Vaka ölüm oranı sayfasının kaynağını görüntüle

[[Epidemiyoloji]]de, '''vaka ölüm oranı''' ('''CFR''') - veya daha doğrusu '''vaka ölüm riski''' - belirli bir hastalık [[Tanı|teşhisi konulan]] ve sonunda bu hastalıktan ölen kişilerin oranıdır. Bir hastalığın [[ölüm oranı]]ndan farkı, hastalığın başlangıcı ile ölüm arasındaki süreyi hesaba katmamasıdır. Genellikle yüzde olarak ifade edilir. Hastalık [[Öldürücülük|ölümcüllüğünün]] bir ölçüsünü temsil eder ve farklı [[tedavi]]lerle oran değişebilir.<ref>{{Britannica|2059316|Case fatality rate|Rebecca A. Harrington}}</ref> Vaka ölüm oranı genellikle akut [[Bulaşıcı hastalık|enfeksiyonlar]] gibi ayrı, sınırlı süreli durumlar için kullanılır.

== Terminoloji ==
''[[Ölüm oranı]]'' - genellikle CFR ile karıştırılır - birim zaman başına tüm popülasyondaki ölümlerin (genel olarak veya belirli bir nedenden dolayı) göreli sayısının ölçüsüdür.<ref>For example, a [[diabetes]] mortality rate of 5 per 1,000 or 500 per 100,000 characterizes the observation of 50 deaths due to diabetes in a population of 10,000 in a given year, resulting in a yearly diabetes mortality rate of 0.5%, far below the actual diabetic individual's fatality risk. (See Harrington, ''[[Op. cit.]]''.)</ref> Vaka ölüm oranı ise zamana veya toplam nüfusa bakılmaksızın yalnızca teşhis konulan vakaların sayısı içindeki ölümlerin sayısıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/977698/Coronavirus-novel-coronavirus-COVID-19-infection_2020-03-25.pdf|başlık=Coronavirus: novel coronavirus (COVID-19) infection|erişimtarihi=27 Mart 2020|arşivtarihi=27 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200327171140/https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/977698/Coronavirus-novel-coronavirus-COVID-19-infection_2020-03-25.pdf|tarih=25 Mart 2020|çalışma=Elsevier}}</ref>

Matematiksel bakış açısından, 0 ile 1 veya %0 ile %100 arasındaki değerleri alırlar ve aslında bir [[risk]] ölçüsüdürler ('''vaka ölüm riski'''). Hastalığın başlangıcından ölüme kadar geçen süreyi hesaba katmazlar.<ref>Hennekens, Charles H. and Julie E. Buring (1987), ''Epidemiology in Medicine'', [[Little, Brown and Company]], p. 63. {{ISBN|0-316-35636-0}}</ref>

<math>\text{CFR in }{\%} = \frac\text{Number of deaths from disease}\text{Number of confirmed cases of disease}\times100</math><ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/estimating-mortality-from-covid-19 | başlık = Estimating mortality from COVID-19 | erişimtarihi = 13 Aralık 2021 | dil = İngilizce | çalışma = www.who.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200805175933/https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/estimating-mortality-from-covid-19 | arşivtarihi = 5 Ağustos 2020}}</ref>

== Örnekler ==
Aşağıda bazı gerçek dünyadaki hastalıklar için vaka ölüm oranları (CFR) belirtilmiştir:

