elektrik alanının çok zayıf olduğunu tahmin etti (alfa partikülleri çok hızlı hareket etme eğilimindedir). Thomson atomundaki hem negatif hem de pozitif yükler, atomun tüm hacmi boyunca yayılır. [[Coulomb kanunu]]na göre, daha az konsantre küresel bir elektrik yükü alanının, yüzeyindeki [[elektrik alanı]] daha zayıf olacaktır.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hyperphysics}}</ref><ref name="CavendishLaboratory">{{Harvard citation no brackets|Cavendish Laboratory}}</ref> 
[[Dosya:Thomson_model_alpha_particle_scattering.svg|küçükresim|upright=1.36]]
Bir çalışmış örnek olarak, bir alfa parçacığının altın atomunu teğet geçtiğini düşünün, tam atomun etki alanına teğet olduğu noktada, parçacık en güçlü elektrik alanı etkileşimine tabi olur ve yörüngesinden maksimum sapma, "''θ"'' ile ayrılır. Elektronlar alfa parçacıklarına kıyasla çok hafif oldukları için, etkileri ihmal edilebilir<ref name="JewettSerway2014">{{Harvp|Jewett|Serway|2014|s=1299}}</ref> ve atom ağır bir pozitif yüklü küresel alan olarak görülebilir.

: ''Q<sub>g</sub>'' = Altın atomunun pozitif yükü = {{Değer|79}} ''e'' = {{Değer|1.266|e=-17|u=C}} 
: ''Q<sub>α</sub>'' = alfa partikülü yükü = {{Değer|2}} ''e'' = {{Değer|3.204|e=-19|u=C}} 
: ''r'' = bir altın atomunun yarıçapı = {{Değer|1.44|u=m|e=-10}} 
: ''v'' = alfa parçacığının hızı = {{Değer|1.53|e=7|u=m/s}} 
: ''m'' = alfa parçacığının kütlesi = {{Değer|6.645|u=kg|e=-27}} 
: ''k'' = Coulomb sabiti = {{Değer|8.987|e=9|u=N·m<sup>2</sup>/C<sup>2</sup>}}

Klasik fiziği kullanarak, alfa partikülünün momentumunda yanal değişim, ''Δp,'' [[Coulomb yasası|Coulomb kuvvet]] ifadesi kullanılarak tahmin edilebilir:

:<math>\Delta p_y = \bar{F} t < k \frac{Q_\alpha Q_g}{r^2} \cdot \frac{2r}{v}</math>
:<math>\tan \theta = \frac{\Delta p_y}{p_x} < k \frac{Q_\alpha Q_g}{r^2} \cdot \frac{2r}{v} \cdot \frac{1}{mv}
= 8.987 \times 10^9 \cdot \frac{3.204 \times 10^{-19} \times 1.266 \times 10^{-17}}{(1.44 \times 10^{-10})^2} \cdot \frac{2 \times 1.44 \times 10^{-10}}{1.53 \times 10^7} \cdot \frac{1}{6.645 \times 10^{-27} \times 1.53 \times 10^7}</math>
:<math>\theta < 0.000325~\text{radyan}~(\text{veya}~0.0186^\circ)</math>

Yukarıdaki hesaplama, bir alfa parçacığı bir Thomson atomuna yaklaştığında ne olacağının bir tahminidir, ancak sapmanın en fazla bir derecenin küçük bir yüzdesi düzeyinde olacağı açıktır. Alfa parçacığı, yaklaşık 0.0004&nbsp;cm kalınlığında (2410 atom)<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1911/Rutherford-1911.html |başlık=The Scattering of α and β Particles by Matter and the Structure of the Atom |erişimtarihi=13 Ekim 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200212052356/https://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1911/Rutherford-1911.html |arşivtarihi=12 Şubat 2020 |ölüurl=evet }}</ref> altın bir folyodan geçecek olsa, gerçekleşecek maksimum sapma aynı yönde (düşük olasılıkla), yine de küçük bir sapma olacaktır.

=== Deneylerin sonucu ===
[[Dosya:Geiger-Marsden experiment expectation and result (Turkish).svg|sağ|küçükresim|upright=1.36| ''Sol:'' Thomson'ın modeli doğru olsaydı, tüm alfa parçacıkları en az saçılma ile folyodan geçmiş olmalıydı.<br /> ''Sağ:'' Geiger ve Marsden'ın gözlemlediği şey, alfa parçacıklarının küçük bir kısmının güçlü bir sapma yaşamasıydı.]]
Rutherford'un gözetiminde, Geiger ve Marsden, ince bir metal folyoya bir alfa parçacıkları demeti gönderip saçılma modelini bir [[Floroskopi|floresan ekran]] kullanarak ölçtüğü bir dizi deney yaptı. Metal folyodan her yöne sıçrayan alfa parçacıklarını ve parçaların bir kısmının da kaynağına geri sıçradığını gözlemlemişlerdi. Thomson'ın modeline göre bu imkânsız olmalıydı; Alfa parçacıklarının hepsinin doğrudan folyonun içinden geçmesi gerekirdi. Açıktı ki, bu parçacıklar Thomson modelinin önerdiğinden çok daha büyük bir elektrostatik kuvvetle karşılaştı, bu da atomun pozitif yükünün Thomson'un hayal ettiğinden çok daha küçük bir hacimde yoğunlaştığını ortaya koydu.<ref name="Manners2000pg28"/>

Geiger ve Marsden metal parçacıklarına alfa parçacıklarını vurduğunda, alfa parçacıklarının sadece küçük bir kısmının 90 °'den fazla saptırıldığını fark ettiler. Çoğu folyo içinden dümdüz geçti. Bu, yoğun pozitif yüklü küçücük kürenin içinde boş alanların bulunduğu geniş hacimlere ayrıldığını ortaya koydu.<ref name="Manners2000pg28"/> Parçacıklar çoğu boş alandan geçti ve ihmal edilebilir bir sapma yaşarken, bir avuç parçacık ise atomun çekirdeğine yakın bir yerinden geçti ve büyük açılardan saptı.

Rutherford bu nedenle Thomson'un atom modelini reddetti ve bunun yerine atomun büyük oranda boş alandan oluştuğu, tüm pozitif yükü merkezinde çok küçük bir hacimde, bir elektron bulutuyla çevrili olan bir model önerdi. {{Temiz}}

== Mirası ==
Geiger Rutherford'a alfa parçacıklarının kuvvetli bir şekilde saptığını tespit ettiğini bildirdiğinde, Rutherford şaşırmıştı. Rutherford [[Cambridge|Cambridge Üniversitesi]]nde verilen bir konferansta şöyle dedi:

{{Alıntı|Hayatımda başıma gelen en inanılmaz olaydı. Tıpkı bir kağıt mendile ateşlediğiniz 40 cm'lik bir merminin geriye dönüp sizi vurması kadar şaşırtıcı. Bana göre, geriye doğru bu saçılımın tek bir çarpışmanın sonucu olması gerektiğini fark ettim ve hesaplamaları yaptığımda, atomun kütlesinin büyük kısmının merkezde konsantre şekilde olmadığı sürece, bu büyüklükte bir sonuç almanın imkansız olduğunu gördüm. O zaman, merkezde büyük bir hacme sahip yük taşıyan bir atom fikri oluştu.<br><br>(It was quite the most incredible event that has ever happened to me in my life. It was almost as incredible as if you fired a 15-inch shell at a piece of tissue paper and it came back and hit you. On consideration, I realized that this scattering backward must be the result of a single collision, and when I made calculations I saw that it was impossible to get anything of that order of magnitude unless you took a system in which  the greater part of the mass of the atom was concentrated in a minute nucleus. It was then that I had the idea of an atom with a minute massive centre, carrying a charge.)|Ernest Rutherford<ref>{{harvp|Rutherford|Ratcliffe|1938|s=61}}</ref>}}

Kısa süre sonra tebrikler yağmaya başladı. Bir zamanlar atomun yapılandırması için bir Satürn atom modeli önermiş olan Hantaro Nagaoka, 1911'de Tokyo'dan Rutherford'a şöyle yazmıştı: "Kullandığınız cihazın sadeliği ve elde ettiğiniz mükemmel sonuçlar için tebrikler". Bu deneylerin sonuçları, Dünya'daki tüm maddenin nasıl yapılandırıldığını ve böylece tüm bilimsel ve mühendislik disiplinlerini etkilediğini ve böylece tüm zamanların en önemli bilimsel keşiflerinden biri yaptığını ortaya koydu. Gök bilimci [[Arthur Stanley Eddington|Arthur Eddington]], "[[Demokritos|Democritos]]'un atomu keşfetmesinden bu yana, Rutherford'un keşfi en önemli bilimsel başarı" olarak adlandırdı.<ref name="Reeves2008"/>