* [[İspanyol gribi|İspanyol (1918) gribi]] için CFR >%2,5,<ref name="taubenberger2006" /> Asya (1956-58) ve Hong Kong (1968-69) gribi için yaklaşık %0,1,<ref name="li2008">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://jech.bmj.com/cgi/content/abstract/62/6/555|başlık=Finding the real case-fatality rate of H5N1 avian influenza|erişimtarihi=29 Nisan 2009|yazarlar=Li|tarih=June 2008|sayı=6|sayfalar=555-559|çalışma=Journal of Epidemiology and Community Health|cilt=62|issn=0143-005X|pmid=18477756|doi=10.1136/jech.2007.064030|ilk=F C K|yazar3=B C K Choi|yazar4=T Sly|arşivurl=https://web.archive.org/web/20091007164028/http://jech.bmj.com/cgi/content/abstract/62/6/555|arşivtarihi=7 Ekim 2009|ölüurl=hayır}}</ref> ve diğer grip pandemileri için <%0,1 idi.<ref name="taubenberger2006">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-0979.htm|başlık=1918 influenza: the mother of all pandemics|erişimtarihi=17 Nisan 2009|arşivtarihi=6 Ekim 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20091006002531/http://www.cdc.gov/ncidod/eid/vol12no01/05-0979.htm|yazarlar=Taubenberger|tarih=January 2006|sayı=1|sayfalar=15-22|çalışma=Emerging Infectious Diseases|yayıncı=Coordinating Center for Infectious Diseases, Centers for Disease Control and Prevention|cilt=12|pmc=3291398|pmid=16494711|doi=10.3201/eid1201.050979|ilk=Jeffery K.|yazar3=David M. Morens}}</ref>
* [[Lejyoner hastalığı]]nın CFR'si yaklaşık %15'tir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Control of Communicable Diseases Manual|tarih=2008|yer=Washington, D.C.|yayıncı=[[American Public Health Association]]|seri=19th|isbn=978-0-87553-189-2|editör-ad=David L.|editör-soyadı=Heymann|name-list-style=vanc|editör1=David L. Heymann}}</ref> {{Rp|665}}
* [[Sarıhumma|Sarı humma]] için CFR'nin yaklaşık %5-6 olduğu tahmin edilmektedir (tüm vakaların yaklaşık %12'sini oluşturan şiddetli vakalar için %40-50).<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs100/en/ | başlık = Yellow fever | tarih = 7 Mayıs 2019 | çalışma = Fact sheets | yayıncı = World Health Organization | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040405221807/https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs100/en/ | arşivtarihi = 5 Nisan 2004}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://academic.oup.com/trstmh/article/108/8/482/2765182|başlık=The whole iceberg: estimating the incidence of yellow fever virus infection from the number of severe cases|yazarlar=Johansson|tarih=30 Haziran 2014|sayı=8|sayfalar=482-487|çalışma=Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene|ile=Oxford University Press|cilt=108|pmc=4632853|pmid=24980556|doi=10.1093/trstmh/tru092|erişim-tarihi=14 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221021223356/https://academic.oup.com/trstmh/article/108/8/482/2765182|arşivtarihi=21 Ekim 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Estimating case fatality risk of severe Yellow Fever cases: systematic literature review and meta-analysis|yazarlar=Servadio|tarih=16 Ağustos 2021|sayı=819|sayfa=819|çalışma=BMC Infectious Diseases|cilt=21|pmc=8365934|pmid=34399718|doi=10.1186/s12879-021-06535-4}}</ref>
* Tedavi edilmeden bırakılan [[hıyarcıklı veba]], %60'a varan bir CFR'ye sahip olacaktır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://www.usamriid.army.mil/education/bluebookpdf/USAMRIID%20BlueBook%207th%20Edition%20-%20Sep%202011.pdf|başlık=USAMRIID's Medical Management of Biological Casualties Handbook|tarih=2011|yayıncı=[[U.S. Government Printing Office]]|seri=7th|isbn=9780160900150|erişim-tarihi=14 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150209044622/http://www.usamriid.army.mil/education/bluebookpdf/USAMRIID%20BlueBook%207th%20Edition%20-%20Sep%202011.pdf|arşivtarihi=9 Şubat 2015|ölüurl=hayır}}</ref> {{Rp|57}}Antibiyotik tedavisi ile [[Septisemik Veba|septisemik veba]] için CFR %45, [[Pnömonik veba|pnömonik]] %29 ve bubonik %17'dir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK571125/|başlık=WHO guidelines for plague management: revised recommendations for the use of rapid diagnostic tests, fluoroquinolones for case management and personal protective equipment for prevention of post-mortem transmission [Internet].|yayıncı=World Health Organization|yıl=2021|erişim-tarihi=14 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230103001453/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK571125/|arşivtarihi=3 Ocak 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17416264/|başlık=Plague|yazarlar=Prentice|tarih=7 Nisan 2007|sayı=9568|sayfalar=1196-1207|çalışma=Lancet|ile=PubMed|cilt=369|pmid=17416264|doi=10.1016/S0140-6736(07)60566-2|erişim-tarihi=14 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230414054944/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17416264/|arşivtarihi=14 Nisan 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
* Zaïre Ebola virüsü, %90'a varan yüksek bir CFR ile en ölümcül virüsler arasındadır.<ref name="emedicine.com">{{Web kaynağı | url = http://www.emedicine.com/MED/topic626.htm | başlık = Ebola Virus | erişimtarihi = 6 Ekim 2008 | tarih = 2 Nisan 2008 | çalışma = [[eMedicine]] | yayıncı = WebMd | yazar = King, John W | arşivurl = https://web.archive.org/web/20010417171423/http://www.emedicine.com/MED/topic626.htm | arşivtarihi = 17 Nisan 2001}}</ref>
* Tek hücreli ''[[Naegleria fowleri|Naegleria fowleri'nin]]'' neden olduğu [[Naegleriasis|Naegleriazis]] (birincil amipli meningoensefalit olarak da bilinir), vaka ölüm oranı %95'in üzerindedir, ancak bazı kişiler yüksek dozlarda amfoterisin B ve diğer ilgili ilaçlarla tedavi edildikten sonra hayatta kalmıştır.
* [[Kuduz]] virüsünün aşılanmamış bireylerde CFR'si %99 ila %100'dür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/ | başlık = Rabies Fact Sheet N°99 | erişimtarihi = 28 Şubat 2014 | tarih = July 2013 | çalışma = World Health Organization | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040430194301/https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/ | arşivtarihi = 30 Nisan 2004}}</ref> Birkaç kişi aşılanarak (ancak semptomlar başladıktan sonra veya idealden daha sonra) veya daha yakın zamanda tıbbi olarak indüklenen komaya girerek hayatta kaldı.

== Ayrıca bakınız ==
&nbsp;

* [[İnsan hastalıkları ölümcüllük oranları listesi|İnsan hastalıkları vaka ölüm oranlarının listesi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==

* [https://web.archive.org/web/20051228190215/http://www.ktl.fi/publications/monica/carpfish/appendd/cfdef.htm DSÖ MONICA Projesinde koroner olaylar için vaka ölüm tanımları]
* [https://web.archive.org/web/20090501034534/http://www.agoravox.com/article.php3?id_article=9820 Domuz gribi: CFR, virülans ve ölüm oranı ne anlama geliyor?]

{{Ölüm}}
{{Enfeksiyon hastalıklarında kavramlar}}

[[Kategori:Ölüm]]
[[Kategori:Epidemiyoloji]]