Çoğu bilimsel model gibi, Rutherford'un atom modeli de mükemmel ya da eksiksiz değildi. Klasik [[Klasik mekanik|Newton fiziğine göre]], aslında imkânsızdı. Hızlandırılmış yüklü parçacıklar, elektromanyetik dalgaları yayar; bu nedenle atom çekirdeğinin yörüngesinde yer alan bir elektron, teoride enerji kaybederken çekirdeğin merkezine doğru sarmal yapar. Bu sorunu çözmek için, bilim adamları Rutherford'un modeline kuantum mekaniğini dahil etmek zorunda kaldı.

== Ayrıca bakınız ==
* [[Atom teorisi|Atomik teori]] 
* [[Rutherford backscattering spektroskopisi]] 
* [[Rutherford saçılması]] 
* [[Saçılma deneyleri listesi]]

== Notlar ==
{{Kaynakça|3|refs=<ref name=Rutherford1911>{{harvp|Rutherford|1911}}</ref>
<ref name=Manners2000pg28>{{harvp|Manners|2000|s=28}}</ref>
<ref name=Reeves2008>{{harvp|Reeves|2008}}</ref>
}}

== Kaynakça ==
* {{Web kaynağı | url = http://www.aip.org/history/exhibits/rutherford/sections/alpha-particles-atom.html | başlık = Rutherford's Nuclear World: The Story of the Discovery of the Nucleus | kaynak = {{SfnRef|AIP}} | yayımcı = Amerika Fizik Enstitüsü | tarih =  | erişimtarihi = 23 Ekim 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161024134828/https://www.aip.org/history/exhibits/rutherford/sections/alpha-particles-atom.html | arşivtarihi = 24 Ekim 2016 | ölüurl = evet }}
* {{Web kaynağı | url = http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/nuclear/rutsca3.html | başlık = HyperPhysics | kaynak = {{harvid|Hyperphysics}} | yayımcı = Georgia State Üniversitesi | erişimtarihi = 13 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190329184721/http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Nuclear/rutsca3.html | arşivtarihi = 29 Mart 2019 | ölüurl = evet }}
* {{Web kaynağı | url = http://www-outreach.phy.cam.ac.uk/camphy/nucleus/nucleus4_1.htm | başlık = Geiger and Marsden | dil = İngilizce | kaynak = {{harvid|Cavendish Laboratory}} | yayımcı = Cavendish Laboratuvarı | erişimtarihi = 23 Temmuz 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170809181531/http://www-outreach.phy.cam.ac.uk/camphy/nucleus/nucleus4_1.htm | arşivtarihi = 9 Ağustos 2017 | ölüurl =evet}}
* {{Kitap kaynağı |soyadı1=Daintith |ad1=John |soyadı2=Gjertsen |ad2=Derek|yıl=1999|dil = İngilizce |başlık=A Dictionary of Scientists|isbn=978-0-19-280086-2|yayımcı=[[Oxford University Press]] | kaynak = harv|url=https://books.google.com/?id=AtngooiwXikC&pg=PA395&lpg=PA395&dq=nagaoka+thomson+charges#v=onepage&q=%22Nagaoka%20rejected%20Thomson's%20model%20on%20the%20ground%20that%20opposite%20charges%20are%20impenetrable%22&f=false}}
* {{Web kaynağı | soyadı = Fowler | ad = Michael | başlık = Rutherford Scattering | url = http://galileo.phys.virginia.edu/classes/252/Rutherford_Scattering/Rutherford_Scattering.html | eser = Lecture notes for Physics 252 | yayımcı = [[Virginia Üniversitesi]] | erişimtarihi = 23 Temmuz 2014 | kaynak = harv | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191013052958/http://galileo.phys.virginia.edu/classes/252/Rutherford_Scattering/Rutherford_Scattering.html | arşivtarihi = 13 Ekim 2019 | ölüurl =evet}}
* {{Dergi kaynağı |soyadı1=Geiger |ad1=Hans |yıl=1908 |başlık=On the Scattering of α-Particles by Matter |url=http://rspa.royalsocietypublishing.org/content/81/546/174.full.pdf |dergi=[[Proceedings of the Royal Society of London A]] |cilt=81 |sayı=546  |sayfalar=174-177|bibcode= 1908RSPSA..81..174G |doi=10.1098/rspa.1908.0067 | kaynak = harv}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1=Geiger |ad1=Hans
 |soyadı2=Marsden |ad2=Ernest
 |yıl=1909
 |başlık=On a Diffuse Reflection of the α-Particles
 |url=http://rspa.royalsocietypublishing.org/content/82/557/495.full.pdf
 |dergi=[[Proceedings of the Royal Society of London A]]
|cilt=82|sayı=557|sayfa=495–500
 |bibcode= 1909RSPSA..82..495G
 |doi=10.1098/rspa.1909.0054
 | kaynak = harv
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1      = Geiger
 |ad1           = Hans
 |soyadı2      = Marsden
 |ad2           = Ernest
 |yıl          = 1913
 |başlık      = The Laws of Deflexion of α Particles through Large Angles
 |url           = http://web.ihep.su/dbserv/compas/src/geiger13/eng.pdf
 |dergi         = [[Philosophical Magazine]]
 |seri          = Series 6
 |cilt          = 25
 |sayı         = 148
 |sayfa         = 604–623
 |bibcode= 
 |doi= 10.1080/14786440408634197
 |kaynak        = harv
 |erişimtarihi = 15 Ekim 2019
 |arşivurl     = https://web.archive.org/web/20181024215832/http://web.ihep.su/dbserv/compas/src/geiger13/eng.pdf
 |arşivtarihi  = 24 Ekim 2018
 |ölüurl      = evet
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı1=Heilbron |ad1=John L.
 |yıl=2003
 |başlık=Ernest Rutherford and the Explosion of Atoms
 |url=https://archive.org/details/ernestrutherford0000heil
|sayfa=
 |yayımcı=[[Oxford University Press]]
 |isbn=978-0-19-512378-4
 | kaynak = harv
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı=Jewett |ad=John W., Jr.
 |soyadı2=Serway |ad2=Raymond A.
 |yıl=2014
 |kısım=Early Models of the Atom
 |sayfa=[https://archive.org/details/physicsforscient0000serw_d7r1/page/1299 1299]
 |başlık=Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics
 |url=https://archive.org/details/physicsforscient0000serw_d7r1 |sürüm=9.
 |yayımcı=Brooks/Cole
 | kaynak = harv
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı1=Manners |ad1=Joy
 |yıl=2000
 |başlık=Quantum Physics: An Introduction
 |url=https://books.google.com/?id=LkDQV7PNJOMC&pg=PA30&dq=rutherford+atom+nucleus#v=onepage&q=experience%20a%20repulsive%20force%20about%20a%20million&f=false
|sayfa=
 |yayımcı=CRC Press
 |isbn=978-0-7503-0720-8
 | kaynak = harv
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1      = Nagaoka
 |ad1           = Hantaro
 |yıl          = 1904
 |başlık      = Kinetics of a System of Particles illustrating the Line and the Band Spectrum and the Phenomena of Radioactivity
 |url           = http://www.chemteam.info/Chem-History/Nagaoka-1904.html
 |dergi         = [[Philosophical Magazine]]
 |seri          = Series 6
 |cilt          = 7
 |sayı         = 41
 |sayfalar      =445-455|bibcode= 
 |doi= 10.1080/14786440409463141
 |kaynak        = harv
 |erişimtarihi = 15 Ekim 2019
 |arşivurl     = https://web.archive.org/web/20171127144221/http://www.chemteam.info/Chem-History/Nagaoka-1904.html
 |arşivtarihi  = 27 Kasım 2017
 |ölüurl      = evet
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı1=Reeves |ad1=Richard
 |yıl=2008
 |başlık=A Force of Nature: The Frontier Genius of Ernest Rutherford |url=https://archive.org/details/forceofnaturefro0000reev
|urlerişimi=kayıtlı|sayfa=
 |yayımcı=[[W. W. Norton & Co.]]
 |isbn=978-0-393-07604-2
 | kaynak = harv
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1      = Rutherford
 |ad1           = Ernest
 |yıl          = 1911
 |başlık      = The Scattering of α and β Particles by Matter and the Structure of the Atom
 |url           = http://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1911/Rutherford-1911.html
 |dergi         = [[Philosophical Magazine]]
 |seri          = Series 6
 |cilt          = 21
 |sayı         = 125
 |sayfalar      =669-688|bibcode= 
 |doi= 10.1080/14786440508637080
 |kaynak        = harv
 |erişimtarihi = 15 Ekim 2019
 |arşivurl     = https://web.archive.org/web/20200212052356/https://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1911/Rutherford-1911.html
 |arşivtarihi  = 12 Şubat 2020
 |ölüurl      = hayır
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1      = Rutherford
 |ad1           = Ernest
 |yıl          = 1912
 |başlık      = The origin of β and γ rays from radioactive substances
 |url           = https://zenodo.org/record/1430890/files/article.pdf
 |dergi         = [[Philosophical Magazine]]
 |seri          = Series 6
 |cilt          = 24
 |sayı         = 142
 |sayfa         = 453–462
 |bibcode= 
 |doi= 10.1080/14786441008637351
 |kaynak        = harv
 |erişimtarihi = 15 Ekim 2019
 |arşivurl     = https://web.archive.org/web/20190825143724/https://zenodo.org/record/1430890/files/article.pdf
 |arşivtarihi  = 25 Ağustos 2019
 |ölüurl      = hayır
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1=Rutherford |ad1=Ernest
 |soyadı2=Nuttal |ad2=John Mitchell
 |yıl=1913
 |başlık=Scattering of α-Particles by Gases
 |url=https://archive.org/details/ClassicalScientificPapersPhysics
 |dergi=[[Philosophical Magazine]] |seri=Series 6
|cilt=26|sayı=154 |sayfa=702–712
 |bibcode=
 |doi=10.1080/14786441308635014
 | kaynak = harv
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı1      = Rutherford
 |ad1           = Ernest
 |yıl          = 1914
 |başlık      = The Structure of the Atom
 |url           = http://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1914.html
 |dergi         = [[Philosophical Magazine]]
 |seri          = Series 6
 |cilt          = 27
 |sayı         = 159
 |sayfa         = 488–498
 |bibcode= 
 |doi= 10.1080/14786440308635117
 |kaynak        = harv
 |erişimtarihi = 15 Ekim 2019
 |arşivurl     = https://web.archive.org/web/20191015202229/https://www.chemteam.info/Chem-History/Rutherford-1914.html
 |arşivtarihi  = 15 Ekim 2019
 |ölüurl      = evet
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı=Rutherford |ad=Ernest
 |soyadı2=Ratcliffe |ad2=John A.
 |yıl=1938
 |kısım=Forty Years of Physics
 |editör1-soyadı=Needham |editör1-ad=Joseph
 |editör2-soyadı=Pagel |editör2-ad=Walter
 |başlık=Background to Modern Science
 |bölümurl=https://archive.org/details/backgroundtomode032734mbp
 |yayımcı=[[Cambridge University Press]]
 | kaynak = harv
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı=Rutherford |ad=Ernest
 |yıl=1913
 |kısım=
 |başlık=Radioactive Substances and their Radiations
 |url=https://archive.org/details/radioactivesubst00ruthuoft
 |yayımcı=[[Cambridge University Press]]
 | kaynak = harv
}}
* {{Dergi kaynağı
 |soyadı=Thomson |ad=Joseph J.
 |yıl=1904
 |başlık=On the Structure of the Atom: an Investigation of the Stability and Periods of Oscillation of a number of Corpuscles arranged at equal intervals around the Circumference of a Circle; with Application of the Results to the Theory of Atomic Structure
 |dergi=[[Philosophical Magazine]]
 |seri=Series 6|cilt=7|sayı=39 |sayfa=237
 |bibcode=
 |doi=10.1080/14786440409463107
 | kaynak = harv
}}
* {{Kitap kaynağı
 |soyadı=Tibbetts |ad=Gary
 |yıl=2007
 |başlık=How the Great Scientists Reasoned: The Scientific Method in Action
 |yayımcı=[[Elsevier]]
 |isbn=978-0-12-398498-2
 | kaynak = harv
}}

== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20141006232820/http://www-outreach.phy.cam.ac.uk/camphy/nucleus/nucleus4_1.htm Deneyin açıklaması, cambridgephysics.org adresinden]

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:1909'da bilim]]
[[Kategori:Fizik deneyleri]]
[[Kategori:Temel kuantum fiziği]]